МЧС России 18 страница

ИСПРАЖНИТЬСЯ къециз фин, къециз ацукьун.

ИСПРАЖНЯТЬСЯ несов., см. испражниться.

ИСПРАШИВАТЬ несов. 1. см. испросить. 2. тIалабун, тавакъу авун.

ИСПРОБОВАТЬ проб авун, ахтармишун.

ИСПРОСИТЬ тIалабна къачун, тавакъу авуна къачун.

ИСПУГ кичI, кичIевал; в испуге кичI кваз, кичIевал кваз, кичIе хьанваз; с испугу кичIевиляй, кичIе хьана.

ИСПУГАТЬ кичI кутун, кичIерар гун; кхунрун.

ИСПУГАТЬСЯ кичIе хьун: кхунун.

ИСПУСКАТЬ несов., см. испустить..

ИСПУСТИТЬ акъудун; испустить запах ни акъудун; испустить крик сес, акъудун, гьараюн.

ИСПЫТАНИЕ 1. см. испытать. 2. имтигьан, испытание (школада). 3. дерт, азаб, пис четинвал; тяжёлые испытания пис четин дердер, азабар.

ИСПЫТАННЫЙ синагъ авунвай, синемишнавай, ахтармишнавай, имтигьанрай акъатнавай.

ИСПЫТАТЕЛЬНЫЙ: ахтармишдай, ахтармишунин, имтигьан ийидай, имтигьандин.

ИСПЫТАТЬ 1. имтигьан авун, ахтармишун, синагъ авун, синемишун. 2. дадмишун, жуваз акун, кьилел атана акун, хьун.

ИСПЫТУЮЩИЙ ахтармишдай, синемишдай, рикIе авайди чириз кIандай тегьердин.

ИСПЫТЫВАТЬ несов., см. испытать.

ИССЕРА нареч. рехивал алай; иссера-голубой рехивал алай цавун рангунин.

ИССИНЯ нареч. виливал алай; иссиня-чёрный виливал алай (вили тав акъатай) чIулав.

ИССЛЕДОВАНИЕ 1. см. исследовать. 2. исследование (илимдин рекьелди ахтармишна са месэладикай кхьенвай затI).

ИССЛЕДОВАТЕЛЬ м ахтармишдайди, ахтармишна чирдайди, исследовать ийидайди.

ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКИЙ ахтармишдай, исследовать ийидай, исследовать авунин.

ИССЛЕДОВАТЬ ахтармишун, ахтармишна чирун, исследовать авун.

ИССОХНУТЬ кьурун.

ИССТАРИ нареч. куьгьне заманрилай, куьгьне вахтарилай инихъ.

ИССТРАДАТЬСЯ гзаф азабар хьун, гьелек хьун.

ИССТУПЛЕНИЕ туьнт хьана къапарай акъатун, вич вичелай алатун, акьалтIай къизмишвал.

ИССТУПЛЁННЫЙ акьалтIай къизмиш, туьнт, къапарай акъатай.

ИССУШАТЬ несов.: см. иссушить.

ИССУШИТЬ кьурурун.

ИССЫХАТЬ несов,; см. иссохнуть.

ИССЯКАТЬ несов., см. иссякнуть

ИССЯКНУТЬ акьалтIун, куьтягь хьун.

ИСТАСКАННЫЙ разг. 1. ишлемишна куьгьне хьанвай, куьгьне, эски. 2. пер. гьал амачир, суфат аламачир, гъиляй фенвай (гзаф явавал, хъунар авуна).

ИСТАСКАТЬ разг. ишлемишна (алукIна) куьгьне авун.

ИСТАСКАТЬСЯ разг. 1. шллемишдай кьван (алукIдай кьван) куьгьне хьун. 2. пер. гьал амукь тавун, гъиляй фин, усал хьун.

ИСТАЧИВАТЬ несов., см. источить.

ИСТАЯТЬ 1. цIурун, цIрана куьтягь хьун. 2. пер. кьурун-цIурун, гьакI кьурана-цIрана куьтягь хьун (мес. хажалатдик).

ИСТЕКАТЬ несов. см. истечь.

ИСТЕКШИЙ алатай, фейи.

ИСТЕРЗАТЬ 1. гьелек авун, аман атIун, азаб гун (хажалатди, дердери). 2. кукIварун.

ИСТЕРЗАТЬСЯ гьелек хьун, аман атIун, азаб чIугун (дердерик, фикиррик).

ИСТЕРИК. истерик (истерика жедай хесет квай инсан).

ИСТЕРИКА истерика (нервный азардин эсердикди фад къизмиш жедай, лап чIур жедай тегьерда, вилериз накъвар хъиткьиндай, шехьдай, гьарайдай гьал).

ИСТЕРИЧЕСКИЙ и ИСТЕРИЧНЫЙ 1. истерикадин тегьер авай, истерика квай. 2. истерика жедай хесет квай (см. истерика).

ИСТЕРИЯ мн. нет, мед. истерия (нервный азар, см. истерика).

ИСТЕЦ дявекар (суддалди садавай гьакь истемиш хъийизвай, са дяве кьазвай кас).

ИСТЕЧЕНИЕ алатун, акьалтIун, куьтягь хьун; за истечением срока вахт акьалтIуниз килигна.

ИСТЕЧЬ 1. авахьун, (иви, жими затI). 2. куьтягь хьун, акьалтIун, алатун.

ИСТИНА гьакъикъат.

ИСТИННО нареч. гьакъикъатда; дугьриданни; халис.

ИСТИННЫЙ гьакъикъи, халис.

ИСТЛЕВАТЬ несов., см. истлеть.

ИСТЛЕТЬ 1. ктIана руг хьун. кана руьхъ хьун.

ИСТОК 1. чешме. мяден, акъатзавай чка, кьил (булахдин, вацIун). 2. пер. сифте кьил.

ИСТОЛКОВАНИЕ 1. см. истолковать. 2. баян; дать истолкование баян гун, баян авун (са месэда ачухун, гъавурда ттун).

ИСТОЛКОВАТЬ 1. баян гун, баян авун; ачухун; гъавурда ттун. 1. гъавурда акьун, кьатIун.

ИСТОЛКОВЫВАТЬ несов., см. истолковать.

ИСТОЛОЧЬ регъуьн, гатана куьлуь авун (мес. шекер регъвена).

ИСТОМА хуш юргьунвал, бедендин хуш гъуьргъуьвал.

ИСТОМИТЬ рикI акъудун, гьелекун, аман атIун.

ИСТОМИТЬСЯ рикI акъатун, гьелек хьун, аман атIун.

ИСТОМЛЁННЫЙ аман атIай, гьелек хьанвай.

ИСТОПИТЬ 1. ккун, кана куьтягьун; цIай авуна куьтягьун; истопить печь пич ккун. 2. цIурурун; цIурурна куьтягьун.

ИСТОПНИК истопник, пичер кудайди (пичера цIай ийидай, къазанрик цIай кутадай къуллугъчи).

ИСТОПТАТЬ 1. кIур гун, тIуш гун. 2. алукIна кукIварун (мес. чекмеяр).

ИСТОРГАТЬ несов., см. исторгнуть.

ИСТОРГНУТЬ 1. гадрун, (арадай) акъулна гадрун. 2. акъудун.

ИСТОРИЗМ мн. нет историзм (дуьньяда затIариз, гьалариз ва вакъиайриз абрун вири история, тарих фикирда кьуна килигунин къайда).

ИСТОРИК историк (1. историядал, тарихдин илимдал кIвалахзавай алим. 2. история кIелизвай студент).

ИСТОРИОГРАФИЯ мн. нет историография (историядин илим гьикI вилик фенатIа гьам ахтармишзавай, чирзавай илим).

ИСТОРИЧЕСКИЙ 1. историядин; историядиз талукь тир. 2. историяда хьайи (жезвай). 3. историядин (история авай, историядиз малум тир) девирда хьайи. 4. историядин метлеб авай.

ИСТОРИЯ 1. история, тарих. 2. кьиса, агьвалат. ♦ история умалчивает 1) историяда кхьенвач, малумат авач; 2) пер. малум туш.

ИСТОСКОВАТЬСЯ рикI акъатун, вил галаз дарихмиш хьун.

ИСТОЧАТЬ несов. уст. 1. авадрун; кIвадрун (яд ва мсб). 2. акъудун, чукIурун (мес. цуьквери ни). 3. пер. жумартвилелди гун, къурун.

ИСТОЧИТЬ 1. хци авун; гуьцIна-гуьцIна кьелечIрун, шуькIуь авун. 2. тIеквен-тIекIвен авун.

ИСТОЧНИК 1. булах, чешме. 2. мяден; чка (акъатзавай). 3. источник, асул материал (вичяй чирвал, малумат къачудай асул документ, асул ктаб).

ИСТОШНЫЙ разг. зегьле ракъурдай, пис кIеви (ван).

ИСТОЩАТЬ несов., см. истощить.

ИСТОЩАТЬСЯ несов., см. 1) истощиться; 2) истощить.

ИСТОЩЕНИЕ мн. нет 1. яхун хьун, гьалдай аватун. 2. яхунвал.3. яванрун; яван хьун (ччил, накьв). 4. пер. куьтягь хьун (харж авуна).

ИСТОЩЁННЫЙ 1. яхун хьанвай, гъиляй фенвай, гьалдай аватнавай, зайиф хьанвай. 2. яхун, зайиф. 3. яван хьанвай (накьв, ччил).

ИСТОЩИТЬ 1. яхунрун, зайифрун, гьалдай ракъурун. 2. яванрун (ччил, накьв). 3. пер. куьтягьун.

ИСТОЩИТЬСЯ 1. яхун хьун, зайиф хьун, гъиляй фин. 2. яван хьун (ччил, накьв). 3. пер. куьтягь хьун; вири харж хьун.

ИСТРАТИТЬ вири харж авун, вири серф авун, харжна куьтягьун.

ИСТРАТИТЬСЯ харж хьун, вири харж хьун, харж хьана куьтягь хьун.

ИСТРЕБИТЕЛЬ м 1. къирмишдайди, телефдайди. 2. истребитель (1. душмандин гимияр телефдай зарб фидай гими. 2. душмандин самолётар телефдай зарб фидай самолёт).

ИСТРЕБИТЬ къирмишун, телефун.

ИСТРЕБЛЯТЬ несов., см. истребить.

ИСТРЕБОВАТЬ тIалабун, истемишун; тIалабна (истемишна) къачун.

ИСТРЕПАТЬ куьгьне авун, эски авун, кукIварун. ♦ истрепать нервы нервияр чIурун.

ИСТРЕПАТЬСЯ куьгьне хьун, эски хьун, кукIвар хьун; къекъерай акъатун, гъиляй фин.

ИСТРЕСКАТЬСЯ хъиткьинун, хъиткьер хьун, гватун, хъиткьерар хьун, ферер хьун.

ИСТУКАН 1. статуя (кIарасдикай ва маса шейиникай расай, вичиз аллагьдиз хьиз ибадат ийидай суьрет). 2. пер. кIанчI, мал; стоять истуканом ва я как истукан гьакI кIанчI хьиз (мал хьиз, гьайван хьиз) килигиз акъвазун.

ИСТУПИТЬ къуьруь авун.

ИСТУПИТЬСЯ къуьруь хьун.

ИСТЫЙ лап, халис, (са кардал) гзаф рикI алай; истый учёный халис алим.

ИСТЯЗАТЬ несов. пис азабар гун, азият гун.

ИСХОД нетижа; эхир; в исходе эхирда; быть на исходе эхир хьун; день уже на исходе югъ куьтягь хъижезва, йкъан эхир жезва.

ИСХОДАТАЙСТВОВАТЬ тIалабна къачун, тавакъу авуна къачун; арза гана къачун.

ИСХОДИТЬ¹ къекъуьн (гзаф чкайра, вири чкайра).

ИСХОДИТЬ² несов. 1. акъатун. 2. бинедиз къачун, бинеламишун, бинеламишна кар авун, къачуна кар авун; исходить из учёта всех обстоятельств вири агьвалатар гьисабдиз къачуна кар авун (вири агьвалатар гьисабдиз къачунал бинеламишун). 3. зайиф хьун, гьалдай фин; исходить кровью иви фена зайиф хьун.

ИСХОДНЫЙ сифте бащламишай; сифте кьилин.

ИСХОДЯЩИЙ 1. акъатай, акъатзавай. 2. бинеламишнавай. 3. ракъурдай (идарадай ракъурдай чар ва мсб).

ИСХУДАЛЫЙ яхун хьанвай; яхун.

ИСХУДАТЬ яхун хьун.

ИСЦАРАПАТЬ цIархар авун, цIархар-цIархар авун (мес. цацари чухвана).

ИСЦАРАПЫВАТЬ несов., см. исцарапать.

ИСЦЕЛЕНИЕ сагъ хьун; сагърун.

ИСЦЕЛИТЬ сагърун.

ИСЦЕЛИТЬСЯ сагъ хьун.

ИСЦЕЛЯТЬ несов., см. исцелить.

ИСЦЕЛЯТЬСЯ несов., см. 1) исцелиться; 2) исцелить.

ИСЧАХНУТЬ гъиляй фин, лап зайиф хьун, лап кьурун (азардикди).

ИСЧЕЗАТЬ несов., см. исчезнуть.

ИСЧЕЗНУТЬ 1. терг хьун. 2. квахьун. 3. виларикай хкатун, вилерикай квакьун. 4. хъфин.

ИСЧЕРПАТЬ акьалтIун, куьтягьун; куьтягь хьун.

ИСЧЕРПЫВАТЬ несов., см. исчерпать.

ИСЧЕРПЫВАТЬСЯ несов. куьтягь хьун, акьалтIун.

ИСЧЕРПЫВАЮЩИЙ тамам, акьалтIай.

ИСЧЕРТИТЬ 1. цIарар чIугун; цIарар-цIарар авун. 2. чIугуна куьтягьун, кхьена куьтягьун.

ИСЧИСЛЕНИЕ гьисабун; гьисаб.

ИСЧИСЛИТЬ гьисабун.

ИСЧИСЛЯТЬ несов., см. исчислить.

ИСЧИСЛЯТЬСЯ несов. 1. гьисабун. 2. хьун; аваз хьун; потери исчислялись тысячами телефвилер агъзурралди авай (жезвай).

ИТАК союз гъа икI(а).

ИТОГ 1. итог, жем; вири. 2. пер. нетижа.

ИТОГО нареч. вири, жем.

ИТОГОВЫЙ итог тир.

ИТТИ см. идти.

ИУДА хаин, хиянаткар, итим маса гудайди.

ИУДЕЙ чувуд.

ИХ местоим. 1. абур; абруз; абрук; он видел их адаз абур акуна; позови их абруз эвера; не трогай их абрук кямир. 2. абрун; их дом абрун кIвалер.

ИХНИЙ разг. абрун.

ИХТИОЗАВР ихтиозавр (гьуьлуьн, еке чурчул, хуьрлуьнкI хьтин гьайван).

ИХТИОЛОГ ихтиолог (ихтиологиядал кIвалахзавай алим).

ИХТИОЛОГИЯ мн. нет ихтиология (зоология илимдин, балугъар ва абрун уьмуьр, яшайиш ахтармишдай са хел я).

ИШЬ межд. разг. аку гьа! (тажубвал ва мягьтелвал ийидайла, маса гафарихъ галаз лугьуда).

ИЩЕЙКА 1. къекъведай кицI (угърийрихъ, чуьнуьхай затIарихъ къекъвез вердишардай кицI). 2. пер. см. сыщик.

ИЩУЩИЙ къекъведай; къекъвезвай; ахтармишдай; ахгармишиз авай.

ИЮЛЬ м июль.

ИЮЛЬСКИЙ

К предлог 1. -ив, -ав, патав; мукьув; приблизиться к столу столдив мукьва хьун; подойти к нему адав ататун, адан патав (мукьув) атун (фин). 2. -ихъ, элкъвейла; к вечеру няняхъ, нянихь элкъвейла. 3. -из, папай; готовиться к отъезду рекъе гьатиз (гьатуниз, гьатун патал) гьазур хьун. 4. -ихъ галаз; он ласков ко всем ам виридахъ галаз хушвал ийидайди я. 5. -ал; к трём прибавь пять пудал вад эциг. 6. -кай; он принадлежит к числу новых людей ам цIийи инсанрикай я. 7. талукь; гьакъиндай; к вопросу месэладиз талукь. 8. –ай; к моему счастью, зи бахтунай; к сожалению гьайиф.

КА частица кван; ну-ка, друг гьан кван, дуст; дайте-ка сюда къала кван иниз.

КАБАК духан (виликли ичкияр хъвадай усал столовой хьтин чка).

КАБАЛА мн. нет, уст. 1. залан шартIарин договор (икьрар), лукIвилин договор; лукIвал (куьгьне девирда). 2. пер. лукIвал; гзаф залан аслувал.

КАБАЛЬНЫЙ 1. лукIвилин, лукIвилик кутадай, лукIвилин гьалдин, лукIран хьтин; кабальная зависимость лукIран хьтин аслувал.

КАБАН къабан (вак).

КАБАНИЙ къабандин.

КАБАРЕ нескл. кабаре (виликди артистар къугъвадай сегьне галай, тIуьнар-хъунар ийидай ресторан хьтин чка).

КАБАЦКИЙ 1. кабакдин, духандин. 2. пер. духанда жедай хьтин лайихсуз, абурсуз, векъи.

КАБАЧОК^I гъвечIи духан (см. кабак).

КАБАЧОК² бот. кабачок (бурандин жинсиникай тир бустандин са емиш).

КАБЕЛЬ м кабель (ччилин ва я цин кIаникай тухудай тел, металлдин симерикай авур муфтул).

КАБЕЛЬТОВ мор. кабельтов (гьуьлуьн яргъивилин 185,2 метрдив барабар уьлчме).

КАБИНА кабина (гъвечIи будка, бицIи кIвал хьтин чка; мес. самолётда лётчик ацукьдай чка; телефондин станцияда телефондай рахун патал са кас гьакьдай гъвечIи кIвал хьтин чка, советрин сечкийриз чинеба сес гун патал туькIуьрнавай чка ва мсб).

КАБИНЕТ кабинет (1. кIвалера кхьинардай, кIелдай ччара кIвал. 2. идарада жавабдар работникди кIвалахдай ччара кIвал. 3. институтра ва масанра са махсус кардал кIвалахуниз туькIуьрнавай кIвал. 4. докторди азарлуяр кьабулдай кIвал. 5. гьукумат, санлай вири министрар; кабинет министров министррин кабинет, яни гьукумат).

КАБИНЕТНЫЙ кабинетдин; кабинетда жедай.

КАБИНКА кабинка (см. кабина).

КАБЛУК дабан (чекмедин, ботинкадин).

КАБЛУЧНЫЙ дабандин; дабанрин.

КАБОТАЖ мн. нет каботаж (гьуьлуьн ва вацIун къерехра гимияр, пароходар къекъуьн; къерехра къекъведай пароходар, гимияр).

КАБРИОЛЕТ кабриолет (хев авачир, гьални вичи ийидай са кас ацукьдай кьве чарх квай кьезил балкIанд араба).

КАБЫ союз разг. уст. эгер -тIа; кешкин… -тIа.

КАВАЛЕР 1. кьуьл ийидай итим (дишегьлидихъ галаз кьуьл ийидай итим). 2. кавалер (1. дишегьли машгъулардай, адахъ галаз къекъведай, вахт акъуддай итим; дишегьлидин ашна итим. 2. са ордендин, тешкилатдин член тир ва гьадан лишан авай кас. 3. орден авай кас).

КАВАЛЕРИЙСКИЙ 1. кавалериядин, атлу кьушундин, балкIанрал алай кьушундин. 2. кавалеристдин.

КАВАЛЕРИСТ 1. кавалерист, атлу аскер, балкIандал алай аскер. 2. хъсандиз балкIан гьалдайди; балкIандал алайди.

КАВАЛЕРИЯ мн. нет, воен. кавалерия, атлу кьушун, балкIанраллай кьушун.

КАВАЛЬКАДА 1. балкIанраллайбрун десте. 2. балкIанраллаз десте хьана (фин).

КАВАРДАК мн. нет, разг. чалпачух, кицI акатай вир, къатмакъариш.

КАВЕРЗА разг. фитне, микир (мекир), женжелвал.

КАВЕРЗНИК разг. фитнечи, кьил женжелвиле твадайди, микирчи.

КАВЕРЗНЫЙ разг. 1. фитне квай; четиндиз кьил акъудиз жедай (кар). 2. фитне гвай, женжелвал квай (инсан).

КАВЫЧКИ ед. нет кавычкаяр («…» лишанар). ♦ в кавычках пер. кавычкайра, анжах гьакI лугьудай, тIвар гьакI тир; учёный в кавычках анжах тIвар алим тир (яни гьакъикъатда акI тушир).

КАГОР мн. нет кагор (чехирдин са жуьре).

КАДЕТ¹ воен. кадет (пачагьдин Россияда дяведин школада кIелизвай кас).

КАДЕТ² полит. кадет (революциядилай вилик Россияда хьайи либеральный буржуазиядин партиядин член ва я гьадан фикирдал алай кас).

КАДЕТСКИЙ¹ воен. кадетрин; кадетский корпус кадетрин корпус; кадетская форма кадетрин форма.

КАДЕТСКИЙ² кадетрин; кадетская партия кадетрин партия.

КАДКА челег (гзафни-гзаф яд цадай, емишар цик кутадай челег хьтин кIарас къаб).

КАДМИЙ мн. нет кадмий (1. цIар-цIар гудай лацу хъуьтуьл металл. 2. гьа металлдикай авур хъипи ранг).

КАДР¹ 1. кадр (кьушундин гьамиша авазвай асул состав). 2. мн. кадрояр (са кIвалахдиз виже къведай, гьазурвал авай ксар).

КАДР² кадр (кинодин лентадал чIугунвай са кьилдин вакъиа, са кIус къалурзавай шикил).

КАДРИЛЬ ж кадриль (кьуьлуьн са жуьре).

КАДРОВЫЙ кадрдин; кадридикай тир.

КАДРЫ кадрояр (см. кадр ¹).

КАДУШКА гъвечIи челег (см. кадка).

КАДЫК туьтуьнин хат.

КАЕМКА гуьтIуь гьашия (см. кайма).

КАЕМЧАТЫЙ гьашия галай, къерехдай гьашия авай, къерех галай.

КАЖДОДНЕВНЫЙ гьар йкъан.

КАЖДЫЙ 1. гьар, гьар са. 2. гьарма, гьар сад, гьар са кас.

КАЖЕТСЯ хьиз я заз, заз чидайди, аквада; кажется, он уехал ам хъфена, заз чидайди; ам хъфей хьиз жеда заз (см. казаться).

КАЗАК казак (къазах).

КАЗАН къажгъан; къазан.

КАЗАРМА казарма (газарма; аскерар яшамиш жедай кIвалер; фабрикра рабочияр яшамиш жедай общежитие, кIвал).

КАЗАТЬСЯ несов. 1. акун. 2. хьиз хьун.

КАЗАХ казах (Казахстанда яшамиш жезвай казах халкьдикай тир кас).

КАЗАЦКИЙ казакдин; казакрин.

КАЗАЧЕСТВО мн. нет казакар.

КАЗАЧИЙ казакдин; казакрин.

КАЗАЧОК 1. казак, гъвечIи казак. 2. уст. къуллугъчи гада (куьгьне заманда дворянрин кIвале). 3. казачок (урусрин кьуьлуьн са жуьре).

КАЗАЧКА казачка, казак дишегьли.

КАЗАШКА казах дишегьли (см. казак).

КАЗЕМАТ 1. къазамат, дустагъхана. 2. бетондикай раснавай далда (тупунин гуьлледикай, цавай ягъуникай хуьн патал).

КАЗЕННЫЙ 1. казённый, хазинадин, гьукуматдин. 2. пер. формальный, бюрократвилин; казённое отношение к делу кардив формальнидаказ, бюрократвилелди, гьакI винедай къалурун патал эгечIун. 3. пер. гьакIан адетдин.

КАЗЕНЩИНА мн, нет казёнщина (са цIийивал авачирвал, куьгьнедай адет хьанвайвал, формальнивал).

КАЗНА мн. нет хазина.

КАЗНАЧЕЙ казначей (хазиначи; кьушундин частара пул ва маса шейэр, идарада пул хуьниз, кьабулуниз ва ахъаюниз килигдай кас).

КАЗНАЧЕЙСТВО хазина (пачагьлугъдин пул хуьдай, кьабулдай ва ахъайдай идара).

КАЗНИТЬ несов. 1. кьиникьалди жаза гун. 2. пер. рикIин азабар гун. 3. пер. русвагьун, пислемишун, жаза гун.

КАЗНИТЬСЯ несов. разг. вичиз азаб къачун, вичин рикIиз азабар къачун (вичи авур тахсир кьатIана).

КАЗНОКРАД уст. хазина (хазинадин пул, мал) чуьнуьхдайди, пачагьлугъдин мал чуьнуьхна недайди.

КАЗНЬ ж кьиникьалди жаза.

КАЗУС 1. къаришугъ четин кар (суддин кIвалахда). 2. ажайиб кар, ажайиб вакъиа.

КАЙЛА, КАЙЛО кайла, каца.

КАЙМА гьашия (халичадин, парчадин, келегъадин къерехда авай нехишрин зул); сижиф.

КАК 1. гьикI (а); как дела? крар гьикI я? 2. вуж; как твоё имя? ви тIвар вуж я? 3. гьикьван, ажеб; как хорошо! гьикьван (ажеб) хъсанда! 4. акI; акьван; как он постарел! ам акI (акьван) кьуьзуь хьанва. 5. гьикI -тIа, тегьер, саягъ; я видел, как он бежал ам гьикI катнатIа (катай тегьер) заз акуна. 6. хьиз; он ходит, как больной ам азарлуди хьиз къекъвезва. 7. чIавуз, -ла; как пойдешь туда, позови меня вун аниз фидайла (фидай чIавуз) заз эвера. 8. тахьана; нигде кроме, как у нас чина тахьана маса санани. ♦ вот какI вагь, гьакI я! как будто гуя, на лугьуди; хьиз; как бы не такI бес жечни! (рази тушиз лугьуда); как бы то ни было гьар гьикI хьайитIани; как вдруг садлагьана; как нельзя тежезмай кьван; как можно жезмай кьван; как скоро: 1) -мазди; 2) -тIа, эгер; как только -мазди, гьасятда; как только он ушёл, … ам хъфенамазди…; тогда как см. тогда; как попало акатайвал; как раз лап; как раз в это время лап гьа и чIавуз.

КАКАДУ м нескл. зоол. какаду (кьилел кукIуш алай са жуьредин туьтуькъуш).

КАКАО ср нескл. какао (какав).

КАК-ЛИБО нареч. са гьалда, са тегьерда, са жуьреда.

КАК-НИБУДЬ нареч. 1. са гьалда, са тегьерда, са жуьреда. 2. са бубат, са тегьерда, гъилелай цIар гана. 3. са чIавуз, са мажал хьайи чIавуз.

КАКОВ 1. гьикI я? гьихьтинди я? 2. гьихьтинди; каков вопрос, таков и ответ суал гьихьтинди ятIа, жавабни гьахьтинди я.

КАКОВОЙ уст. см. который.

КАКОЙ местоим. 1. гьихьтин. 2. гьи. 3. вуч; какой он мастер? он ничего не умеет делать ам вуч устIар я? адавай са затIни жедайди туш. 4. хьтин; таких книг, какие тебе нужны, у меня нет ваз герек тир хьтин ктабар захъ авач.

КАКОЙ-ЛИБО местоим. са, гьар гьихьтин хьайитIани са.

КАКОЙ-НИБУДЬ местоим. са, гьар гьихьтин хьайитIани са; каких-нибудь два-три дня са-кьве югь.

КАКОЙ-ТО местоим. 1. са; какой-то человек са кас. 2. вуж ятIани тийижир (гьинай ятIани тийижир, гьакIан) сад.

КАКОФОНИЯ чIеря-пIеря, сад-садав такьур сесер (музыкада, шиирра).

КАК-ТО нареч. 1. са жуьре, са жуьредин. 2. гьикI -тIа; как-то ему там живётся? ам ана гьикI яшамиш жезватIа. 3. садра, са сеферда, гьикI ятIани са сеферда. 4. месела; домашние птицы, как-то: куры, гуси… кIвалин къушар, месела: верчер, къазар…

КАКТУС бот. кактус (ккалин мез лугьудай, цацар алай, пешер алачир къалгъан хьтин набатат).

КАЛ мн. нет нежес.

КАЛАМБУР каламбур (са гафунин ва я сад хьиз акъатдай кьве гафунин жуьреба -жуьре манайрикай менфят къачуна туькIуьрай зарафат).

КАЛАНЧА каланча (минара, къулла, яни гуьзетун патал къаравул акьахна акъваздай кьакьан минара хьтин чка).

КАЛАЧ къалаж, (лацу фан) гуьмбе. ♦ тёртый калач крарай акъатай, гзаф крар акур кас.

КАЛАЧИКОМ нареч. разг. 1. къалаж хьиз акIажарна, элкъвей уьнуьгдин пай хьиз авуна. 2. агаж хьана, кIуф руфуна акIурна (кицI, кац къаткунин тегьерда).

КАЛЕЙДОСКОП 1. калейдоскоп (къене жуьреба-жуьре рангарин ва формайрин куьлуь шуьшедин кIусар, хтар ва масабур авай ва кьве кьиле затIар екез къалурдай гуьзгуьяр авай турба хьтинди я; и турбадин са кьиляй килигайла кIане шикил аквада, ам гьар сеферда са жизви элкъуьрайвалди маса шикил жеда, гьакI фад-фад шикилар дигиш жеда). 2. пер. гзаф фад-фад дегиш хьун; калейдоскопическая смена событий вакъиаяр калейдоскопдин шикилар хьиз фад-фад дегиш хьун.

КАЛЕКА м и ж 1. шикеста, набут (бедендик са нукьсанвал, месела, чилахъвал, кьецIивал, кIвач квачирвал квай кас). 2. пер. набут, эйбежер, кимивал авай сагъсуз кас (руьгьдин, акьулдин жигьетдай),

КАЛЕНДАРЬ м календарь (1. вахт, йкъар, варцар чирдай таблица ва я чарар авай ктаб. 2. йисан йкъар гьисабунин къайда).

КАЛЕНИЕ мн. нет 1. см. калить. 2. ранг, тав (ракь ифирайла жедай). ♦ довести до белого каления пер. ччандив цIай кьаз тун, пис хъел гъун.

КАЛЁНЫЙ 1. ифей; ифена яру хьанвай; ифирай; калёное железо ифей ракь. 2. цIал (цIук) чрай; калёные орехи цIал (цIук, руьхъведик) чрай кIерецар.

КАЛЕЧИТЬ несов. 1. шикеста авун, набут авун. 2. пер. чIурун; эйбежер авун.

КАЛЕЧИТЬСЯ несов. 1. шикеста хьун, набут хьун. 2. пер. чIур хьун; эйбежер хьун. 3. см. калечить.

КАЛИБР калибр, уьлчме.

КАЛИЕВЫЙ калийдин, калий квай.

КАЛИЙ мн. нет калий (углекалийдин кьелекай хкуддай химиядин элемент).

КАЛИЙНЫЙ калийдин, калийдикай авур.

КАЛИНА мн. нет 1. чIухлумпIрин ттар-кул. 2. чIухлумпIар.

КАЛИТКА гьаятдин рак.

КАЛИТЬ несов. 1. гзаф ифирун, къизмишрун, яру авун (ракь). 2. чурун (цIал, цIук шабалтар, кIерецар).

КАЛЛИГРАФ каллиграф, гуьрчег хатIуналди кхьидай кас.

КАЛЛИГРАФИЧЕСКИЙ каллиграфиндин, гуьрчег ва михьи (мес. хатIар).

КАЛЛИГРАФИЯ мн. нет каллиграфия (гуьрчег, михьи хатIар кхьинин устIарвал, гуьрчег хатI)..

КАЛОРИЙНОСТЬ ж мн. нет калорийрин кьадар, калорияр хьунухь.

КАЛОРИМЕТР калориметр (чимивилин кьадар алцумдай прибор).

КАЛОРИЯ калория (чимивилин кьадардин уьлчме; са кьадар -са грамм ва я килограмм цин чимивал са градусдин виниз хкажун патал герек тир чимивилин кьадар).

КАЛОША калуш. ♦ сесть в калошу ламралай аватай хьиз хьун, кар кьиле тефин, кутуг тавур гьалда гьатун; посадить в калошу ламралай аватай хьиз тун, кутуг тавур гьалда тун.

КАЛЬКА калька (1. чертёжрай, картайрай копия -ччин, суьрет къачун патал чар. 2. гьахьтин чарчел къачур -хтIунай копия. 3. са маса чIала авай тегьерда къачуна туькIуьрай са гаф, са ибара, мес. лезги чIала «агалкьунар» урус чIалан «достижения» лугьур гафунилай къачур суьрет-калька я).

КАЛЬКИРОВАТЬ несов. калькадин тегьерда копия хтIунун.

КАЛЬКУЛИРОВАТЬ несов. калькуляция авун.

КАЛЬКУЛЯТОР калькулятор (калькуляция ийидай къуллугъчи).

КАЛЬКУЛЯЦИЯ мн. нет калькуляция (товардин, малдин акъвазай, маса къачур ва маса гудай къимет тайин авун).

КАЛЬСОНЫ ед. нет. вахчег (итимрин).

КАЛЬЦИЙ мн. нет кальций (химиядин элемент)

КАЛЬЯН къалиян

КАМАРИНСКАЯ камаринская (1. урус халкьдин кьуьл ийидай мани. 2. гьа манидал ийидай кьуьл).

КАМБАЛА камбала (балугърин са жинс).

КАМБУЗ камбуз (гимида къажгъан галай чугундин пич ва я хуьрек ийидай чка-кухня).

КАМВОЛЬНЫЙ 1. эвягъай (сар). 2. эвягъай сун (парчаяр); эвягъай сун парчайрин (яни цIалцIам хъсан сун парчаяр хрун патал эвяна расай сарикай парча храдай ва я гьахьтин парчаяр маса гудай).

КАМЕДЬ бот. шкьакь (ттарал жедай).

КАМЕЛЁК гъвечIи къул, цIай хъийидай чка, гъвечIи пич.

КАМЕЛИЯ бот. камелия (1. еке гуьрчег цуьквер ахъайдай са набатат. 2. гьадан цуьквер).

КАМЕНЕТЬ несов. къванциз дуьнмиш хьун, къван хьиз хьун.

КАМЕНИСТЫЙ къван квай; къванер авай; каменистая почва къван квай накьв.

КАМЕННОУГОЛЬНЫЙ къванци цIивинрин.

КАМЕННЫЙ 1. къванцин; каменный дом къванци кIвалер. 2. пер. къван хьтин (чIарни юзан тийир). 3. пер. къван хьтин, инсафсуз; каменное сердце къван хьтин рикI. ♦ каменная баба см. баба,

КАМЕНОБОЕЦ къванер кукIвардайди (рабочий).

КАМЕНОЛОМНЯ къванцин мяден, къванер акъуддай чка.

КАМЕНОТЁС къван ядайди, къван цIалцIамардай устIар.

КАМЕНЩИК цлан устIар, цлар эцигдайди (устIар, рабочий).

КАМЕНЬ м 1. къван. 2. къаш (багьа бицIи къван). ♦ держать камень за пазухой пер. чинеба хъуьчIуьк къван кьун, чинеба гъаразда аваз хьун, чинеба хъел аваз писвал ийиз гьазур хьун; камень преткновения см. преткновение; краеугольный камень см. краеугольный.

КАМЕРА камера (1. кьилди са кар патал ччара авунвай кIвал, мес. вокзалрал шейэр хуьдай чка, дустагъханада, судда ва масанра кьилди кIвал. 2. приборрин, алатрин, машинрин кьене кIеви буш чка. 3. камер (тупунин къене твадай ва я машиндин чархунал гьалдай къен буш, гьавадив ацIурдай резиндин турба).

КАМЕРДИНЕР камердинер (девлетлу агъайрин кIвалин къуллугъчи).

КАМЕРНЫЙ камердин; камерная музыка камерадин музыка (тIимил инструментралди ва тIимил ксари ва я кьилди сада ядай музыка).

КАМЕРТОН камертон (музыкадин алат куькда твадайла сес ахтармишун патал гьалчдай гъвечIи кьуьк хьтинди).

КАМЕШЕК 1. къван; бицIи къван. 2. къаш.

КАМЗОЛ камзол (хилер галачир куьруь валчагъ, жилетка хьтинди).

КАМИН камин (дуьз гурмагъ авай къул хьиз раснавай пич).

КАМНЕДРОБИЛКА къванер кукIвардай (куьлуь ийидай) машин.

КАМОРКА дехме, бицIи усал кIвал.

КАМПАНИЯ 1. дяве; Крымская кампания Крымдин дяве; кампания 1812 года 1812-йисан дяве. 2. кампания (са общественный, политический кIвалах кьиле тухун патал тешкиш авур женг, кIвалах).

КАМСА камса (балугъ).

КАМУФЛЯЖ камуфляж (затIар, душмандиз чир тахьун патал, абрал жуьреба-жуьре рангарин зулар, маргъвар, тIехвер авуналди маскироватун).

КАМФАРА, КАМФОРА камфара (кафур, медицинада ва техннкада ишлемишдай гужлу ни къведай дарман хьтин затI).

Дата добавления: 2014-01-11