Тапсырма 10.5

1. Атын қойып Мәліметтер базасын құру.

2. Бұл Мәліметтер базасында 1-ші кестенің құрылымын Құрастыру тәртібінде нұсқаға сәйкес жасау. Мәліметтердің енгізуін Формалар-Автоформа тәртібінде бағанға енгізу.

3. Алғашқы екі кестенің керекті аймақтарын біріктіретін 3-ші Кесте-Сұранысын құрастыру үшін, екі құрылған кестелердің арасында байланыс жасап, бұл Мәліметтер Базасында 3-ші кестені құру. Есептеленетін аумақты құру.

4. Жұмысты рәсімдеу.

Кесте 1. Тауарлар анықтамасы

Артикул	Тауар аты	Тауарлар тоб-ң коды	Өлшем бірлігі	Баға
	Макарон		Кг	15,00
	Соломка		Кг	20,00
	Рожки		Кг	40,00
	Вермишель		Кг	40,00
	Лапша		Кг	45,00
	Құмшекер		Кг	50,00
	Қант ұнтағы		Тал	25,00
	Натуралды кофе		Тал	120,00
	Кофе цикориймен		Тал	135,00
	Шай		Тал	50,00

Кесте 2. Тауарлар тұралы мәліметтер.

Тауарлар тобының коды	Тауарлар тобының аты	Саны
	А
	В
	Б
	Е
	Г
	Д
	А
	Б
	Г
	Д

Кесте 3. Қолдағы бар тауарлардың құжаты

Тауарлар тобының аты

Тауарлар тобының коды

Артикул

Тауар аты

Сома

Баға

Саны

Сома= Баға* Саны

Тәжірибелік жұмыс 11. Мекемелік есептеу желісі және оның орны, мінездемесі. Желінің құрылымы және негізгі компонентері. Жергілікті желідегі IP –адресінің анықтамасы. Жергілікті желіде мәліметтермен алмасу. Желілік баспаға беру. Желідегі барлық ресурстарға қатынасу. Internet Explorer браузер-программасымен және Outlook Express электрондыұ пошта программалармен жұмыс істеу.

1- тапсырма.

Сіздің компьютермен жергілікті желіге жалғастырылған компьютерлерді қарап, құжатты немесе буманы өз компьютеріңізге көшіріңіз.

Жұмыстың орындалу реті:

1. Менің желілік аймағым (Мое сетевое окружение) белгісін тышқанмен екі рет басыңыз.

2. Ашылған терезеден кез келген компьютердің белгісін тышқанмен екі рет басыңыз.

3. Пайда болған терезеден С: дискісінің белгісін тышқанмен екі рет басыңыз.

4. Кез келген папканы ашыңыз. Мысалы, Менің құжаттарым

5. Өз компьютеріңізде Менің құжаттарым белгісін тышқанмен екі рет басыңыз.

6. Ашылған терезеге желілік компьютерден құжатты тасымалдап әкеліңіз. (Менің құжаттарым бумасына)

2- тапсырма.

Жергілікті желінің барлық пайдаланушыларына өз компьютеріңіздегі бумаға кіру мүмкіндігін ұсыныңыз.

Жұмыстың орындалу реті:

1. Өз компьютеріңізде орналасқан кез-келген бума үшін жанама менюді шақырыңыз. Мысалы Менің құжаттарым (Мои документы)

2. Кіру мүмкіндігі (доступ) командасын таңдаңыз.

3. Қасиет терезесінде: жалпы ресурсты (Общий ресурс) тағайындаңыз.

4. Одан кейін толық кіру мүмкіндігі /полный доступ/ таңдаңыз.

1. Желідегі сіз кіруге мүмкін болатын барлық компьютерлерге өзіңіздің компьютердегі Менің суреттерім бумасының мазмұнын көшіріңіз.

2. Өзіңіздің компьютердегі С: дискісіне кіру мүмкіндігін беріңіз, мүмкіндік тек оқуға, парольмен анықталынып берілсін. (Көрсетіңіз)

уқымды желі. Интернет. (жалғасы)

Тапсырмалар:

1- тапсырма. Өз компьютеріңіздің ІР адресін анықтаңыз (көрсетіңіз)

Жұмыстың орындалу реті

1. Internet-ке қосылыңыз.

2. MS-DOS-ті жүктеңіз.

3. winipcfg нұсқауын және сервердік домендік атауын енгізіңіз (мысалы, winipcfg www.mail.ru).

4. Конфигурация терезесінде қосылу параметрлері туралы ақпаратты көріңіз.

2 - тапсырма. Ақпаратты тарату жылдамдығын анықтаңыз.

Жұмыстың орындалу реті

1. Internet-ке қосылыңыз.

2. MS-DOS-ті жүктеңіз.

3. ping командасын және сервердің домендік атауын енгізіңіз (мысалы, ping * www.mail.ru).

3 - тапсырма. Ақпараттың өту бағытын анықтаңыз (көресіңіз)

Тапсырмалар:

1- тапсырма. Пошталық хабар құрып және жіберіңіз.

Жұмыстың орындалу реті:

1. Пошталық программаны іске қосыңыз (мысалы, Outlook Exspress).

2. Хабар –Құру

3. Хабар құру терезесіндегі Кімге өрісінде қабылдаушының электронды адресін көрсетіңіз (мысалы, [email protected])

4. Копия өрісінде: хабар көшірмесін алушы адресін көрсетуге болады.

5. Тақырып өрісінде: хабар тақырыбын енгізіңіз (мысалы, «алғашқы хат»).

6. Хабар жазуға арналған орында хабар текстін (мәтінін) теріңіз.

7. Файл-Жіберу

8. Исходящие қапшығын қараңыз

9. Отправленные қапшығын қараңыз

Ескерту: «Кімге» және «Копия» өрісінде бірнеше адрестерді нүктелі үтірмен бөлу арқылы жазуға боладыү

2-тапсырма. Поштаны қабылдаңыз және жіберушіге жауап беріңіз (көрсетіңіз).

Жұмыстың орындалу реті:

1. Пошталық программаны іске қосыңыз (мысалы, Outlook Exspress).

2. Сервис-Поштаны жеткіз - Поштаны жеткіз немесе Бәрін қабылдау (бірінші жағдайда барлық хабарлар қабылданады және Исходящие қашығындағы барлық хабарлар жіберіледі, екінші жағдайда Исходящие қапшығындағылар жіберілмейді.

3. Входящие қапшығын ашыңыз.

4. Хабарды екі рет басыңыз (оқылмаған хабарлар қарайтылған қаріппен, оқылғандары әдеттегі қаріппен жазылып тұрады).

5. Хабарға жауап беру үшін Хабар-Жіберушіге жауап беру-ді орындаңыз.

6. Файлды-Жіберу

3-тапсырма. Web технологиясын пайдаланып, хабар құру және жіберу, поштаны қабылдау (көрсетіңіз).

Жұмыстың орындалу реті:

1. Web – поштаның алғашқы бетін іске қосыңыз (мысалы, www.mail.ru)

2. Жүйеге кіру үшін логин мен құпия сөзді (пароль) енгізіңіз (жаңа пайдаланушы тіркелуі керек)

3. Поштаны көру (Просматреть почту) батырмасын басыңыз

4. Входящие қапшығын ашыңыз

5. Хабарды оқыңыз

6. Хабар құру үшін Хат жазу-ды (Написать письмо) таңдаңыз

7. Кімге, Көшірме, Тақырыптарын (Кому, Копия, Тема) көрсетіңіз

8. Хат тексін теріңіз

9. Жіберу-ді (Отправить) шертіңіз

10. Жүйеден шығу үшін Шығу-ды (Выход) басыңыз.

Тәжірибелік жұмыс 12. Электронды адресті құру. Электрондық поштамен жұмыс.

Тапсырмалар:

1- тапсырма. Пошталық хабар құрып және жіберіңіз.

Жұмыстың орындалу реті:

10. Пошталық программаны іске қосыңыз (мысалы, Outlook Exspress).

11. Хабар –Құру

12. Хабар құру терезесіндегі Кімге өрісінде қабылдаушының электронды адресін көрсетіңіз (мысалы, [email protected])

13. Копия өрісінде: хабар көшірмесін алушы адресін көрсетуге болады.

14. Тақырып өрісінде: хабар тақырыбын енгізіңіз (мысалы, «алғашқы хат»).

15. Хабар жазуға арналған орында хабар текстін (мәтінін) теріңіз.

16. Файл-Жіберу

17. Исходящие қапшығын қараңыз

18. Отправленные қапшығын қараңыз

Ескерту: «Кімге» және «Копия» өрісінде бірнеше адрестерді нүктелі үтірмен бөлу арқылы жазуға боладыү

2-тапсырма. Поштаны қабылдаңыз және жіберушіге жауап беріңіз (көрсетіңіз).

Жұмыстың орындалу реті:

7. Пошталық программаны іске қосыңыз (мысалы, Outlook Exspress).

8. Сервис-Поштаны жеткіз - Поштаны жеткіз немесе Бәрін қабылдау (бірінші жағдайда барлық хабарлар қабылданады және Исходящие қашығындағы барлық хабарлар жіберіледі, екінші жағдайда Исходящие қапшығындағылар жіберілмейді.

9. Входящие қапшығын ашыңыз.

10. Хабарды екі рет басыңыз (оқылмаған хабарлар қарайтылған қаріппен, оқылғандары әдеттегі қаріппен жазылып тұрады).

11. Хабарға жауап беру үшін Хабар-Жіберушіге жауап беру-ді орындаңыз.

12. Файлды-Жіберу

3-тапсырма. Web технологиясын пайдаланып, хабар құру және жіберу, поштаны қабылдау (көрсетіңіз).

Жұмыстың орындалу реті:

11. Web – поштаның алғашқы бетін іске қосыңыз (мысалы, www.mail.ru)

12. Жүйеге кіру үшін логин мен құпия сөзді (пароль) енгізіңіз (жаңа пайдаланушы тіркелуі керек)

13. Поштаны көру (Просматреть почту) батырмасын басыңыз

14. Входящие қапшығын ашыңыз

15. Хабарды оқыңыз

16. Хабар құру үшін Хат жазу-ды (Написать письмо) таңдаңыз

17. Кімге, Көшірме, Тақырыптарын (Кому, Копия, Тема) көрсетіңіз

18. Хат тексін теріңіз

19. Жіберу-ді (Отправить) шертіңіз

20. Жүйеден шығу үшін Шығу-ды (Выход) басыңыз.

Өз бетімен орындауға арналған тапсырмалар

1. Карамелька бланкін пайдаланып, хабар құрып, оны жіберіңіз.

2. Хабар құрып, оған кез –келген файлды орналастырып жіберіңіз.

3. Поштаны алып, алынған бір хат бойынша барлық жіберушілерге жауап жазыңыз.

4. mail.ru Web сайтына тіркеліңіз. Хабар құрып жіберіңіз.

Тәжірибелік жұмыс13. Есептерді шешу техноглогиясы. Мәліметтерді қорғаудың криптографиялық әдістері. Криптотүрлендіру: ауыстыру шифры.Біралфавитті әдіс. Цезарь шифры. Көпалфавитті шифр. Плейфейра шифры.

Криптоталдау: ауыстыру шифры.

Біралфавитті әдіс

Бұл әдіс басқа әдістерге қарағанда ең көне әдіс. Бұл әдістің негізінде: шифрланған құжатты алдын ала жіберуші мен алушы алфавиттегі әріптердің бекітілген орнының ауысуын келісіп алу керек. Мысалы, ауысу 1-ге тең болса, онда “A” әріпі “Б”-ға тең, “Б”-“В”, солай алфавит біткенде тізімнің басындағы бірінші әріп алынады. Мысалы, “Код” сөзінен “Лпе” шифрланған сөзі алынады.

Бұл әдіс Цезар шифры деп аталады. Кез-келген шифрлау бір алфавитты әдіс класынан алынған Цезар шифры бола алмайды. Бұндай әдіспен дешифрлау оңай. Статистикалық қасиетінің негізінде ашық және мәтіннің шифрлау бірдей статистикалық мінездемеге ие.

Жоғарыда көрсетілген бір алфавитты әдістің екі нұсқасы көрсетілген: нақты ауыстыру және еркін ауыстыру.

Цезар шифры

Цезар шифрының кестесі

А → г

Б → д

В → е

Г → ж

Д → з

Е → и

Ж → й

З → к

И → л

Й → м

К → н

Л → о

М → п

Н → р

О → с

П → т

Р → у

С→ф

Т → х

У → ц

Ф → ч

Х → ш

Ц → щ

Ч → ъ

Ш → ы

Щ → ь

Ъ → э

Ы → ю

Ь → я

Э → _

Ю → а

Я → б

_ → в

Тапсырма(криптоталдау):

1. «ПЧСЯГСЙГЕЯПТГЖМИСТ» хабарламаға киптоталдау жүргізу, Цезар шифрын қолдану арқылы.
2. «Информатика» хабарламаға киптоталдау жүргізу, Цезар шифрын қолдану арқылы.
3. «Технология» хабарламаға киптоталдау жүргізу, Цезар шифрын қолдану арқылы.
4. «Информатика» хабарламасына киптоталдау жүргізу, орын ауысуы 2-ге тең болсын.
5. «Информация» хабарламасына киптоталдау жүргізу, орын ауысуы 3-ге тең болсын.
6. «ХАБАРЛАМА» хабарламасына киптоталдау жүргізу, орын ауысуы 1-ге тең болсын.
7. «ЭКОЛОГИЯ» хабарламаға киптоталдау жүргізу, Цезар шифрын қолдану арқылы.
8. «КОМПЬЮТЕР» хабарламаға киптоталдау жүргізу, Цезар шифрын қолдану арқылы.
9. «ФОНОТЕКА» хабарламаға киптоталдау жүргізу, Цезар шифрын қолдану арқылы.
10. «МЕХАНИКА» хабарламаға киптоталдау жүргізу, Цезар шифрын қолдану арқылы.
11. «МАТЕМАТИКА» хабарламаға киптоталдау жүргізу, Цезар шифрын қолдану арқылы.
12. «ИНТЕРНЕТ» хабарламаға киптоталдау жүргізу, Цезар шифрын қолдану арқылы.
13. «НАЦИОНАЛЬНЫЙ УНИВЕРСИТЕТ» хабарламаға киптоталдау жүргізу, Цезар шифрын қолдану арқылы.
14. «СИСТЕМНЫЙ БЛОК» хабарламаға киптоталдау жүргізу, Цезар шифрын қолдану арқылы.
15. «КОМПЬЮТЕРНЫЙ КЛАСС» хабарламаға киптоталдау жүргізу, Цезар шифрын қолдану арқылы.

Тақырып: Көпалфавитті шифр. Плейфейр шифры.

Мақсаты - дешифрлеу механизмі, Плейфейр матрицасы, символдарды қайта қою, ауыстыру шифры әдісін үйрену.

Плейфейр шифрының негізі хабарлама кез-келген ретпен орналасқан әріптерден тұратын кестеден шифрланып алынады Оның негізгі қадамдары:

1 қадам. Хабарлама екі әріпке (биграммаларға) бөлінеді. Мәтін көлемі жұп саннан тұрады, онда биграмма бірдей әріптерден тұрмауы қажет.

2 қадам. Егер биграмма бір бағанда, қатарда тұрмаса биграмманың екінші әріпін төртбұрыштың қарсы бұрышынан іздейді.

3 қадам. Егер биграмманың екі әріпі кестенің бағанында орналасса, онда одан төменгі әріп алынады. Егер биграмма төменгі жақта болса, сол қатардың басындағы бірінші әріп алынады.

4 қадам. Егер биграмма кестенің қатарында орналасса, биграмма әріпінің оң жағындағы әріпі алынады. Егер әріп қатардың соңында орналасса, онда сол қатардың бірінші әріпін алады.

Плейфейр шифрының кестесі

Зертханалық жұмыстың орындалу жолы

ВСЕ ТАЙНОЕ СТАНЕТ ЯВНЫМ - хабарлама

ВС ЕТ АЙ НО ЕС ТА НЕ ТЯ ВН ЫМ - биграммаға бөлінген

ГП ДУ ОВ ДЛ НУ ПД ДР ЦЫ ГА ЧТ - шифрланған текст

Дешифрленгенде кері әдіс қолданылады.

Тапсырма: Биграммаларға бөлу, шифрлеу, дешифрлеу.

1. Информация
2. Механика-математика
3. Убпоргвл-пбудпбфжвл
4. әл – фараби
5. лето, зима

Тәжірибелік жұмыс 14. Желідегі вирустардың түрлері. Вирусқа қарсы программалар.

Far вирусқа қарсы программасымен жұмыс істеу.

1. Компьютерлік вирус деген не?

2. Вирус программалары қандай тілде жазылады?

3. Вирустарды қандай топтарға бөлуге болады?

4. Файлдық вирус деген не?

5. Компьютерлік вирустар қандай зиян шектіре алады?

6. Макровирустар қайда кездеседі?

7. Брандмауэрдің атқаратын қызметі қандай?

8. Қандай антивирустық программалар бар?

9. Жергілікті есептеу желісі дегеніміз не?

10. Компьютерлердің жергілікті желіге бірігуі қандай мүмкіндіктер береді?

11. Жергілікті желілерде ақпаратты тарату жылдамдығы қандай?

12. Жергілікті желі топологиясы дегеніміз не?

13. Жергілікті желілердің қандай типтері мен конфигурациялары бар?

14. Жергілікті желіде кабельдердің қандай типтері пайдаланылады?

15. Иерархиялық жергілікті желінің біртекті желіден айырмашылығы қандай?

Тәжірибелік жұмыс 15. Ведомствоаралық және үлгiлiк ведомстволық ақпарат жүйелерiн құру және дамыту.

Электрондық үкiметтiң" инфрақұрылымы азаматтарды осы ресурстарға регламентпен кіре алатын ақпаратты қызметтер жүйесі мен мемлекеттік ақпараттар ресурсының бірігуі.

Электронды үкіметті қалыптастыру концепциясы келесі негізгі есептермен шешіледі:

1. Интернетте арнайы сайттар құру және оны өзекті арнайы ақпараттар мен толтыру. Міндетті ақпараттарға (кейбір мемлекеттердің осындай сайттарының мазмұны сияқты) жалпы, мемлекеттік мекемелердің анықтамалық және байланыс ақпараттары, статистика, мемлекеттегі болып жатқан оқиғалар, заңдар және нормативті актілер, үіметтің есе,бі, мемлекеттік мұрағат мазмұны болады. Сайтта сонымен қатар мыналар болуы мүмкін:

¨ жоғарыда тұрған мекемелердің құжаттарына құжаттар немесе сілтемелер;

¨ жарияланған мекемелер мен оның функцияларына сәйкес өзекті материалдар;

¨ типтік жағдайларына байланысты жеке және заңды тұлғаларға рекомендация беру;

2. Мемлекеттік мекемелерге қатысты сұрақтарға тез және жылдам жауап алуға, мемлекет пен азаматтар арасында өзара қарым-қатынасты қысқартуға қатысты интерактивті қызметтер құру. Көп мемлекетте дамыған осындай қызметтердің біріне салық декларацияларын құру және беру, өтініштер беру, мемлекеттік сатып алулар үшін электронды сауда алаңдарын құру болып табылады.

Келесі қызметтер ұйымдастырылуы мүмкін:

¨ мемлекеттік басқару ұйымдары мен азаматтардың өзара қарым-қатынасына қатысты туындайтын әртүрлі жағдайларға қажетті құжаттардың үлгілерін беру;

¨ айыппұл төлеу;

¨ әлеуметтік жеңілдіктерге қатысты анықтамалар;

¨ мемлекеттік мекемелерден жұмыс іздеу;

¨ сертификаттар мен келісімдерді беру,

¨ дәрігердің қабылдауына жазылу;

¨ қашықтан оқыту қызметтерін беру,

¨ сайлаушыларды тіркеу.

Дата добавления: 2014-10-31