МЧС России 101 страница

ЧЕХОЛ чехол (са затIунал гьалдай, са затI твадай парчадин ва я тумаждин ччин, къаблух, мес. чемодандин чехол).

ЧЕЧЕВИЦА 1. бот. мержемекар. 2. физ. см. линза.

ЧЕЧЕВИЧНЫЙ мержемекрин.

ЧЕШУЙЧАТЫЙ 1. хъуьр алай (мес. гъуьлягъ); пулар (хъуьруьшар) алай (мес. балугъ). 2. пулар алай хьтин; хъуьр алай хътин.

ЧЕШУЯ мн. нет хъуьр (гъуьлягъдин); пулар, хъуьруьшар (мес. балугъдал жедай).

ЧИБИС цин нуькI (уьленра жедай са гъвечIи къуш).

ЧИЖ чихчих (ва я чIимчIир, гьахътин са гъвечIи нуькI).

ЧИЖИК 1. см. чиж. 2. кIинт (къугъвадай); играть в чижики кIинтI-лаш къугъун.

ЧИКНУТЬ однокр. разг. чик авуна атIун (мес. мукIратIдалди).

ЧИН 1. чин (1. виликди къуллугъэгьлидиз гьукуматдин патай гудай дережа. 2. къуллугъэгьли). 2. къайда. ♦ нижний чин солдат (пачагьдин армияда); без чинов пер. чIехи-гъвечIивал гуьзлемиш тавуна, гьуьрметар ийиз акъваз тавуна.

ЧИНАРА чинар (ттар).

ЧИНИТЬ¹ несов. расун, рас хъувун.

ЧИНИТЬ² несов. кIвенкI авун; чинить карандаш карандашдал кIвенкI авун.

ЧИНИТЬ³ несов. авун; чинить препятствия манийвилер авун.

ЧИНИТЬСЯ¹ несов., см. чинить.

ЧИНИТЬСЯ² несов. разг. уст. регъуьвилер авун, регъуь амалар авун.

ЧИННЫЙ эдеблу; рябетлу; къайда вилив хуьдай; чинно сидеть эдебдалди, къайда хвена ацукьун.

ЧИНОВНИК чиновник (1. пачагьдин девирда Россияда ва гила капитализмдин уьлквейра пачагьлугъдин къуллугъэгьли. 2. пер. бюрократ, вичин везифадиз анжах чиновник хьиз, рикI гвачиз килигдай кас).

ЧИНОВНИЧИЙ чиновникдин; чиновниквилин.

ЧИНОПОЧИТАНИЕ мн: нет чIехи чинда авайдаз гьуьрмет авун.

ЧИРИКАНИЕ мн. нет 1. см. чирикать. 2. чIив-чIив, чIив-чIирив (нуькIрен).

ЧИРИКАТЬ несов. чIив-чIивар авун, чIив-чIирив авун (нуькIре).

ЧИРКАТЬ несов., см. чиркнуть.

ЧИРКНУТЬ однокр. чирх авун, чирт авун; он чиркнул спичкой ада чиртна спичка яна.

ЧИРОК чирок (вацIун чIуру уьрдегрин жинсиникай це сирнавдай са къуш).

ЧИСЛЕННОСТЬ ж мн. нет кьадар; сан,

ЧИСЛЕННЫЙ кьадардин; численный состав армии армиядин кьадардин состав, армиядин кьадар; численное превосходство кьадардин жигьетдай артухвал (винизвал).

ЧИСЛИТЕЛЬ м мат. числитель (дробда къачузвай пай, мес. 3/5 дробда 3 числитель я).

ЧИСЛИТЕЛЬНЫЙ: имя числительное грам. числительный (гьисабдин тIвар).

ЧИСЛИТЬСЯ несов. яз хьун; аваз хьун; галаз хьун; яз гьисабун; аваз гьисабун; гьисабдик кваз хьун; он числится студентом ам студент я; ам студент яз гьисабзава.

ЧИСЛО 1. кьадар; сан; число людей инсанрин кьадар. 2. мат. чисто; целое число тамам число; дробное число дробдин число. 3. грам. число, кьадар; множественное число гзафвилин кьадар. 4. югь; июня пятого числа июндин вад лагьай йкъуз; пометить задним числом алатай югъ эцигун (мес. чарчел). ♦ в числе арада; гьисабдик; в том числе гьабрун арада, гьабрук, гьа гьисабдик.

ЧИСЛОВОЙ числодалди (числойралди) къалурнавай; числойралди лагьанвай; числовая величина числодалди къалурнавай кьадар (чIехивал).

ЧИСТИЛЬЩИК: чистильщик сапог чекмеяр михьдайди (вичин пеше гьам тир кас).

ЧИСТИТЬ несов. 1. михьун (михьивун, михьи авун). 2. аладрун (мес. ич); экъетIун (мес. харар хъуьруьшрай).

ЧИСТИТЬСЯ несов. 1. жув михьивун, жуван парталар михьивун. 2. см. чистить.

ЧИСТКА 1. михьивун; чистка сапог чекмеяр михьивун. 2. полит. михьивун, чистка авун; чистка (мес. аппарат чIуру ихтибарсуз къуллугъчийрикай михьивун).

ЧИСТОГАН разг. нагъд пул; заплатить чистоганом нагъд пул гун.

ЧИСТОКРОВНЫЙ халис жинсинин, михьи жинсинин; чистокровный конь халис жинсинин балкIан.

ЧИСТОПИСАНИЕ гуьрчег михьи кхьинар (школада).

ЧИСТОПЛОТНЫЙ михьи, хъсан михьивал гвай.

ЧИСТОСЕРДЕЧНЫЙ ачух рикI авай, рикI ачух; михьи рикI авай, рикI михьи; рикIин сидкьидалди тир; чистосердечно признаться ачухдиз хиве кьун.

ЧИСТОТА 1. михьивал. 2. халисвал, сафвал. 3. ачухвал, михьивал. 4. пер. дуьзвал, къенивал, дугъривал, михьивал. ♦ на чистоту ачухдиз, авайвал дуьз (мес. лугьун).

ЧИСТЫЙ. 1. михьи. 2. ачух, михьи (мес. чуьл). 3. саф, михьи, халис (мес. къизил). 4. пер. къени, дугъри, михьи (мес. рикI, ният). ♦ принять за чистую монету см. монета; чистые деньги нагъд пул, михьи пул.

ЧИТАЛЬНЫЙ ЗАЛ читальный зал (ктабар, газетар ва мсб кIелдай кIвал).

ЧИТАЛЬНЯ читальни (см. читальный зал).

ЧИТАТЕЛЬ м кIелдай кас (яни ктабар, газетар кIелдайди).

ЧИТАТЬ несов. кIелун; научиться читать жуваз кIелиз чирун; кIелиз чир хьун; читать лекция лекцияр кIелун. ♦ читать в чьей-либо душе садан рикIе авайди чирун (чир хьун); читать наставления несигьатар гун.

ЧИТКА кIелун; читка газет газетар кIелун.

ЧИТАТЬСЯ несов. 1. кIелиз хьун. 2. см. читать.

ЧИХАНЬЕ 1. см. чихать. 2. тирш.

ЧИХАТЬ несов., см. чихнуть.

ЧИХНУТЬ тирш авун, илизун, тирш ягъун.

ЧЛЕН 1. член; член общества обществодин член; член партии партиядин член; член предложения предложениедин член (предложениеда са суалдиз жаваб гудай гаф). 2. анат. член, бедендин са чка (гзафни-гзаф кIвач, гъил).

ЧЛЕНИТЬ несов. ччара авун, паяриз ччара авун.

ЧЛЕНИТЬСЯ несов. 1. ччара хьун; паяриз ччара хьун. 2. см. членить.

ЧЛЕНОВРЕДИТЕЛЬСТВО мн. нет жуван (ва я масадан) бедендин са чкадиз зиян гун, бедендин са чка набуд авун (чIуру ният аваз).

ЧЛЕНОРАЗДЕЛЬНЫЙ 1. метлеб квай паяриз, сесериз ччара ийиз жедай ачух (инсандин чIал). 2. ачух, гъавурда акьадай; говорить членораздельно гъавурда акьадайвал ачухдиз лугьун (рахун).

ЧЛЕНСКИЙ членвилин.

ЧЛЕНСТВО мн. нет членвал.

ЧМОКАТЬ несов. 1. пIу-пIу авун; шарп-шарп авун; чIарф-чIарф авун; шарф-шарф авун (пIузарралди ван авун). 2. ларпI -ларпI авун, шарпI-шарпI авун (мес. палчухди кIачерик). 3. темен гун.

ЧМОКНУТЬ однокр. 1. пIупI авун, шарп авун (пIузарривди). 2. темен гун.

ЧОКАТЬСЯ несов., см. чокнуться.

ЧОКНУТЬСЯ галукьрун; чокнуться рюмками рюмкаяр галукьрун (ички хъвадайда).

ЧОЛКА см. чёлка.

ЧОЛН см. чёлн.

ЧОПОРНЫЙ гзаф атIугъна акъваздай, кьадардилай артух вич заландиз кьадай.

ЧОРТ см. чёрт.

ЧРЕВАТЫЙ са нетижа арадал гъидай, арадал гъун мумкин тир, са затI туьретмишун мумкин тир, вичин эхирдик са кар арадал атун квай; события, чреватые последствиями чпи са нетижаяр арадал гъидай (арадал гъун мумкин тир) вакъиаяр.

ЧРЕВОУГОДИЕ мн, нет руфуниз къуллугъун, руфунин ккалвал, гзаф тIуьнал рикI хьун.

ЧРЕВОУГОДНИК гзаф руфуниз къуллугъдайди, гзаф тIуьнал рикI алайди, руфунин ккал.

ЧРЕДА уст., см. череда.

ЧРЕЗ уст., см. через.

ЧРЕЗВЫЧАЙНЫЙ 1. акъалтIай чIехи; акьалтIай гзаф. 2. чрезвычайный (1. адетдилай къецяй тир, тади, мес. чрезвычайный съезд адетдилай къецяй тадиз кIватIай съезд. 2. адетдилай къецяй кьетIен ихтиярар, кьетIен метлеб авай, мес. комиссия).

ЧРЕЗМЕРНЫЙ кьадардилай артух, кьадардилай гзаф.

ЧТЕНИЕ кIелун; чтение вслух ван акъудна кIелун.

ЧТЕЦ кIелдайди (ван акъудна, масабруз мес. газетар, ктабар кIелдай кас).

ЧТИТЬ несов. гьуьрмет авун, гьуьрмет хуьн; чтить чью-нибудь память са кас гьуьрметдалди рикIел гъун (хкун, хуьн).

ЧТО¹ местоим. 1. вуч; что это такое? им вуч я? чего ты ждёшь? вуна вуч гуьзлемишзава? чему ты смеётся? вун кквел хъуьрезва? чем? кквелди? о чём? кквекай? ккуьн гьакъиндай? на чём? кквел? 2. гьикI я? гьикI хьана? вуч хьана? ну что же, ты едешь? гьан гьикI хьана, вун физвани? 3. вуч? вучиз? что ты лежишь? вун вучиз къатканва? 4. вуч? гьикьван? ккуьн?; что стоит эта книжка? и ктаб ккуьн ква? 5. са кар; са затI; если что случится, я не отвечаю нагагь са кар хьайитIа, за жаваб гудач. ♦ вот что 1) ингье икI; 2) вуна вуч аяни, заз килиг, яб це; что до меня зун лагьайтIа, закай рахайтIа, зал гьалтайтIа; ни за что гьич, кьейитIани, вуч гайитIани, вуч авуртIани; ни за что, ни про что гьакI са карни авачиз, нагьакь, гьавайда; ни к чему герек туш, герек авач; с чего? вучиз? вуч себебдалди? пока что гьелелиг; почти что саки; ну, что же мад вуч ийида кьван; что бы ни было вуч хьайитIани; что ты! вуна вуч лугьузва! ваз вуч хьанва! чуть что са жизвидлай, са жизви кар хьанамазди, са жизви малум хьанамазди.

ЧТО² союз 1. хьи; лагьана (гзаф вахтара перевод ийидач); он ответил, что они уехали ада, абур хъфена лагьана, жаваб гана; он увидел, что-дело плохо адаз акуна хьи, кар пис я; я знаю, что он не приедет ам къвен тийирди заз чизва (ва я заз чизва хьи, ам къведач). 2. гьар; гьар са; кьилиз; что ни день, то новые желания гьар йкъуз цIийи-цIийи мурадар ава. 3. кIантIа; кIантIа…. хьурай; мне всё равно, что у меня, что у тебя собраться кIантIа вина кIватI жен, кIантIа зина -заз сад я.

ЧТОБ и ЧТОБЫ 1. -уз, -из, патал, патахъай; он пошёл в магазин, чтобы купить книги ам ктабар къачуз магазиндиз фена. 2. лагьана, лугьуз; чтобы никто не вошёл, я закрыл дверь касни гъахь тавурай лагьана, за рак акьална. 3. скажи, чтобы он ушёл адаз ахлад лагь; я хочу, чтобы он пришёл заз ам атун кIанзава. ♦ чтобы я не слыхал больше об этом! герек заз мад адан гьакъиндай ван тежен! (ван тахьуй гьа!).

ЧТО-ЛИБО см. что-нибудь.

ЧТО-НИБУДЬ местом. са затI; са кар; вуч хьайитIани са затI.

ЧТО-ТО¹ местоим. вуч ятIани са затI; са вуч ятIани; он что-то сказал ада вуч ятIани (са гаф) лагъана.

ЧТО-ТО² нареч. разг. 1. вуч ятIани, вучиз ятIани; что-то разболелась голова вуч ятIана кьил тIа хьана. 2. са кьадар.

ЧУ! межд. яб це! яваш! ван кьвезвани!

ЧУБ мег.

ЧУБАРЫЙ цIару; пенек-пенек хьайи (балкIандин ранг).

ЧУБУК 1. къалияндин тIвал, къалиядин ттум. 2. спец. тегьенг (ципицI чIередин кIалам).

ЧУВСТВЕННЫЙ 1. гьиссдин; гьисс авунин; гьиссдалди тир; гьисс ийиз жедай (яни акуналди, хкIуналди, ни атуналди ва ихьтин масабралди къатIуз жедай). 2. ччандин гьевесдин; ччандин гьевеслу; ччандин гьевес квай; чувственно посмотреть на кого-нибудь ччандин гьевесдалди (ччандин гьевес кваз, ччандиз кIанз) садаз килигун.

ЧУВСТВИТЕЛЬНЫЙ 1. рикI юмшагъ; рикIив кьадай; рикIи хабар кьадай; чувствительный человек фад рикIив кьадай (рикI хъуьтуьл) кас. 2. кьатIунин, гьисс ийидай; чувствительный нерв гьисс ийидай нерв, вичикай бегьем хабар гудай, бегьем эсер ийидай, бегьем еке; чувствительный холод (вичи бегьем эсер ийидай). бегьем еке мекьивал.

ЧУВСТВО 1. гьисс, кьатIун, кьатIунин бажарагъвал. 2. гьисс авун, кьатIун. 3. ашкъ, кIанивал. ♦ упасть без чувств вич-вичелай фена ярх хьун; привести в чувство вич-вичел хкун.

ЧУВСТВОВАТЬ несов. 1. гьисс авун, кьатIун, хабар хьун. 2. кьатIун, рикIиз хабар хьун. ♦ как чувствуешь себя? ви кефияр гьикI я? он чувствует себя плохо адан кефияр писзава, адаз хъсанзавач.

ЧУВСТВОВАТЬСЯ несов. хабар хьун, рикIиз хабар хьун, малум хьун, кьатIуз хьун.

ЧУВЯКИ мн. чувякар (чувекар, чустар).

ЧУГУН 1. чугун (чуьгуьн). 2. чугундин къаб; чугундин къажгьан.

ЧУГУННЫЙ чугундин.

ЧУГУНОЛИТЕЙНЫЙ чугун цIурурдай, чугун ийидай.

ЧУДАК къариб кас, ажайиб кас.

ЧУДАКОВАТЫЙ къарибвал квай, тIимил къариб хесетар квай.

ЧУДАЧЕСТВО къарибвал; къариб хесетар квайвал; къариб хесет.

ЧУДЕСА мн., см. чудо.

ЧУДЕСНЫЙ 1. аламатдин, аламат жедай, аламат квай. 2. ажайиб, ажайиб гуьзел; аламат жедай хьтин хъсан; лап хъсан.

ЧУДИТЬ несов. разг. къариб уюнар (къариб макьамар) авун; кIамаш уюнар авун.

ЧУДИТЬСЯ несов. разг. вилерикай карагун; …хьиз хьун (са затI аквазвай хьиз хьун, са кас къвезвай хьиз хьун).

ЧУДИЩЕ уст., см. чудовище.

ЧУДНОЙ разг. къариб; къариб хесетар квай.

ЧУДНЫЙ аламат жедай хьтин, ажайиб; лап гуьзел; гзаф хъсан.

ЧУДО аламат, аламат жедай затI, гьейран ийидай затI; аламатдин кар, гьейран ийидай кар.

ЧУДОВИЩЕ 1. аждагьан (махарик жедай, гьакъикъатда авачир къариб шикилдин гьайван). 2. пер. залум, гзаф пис кас.

ЧУДОВИЩНЫЙ 1 аждагьан хьтин. 2. гзаф пис; гзаф зурба; инсандин зегьле ракъурдай.

ЧУДОДЕЙСТВЕННЫЙ аламатдин кар ийидай, аламат жедай хьтин эсер ийидай.

ЧУЖАК ччара кас, яд кас.

ЧУЖБИНА мн. нет къариблух, гъурбат, ччара чка.

ЧУЖДАТЬСЯ несов. 1. катун; агат тавун; яргъа хьун; яргъаз акъвазун (мес. инсанрик акахь тийиз). 2. яргъа хьун, квайди тахьун (мес. хесет).

ЧУЖДЫЙ 1. ччара, ччара тир. 2. квачир; человек, чуждый зависти пехилвал квачир кас; ему чужда зависть адак пехилвал квач (квайди туш).

ЧУЖЕЗЕМЕЦ уст. ччара уьлкведин кас, яд уьлкведин кас, ччара чкадин эгьли.

ЧУЖЕЗЕМНЫЙ уст. ччара уьлкведин, яд уьлкведин.

ЧУЖЕСТРАНЕЦ уст., см. чужеземец.

ЧУЖОЙ 1. ччара; чужой человек ччара кас; чужие ччарабур, ччара ксар. 2. ччарадан; чужая книга ччарадан ктаб.

ЧУЛАН чулан (затIар, недай суьрсет эцигдай ччара кIвал, агалай кIвал).

ЧУЛОК гуьлуьт; чулки чулкияр, гуьлуьтар.

ЧУЛОЧНИЦА гуьлуьтар храдай дишегьли.

ЧУЛОЧНЫЙ гуьлуьтрин; гуьлуьтар храдай.

ЧУМ кума (Сибирда хамаралди кIевнавай).

ЧУМА мн. нет тIегъуьн, чума (азар).

ЧУМАЗЫЙ разг. кьацIай, чиркин, ктад хьайи.

ЧУМАК ист. чумак (куьгьне заманда Украинадай арабада аваз Крымдиз техил тухудай, Крымдай балугъар, кьел гъидай лежбер).

ЧУМНОЙ и ЧУМНЫЙ 1. тIегъуьндин. 2. тIегъуьн квай; тIегъуьн авай.

ЧУРАТЬСЯ несов. разг. катун, яргъа хьун, агат тийиз яргъаз акъвазун (мес. инсанривай).

ЧУРБАН 1. кIанчI, куьтуьк. 2. пер. кIамаш, сефигь, гьакIан кIанчI.

ЧУРКА гъвечIи гирдим, гъвечIи кIанчI, кIус (кIарасдин, ракьун).

ЧУТКИЙ 1. фад гьисс ийидай; фад хабар жедай; уях. 2. пер. масадан дердиникай хабар кьадай, къайгъу чIугвадай, къайгъуда кьадай, фикир гудай.

ЧУТОЧКУ нареч. разг. жизви, са тIимил.

ЧУТЬ нареч. 1. жизви, са жизви, лап са тIимил. 2. союз -мазди; жизви… мазди; чуть я открыл дверь за рак ахъайзамазди (ва я рак жизви ахъайзамазди…). ♦ чуть не упал алукь тавуна жизви амукьна (ва я алукь тавуна жизви къакъатна); чуть-чуть жизви; лап са тIимил.

ЧУТЬЁ мн. нет 1. гьисс; ни атунин бажарагъвал, ни атун. 2. пер. кьатIун, кьатIиз хьун, кьатIунин бажарагъвал.

ЧУЧЕЛО 1. чучело (гьайван ва я къуш хьиз аквадайвал къен ацIурна расай гьайвандин ва я къушдин хам). 2. аюх (ничхирриз кичIерар гуз никIе, сала паядал къянавай инсан хьиз аквадай затI).

ЧУШЬ ж мн. нет буш гафар, манасуз гафар, кIамаш гафар, кими гафар.

ЧУЯТЬ несов. 1. ни атун; нидалди хабар хьун, ни ягъун (мес. кицIи). 2. кьатIун, гьисс авун, ни ягъун, рикIиз хабар хьун.

ЧУЯТЬСЯ несов. рикIиз хабар хьун, малум хьун.

ШАБАШ в знач. сказ. разг. бес я, куьтягь, куьтягь хьана, бес хьана.

ШАБАШИТЬ несов. обл. куьтягьун, кIвалах куьтягьун (вичин вахт хьана).

ШАБЛОН 1. шаблон (кIалуб, чешне). 2. пер. адет хьанвай (шит хьанвай) кугьне кIалуб, куьгьне чешне, гьамишан са чешне.

ШАБЛОННЫЙ шаблон тир, гьамиша ишлемишиз куьгьне хьанвай, шит хьанвай (мес. гафар, фикир).

ШАВКА разг. яргъи чIар алай гъвечIи кицI, гъвечIи тула.

ШАГ 1. ккам, къадам; сделать два шага кьве ккам къачун (кьве ккам вигьин, кьве ккамунин вилик фин). 2. пер. гьерекат; кар; чара; серенжем, ккам; предпринять шаги гьерекатун, серенжем авун (са кар ийиз). ♦ в нескольких шагах са-кьве ккамунин мензилда, мукьвал; быстрым шагом йигин къадамралди, зарбдиз; на каждом шагу виринра; герен-герен; гьар санал; ккамунин кьилиз; шаг за шагом яваш-явашди, дережа-дережа, къвез-къвез; шагу не ступить пер. ккамни юзур тавун, са карни тавун.

ШАГАТЬ несов. 1. ккамар къачун; ккамар ягъун; фин, вилик фин; къекъуьн. 2. ккам яна элячIун, ккам ягъун (мес. хулелай).

ШАГНУТЬ однокр. ккам къачун, ккам вигьин, ккам ягъун, вилик фин.

ШАГОМ нареч. са-са ккам къачуз, яшашдиз, яваш-явашдиз (чукур тийиз).

ШАГРЕНЕВЫЙ шагрендин.

ШАГРЕНЬ ж мн. нет шагрень (хъуьтуьл тумаждин са жуьре).

ШАЙБА шайба (гайкадин кIаник кутадай тIеквен авай элкъвей кьелечI ракьун кIус).

ШАЙКА¹ десте, кIеретI (къачагърин, угърийрин ва маса пис ксарин).

ШАЙКА² ттум квай аскIан кIарас ведре; ттум квай леген хьтинди.

ШАКАЛ чакъал.

ШАЛАНДА шаланда (кIан дуьз гими).

ШАЛАШ кума.

ШАЛИТЬ несов. 1. женжелвал авун, надинжвал авун, къугъун; къугъваз секинз акъваз тавун; ребёнок шалит аялди надинжвал ийизва; аял къугъваз секинз акъваззавач. 2. пер. рехъ атIуз къакъудун, надинжвилер авун. ♦ шалишь! ваъ гьа! гьич са чIавузни! ахьтин кар авач! ам кьиле фидач!

ШАЛОВЛИВЫЙ женжел, надинж; женжелвал квай; къугъваз кIандай.

ШАЛОПАЙ разг. явакьан; кар-кеспи тийир бармак кIанчIаллайди.

ШАЛОСТЬ ж женжелвал, надинжвал.

ШАЛУН женжел, надинж.

ШАЛФЕЙ мн. нет шалфей (вичин пешер медицинада дарманар ийиз ишлемишдай са набатат).

ШАЛЫЙ разг. дилиди хьтин, диливал квай хьтин, кьуьруькар акъуддай; келледа гар авай.

ШАЛЬ ж шал (кьилихъ галчукдай).

ШАЛЬНОЙ 1. кьил-кьилелай алатнавай, кьил-кьилел аламачир; семе хьанвай хьтин. 2. хатакар, диливал квай хьтин, дали хьтин. ♦ шальная пуля хатакар гуьлле, хатадай атай гуьлле.

ШАМАН шаман, фалчи, суьгьуьрчи.

ШАМАНСТВО мн. нет шаманвал, фалчивал, суьгьуьрчивал.

ШАМКАТЬ несов. пус-пус ийиз рахун, пус-пус ийиз гъавурда гьат тийирвал рахун (мес. сарар авачир къари).

ШАМПАНСКОЕ мн. нет шампански (чехирдин са жуьре).

ШАМПИНЬОН шампиньон (недай къарникъузрин са жуьре).

ШАМПУНЬ ж и м мн. нет шампунь (кьил чуьхуьдай хъсан ни галай жими яд хьтин ва я гъуьр хьтин запун).

ШАНДАЛ шемдан (шем твадай залан чIехи шемдан).

ШАНКР мн. нет шанкир (садакай садахъ галукьдай, инсандин гьаяйрин азар).

ШАНС шанс (мумкинвилин шартI, мумкин тирвилиз гиман, умуд кутаз жедай мумкинвал, мумкинвилиз умуд); шансы на успех агалкьун мумкин тирвилив гиманар, агалкьун хьунин мумкинвилер.

ШАНСОНЕТКА шансонетка (1. кафе-шантанра лугьудай, тIимил айиб жедай кефчивилин метлеб квай мани. 2. гьана гьахьтин манияр лугьудай дишегьли).

ШАНТАЖ шантаж (са метлебдихъ агакьун патал, са касдив жуваз кIандай кар ийиз тун патал, адаз адан чинебан сирер ачухда лугьуз, ам беябурда лугьуз гудай кичIерар, кьадай гьелягь, кичIерар гун).

ШАНТАЖИРОВАТЬ несов. шантаждикай менфят къачун, шантаждалди кар туькIуьриз алахъун, пехирар дуьздал акъудда лугьуз гьелегьар кьун.

ШАНТАЖИСТ шантажист, шантажчи, шантаждалда кар ийиз алахъдай кас.

ШАПИРОГРАФ шапирограф (гъилелди кхьей затIунин экземплярар гзафрун патал прибор, алат).

ШАПКА шапка; бармак, бапIах. 2. шапка, кьил (газетда са шумуд макъаладин сад тир ва я ктабда яру гьарфаралди кхьенвай кьил). ♦ на воре шапка горит цIегь тIуьрдан кьилел цIай ала (мисал); по шапке дать 1) сад вигьин, сад галукьрун, ягъун; 2) пер. чукурун, алудун (къуллугъдилай).

ШАПОЧНИК бапIахчи; шапкаяр цвадайди.

ШАПОЧНЫЙ шапкайрин; шапкаяр цвадай. ♦ шапочное знакомство яргъалай-яргъалди танишвал, гьакIан салам гудай танишвал; к шапочному разбору прийти кар куьтягь хьайила атун, вири чкIидайла атун.

ШАР шар (туп хьтин элкъвей вуч хьайитIани); воздушный шар гьавадин шар; земной шар ччилин шар, ччил. ♦ хоть шаром покати са затIни авач, бум-буш я, кап атадиз экъвейтIани затIни авач.

ШАРАБАН шарабан (балкIанар кутIундай, акьахдай араба).

ШАРАДА шарада (мискIалдин са жуьре; ада чирун патал ганвай гафунин паяр гьарма сад ччара гаф яз жеда).

ШАРАХАТЬСЯ несов., см. шарахнуться.

ШАРАХНУТЬСЯ однокр. гадар хьун; шарпна гадар хьун (кхунна, кичIе хьана къерехдиз, са патахъ).

ШАРЖ шарж (кьадардилай элячIун, шит авун; са кас, адан шикил чIурукIа, хъуьруьн къведай тегьерда къалурун),

ШАРЖИРОВАТЬ несов. шарж авун, шарждиз элкъуьрун, лап шит жедайвал авун (театрда садан роль, са касдин шикил кьадардилай артух шит жедайвал чIурукIа къалурун).

ШАРИК 1. шарик, гъвечIи шар. 2. мед. шарик; кровяные шарики ивидин шарикар (организмда ивидик квай элементрин, паярин тIвар лугьуз ишлемишдай гаф я).

ШАРИКОВЫЙ тех. шарикар авай; шариковый подшипник шарикар авай подшипник.

ШАРИКОПОДШИПНИК шарикоподшипник (щарикар авай подшипник).

ШАРИТЬ несов. къекъуьн, гъил экъуьрун, кап экъуьрун, кап атадиз къекъуьн, кап атадун; шарить по карманам жибинра къекъуьн, жибинра кап атадун.

ШАРКАТЬ несов. шарп-шарп авун, шарп-шарп ийиз къекъуьн (ва я ягъун); шарх-шарх авун.

ШАРКНУТЬ однокр: шарп авун; шарх авун (см. шаркать).

ШАРЛАТАН шарлатан, алдатмишдай гьарамзада.

ШАРЛАТАНИТЬ несов. разг. шарлатанвал авун.

ШАРЛАТАНСТВО мн. нет шарлатанвал.

ШАРМАНКА муз. шарманка хъуьчIуьз вигьена гваз къекъведай ящик хьтин музыкадин алат, аргъан).

ШАРМАНЩИК шарманщик, шарманкачи, шарманка ядайди.

ШАРНИР тех. шарнир (механизмдин сад-садал эцигнаваз алчуд жедай паяр, деталь, мес. ракIарин петли, кукуцIул).

ШАРОВАРЫ ед. нет шалвар.

ШАРОВАТЬ сов. и несов. с.-х. накьв пурпу ийиз михьивун (мес. чугъундурар цазвай чкада).

ШАРОВИДНЫЙ шардиз ухшар, шар хьтин элкъвей.

ШАРООБРАЗНЫЙ см. шаровидный.

ШАРФ шарф (гарданда твадай; кьилихъ галчукдай).

ШАССИ ср нескл. шасси (самолётдин ва автомобилдин текне эцигдай, яни винел патан пай эцигдай кIан, рамка).

ШАТАНИЕ 1. см. шатать и шататься. 2. пер. кьве рикIин хьун, гьарнихъ къекъуьн, галтад хьун.

ШАТАТЬ несов. галтадун, юзурун, инихъ-анихъ юэурун.

ШАТАТЬСЯ несов. 1. юзун, галтад хьун; зуб шатается сас юзазва.; человек на ходу шатался от изнеможения кас аман атIана къекъведайла галтад жезвай. 2. пер. къекъуьн, кар авачиз гьакI къекъуьн, гьакI гьатун; ина-ана къекъуьн.

ШАТЕН мичIи-расу чIарар авай итим, шабалт рангунин чIарар авай итим.

ШАТЁР алачух.

ШАТКИЙ 1. зурзазвай, галтад жезвай (мес. гурар, стол). 2. пер. зайиф; мягькемсуз; дурумсуз; шаткое здоровье зайиф сагъвал, мягькемсуз сагьвал; шаткое положение дурумсуз гьал, мягькемсуз гьал.

ШАТКОСТЬ ж мн. нет мягькемсузвал; зайифвал; дурумсузвал.

ШАТУН тех. шатун (поршен двигателрин чархунихъ, валдихъ галкIурзавай юзадай гъил хьтинди).

ШАФЕР шафер (пкавул; клисада некягь ийидайла ччамрахъ ва я свасахъ жедай юлдаш).

ШАФРАН 1. заферан, шафран (са набатат; гьадакай расдай, фан ччиниз ядай, хуьрекрик кутадай яру гъуьр хьтинди). 2. шафран (ичерин са жинс).

ШАХ шагь (1. Ирандин пачагь. 2. шахматдин къугъуна чIехи тIама).

ШАХМАТИСТ шахматист.

ШАХМАТНЫЙ шахмат; шахматдин; шахматная игра шахмат къугъун; в шахматном порядке шахматдин къайдада.

ШАХМАТЫ ед. нет шахмат; шахматар; играть в шахматы шахмат къугъун; купить шахматы шахматар маса къачун.

ШАХТА шахта (1. ччилин кIаникай цIивинар, руда акъудун ва абур акъуддай рабочияр агъуз эвичIун, винелди экъечIун патал эгьуьннавай къуй. 2. ччиликай цIивинар, маса затIар хкудзавай рудник).

ШАХТЕР шахтёр, шахтадин рабочий.

ШАХТЁРСКИЙ шахтёрдин; шахтёррин.

ШАШЕЧНЫЙ шашкайрин, тIамайрин; шашечная игра шашкайрал (тIама-тIама) къугъун.

ШАШКА¹ 1. шашка, тIама. 2. мн. тIама-тIама къугъун, шашкайрал къугъун. 3. кьуд пипIен гирдим, кьудпипIен кIалуб авай кIарасдин кIус. 4. шашка (пироксилиндикай чуькьвена расай бицIи кирпич хьтинди, хъиткьинрунин крара ишлемишда).

ШАШКА² шуьшка, тур.

ШАШЛЫК шишлиг, шишинал чрай кабаб.

ШВАБРА ккул, мочалкайрин ккул (ттаран чкалрин кIаник квай паталай алудай мочалкайрикай-чакъулрикай цуьруьгъуьл хьиз раснавай ккул).

ШВАРТОВАТЬ несов. гими цIилералди къерехда кутIунун.

ШВЕДСКИЙ 1. Швециядин. 2. шведрин (Швециядин халкьдин).

ШВЕЙНИК швейник (парталар цвадай промышленностда кIвалахзавай кас).

ШВЕЙНЫЙ парталар цвадай; швейная машина парталар цвадай машин.

ШВЕЙЦАР швейцар, къапучи (кIвалерин, идарадин ракIарал жедай сторож).

ШВЕЯ уст. дерзи дишегьли, цвалар ийидай дишегьли.

ШВИЦКИЙ: швицкая порода швиц жинс; швицкая корова швиц жинсинин ккал.

ШВЫРКОВЫЙ: швырковые дрова куьруь кIарасар (ккудай).

ШВЫРНУТЬ однокр., см. швырять 1 ва 2-манайра.

ШВЫРЯТЬ несов. разг. 1. гадрун. 2. гьалчун: швырять камнями къванер гьалчун. 3. пер. гадрун, нехв хьиз цун (пул).

ШВЫРЯТЬСЯ несов. разг. 1. сада-садал гьалчун; швыряться камнями сада-садал къванер гьалчун. 2. см. швырять.

ШЕВЕЛИТЬ несов. 1. тIимил юзурун; ветер шевелит листья гару пешер тIимил юзурзава. 2. юзурун, хкуьрун (мес. кьурун патал векьерик). 3. пер. юзун кутун, уяхрун (фикир рикIел хкун). ♦ шевелить мозгами разг. кьилив кIвалахиз тун, фикир авун.

ШЕВЕЛИТЬСЯ несов. 1. тIимил юзун. 2. пер. юзун акатун, уях хьун (мес. фикир).

ШЕВЕЛЬНУТЬ однокр. юзурун.

ШЕВЕЛЮРА кьилин чIарар.

ШЕВИОТ шевиот (сун парчадин са жуьре).

ШЕВИОТОВЫЙ 1. шевиотдин; шевиотдикай цвайи. 2. шевиот (мес. акъудун).

ШЕВРО нескл. шевро (тумаждин са жуьре).

ШЕВРОВЫЙ шевродин; шевродикай цвайиди.

ШЕДЕВР шедевр (искусстводин, литературадин ва ихьтин масабрун акьалтIай гуьзел эсер, произведение).

ШЕЙКА 1. гардан. 2. туьд, туьтуьх (са затIунин шуькIуь пай).

ШЕЙНЫЙ гардандин.

ШЕЛЕСТ мн. нет вишриш; вишришар (мес. гарал. пешерин; пекдин парталдин).

ШЕЛЕСТЕТЬ несов. вишриш (вишришар) авун; вишришар ийиз тун; шелестят листья на дереве ттаран пешери вишриш ийизва; шелестеть бумагой чарчив вишришар ийиз тун.

ШЕЛК пек (ипек).

ШЕЛКОВИНА и ШЕЛКОВИНКА пекдин чIичI, пекдин гъал.

ШЕЛКОВИСТЫЙ пек хьтин; пек хьиз цвадай; шелковистые волосы хъуьтуьл пек хьтин чIарар.

ШЕЛКОВИЦА тутун ттар (чпин пешер кIазун гъуьлягъриз гудай рекьедин, тутун, хатрутин ттар).

ШЕЛКОВИЧНЫЙ: шелковичный червь кIазун гъуьлягъ, барама; шелковичная плантация тутун ттарар авай чка.

ШЕЛКОВОД пекчи, барамачи.

ШЕЛКОВОДСТВО пекчивал, барамачивал.

ШЕЛКОВОДЧЕСКИЙ барамачивилин, пекчивилин.

Дата добавления: 2014-01-11