МЧС России 59 страница

ПОТОК 1. сел; авахьзавай яд; цин авахьун; потоки дождя марфадин селлер. 2. пер. сел; ара датIана атун; ара датIана къвезвайди (мес. вилин накъвар; инсанар); потоком ара датIана, сел хьиз ахмиш хьана.

ПОТОЛКОВАТЬ суьгьбет авун; рахун.

ПОТОЛОК къав (1. кIвалин къене патай къав. 2. авиацияда цава самолётдивай ва я маса аппаратдивай экъечIиз жедай акьалтIай кьакьанвал). ♦ с потолка гьакI фикирдиз атайвал, дуьзвал ахтармиш тавуна, гьакI рикIел атайвал (мес. малуматар, цифраяр къачун, кхьена тун); плевать в потолок см. плевать.

ПОТОЛСТЕТЬ яцIу хьун.

ПОТОМ нареч. ахпа, адалай кьулухъ.

ПОТОМОК несил (са тухумдикай тир кас, са бубайрин несил тир кас).

ПОТОМСТВЕИНЫЙ: потомственный пролетарий ата-бубайрилай пролетарий тир кас, асул-несил пролетарий тир кас.

ПОТОМСТВО мн. нет несил, несилар; веледар.

ПОТОМУ 1. нареч. гьавиляй; гьаниз килигна. 2. потому что союз вучиз лагьайтIа.

ПОТОНУТЬ батмиш хьун.

ПОТОП тIурфан; яд акьалтун. ♦ до потопа лап дегь заманрилай вилик.

ПОТОПИТЬ батмишрун.

ПОТОПЛЕНИЕ батмишрун.

ПОТОПТАТЬ тIуш гун, кьуьл гун; кIур гун.

ПОТОРАПЛИВАТЬ несов., см. поторопить.

ПОТОРАПЛИВАТЬСЯ несов., разг., см. поторопиться.

ПОТОРГОВАТЬСЯ савда авун; савда ийиз рахун; къиметрин патахъай рахун.

ПОТОРОПИТЬ тади кутун, тади ийиз тун, гьерекатиз тун.

ПОТОРОПИТЬСЯ тади авун, гьерекатун.

ПОТРАВА тIуьн, тIуьна, кIур гана чIурун (мес. къацар).

ПОТРАВИТЬ см. травить.

ПОТРАТИТЬ см. тратить.

ПОТРАТИТЬСЯ см. тратиться.

ПОТРЕБИТЕЛЬ м 1. ишлемишдай кас (мес. продуктар, шейэр ишлемишдай кас). 2. муьштери, маса къачудай кас.

ПОТРЕБЛЕНИЕ ишлемишун; серф авун.

ПОТРЕБЛЯТЬ несов. ишлемишун; серф авун.

ПОТРЕБНОСТЬ ж игьтияж, игьтияжвал, муьгьтежвал; гереквал.

ПОТРЕБНЫЙ герек тир, лазим тир.

ПОТРЕБОВАТЬ тIалабун, истемишун, кIан хьун.

ПОТРЕБОВАТЬСЯ кIан хьун, герек хьун, лазим хьун.

ПОТРЕВОЖИТЬ см. тревожить.

ПОТРЕВОЖИТЬСЯ см. тревожиться,

ПОТРЁПАННЫЙ 1. кукIар хьайи, эски хьанвай. 2. пер. галатна амай, атIай; къекъерай акъатнавай.

ПОТРЕПАТЬ см. трепать.

ПОТРЕСКАТЬСЯ см. трескаться.

ПОТРЕСКИВАТЬ несов. ара-бир хъиткьиниз текьрекьар авун (кузвай кIарасри).

ПОТРОТАТЬ къягъун, 1 гъил кягъун; гъил авуна килигун (вуч ва гьихьтинди ятIа акваз).

ПОТРОХА мн. къенер, рикI-дуркIун, рикIер-дуркIунар (къушарин ва балугърин къене авай недай затIар). ♦ со всеми потрохами пер. разг. вири авай-авачирдини галаз.

ПОТРОШИТЬ несов. къенер акъудун, къенер акъудна михьивун (мес. луван ничхирдин).

ПОТРУДИТЬСЯ зегьмет чIугун; зегьмет къачун.

ПОТРЯСАТЬ несов. 1. юзурун; зурзурун. 2. кIевиз эсер (таъсир) авун.

ПОТРЯСАЮЩИЙ гзаф дерин эсер ийидай, гужлу таъсир ийидай; гьейран ийидай.

ПОТРЯСЕНИЕ. 1. юзурун; зурзурун; зурзун. 2. пер. зурзун; еке къалабулух; рикIин теспачавал.

ПОТРЯХИВАТЬ несов. ара-бир юзурун; ара-бир зурзурун.

ПОТРЯСТИ см. потрясать.

ПОТУГИ мн. 1. ялун; ялуникди, тIаликди агаж хьунар (мес. аял хадайла гуж гунивди руфунин чкалар, мускулар агаж хьун). 2. пер. кьуру ялунар, метлебсуз алахъунар.

ПОТУПИТЬ агъуз авун, ччиле ттун; потупить взор вилер агъуз авун (вилер ччиле ттун).

ПОТУПИТЬСЯ кьил ччиле ттун, ччилиз килигун.

ПОТУСКНЕТЬ нур (цIарцIар) фин, нур гуз амукь тавун; ранг фейи хьиз (элуьхъай хьиз) хьун.

ПОТУХАТЬ несов., см. потухнуть.

ПОТУХНУТЬ хкахьун, хъуьткъуьнун, элуьхъун (мес. цIай).

ПОТУШИТЬ хкадрун, хъуьткъуьнрун, элуьхърун.

ПОТЧЕВАТЬ несов. къунагъламишун, неъ-хъухъ лугьуз теклифун.

ПОТЯГИВАТЬ несов. 1. яваш-явашди чIугун; чIугун. 2. разг. тIимил-тIимил хъун.

ПОТЯГИВАТЬСЯ несов. кьачIузунар аладрун; кьачIузунар аладриз яргъи хьана къаткун.

ПОТЯНУТЬ см. тянуть.

ПОТЯНУТЬСЯ 1. акъаж хьун; яргъи хьун. 2. фин. 3. гуьгъуьна гьатун; гуьгъуьниз фин. 4. ялун (жув санихъ); гъил агалдрун, гъил яргъи авун; алахъун (са кар ийиз ва я са затI къачуз кIанз); потянулся через стол столдилай гьалтна гъил яргъи авуна. 5. вичи вич акъажун; кьачIузунар аладрун.

ПОУЖИНАТЬ нянин хуьрек (фу) тIуьн.

ПОУМНЕТЬ акьуллу хьун, акьул атун.

ПОУТРУ нареч. разг. экуьнахъ фад, пакамахъ фад.

ПОУЧАТЬ несов. чирун; акьулар гун; ччарадаз акьул гудай тегьерда рахун; акьул гуз алахъун.

ПОУЧЕНИЕ несигьат; несигьат гун.

ПОУЧИТЕЛЬНЫЙ 1. менфятлу, вичикай менфят авай, затI чирдай. 2. вичикай ибрет жедай, тарс жедай, несигьат гудай (мес. са кар, са дуьшуьш).

ПОХАБНЫЙ эдебсуз, айиб тир, абурсуз, пис айиб; похабные слова пис айиб гафар.

ПОХВАЛА тариф.

ПОХВАЛИТЬ тариф авун.

ПОХВАЛИТЬСЯ жуван тариф авун.

ПОХВАЛЬБА мн. нет, разг. вичи-вичин тариф авун, лавгъавилелди вичин тариф авун.

ПОХВАЛЬНЫЙ 1. тарифлу, тарифуниз лайих, тарифуник квай (мес. кар). 2. тарифдин, тарифзавай (мес. чар).

ПОХВАЛЯТЬСЯ несов. разг. жуван (вичин) тариф авун, дамах авун.

ПОХВАСТАТЬ см. хвастать.

ПОХВАСТАТЬСЯ см. хвастаться.

ПОХЕРИТЬ разг. чIурун, пуч авун, гьич авун.

ПОХИТИТЕЛЬ м угъри; чуьнуьхдайди (чуьнуьхайди).

ПОХИТИТЬ 1. чуьнуьхун (мес. пул). 2. чуьнуьхна тухун, гваз катун

ПОХИЩАТЬ несов., см. похитить.

ПОХИЩЕНИЕ см. похитить.

ПОХЛЕБАТЬ разг. тIуьн (тIуруналди жими затI).

ПОХЛЁБКА шурпа.

ПОХЛОПАТЬ: похлопать ладоши са тIимил капар ягъун; похлопать по плечу далудиз кап ягъун, къуьнез кап ягъун, къуьнел кап гьалчун (тариф ийиз).

ПОХЛОПОТАТЬ чалишмиш хьун; алахъун; къайгъуда гьатун (са кар патал).

ПОХМЕЛЬЕ мн, нет похмел (гужлу пиянвилелай кьулухь жедай кефинин чIурувал, пис нагьакьан гьал). ♦ в чужом пиру похмелье кеф сада чIугурла, жаза масадахъ галукьда.

ПОХОД¹ 1. дяведиз фин; дяведиз рекье гьатун; дяведиз физвай рехъ; дяве; дяве ийиз экъечIун (къарагъун); выступить в поход дяведиз рекье гьатун, дяведиз физ экъечIун; крымский поход Крымдин дяве; в походе физвай рекье; дяведиз физвай рекье. 2. пер. фин; экъечIун (садан, са кардин аксиниз тешкилдаказ).

ПОХОД² разг. тимил артух; с походом тIимил артух алаз (мес. алцумун, гун, гьисабун).

ПОХОДИТЬ¹ къекъуьн; са, тIимил къекъуьн.

ПОХОДИТЬ² несов. ухшамиш хьун, ухшар хьун.

ПОХОДКА ериш, къекъуьнар, къекъуьнин тегьер.

ПОХОДНЫЙ: походная колонна физвай (фидай) колонна; походный лазарет физвай кьушундин азархана; походным порядком ях (кIвачи-кIвачи финин къайдада); походная кровать рекьин кровать.

ПОХОДЯ нареч. разг. кIвачин кьилел, къекъвез-къекъвез, физвай рекье (са кар ийизвай чIавуз гьадахъ галаз санал са кар авун); походя решать вопросы месэлаяр кIвачин кьилел (тадиз, амай крарин арада) гьял авун.

ПОХОЖДЕНИЕ дуьшуьш, агьвалат; кьиса (садан кьилел атай, сада авур кар).

ПОХОЖИЙ ухшар, ухшар тир, ухшар авай. ♦ похоже 1) ухшар я; 2) хьиз я, хьиз аквада; похоже на то, что … хъиз аквада.; ни на что не похоже гзаф пис я, гьич виже къведай кар туш.

ПОХОЛОДАТЬ мекьи хьун.

ПОХОЛОДЕТЬ къун (мес. гъилер, кIвачер).

ПОХОРОНИТЬ 1. кучудун (кучукун). 2. пер. рикIелай адудун.

ПОХОРОННЫЙ: похоронное бюро мейитар кучудуниз герек къайгъуяр ва затIар ийидай контора; похоронный марш кьейидахъ ядай (ясдин) марш; у него похоронное настроение адан кефияр ясда авайдан кефияр хьиз я, ам пашманзава, сефил я.

ПОХОРОНЫ ед. нет кучудун; быть на похоронах мейит кучудзавай чкада хьун (иштирак авун); состоялись похороны такого-то флан кас кучудна; в день похорон кучуддай йкъуз.

ПОХОРОШЕТЬ хъсан хьун, иер хьун, гуьрчег хьун.

ПОХОТЛИВЫЙ гьашер, пара къизмиш, гьашервал квай (кас, вилер, килигун).

ПОХОТЬ ж мн. нет гьашервал, пис гьевес, къизмишвал.

ПОХРАПЫВАТЬ несов. ара-бир хух авун, хухиз ксун.

ПОХУДЕТЬ яхун хьун.

ПОЦАРАПАТЬ чухун, цIархар авун (мес. кикелди, цацуни чухвана, я михиналди).

ПОЦАРАПАТЬСЯ цIархар хьун (галукьна, чухвана).

ПОЦЕЛОВАТЬ темен гун, пIагь гун.

ПОЦЁЛОВАТЬСЯ сада садаз теменар гун, пIагьар гун.

ПОЦЕЛУЙ пIагь, темен.

ПОЧАСОВОЙ сятинин гьисабдалди; почасовая оплата сятинин гьисабдалди гъакъи гун.

ПОЧАТОК бот. кIаш, кьил (мес. гьажибугъдадин).

ПОЧАЩЕ нареч. мадни фад-фад; мукьвал-мукьвал.

ПОЧВА 1. накьв (ччилин винел патан, набататрин дувулар жедай къат); ччил. 2. пер. диб; пун; бине; даях. ♦ на почве себебдалди, себеб яз; на почве туберкулёза чахутка себеб яз; чакуткадикди.

ПОЧВЕННЫЙ накьвадин; накьвадик квай; накьвадиз талукь тир.

ПОЧВОВЕДЕНИЕ мн. нет почвоведение (накьвар гьихьтинбур ятIа ахтармишдай илим).

ПОЧЁМ нареч. разг. 1. куьн; я почём яблоки? ичер ккуьн я? 2. вуч чида, низ чида кьван; почём я знаю? заз вуч чида кьван?

ПОЧЕМУ нареч. вучиз, вуч себебдалди, ккуьз.

ПОЧЕМУ-ЛИБО нареч. са себебдалди, са себебдиз килигна.

ПОЧЕМУ-НИБУДЬ нареч.. см. почему-либо.

ПОЧЕМУ-ТО нареч. вучиз ятIани, вуч себебдалди ятIани.

ПОЧЕРК хатI; крупный почерк ири хатI (кхьинар).

ПОЧЕРНЕТЬ чIулав хьун.

ПОЧЕРПАТЬ несов., см. почерпнуть 2-манада.

ПОЧЕРПНУТЬ 1. кяна къачун; са тIимил къачун (са къаб, мес. цIиб, кур кяна гьадалди са жими затI, мес. яд къачун). 2. къачун; почерпнуть сведения из книг ктабрай малуматар къачун.

ПОЧЕРСТВЕТЬ см. черстветь.

ПОЧЕСАТЬ 1. чухун. 2. эвягьун (сар ва мсб).

ПОЧЕСАТЬСЯ 1. вич чухун, вичин жендек чухун. 2. тIимил квал къачун, квал акатун, ква хьун.

ПОЧЕСТЬ ж гьуьрмет; воздавать почести гьуьрметар авун.

ПОЧЕСТЬ уст. гьисабун; почту своим долгом за жуван бурж яз гьисабда.

ПОЧЁТ мн. нет гьуьрмет; почёт ♦ почёт и уважение салам (дуьшуьш хьайила саламдин чкадал лугьудай гаф я, яни ваз салам ва гьуьрмет ава зи патай).

ПОЧЁТНЫЙ 1. гьуьрметлу; сейли; почётный гость сейли мугьман, гьуьрметлу мугьман. 2. гьуьрметдин: гьуьрметдин лишан тир, почётный; почётная грамота гьуьрметдин чар почётный грамота (гьуьрметдин, сейлиз кьунин лишан яз ганвай чар). 3. почётный, гьуьрмет патал хкянавай; почётный академик почётный академик; почётный президиум почётный президиум. 4. лайихлу; почётный мир лайихлу баришугъвал (кьве патани намус, лайихвал хуьдай).

ПОЧЕЧНЫЙ¹ бот. тIурунин, тIурарин (ттаран пеш ва цуьк ахъайдай).

ПОЧЕЧНЫЙ² анат. дуркIундин; дуркIунрин.

ПОЧИВАЛЬНЯ уст. ксудай кIвал.

ПОЧИВАТЬ несов. уст. 1. ксун. 2. пер. сура къаткун, кучуднаваз хьун, секин хьун (сура).

ПОЧИН мн. нет сифте башламишун; сифте кутун; сифте кьил; по собственному почину вичи сифте кьил кутуналди; взять на себя почин жува сифте кьил кутун.

ПОЧИНИТЬ расун, рас хъувун.

ПОЧИНКА мн. нет расун, рас хъувун.

ПОЧИНОЧНЫЙ: починочная мастерская куьгьнебур рас хъийидай мастерской.

ПОЧИНЯТЬ несов., см. починить.

ПОЧИСТИТЬ михьи авун.

ПОЧИСТИТЬСЯ жуван кьил-кIвач, жуван парталар михьи авун.

ПОЧИТАЙ нареч. разг. саки; белки.

ПОЧИТАТЕЛЬ м гьуьрмет ийидайди; гзаф къадир авайди; гзаф рикI алаз сейлиз кьадайди; почитатели его таланта адан талант гзаф рикI алаз сейлиз кьадайбур, адан талантдин гзаф къадир авайбур.

ПОЧИТАТЬ¹ кIелун.

ПОЧИТАТЬ² несов. гзаф гьуьрмет авун; гзаф сейлиз кьун.

ПОЧИТАТЬ³ несов., см. почесть.

ПОЧИТЫВАТЬ несов. разг. ара-бир кIелун, тIимил-тIимил кIелун.

ПОЧИТЬ уст., см. почивать. ♦ почить на лаврах агалкьунрал шад яз архайин хьун; «гила вири бегьем хьана» лагьана архайин хьун.

ПОЧИЩЕ нареч. разг. 1. михьивилелди. 2. хъсан (масабрулай). 3. артух; мадни чIехи.

ПОЧКА¹ бот. тIур (пеш ва цуьк ахъайдай).

ПОЧКА² анат. дуркIун.

ПОЧТА почта; ходить на почту почтуниз фин; послать письмо по почте почтуна аваз чар ракъурун.

ПОЧТАЛЬОН почтальон (почта, яни чарар, газетар ва мсб тухуз -хкидай къуллугъчи).

ПОЧТАМТ почтамт (шегьерда почтунин кьилин идара, отдел).

ПОЧТЕНИЕ мн. нет гьуьрмет. ♦ моё почтение! салам! (гьалтайла салам гунин са жуьре я).

ПОЧТЕННЫЙ 1. гьуьрметлу; гьуьрметуниз лайихлу. 2. пер. еке, чIехи; агьил; человек почтенного возраста еке (агьил) яшда авай кас.

ПОЧТИ нареч. саки; саки… кьван; он почти окончил работу ада кIвалах саки куьтягьна; почти килограмм са килограмм кьван, саки са килограмм; почти что саки.

ПОЧТИТЕЛЬНЫЙ 1. гьуьрмет ийидай, гьуьрмет хуьдай; почтительно гьуьрметдалди. 2. пер. хейлин, бегьем, еке; на почтительном расстоянии хейлин мензилда (яргъа).

ПОЧТИТЬ гьуьрмет авун; саймишун; гьуьрмет къалурун; почтить память вставанием кIвачел къарагъуналди кьейидаз гьуьрмет авун (кьейиди гьуьрметдалди рикIел хкиз кIвачел къарагъун).

ПОЧТИ ЧТО разг., см. почти.

ПОЧТМЕЙСТЕР уст. почтмейстер (почтунин контордин кьилел алай чиновник).

ПОЧТОВЫЙ почтунин, почтадин.

ПОЧУВСТВОВАТЬ гьисс авун; хабар хьун; рикIиз хабар хьун; бедендиз хабар хьун.

ПОЧУДИТЬ разг. са кьадар женжелвилер авун, уюнар акъудун.

ПОЧУДИТЬСЯ см. чудиться.

ПОЧУЯТЬ см. чуять.

ПОШАЛИТЬ надинжвал (надинжвилер) авун, женжелвал авун.

ПОШАРИТЬ кап атадун, кап экъуьрун, кап атадна ахтармишун, къекъуьн (са затIунихъ).

ПОШАТНУТЬ 1. галтадун, галтадна алгъурун, юзурна алгъурун; галтадна гъуьргъуь авун (мес. ттар, дестек). 2. пер. бушрун, зайифрун (мес. садан фикир, инанмишвал).

ПОШАТНУТЬСЯ 1. галтад хьун, галтад хьана ян гун, са къвалахъ алгъун. 2. пер. гъуьргъуь хьун; буш хьун; зайиф хьун (мес. садан инанмишвал, сагъвал).

ПОШАТЫВАТЬСЯ несов. ара-бир галтад хьун; юзун; инихъ-анихъ галтад хьун.

ПОШЕВЕЛИВАТЬ несов. ара-ара юзурун.

ПОШЕВЕЛИВАТЬСЯ несов. ара-ара юзун.

ПОШЕВЕЛИТЬ югъурун; юзун кутун.

ПОШЕВЕЛИТЬСЯ юзун.

ПОШЕВЕЛЬНУТЬ разг., см. пошевелить.

ПОШЕВЕЛЬНУТЬСЯ разг., см. пошевелиться.

ПОШЕВНИ ед. нет гьяркьуь алерар.

ПОШЕПТАТЬ кушкуш авун; япал кIуф эцигна рахун.

ПОШЕПТАТЬСЯ разг. кушкуш авун; япал кIуф эцигна рахун (сад-садахъ галаз).

ПОШИБ мн. нет хесетар; къайдаяр; амалар (са затIунин; са касдин вири хесетрин амалрин кIватIал).

ПОШИВКА мн. нет цун (партал).

ПОШИВОЧНЫЙ парталар цвадай, цунин.

ПОШИТЬ цун (парталар).

ПОШЛИНА пошлина, харж (гьукуматди товаррал, шейэрал ва я бязи крарал эцигна къачудай).

ПОШЛОСТЬ ж 1. эдебсуз шитвал; сарсахвал. 2. эдебсуз шит гаф, сарсах гаф.

ПОШЛЫЙ шит; айиб; эдебсуз; сарсах.

ПОШЛЯК гзаф сарсах кас; эдебсуз шит кас.

ПОШТУЧНЫЙ затIар са-сад гьисабна; са-сад; са-садан гьисабдалди; продавать поштучно са-сад маса гун.

ПОШУМЕТЬ са кьадар ван ттун; ван авун; сес авун; къал авун.

ПОШУТИТЬ зарафат авун.

ПОЩАДА мн. нет инсаф; аман; регьим; язух атун; просить пощады аман тIалабун, аман лугьун; регьим тIалабун; не давать пощады инсаф тавун, аман тагун.

ПОЩАДИТЬ инсаф авун; регьим авун; язух атана гъил къачун.

ПОЩЕКОТАТЬ см. щекотать.

ПОЩЕЧИНА 1. хъвехъ ягъун, силле; дать пощёчину хъвехъ ягъун, силле вигьин, чанг вигьин; он получил пощёчину адахъ силле галукьна, адан хъвехъ яна. 2. пер. намусдик хкIадай кар, алчах ийидай кар.

ПОЩИПАТЬ 1. чухун (мес. верч). 2. тупIалай авун; кикелай авун; кьаз-ахъаюн (мес. чIарар, спелар). 3. сараралди акъажиз атIун, тIуьн (мес. балкIанди къацу векь).

ПОЩУПАТЬ см. щупать.

ПОЭЗИЯ мн. нет поэзия (1. гуьрчег литературадии са жуьре; шиирар. 2. пер. гуьзелвал, гуьрчегвал).

ПОЭМА поэма (шиирралди кхьенвай гьикая, кьиса).

ПОЭТ шаир.

ПОЭТЕССА шаир (дишегьли).

ПОЭТИЗИРОВАТЬ сов. и несов. гуьзелдиз къалурун, гуьрчегдиз къалурун, гуьзел шикилда къалурун.

ПОЭТИКА поэтика (1. гафарин гуьзел искусстводин, шииррин формайрикай ва принциприкай рахадай илим. 2. са шаирдин поэзиядин, яратмишунрин формайрин ва принциприн система).

ПОЭТИЧЕСКИЙ 1. поэзиядин; поэзиядикай ибарат тир; поэзиядиз талукь тир. 2. шаирдин; шаирвилин. 3. гуьзел, гуьрчег, къешенг.

ПОЭТИЧНЫЙ гуьрчег, къешенг, гуьзел.

ПОЭТОМУ нареч. иниз килигна; гьаниз килигна; ивиляй; гьавиляй; икI хьайила.

ПОЯВИТЬСЯ 1. акун; атана акъатун; малум хьун. 2. майдандиз акъатун; арадиз акъатун; пайда хьун.

ПОЯВЛЕНИЕ см. появиться.

ПОЯВЛЯТЬСЯ несов., см. появиться.

ПОЯРОК мн. нет кIелен сар (сифте твайи йис).

ПОЯС 1. чIул (юкьва кутIундай); камари. 2. юкь (инсандин). 3. геогр. пояс (ччилин шардин кьве мердиандин арада авай, са тайин климатдин шартIариз килигна амайбрувай тафаватлу тир пай, зул; жаркий пояс чими климатдин пояс). ♦ спасательный пояс це батмиш хьуникай къутармишдай чIул (пробкадикай, мантуникай расай элкъвей банд хьтинди, ам жендекдал акьалжайла инсан батмиш жедач).

ПОЯСНЕНИЕ 1. см. пояснить. 2. баян, баян ийизвайди, гъавурда твазвайди (къейд, кхьинар).

ПОЯСНИТЕЛЬНЫЙ ачухардай, гъавурдик кутадай, баян гудай.

ПОЯСНИТЬ ачухрун, кьиле ттун, гъавурда ттун, баян гун.

ПОЯСНИЦА юкь; боль в пояснице юкьван тIал; юкьва тIал ава.

ПОЯСНЯТЬ несов., см. пояснить.

ПРАБАБУШКА чIехи бубадин (ва я чIехи. дидедин) диде.

ПРАВДА мн. нет 1. гьакъикъат, керчек, дуьз. 2. дуьзвал, керчеквал. 3. дуьзвал, гьахъ. 4. в знач. сказ. дуьз я, дугъри я. 5. в знач. ввод. сл. дугъриданни, дуьз лагьайтIа. ♦ всеми правдами и неправдами гьар са гьиледалди, керчекни, ттабни авуна; не правда ли? гьакI тушни? дуьз тушни?

ПРАВДИВОСТЬ ж мн. нет дуьзвал, керчеквал.

ПРАВДИВЫЙ 1. дугъри, дуьз, керчек (мес. хабар). 2. дуьз рахадай, дуьз (кас).

ПРАВДОПОДОБНЫЙ дуьзвилиз ухшар тир, дуьздаз (керчекдаз) ухшар тир, дуьз тир хьтин.

ПРАВИЛО къайда; къанун.

ПРАВИЛЬНО нареч. 1. дуьздаказ, дуьз, дуьзвилелди. 2. дуьз я.

ПРАВИЛЬНОСТЬ ж мн. нет дуьзвал; гьакъикъатвал.

ПРАВИЛЬНЫЙ 1. дуьз, дуьз тир. 2. къайдадив кьазвай, къайдадалди тир, къайдада авай.

ПРАВИТЕЛЬ м 1. гьаким, гьакимвалзавай кас, кьилел алай кас, ихтияр гвайди (са уьлкведин, пачагьлугъдин). 2. уст. заведующий, кьилел алайди (мес. дуванханадин).

ПРАВИТЕЛЬСТВЕННЫЙ гьукуматдин.

ПРАВИТЕЛЬСТВО гьукумат.

ПРАВИТЬ несов. 1. гьакимвал авун (са уьлкведиз); идара авун (са уьлкве). 2. гьалун (мес. арабадик квай балкIанар, луьткве, гими). 3. дуьзрун; дуьзар хъувун (мес. басмадин гъалатIар, кхьей затI). 4. хтун (акъатай гъил). 5. къилавда ттун; къилав гун, хци авун (мес. уьлгуьч).

ПРАВКА 1. дуьзрун; дуьзар хъувун (мес. басма ийизвай затIунин гъалатIар). 2. къилавда ттун, къилав гун, хци авун (мес. уьлгуьч).

ПРАВЛЕНИЕ 1. идара авун (са уьлкве, пачагьлугъ). 2. идара. 3. правление, идара (мес. колхоздин).

ПРАВНУК хтул (хтулдин гада).

ПРАВО¹ 1. ихтияр. 2. юр. право (1. вири къанунар, законар. 2. законрикай, къанунрикай рахадай илим).

ПРАВО² ввод. сл. разг. дугъриданни; дуьз лагьайтIа; право, я этого не знаю дугъриданни, заз а кар чидач.

ПРАВОБЕРЕЖНЫЙ эрчIи пата авай, эрчIи патан къерехда авай, эрчIи патан къерехдин (вацIун).

ПРАВОВЕРНЫЙ 1. рел. диндал кIеви, диндин шартIар кIевиз бегьемардай. 2. пер. вичив гвай рекьел кIеви, гвай рехъ кIевиз кьадай.

ПРАВОВОЙ 1. праводин (см. право ¹). 2. ихтияррин; ихтиярриз талукь тир.

ПРАВОМЕРНЫЙ къанундив кьур; закондив кьур; делил авай.

ПРАВОМОЧИЕ ихтияр авайвал, ихтиярлувал, ихтияр аваз хьун.

ПРАВОМОЧНЫЙ ихтияр авай.

ПРАВОНАРУШЕНИЕ закон чIурун, закондай къерехдиз экъечIун.

ПРАВОНАРУШИТЕЛЬ м закон чIурзавайди (чIурайди).

ПРАВОПИСАНИЕ дуьз кхьинин къайдаяр, орфография.

ПРАВОСЛАВИЕ мн. нет православие (христианрин диндин са мезгьеб, са хел).

ПРАВОСЛАВНЫЙ 1. православиедин, православный. 2. православие дин гвай кас.

ПРАВОСПОСОБНЫЙ ихтияррин иеси жедай, вичиз ихтиярар хьун мумкин тир (яни вич, мес. делиди тушиз ва я аял тушиз, вичиз ихтиярар жедай).

ПРАВОСУДИЕ мн. нет 1. адалатлу дуван, адалатлу суд, суддин адалат. 2. суд, дуван.

ПРАВОТА мн, нет дуьзвал, гьахъвал.

ПРАВОФЛАНГОВЫЙ эрчIи патан флангда авай (эрчIи пата авай).

ПРАВЫЙ¹ 1. эрчIи; правая рука эрчIи гъил. 2. эрчIи патан; правый берег эрчIи патан къерех. 3. полит. эрчIи; эрчIи патан (яни революциядиз, прогрессдиз акси тир, консервативный тир). ♦ правая рука пер. эрчIи гъил, мукьва куьмекчи (са касдин).

ПРАВЫЙ² гьахъ (гьакь); гьахълу; гьахъ тир, дуьз тир; ты прав вун гьахъ (гьакь) я; правое дело гьахъ кар.

ПРАВЯЩИЕ гьакимвалзавай агьавалзавай; властдин кьилел алай (мес. ксар, партия, класс).

ПРАДЕД улу буба (чIехи бубадин ва я чIехи дидедин буба).

ПРАДЕДОВСКИЙ ата-бубайрин, ата-бубайрилай амай (мес. адетар).

ПРАДЕДУШКА см. прадед.

ПРАДЕДЫ мн. ата-бубаяр, улу-бубаяр.

ПРАЗДНЕСТВО сувар, шадвилер.

ПРАЗДНИК сувар; праздник победы гъалибвилин сувар. ♦ на нашей улице праздник пер. чи куьчеда сувар ава (яни чи кар хъсан хьанва, чун винел акьалтна).

ПРАЗДНИЧНЫЙ 1. суварин; праздничный день суварин югъ. 2. пер. суварин хьтин, шадвал квай, шадвилин; праздничное настроение суварин хьтин шадвал квай гуьгьуьл.

ПРАЗДНОВАТЬ несов. сувар авун; сувар кьиле тухун.

ПРАЗДНОСЛОВИЕ буш рахунар, буш гафар, пичIи гафар.

ПРАЗДНОСТЬ ж мн. нет кар авачирвал; кар квахьун; бейкарвал; бушвал.

ПРАЗДНОШАТАЮЩИЙСЯ разг. кар квахьнавайди, са карни тийиз гьакI гьатнавайди.

ПРАЗДНЫЙ 1. буш; бейкар; са карни тийизвай, кар квахьнавай (кас). 2. буш, пичIи, манасуз (мес. эхтилатар).

ПРАКТИК практик (кар ийидай, вичин карда тежриба авай кас).

ПРАКТИКА мн. нет практика (тежриба).

ПРАКТИКАНТ практикант (практика кьиле тухузвай, практикадалди, тежрибадалди, кардал вичиз пеше чирзавай кас, мес. студент).

ПРАКТИКОВАТЬ несов. 1. ишлемишун. 2. кIвалахун, пеше авун (докторди ва я юристди).

ПРАКТИКОВАТЬСЯ несов. 1. ишлемишун. 2. тежриба жедайвал гзаф ишлемишун; тежрибадалди чирун; практика авун.

ПРАКТИЦИЗМ мн. нет практицизм (кар алакьун; крар туькIуьриз алакьун; кардив практикадин рекьелди эгечIун, кар авун); узкий практицизм дар (кьуру) практицизм (яни теориядиз фикир тагуз, кьуруз кар арадал гьунал алахъун).

ПРАКТИЧЕСКИЙ 1. практикадин; практикадиз талукь тир; практические занятия по химии химиядай практикадин кIвалахар. 2. кардиз талукь тир; гьакъикъи игьтияжрихъ галаз алакъалу тир; гьакъикъи игьтияжриз талукь тир. 3. см. практичный.

ПРАКТИЧНЫЙ 1. тежриба авай, кар бажармишдай, кар чидай, кар алакьдай. 2. ишлемишиз къулай, хъсандиз ишлемишиз жедай, ишлемишиз хъсан; дурум гудай (мес. парча, шей).

ПРАОТЕЦ уст. улу буба; праотцы улу-бубаяр, ата-бубаяр.

ПРАПОРЩИК прапорщик (пачагьдин девирдин армияда офицервилин сад лагьай гъвечIи чин).

ПРАРОДИТЕЛЬ м тухумдин (сихилдин) кьил; улу-буба.

ПРАСОЛ уст. чавдар (малар ва балугъар маса къачуз гун хьийидай савдагар).

ПРАХ мн. нет 1. уст. руг. 2. мейит, кIарабар (кьена кучудай инсандин). 3. пер. руьхъ; руг (яни кепекдик кумачир, терг хьанвай руьхъ, руг хьанвай затI); пуч хьун; прахом пойти терг хьун; руг хьана фин; в пух и прах терг авун, руг авун; обратить в прах терг авун, руг авун; обратиться в прах терг хьун, руг хьун.

ПРАЧЕЧНАЯ прачечни парталар чуьхуьдай чка.

ПРАЧКА парталар чуьхуьдай паб, прачка.

ПРАЩА ист. цIапан (къванер тваз ядай).

ПРАЩУР уст. ата-бубайрин буба, тухумдин кьил.

ПРЕАМБУЛА преамбула (гьукуматрин арада договордин сифте башламишдай, гьахьдай умуми пай).

ПРЕБОЛЬНО нареч. разг. пис тIар жедайвал.

ПРЕБЫВАНИЕ мн. нет хьунухь; аваз хьун; место пребывания авай чка.

ПРЕБЫВАТЬ несов. хьунухь; аваз хьун; алаз хьун; пребывать у власти властдин кьилел алаз хьун; пребывать в неведении тийижиз хьун, са ккуьнкайни хабар авачиз хьун.

ПРЕВАЛИРОВАТЬ несов. артух яз хьун; гзаф яз хьун (са кардилай, са затIунилай масад).

ПРЕВЗОЙТИ виниз хьун, артух хьун; превзойти всех мужеством жуьрэтдалди (вичин игитвилелди) виридалай артух хьун. ♦ превзойти самого себя гзаф вине хьун; умуд ийиз тежедай кьван чкадал артух яз хьун.

ПРЕВОЗМОГАТЬ несов., см. превозмочь.

ПРЕВОЗМОЧЬ къатламишун, эхун, дурум гун, таб гун; гуж акьалдрун.

ПРЕВОЗНЕСТИ гзаф тариф авун, кьадардилай артух тариф авун.

ПРЕВОЗНОСИТЬ несов., см. превознести.

ПРЕВОСХОДИТЕЛЬСТВО ист. превосходительство, жанаби (резолюциядилай вилик чIехи чан авай, чIехи къуллугъдал алай ксариз, мес. генералдиз, гьуьрмет яз лугьудай гаф тир).

ПРЕВОСХОДИТЬ несов., см. превзойти.

ПРЕВОСХОДНЫЙ гзаф хъсан, лап хъсан, гзаф артух.

ПРЕВОСХОДСТВО мн. нет артухвал, винизвал (масадалай).

ПРЕВРАТИТЬ элкъуьрун (маса гьалдиз гъун), авун; превратить дрова в уголь кIарасрикай цIивинар авун.

ПРЕВРАТИТЬСЯ элкъуьн (маса затIувиз). ♦ превратиться в слух гзаф дикъетдалди яб гунуг.

ПРЕВРАТНОСТЬ ж 1. дегишвал, чIуру дегишвал (мес. кьисметдин, бахтунин). 2. чIурувал, чIурукIавал, дуьз туширвал; терсебавал.

ПРЕВРАТНЫЙ 1. дегиш жедай, сад хьиз амукь тийир, давамсуз. 2. чIурнавай; дуьз тушир; масакIа элкъуьрнавай; превратное понимание чIурукIа (терсина) гъавурда гьатун.

ПРЕВРАЩАТЬ несов., см. превратить.

ПРЕВРАЩАТЬСЯ несов., см. 1) превратиться. 2) превратить

ПРЕВРАЩЕНИЕ 1. элкъуьрун. 2. элкъуьн (маса затIунив, маса гьалдиз).

ПРЕВЫСИТЬ 1. артухрун; виниз авун. 2. артух хьун, виниз хьун. 3. кьадардилай виниз экъечIун, кьадардилай къециз экъечIун (яни вичиз ихтияр авайдалай артух, законсуз кар авун).

ПРЕВЫШАТЬ несов., см. превысить.

ПРЕВЫШЕ нареч.: превыше всего виридалай артух, виридалай виниз.

ПРЕВЫШЕНИЕ 1. см. превысить. 2. артух; с превышением артухни алаз.

ПРЕГРАДА манийвал; четинвал; естественная преграда тIебии манийвал (рехъ кIевзавай, манийвалзавай затI, мес. вацI, дагъ).

ПРЕГРАДИТЬ кIевун, атIун (рехъ); вилик пад атIун.

ПРЕГРАЖДАТЬ несов., см. преградить.

ПРЕГРЕШЕНИЕ гунагь; хата; гъалатI.

ПРЕД предлог, см. перед.

Дата добавления: 2014-01-11