Утварэнне Рэчы Паспалитай

Гисторыя зближэння ВКЛ и Польскага каралеуства бярэ свой пачатак з 1385г.

Уния аднаулялася у 1401, 1413, 1447, 1501, 1503, 1566гг. Кольскасць сведчыць аб тым, что гэтыя унии были ненадёжныя. Але яны мели месца.

У 15-16-ым стагоддзях выяулялася тэндэнцыя: чым больш абвастралися адносины памиж Вильнай и Масквой, тым больш правячая вярхушка схилялася да думки аб’яднання з Польшчай.

Прычыны Люблинскай Унии:

1) Знешнепалитычныя (падзеи Ливонския вайны). Страта Полацка и Прыбалтыки прыводзили да адасаблення цэнтральнай и усходняй Беларуси ад гандля. Гэта пара “прыгнала” ВКЛ да унии.

2) Унутрапалитычныя (супярэчнасци у пануючым саслоуи ВКЛ памиж багатай и дробнай шляхтай)

3) Дынастычная (адсутнасць нашчадкау у Жыгимонта 2 Аугуста, апошняга с Ягелонау)

Унутрапалитычны крызис у ВКЛ найбольш абвастрыуся у 60-я гады 16-га ст.

Пераважнае становишча было у магнатау. Яны мели практычна неабмежаваную уладу, практычна ничым не адрознивалися ад пануючага саслоуя каралевства польскага, таму яны были не заинтересованы в объединении двух государств.

На сойме паны рады праводзили тольки свае рашэнни. Альбрэхт Гаштольд быу адным з паноу. На павятовыз соймах таксама болш уплывовы статус быу у замежных прадстауникоу шляхты. У Польским каралеустве у той час шляхта мела доступ да улады, таму добра уплывала на унтраную и знешнюю палитыку краины. Лицвинская шляхта жадала дасцигнуць становишча польскай шляхты, и жадала атрымаць верх над магнатэрыяй, и звязывали гэта з абъяднаннем двух стран. Супраць магнатства и шляхты вялики князь литоуски не мог задаць нияких дзеянняу, таму их барацьба з 60-ых гадоу стала адкрытай. Асаблива яскрава яна праявилася у час сойма 1562 года пад Вицебскам. Яго удзельники трабавали супольными сойм з паляками, такия жа правы, чк и у палякау, трабавали зрабиць унию. Каб неяк кансалидаваць грамадства и супакоиць шляхту, магнацкая аппазицыя начале з Радзивиллам пашла на значную мадэрнизацыю унутранай палитыки. Пагодле пастановы 1563 праваслауная и каталичная шляхта урауноувалася у правах, а пагодле судовай рэформы 1564 года уводзилися мясцовыя суды, дзе галоуную ролю адыгрывала шляхта. Унутраныя змены магли бы дабрачынна адбицца на палажэнни дзел, кали б не Ливонская вайна. Трэба яшчэ уяяуляць сябе дынастычную прычыну. Жигимонт 2 Аугуст не меу патомства и не мог на яго спадзявацца. Таким чынам, на им заканчвалася дынастыя Ягелонау. Гэты фактар таксама пауплывау на вырашэнне заключэння Люблинскай унии. Трэба сказаць таксама, что пасля смерци Жигимонта 2 Аугуста лицвины абярэ сабе асобнага гаспадара, а значыць патрэбна было зрабиць больлш адпаведную часу сувязь памиж двума дзяржавами. Жигимонт пагадзиуся з гэтыми аргументами.

Каралеуства Польскае сама дамагалася унии з княствам. Але и иницыатыва была на старане ВКЛ. Идэя паглынання инкарпарацыи княства каронай атрымали распаусюджванне сярод вышэйшай пэунай польскай шляхты. Далучэнне новых зямель прывабливала палякау магчымасць атрымання новых пасад, зямель, рэсурсау, багацци. Менавита таму у перыяд перад Люблинскай наблюдаецца пашырэнне шавинистычных настоях польшчы, каталицкай прапагандай. Таксама узникали некаторыя праграничныя непаразуменни у гэты час. Для ВКЛ альтэрнатывай саюзу з Польшчай магло быць заключэнне унии з Масквой. Стала быць, прызнанне над сабой власци Ивана Грознага, альбо яго сына. Па гэтаму пытанню на самом деле вялися тайныя перамовы. Але поспеху яны не мели, нягледзячы на апазицыи некаторых славянских феадалу ВКЛ у усходних районах.

Большасць шляхты ВКл арыентавалася у таких умовах на саюз з Польшчай, бо маскоускае дваранства не мела такой вольницы, як у Польшчы. Да и саюз з Масквой адзначау бы капитуляцыю ВКЛ.

Гэта час апрычнины, кали Иван Грозны приваводзиу рэпрэсии супраць свайго дваранства. Гэта пауплывала на то, что Андрэй Курски, былы фаварыт Ивана 4, бег у ВКЛ, як и многия другия прадстауники маскоускага дваранства.

Дата добавления: 2014-01-20