Еріксіз тербеліс

Еркін тербеліс амплитудасы тұрақты тербеліс. Денелер еркін тербелістер кезінде бір жиілікпен тербеледі. [Гц] меншікті жиілік

математикалық мятник үшін

серппелі мятник үшін

Еріксіз тербелістердің жиілігі ν (Гц) әртүрлі, мәжбүр етуші күштің F_м.к (периодты) әсерімен анықталады.

Егер F_м.к косинус немесе синус заңы бойынша өзгерсе, тербеліс гармониялық тербеліс деп аталады. F_м.к=F_maxcosω₀t – еріксіз тербелістер жиілігі (мәжбүр етуші) сыртқы күштің өзгеру жиілігіне тең.

Резонанс - еріксіз тербелістің амплитудасының кенеттен арту құбылысы (бір тербелмелі жүйеден екіншісіне энергия толық беріледі).

Толқындар

Толқындар –уақыт өтуіне байланысты кеңістікте тербелістің нүктеден нүктеге (бөлшектен бөлшекке) таралуы

Толқындар көлденең және қума толқындар болып бөлінеді. Ортаның бөлшектері толқынның таралу бағытына перпендикуляр толқындар - көлденең толқындар, т ербеліс болып өткен түзудің бойымен таралатын толқындар- қума толқындар.

Толқын графигі

λ – толқын ұзындығы – толқын жылдамдығы xm – нүктенің тербеліс амплитудасы r – толқынның берілген нүктесінің толқын көзінен қашықтығы.

Толқын ұзындығы λ[м] - бірдей фазамен тербелетін ең жақын екі нүктенің арақашықтығы (тербелістің бір период ішінде серпімді ортада таралатын арақашықтығы)

Толқын жылдамдығы υ[м/с] - белгілі фазасы бар тербеліс нүктесінің орынауыстыру жылдамдығы (өр мен сайдың орынауыстыру жылдамдығы)

υ – ортаның қасиетіне байланысты

ν(Т) – толқын көзіне байланысты

Ортадағы толқындар

Жазық толқын	Толқындық бет – бірдей фазада тербелетін нүктелердің геометриялық орны   Толқын фронты – уақыт мезетінде тербелістің жететін нүктелердің геометриялық орны Е – толқын ағыны. Сәуле – толқындық бетке перпендикуляр сызық (бұл сызық толқынның таралу бағытын көрсетеді)
	Толқын бір ортадан екінші ортаға өткенде: -толқын жиілігі өзгермейді -толқын жылдамдығы, ұзындығы өзгереді

Дыбыс – тербеліс жиілігі 16Гц – 20000Гц аралығындағы механикалық қума толқындар. Инфра <= ν=16Гц – 20000Гц => ультра дыбыс. Дыбыс тоны – жиілігімен анықталады (төменгі тон, жоғарғы тон). Дыбыстың қаттылығы – амплитудасымен анықталады. Дыбыс таралу үшін дыбыс көзі мен дыбыс қабылдағыш арасында серпімділік қасиеті бар қандай да бір орта болу тиіс. Ауасы жоқ бостықта дыбыс толқындары тарай алмайды. Әртүрлі ортада дыбыс әртүрлі жылдамдықпен тарайды. Мысалы, суда ауадағыға қарағанда 4,5 есе тез тарайды.

υ_ауада ≈ 330 м/с υ_суда ≈ 1480 м/с

Акустикалық резонанс: дыбыс толқындары жүйеде еріксіз тербелістер туғызады. болғанда резонанс болады.

Толқынның қасиеттері

Дата добавления: 2014-11-25