II. УМШТН. Кер һалзн хуцта Кеедә гидг өвгн

Ухан генниг диилдг.

*Көдлмшин девтрәр көдллһн.

Кер һалзн хуцта Кеедә гидг өвгн

I. ТОДЛТН

рис. дед

Кеедә рис. баранья лопатка на дороге

рис. баран

хөөнә хумха дал

Кер һалзн хуц

Кеедә өвгн яһҗ дала хөөтә болв?

Кезәнә бәәҗ. Кер һалзн хуцта Кеедә гидг өвгн бәәҗ. Эн өвгн угатя бәәҗ. Энүнд нег хуц бәәҗ. Нег дәкҗ хуцан унад һарна. Хааһарнь цокад хавшулад, һуярнь цокад һавшулад йовна. Зуурнь нег хумха дал кевтнә. «Цагт маһд уга, кергтә чигн болх», – гиһәд далыг хавтхлна. Асхн бүрүллә өвгн байна хотнд ирнә. Хуцан һаза уйад, герт орна. Байнахн цәәһән ууҗана.

Өлссн өвгнд цәәһәсн эдн өгсн уга.

Байнахн махан чанв.

«Эн махнасн бас өгш уга бишв», – гиҗ санв. Тегәд эн мек һарһв.

– Би нег бичкн махтав, түүгән чанҗ идх хәәс өгит, – гиҗ өвгн келв.

– Мана махнла чанад ид, – гиҗ байн келв.

– Махнтн мини мах идхлә, яахм? – гиҗ өвгн келв.

– Мана махн чини мах идхлә, махан цугинь өгнәв, – гиҗ байн келв. Тиигхләнь өвгн босад, хумха далан үзүлл уга хәәснд тәвҗ оркв. Махиг болһад һарһхла, өвгнә дал нүцкн болна.

– Хәләтн, тана махн мини махиг идчкҗ, – гиҗ өвгн ярвна. Байн арһ уга, махан өвгнд өгнә. Өвгн махан идәд, хуцан архлх нег арһмҗ сурв.

– Хө күн архлдв? Хуцан хөөнлә хашад орулчк, – гиҗ байн келв.

– Тана хөд мини хуциг идхлә, яахмби? – гиҗ өвгн келв.

– Мини хөд тана хөөдиг идхлә, хөөдән цугинь өгнәв, – гиҗ байн келнә.

Өвгн хуцан хашад орулна. Әмтн цуһар унтна. Сө өвгн босад, хуцан ална. Цусинь хөөдин амнд түркнә. Махинь нохаст өгнә. Бийнь арһул орад унтна.

Өрүн босхла, өвгнә хуц уга. Цуг хөөдин амн цуста.

– Нә, тана хөд мини хуциг идҗ. Би танд келләв, ода хөөдән цугинь өгтн, – гив.

Байн арһ уга, хөөдән өгнә. Тиигәд өвгн дала хөөтә болад, амрад-җирһәд бәәнә.

Сурврмудт хәрү өгтн:

Туулин һол дүр кемб?

Кеедәд юн бәәҗ?

Кеедә кенә герт ирнә?

Байнахн ямаран улс бәәҗ?

Кеедә эдниг яһҗ меклнә?

Кеедә өвгн ямаран күн?

Күүндтн:

Мацг: Туулин дүрмүд кемб?

Төвкә: Кеедә болн байнахн.

Мацг: Кеедә кенә герт ирнә?

Төвкә: Байна герт ирнә.

Мацг: Байнахн ю кеҗәҗ?

Төвкә: Байнахн цә ууҗаҗ.

Мацг: Кеедәг цәәһәр тоов?

Төвкә: Уга, тоосн уга.

Мацг: Байнахн ямаран улс бәәҗ?

Төвкә: Байнахн йир хатуч улс бәәҗ.

Мацг: Мах чансн цагла Кеедә ямаран мек һарһв?

Төвкә: Хумха даларн меклв. Махинь цугтнь идв.

Мацг: Байна хөөдинь яһҗ меклҗ авв?

Төвкә: Хуцан алад, ормднь байна цуг хөөдинь авв.

Мацг: Кеедә ямаран өвгн бәәҗ?

Төвкә: Кеедә мектә, олмһа ухата өвгн бәәҗ.

Түүҗ умштн:

1. Байнахн хатуч бәәснь юунас медгдв?

2. Байна махинь яһҗ меклҗ идв?

3. Байна хөөдинь яһҗ меклҗ авв?

• • Соңстн. Кеедә байнахниг юңгад меклв?

Кеедә хуцан һаза уйад, герт орна. Байнахн цәәһән ууҗана.

Өлссн өвгнд цәәһәсн эдн өгсн уга.

Байнахн махан чанв.

«Эн махнасн бас өгш уга бишв», – гиҗ санв. Тегәд эн мек һарһв.

*Көдлмшин девтрәр көдллһн. Ашлтын утхинь цәәлһтн:

Дата добавления: 2014-11-06