Операторлар

Операндалар

Операнд өзімен программада өңделетін кейбір шаманы көрсетеді. Операндтар 2-ші тарауда көрсетілген кез келген мәліметтер типіне жатуы мүмкін. Операндтар мысалы:

$а++; // $а - операнд

$sum = $val1 + $val2; // $sum. $val1 и $val2 - операндтар

Оператор өзімен айтылудағы операндтармен орындалатын кейбір шамаларды көрсетеді. Көп операторлар кез келген бағдарламашыға танымал, бірақ сіз екі операндты қосатын, оператор типі негізінде РНР автоматты түрде типтердің өзгертілуін орындайтынын есте сақтауңыз керек, басқа программалау тілдерінде бұл әр кезде бола бермейді.

Операторлардың Басымдылығы және ассоциациялығы программалау тілінің негізгі сипаттамасы болып табылады(осы тараудың «Оператордың Ассоциациялығы» атты бөлігін қараңыз). Басымдылығының кемуі бойынша 3.1. кестеде операторлардың толық тізімі көрсетілген.

Кесте 3.1. РНР операторлары

Оператор	Ассоциациялық	Мақсаты
()	-	Басымдылықтың өзгерiсi
new	-	Объекттердiң даналарының жасалуы
! ~	П	Логикалық терiске шығару, разряд бойынша терiске шығару
++ --	П	Инкремент, декремент
@	П	Жасыру қателері
/ * %	Л	Бөлу, көбейту, қалдық
+ -.	Л	Қосу, алу, тiркеу
<< >>	Л	Солға жылжыту, оңға жылжыту(разряд бойынша)
<<= > >=	-	Кіші, кіші не тең, үлкен, үлкен не тең
==!= === <>	-	Тең, тең емес, сәкестік, тең емес
& ^ |	Л	Разряд бойыншаAND, XOR және ORразряд операциялары
&& ||	Л	AND және OR логикалық операциялары
?:	П	Тернарлы оператор
= += *= /=.=	П	Иелендіру операторлары
%= &= |= ^=
<<= >>=
AND XOR OR	Л	AND, XOR және OR логикалық операциялары

Оператор және операнд түсініктерімен танысқаннан кейін келесі мысалдар анағұрлым түсінікті көрінеді:

$а = 5; // $а айнымалысына 5 толық санын иелендіру

$а = "5": //$а айнымалысына "5" тiзбектiк шаманы иелендіру

$sum = 50 + $some_int; // $sum айнымалысына 50 + $some_int сомасын иелендіру

Swine = "Zinfandel"; // $wine айнымалысына "Zinfandel" жолын иелендіру

$inventory++: // $inventory шамасын 1 көбейту

Операторлармен операндтарды қоса отырып қиын айтылуларды сіз таптаурын емес есептеулерді орындайсыз. Мысал:

$total_cost = $cqst + (Scost * 0.06): // бағаға 6 пайыздық салық қосу

Тапсырма: операторлардың ассоциациялығын, математикалық операторларды, иелендіру операторларын, жолдық операторларды, инкремент және декремент операторларын, логикалық операторларды, теңдік және салыстыру операторларын өз алдына талқылау.

Өз-өзін бақылау сұрақтары

1. Айнымалы және мәліметтер типтерін құру ерекшеліктері?

2. Айнымалының типін өзгертуде қандай операторлар қолданылады?

3. Операнд мен оператордың айырмашылығы неде?

Негізгі әдебиет: 6 нег [53-84], 8 нег [62-79]

Қосымша әдебиет: 2 қос [80-106 ], 4 қос [12-27 ]

Тақырып 8.

РНР скрипттері арқылы деректердi берудiң GET және POST әдістері. (2-сағат)

Жоспар:

1. GET әдісі.

2. POST әдісі

3. GET және POST әдістерінің айырмашылығы

Дәрістің мақсаты- РНР программалаутілінің негізгі мәліметтерді тарататын GET және POST әдістерімен таныстыру. Айырмашылығын түсіндіру.

Өткен сабақта бiз php-скриптке мәлiмет беруді үйрендiк, бұл программалауда таң ғажайып құбылыс болып табылады:мәндердi енгiзу бiр тiл арқылы,өңдеу және қорытынды басқа тілдің көмегiмен болады.Формадан скриптке деректердi берудiң кең тараған екі әдісі бар:GET және POST.Техникалық толықтыруларға тоқталмай,тек қанақолданушы адрестiк жолдың түрi бойыншаоларды айырып тани алатындығын айтамын.Мысалы, егер URL осылай берілсе http://www.server.ru/registration.php?name=Vasia&surname=Pupkin, онда біз осы формада GET әдiсi қолданғандығын айта аламыз. Бұл әдiс URL-ге аттар мен форма мәндерін қосады. Ол келесі схема түрінде орындалады:

http://қандай да бір_URL/бет.php?айнымалы_аты=оның_мағынасы&аты=мағынасы...

POST әдiсінің GET әдiсiнен айырмашылығы - URLға ештеңе қоспайды және қолданушыға байқалмайды.Бұл бiлiмдердiң бiзге дәл осы кезде әбден жеткiлiктi.Ендiтiкелей формаларды өтемiз және скриптке әр түрлi мәлiмет енгiзу әдiстерiн қарап шығамыз.

<Input type="TEXT">	<TextArea>

Мәтiн енгiзу үшiнекi ұқсас қолайлы форма элементтерi. Скриптке мән беру келесідей:nameатрибутының мәні айнымалының аты болып қалыптасады, ал элементке енгізілген мәлімет- сол айнымалының мәні.

<SELECT>

Начало формы

Вариант 1 Вариант 2 и т.д.

Бұл HTML-ға төмендегiдей жазылады:

<form...><select name="variants">
<option value="1">Вариант1</option>
<option value="2">Вариант 2</option>
<option value="etc">ит.с.с.</option>
</select></form>

Скриптке қолданушының таңдауына байланысты (1, 2 немесе etc) мәндердiң бiрiмен variantsайнымалысы берiледi.Егер value көрсетiлмесе, <option > тегтердiң арасындағы мәтiн берiледi.

<Input Type="CheckBox">

Өңдеушiге жалаушасы қойылған жағдайда айнымалы атпен, тиiстi ат checkbox-тың өзiне берiледi, On мәнiмен. Егер checkbox бос болса, онда бұл айнымалы скриптте тiптi анықталмайды.

<Input type="Radio">

Начало формы

Бұл элементтiң ең кең таралған қолдану әдiсi – балама(альтернативті) нұсқалардың бiреуін ғана таңдау. Ол үшiн келесi HTMLкод сәйкес келедi:

<form...>
<Input type="radio" name="var" value="1">Вариант 1
<Input type="radio" name="var" value="variant_2">Вариант 2
</form>

Начало формы

Вариант 1
Вариант 2

Конец формы

Скриптке 1 немесе variant_2 мәнімен var айнымалысы беріледі.

<Input type="HIDDEN">

Форманың көрiнбейтiн элементi, бiрақ скриптке жүк көтергiш мән әйтсе де. ОныPhp - программалауда деректердi бiрнеше беттер арқылыжіберу үшiн жиi қолданады. Ол үшін әр бетте php-скрипт орналастыру керек,алдыңғы беттен Hidden элементiнiң мәнi және ағымдағы беттiң Hidden элементiне қабылдаушымән. Типтi мысал – екі беттік форма, бiрiншi беттен форманың барлық мәлiметтерi форманың екiншi беттен форманың элементтерi. Бұдан басқа, бұл элемент мәліметтердің айырып тануын қамтамасыз ететін тек бiр скриптте,бiрнеше формаларда қолданылады.Мысалы, сайттағы баптар бағасының формалары.

<Input type="SUBMIT">	<Input type="Image" src="адрес">

Екi элемент бiрдей функцияларды орындайды - форманың өңдеуiне сұрау салады.Функционалдық форма бұл элементтерiнің бiрінсiз жай ғана бар бола алмайды. Егер Submitпен, мен ойласам, барлығы түсiнiктi болса, онда Image-дің бiр ерекшелiгі бар: бұл элемент скриптке екi мағына береді– шертілген суреттің X жәнеY пикселінің координатасы.

Мен келесi сабаққа дейiн ECHO функциясының форма мәндерiнiң қорытындылары және барлық элементтерінқолдануда практика өтуге кеңес беремiн. Айтпақшы, формалардың барлық мәндерiн қорытындылау үшiн деректер берудiң тиiстi әдiстерi үшiн алдын ала анықталған айнымалы $HTTP_GET_VARS немесе $HTTP_POST_VARS қолдануға болады. Бiз алдын ала анықталған айнымалы туралы кешiрек сөйлесiп аламыз, әзiрше тек қана бұл сервердiң ортасынан мәндердi өздерi алатын, кейiнге сақталған айнымалы деп айтамын. Жоғарыда айтылған айнымалыны PRINT_R функциясымен шығарған дұрыс, ECHO-мен емес. Бұл осылай көрiнуi керек:

<? print_r ($HTTP_POST_VARS);?>

Келесi сабақта бiз массив, сонымен бiрге PHP-дің басқарушы конструкцияларымен танысамыз.

Конец формы

Өз-өзін бақылау сұрақтары

1. GET әдісі.

2. POST әдісі

3. GET және POST әдістерінің айырмашылығы?

Негізгі әдебиет: 7 нег [53-84], 9 нег [62-79]

Қосымша әдебиет: 2 қос [80-106 ], 4 қос [12-27 ]

Конец формы

Тақырып 9.

РНР скрипттері арқылыҚонақ кітабын ұйымдастыру жобасы. (1-сағат)

Жоспар:

1. Қонақ серверлер мағынасы

2. Қонақ кітабын құрастыру кезунде шарттарды ұйымдастыру

3. РНР скриптін құру

Дәрістің мақсаты- РНР программалаутілі арқылы Қонақ кітабын құрастыру

Сонымен, бiз әлдеқандай маңызға жеттiк.Ертерек егер бiз шеттетiлген iстермен көбiрек шұғылдансақ, онда бүгiн бiз кез келген вебмастер қақтығысып қалатын нақты есептi шешемiз,- меншікті қонақ кітабын жазу.

Екiбастан, мысалы, http://guestbook.land.ru/, қандай болмасын мамандандырылған "қонақ" серверлер қолдануға және олардың Баннерлерiн әрдайым көзбен көруге болады; немесе дайын скрипттердi алсақ, мүмкiн деймiз, CGI.ruмен, бұл да қызық, өйткенi скрипттi автор емес қонақ кiтабын жазды, сiздiң сайтыңыз үшiн емес, "гостевуха" мұндай сiздiң жақсы көретiн балаңыздың ортақ тұжырымдамасын бұзады.

Жарайды, сiздi мен көндірдім деп ойлаймын, "Өз жейдесi денеге жақын", дегенмен бастаймыз.Сонымен, кез келген бағдарламаны не бастайды ма? Дұрыс, есептiң қойылуларымен. Осылай, бiз ең алдымен қонақ кiтабына келесi шарттарды орындауымыз керек:

1. Қосылған қатынасты сақтау.
2. Сақтау алдында толықтырылатын хабарламаны тексеруiн өндiрiп алу(қауiпсiздiк мақсаттарындағы).
3. Барлық қатынасты экранға шығару.

Бұл есептердiң ортақ тұжырымдары, кодтың жазылуы кезінде жаңалады.

Енді бізге не керек? Сіз түсінгендей, маңызды заттар бір файлда жазылмайды. Сондықтан келесi файлдарды бiр папкада жазамыз:

1. config.php - бұл жерде қонақ кiтабының ортақ күйге келтiрулерi сақталады.
2. base.txt - барлық қатынас, бiздiң өзiндiк деректер қорларымыз сақталатын файл.
3. guest.php - бұл жерде тiкелей бiздiң скрипт болады.

Осымен барлық даярлаулар бiтті және мән-жайға өтуге мезгiл.

guest.php файлды жаза бастаймыз.Бiз түгелдей дерлiк әсерлерді 4-ші сабақта талқыланған функцияларда жазамыз деп айтқым келедi.Сенiңiз, бұл өте ыңғайлы.

Бiз қандай әсерлердi жасайтынымызды ең алдымен HTML тымақта(басы) жасаймыз.

<HTML>

<HEAD>

<TITLE>Қонақ кітабы</TITLE>

<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=windows-1251">

<META HTTP-EQUIV="Pragma" CONTENT="no-cache">

</HEAD>

<BODY>

<?

require("config.php");

Бұдан әрi қарай хабарламаны қосу үшiн форманы шығаратын функцияны жазамыз. Ол HTML-ға негiзделген. Код "Арбаң-тарбаң" ұсақтайды, сондықтан ары қарай кестелерді қолданып оны бейне үшiн көрсету мүмкiн емес, сондықтан <TextArea > -ға өтемін.

function show_form() { ?> <form method="post" action=""> Имя<br> <input type="text" name="name" maxlength="22"> <br> E-mail<br> <input type="text" name="email" maxlength="21"> <br> Сообщение<br> <textarea cols="70" rows="20" name="mess"></textarea><br> <input type="submit" value="Послать"> <input type="reset" value="Очистить"> </form> <? }

Жарайды, мен ойлаймын, бұл жерде барлығы түсiнiктi деп: бұл бөлiк функцияға бұрынғыша жататындығымен, бiз код PHP-ді бөлемiз және HTML-ды жазамыз.Аction тега Form қасиеті бос жолға тең, яғни форманың өңдеушiсiфайлда болады. Бiз ендi формалар жазуда скрипттi қорғау туралы ойлаймыз және maxlength қасиетiнiң ендiрiлетiн символдар санына шек қоямыз.

Сонымен, қолданушы хабарлама жазып «Жіберу» батырмасын басты. Әрі қарай не болады? Түсінікті, енді бізге хабарламаны сақтау керек, қазір сонымен тікелей айналысамыз.

config.php файлында келесі жолдарды жазамыз:

<?
$base = "base.txt";

Сiз base.txtтар орынына кез келген басқа файл қолдана аласыз, бiрақ мен бұл файл тап осылай деп атаймын.

Егер бiз басқа файлды қолдануға тiлесек - база болса файлдың атауы ендi өмiрдi бiзге едәуiр жеңiлдеткен айнымалы енгiзiлген.

Енді өмірімізді едәуір жеңілдететін файл-база айнымалыға енгізілген, қаласақ басқа файл-база қолдансақ болады.Бiздiң негiзгi файлға оралып, онда келесiні жазамыз:

function save_mess() { global $name, $email, $mess, $base; $date = date("d.m.y - H:i:s"); $text = $name."^^".$email."^^".$date."^^".$mess."\n"; $fp = fopen($base,"a"); fputs($fp, $text); fclose($fp); }

Жарайды, мүмкiн, бұл да оңай.Демек, бiз айнымалымызды глобалдi деп жариялаймыз, яғни олар формадан қолданушының жiбергені.Бiз бұдан әрi күн түрде ағымдағы датаны $date айнымалысына тағайындаймыз.ай.жыл - сағаттар:минуттар:(() () - PHPға дата және уақытының қорытындысы) dateның функциясын бапта оқып отырыңыз) dateның функциясы туралы) секундтер. Содан кейін хабарлама жіберушінің атын, мекен-жайын және хабарламаның өзін $text айнымалысына меншіктейміз, бұнымен қоса оларды ^^ белгісімен бөлеміз және де кері процесс үшін қолданамыз - жолдан атын, мекенжайын хабарламаны аламыз.Ол үшiн хаттарда қолданылмайтын символдардың кез келген символын немесе тiркесiн қолдануға болады, бiрақ мен осы символды ^^ таңдадым.

Бұдан әрi жазуларға дейін файл-базаны ашып, файлдың соңына барлық мәлiметтерден алынған жолды қосамыз.

Сонымен, бiзде не бар? Хабарлама енгізетін форма және оны сақтау үшін функция бар. Енді хабарлама шығаратын функцияны жазамыз.

Хабарламалар бiзде дата және олардың жазылуының уақыттары кему ретiнде болатынына келісейік. Одан басқа, шығарылатын хабарламалардың санын нақты бір санмен шектейміз, ол config.php файлда көрcетiлген, онда мына жолды жазамыз:

$MessOnScreen = 10;

Сiз бұл жерде кез келген сан орната аласыз.

Guest.php-ге оралып, ауқымды функция жазамыз:

function show_mess() { global $base, $MessOnScreen; $file = file($base); $file = array_reverse($file); echo "<table>"; if(sizeof($file) < $MessOnScreen) $MessOnScreen = sizeof($file); for ($i = 0; $i < $MessOnScreen; $i++) { $mess = explode("^^",$file[$i]); ?> <tr> <td> <p>Написал: <? echo "<a href='mailto:".$mess[1]."'>".$mess[0]."</a>"; echo "<br>"; echo $mess[2];?> </td> <td> <p><?=$mess[3];?></td> </tr> <? } echo "</table></td>"; }

Бiз file() функциясы арқылы әрбiр элементінде бiр "Блокпен" болатын жолды массивті аламыз - сәйкесiнше атымен, мекенжайымен және оның хабарламасын аламыз. Сонан соң біз алған массивті"аударамыз", элементтердiң ретiн керiге өзгертемiз: ең соңғы жазуы массивтің бірінші элементі болып қалыптасады. Кейін $MessOnScreenге лимитпен көрсетілген$file-да (демек хабарламалардың саны) массив элементтерін теңестiремiз - егербұл мән одан аз болатын болса, онда $MessOnScreen $file-дың элементтер санына орнатады. Содан кейін хабарламаларды шығару циклы орындалады.Циклда әрбiр өтумен циклдағы айнымалы мәнi бiрлiкке өседі.Өзi (барлығында соңында келген және файл-базаның астында болатын) жаңа хабарламалар сайып келгенде бiрiншi шығарылады, ескiлеу - соңғы.

Осыдан кейiн $mess айнымалысына элементтерi бар массивты тағайындаймыз:

0-шi элемент – аты

1-шi элемент - электрондық почтаның мекенжайы

2-шi элемент – хабарламаның келген уақыты

3-шi элемент - хабарламаның өзi

Бұл символдар бойынша жолды бөлетін ^^(есініңзде болса, жоғарыда айтылған) explode() функциясы арқылы жасалады.

Бiз содан соң барлық алған мәндердi кестеде шығарамыз. Егер кездеспесе, онда?[2 ] =$mess;?> баламалы ма(эквивалентті)? [2 ] echo $mess;?>

Өз-өзін бақылау сұрақтары

1. Қонақ серверлер мағынасы?

2. Қонақ кітабын құрастыру кезінде шарттарды ұйымдастыру?

3. РНР скриптін құру ерекшеліктері?

Негізгі әдебиет: 7 нег [63-97], 8 нег [23-133]

Қосымша әдебиет: 1 қос [84-106 ], 2 қос [14-97 ]

10-тақырып.РНР тіліндегі сессиялар. "Hidden" формалар – (1-сағат)

Лекция мақсаты –РНР тіліндегі қолданылатын сессиялармен таныстыру.

Сұрақтар:

1. PHPға сессиялардың тетiгiнiң iске асыруы

2. session_id

3. session_name

Бiз бүгiнгi сабақта мұндай сессияның PHPнiң маңызды тетiгiн қарап шығамыз. "Бұл сессиялар не үшін керек? Әрбiрвебмастердiалдындаертеме, кешпеәйтеуiрiсжүзiндегіарқылыбiрнешебеттердiңдеректердi беруiн мәселе тұрады. Әлбетте бiр күнi енгiзiлген мәлiметтер "жоғалтты" емес қолданушу үшiн сайт бойынша ашыта осылай етедi ме?

Мұндай әдiстердiң бiрi - "Hidden" формалардың қолдану бүркеме элементтерi. Бiз сайттың әрбiр бетiнде бұл элементтердi оларда мәндерiPHPлары арқылы кiргiзе және бұдан әрi, басқа бетке бұл мәндер алып бере орналастырамыз. Екiбастан, мұндай әдiс әбден мүмкiн бiрақ ол рационал емес. Мысалы, мұндай элементтер 50 беттердiң көлемiмен сайтта қоюы керек болған ұсыныңыз.

PHPға бiрақ ып-ыңғайлы және сессиялары бар жұмыстың функционалдық тетiгiiске асырылған. Ол және осы сайттағы қолданушының табылуы олар уақыт бойы қолданылуға қолданушыға қатысты кез келген мәлiметтердi сақтауға мүмкiндiк бередi.

PHPғасессиялардыңтетiгiнiңiскеасыруы.

Кез келген сессия аты бар арнайы қызметтiк файл құратын ағымдағы сессиямен сабақтас барлық мәлiметтердi кейiннен жазып алған тиiстiID сессия ()) session_starti функциясы арқылы ашылады. Бұл файлдардың орналастыруын орын PHPның күйге келтiрулерiнен тәуелдi болады. Сiз егер дегенмен сессияның өз скрипттерiнде қолданыңыз, уақытша файлдар, өйткенi анда уақытпен бұған директорияға тазалауға кейде ұмытпаңыз керексiз файлдардың көрнектi саны жинала аламыз.

Бұл функциялар сонымен бiрге ағымдағы сессияның жалғасы үшiн қолданылады. Сайып келгенде, ол ағымдағы сессияның мәлiмет қолданушы әрбiр бетте шақыруы керек.

PHPларға (SID қысқартып) ID сессияның берiлуiн екi әдiс ескерiлген:

GET әдiс арқылы.

Келушi сонда келесi түрдiң адрестi жолын өз броузерiнде көредi:

http://server.com/main.php ме?PHPSESSID=bdd95bcd4e1e2ef5ec57fc83a69bba86Cookieлерден кейiн.

Бұл жерде, сәйкесiнше келушi сессия, SIDтiң болуының белгiлерiн көрмей Cookie арқылы берiледi

Сессиялары бар жұмыстағы келесi адым - сессияға деректер жазбасы. Бұл ()) session_registerдiң функциясымен шұғылданады. Ол мәннiң ағымдағы сессиясының файлына көрcетiлген сiз кез келген уақытта пайдалана алатын айнымалы сақтайды.

Сессияға деректер тiркеуi шамамен төмендегiше көрiнуi керек:

()) session_start;

(name, birth) session_register;

"Вася Пупкин" "сi $name =лар;

"4 наурыз" $birth =лер;

Бiз ендi осы сайтты кез келген бетте ат бойынша келушiге сұрай аламыз.

()) session_registerдiң керi функциясы ағымдағы сессиядан мәлiметтерi алып тастайтын ()) session_unregisterдiң функциясы болып табылады. Бұл функциялар сирек болды ендi қолданылады, бiрақ өте пайдалы кейде болады. Мысалы, егер сiз үлкен сан сессияға керексiз мәндер ендi одан алып тастау мүмкiн ағымдағы сессияның файлын қайта жүктемесiнiңiз одан алып тастау мүмкiну үшiн айнымалы тiркесеңiз, сол жағдайда.

Сессиялары бар жұмыстың қосымша функциялары

session_id

Бiз сессиялармен жиi жұмыс iстегенде IDді анықтауға керек болады. Бұл ағымдағы сессияны нәтиже ретiнде ID қайтаратын ()) session_idтiң тиiстi атауы бар функция шұғылданады. Функция бұл осы функция көмегiмен бiз файл жазып алған сессиялары бар ағымдағы сессия ID салыстыратын сайттағы келушiлердiң есептеуiн тетiк ("Сайтта қазiр" бапты қара) осы уақытта негiзделген.

session_name

Мысалы, оның громозкостиы және сүйiктiлiк артынан сессия IDтердi пайдаланатында жағдайлар 7542b069d57510a99eaeb31391b15cbf бiзге түрдiң сессиясының idi өйткенiiс жүзiнде ештеңе айтпайды болады. Осы жағдайда ақылдырақ екi рөлмен орындай алған қолдану функциясы session_nameлер болып қалыптасады. Бiрiншiден, ол ағымдағы (үндемеу бойынша - PHPSESSIDке) сессияның аты қайтара алады. Осы жағдайда ол дәлелдерсiз қолдану керек. Екiншiден, бұл функциялар ағымдағы сессияның аты орната алады. Мысалды қарап шығамыз:

()) session_start;

()) echo session_name;

"MySession" session_name);

()) echo session_name;

Осы мысалды шығарады:

PHPSESSIDMySession

Сессияның атаулары қорқынышты IDке қарағанда әрине, әлдеқайда жақсы қабылданады.

session_destroy()) session_destroyнiң функциясының сессиясының жұмысын бiтiредi. Ол ағымдағы сессиямен сабақтас файлды құртады, бұл ыңғайлы болып келеді. Бiрақ мәселе бұл жерде пайда болады: жиi бiздi сессияны тап жоюға керегін бiлмеймiз. Мысалы, егер осы сессиялар барлық сайттың беттерiмен қолданылса, онда бiз нақтылы бетте сессияны жоя алмаймыз, қалай беттiң өзi сайтта келушiмен соңғы қарап шығылған бет болатынын өйткенi бiлмеймiз. Егер бiз сессияның әсерiн беттiң өзiнде тоқтатуы керек болғанын алдын ала бiлсек қолдану осы функцилер сондықтан жағдай тек қана болуы мүмкiн.

Өз-өзін бақылау сұрақтары

1. PHPға сессиялардың тетiгiнiң iске асыруы

2. session_id

3. session_name?

Негізгі әдебиет: 11 нег [53-107], 12 нег [23-133]

Қосымша әдебиет: 1 қос [84-106 ], 3 қос [21-107 ]

11- тақырып. Қазіргі Интернет программалаулар – 1 сағат

Лекция мақсаты: Интернет программалаулардың дамуындағы қазіргі тенденциялар: Интернет-экономикасы және Интернет-бизнестің сипаттамаларымен танысу.

Жоспар:

1. Интернет программалаулардың дамуындағы қазіргі тенденциялар
2. Интернет-экономикасының сипаттамасы
3. Интернет-бизнестің сипаттамасы

Ерекше тенденциялар:

• Web-технологияларда:

1-деңгей ұғымында жатқан ақпарат ішінен тек маңыздысын ғана web-бетке шығару.

2-деңгей сайт дизайнын жасағанда дайын шаблондарды пайдалану.

3-деңгей қазіргі сайттарда броузер сол сайтта орналасқан кез келген суретті көре алады.

4-деңгей осы сайтқа жетіспейтін элементтерді броузер басқа сайттардан ала алады, мысалы: счетчик, валюта курсы, баннер, ауа-райы. Осындай іс-әрекеттерді жасау үшін жаңа құралдар, программалық жабдықтар пайдаланылады.

• Сайт құрылысының экономикасында ол жалпы осы саладағы барлық жағдайларды зерттеу. Мысалы: қай жерде қай сайтқа қанша төленеді.
• Web-дизайнымен web-программалардағы маркетинг.
• Саладағы адам қорына байланысты. Web-сайттар өмір көрінісі.
• Әлеуметтік аспектісі.

Интернет-экономика дегеніміз – бұл бизнессте қазіргі ақпараттық технологиялардың пайдаланылуы.

ЕС (Европейское Содружество) – электрондық коммерция 2006 жылы 2,1 троян болады. Еуропа ішінде 22%-ті құрайды. 2007 жылы интернет аудиториясы 1%-ке өсті және 15 жастан жоғары адамдардың арасында саны 747 млн. Жетті.

Жалпы континенттер бойынша:

1. Азия;

2. Еуропа;

3. Солтүстік Америка;

4. Латын Америка;

5. Африка;

6. Таяу Шығыс;

7. Австрия мен мұхит.

Мемлекет тарапынан:

1. АҚШ;

2. Қытай;

3. Япония;

4. Германия.

Электронды коммерция және бизнес: IBM компаниясы анықтамасы бойынша электронды бизнесс – бұл Интернет программалаулары көмегімен негізгі бизнесс процесстерді түрлендіру. Интернет-экономикасында интернет арқылы байланыстарды екіге бөлуге болады:

1. Сыртқы байланыс – Extranet: корпорациялар арасында;

2. Ішкі байланыс – Intranet: корпорация ішіндегі бөлімдер арасында.

Электронды бизнес кез келген іскерлік белсенділікті анықтайды. Сол белсенділік арқылы корпорация ауқымды аппараттық желіні пайдалану барысында ішкі және сыртқы байланыстарды ұйымдастыру арқылы пайда табуды көздейді.

Электронды коммерция электронды бизнесстің маңызды элементі болып табылады. Электрондық коммерция бұл ақпараттық желілер арасында кез келген келісімдерді іске асыру болып табылады.

Интернет бизнесстің құралдары төмендегідей, интернет бизнесс бқл әртүрлі бизнесстерді құру және дамыту құралдардың тиімді түрі болып табылады. Интернет бизнессті фирмаларға келесілерге мүмкіндік беретін орта түрінде қарастыруға болады:

1. Бүкіл әлемге немесе өзінің белгілі таңдаған топтарға корпоративтік ақпараттармен қамтамасыз ету;

2. Шығындарды азайту;

3. Интернет арқылы төлемдерді жүргізу мүмкіндігі;

4. Бизнесс процесстерді компанияның ішінде және басқа серіктестерімен оптималдау және автоматтандыру;

5. Бизнесстің үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыздандыру;

6. Дүние жүзіндегі нарыққа шығу;

7. Бизнесстің кейбір бағыттарын дамыту;

8. Жарнама және маркетингтік шараларға жұмсалатын шығындарды азайту;

9. Қалалық және аудандық әкімшіліктермен байланыссыз қатынас жасау;

10. Бизнесстің мобуильденуі.

Интернет-бизнесс технологиясын пайдалана отырып келесі проблемаларды шешуге болады:

· компаниялар және серіктестер арасында ақпарат алмасуды жоғарғы деңгейге жеткізу;

· жарнама компанияларға жетіспейтін құрал-жабдықтар табу;

· жаңа нарықтарға шығу деңгейін өсіру;

· аймақтық және дүниежүзіндегі нарықтарға шығу қиыншылықтарын шешу;

· мемлекет тарапынан салықтарды жеңілдету;

· бизнесс аудандық, қалалық әкімшіліктің араласуын төмендету;

· компаниялар ішіндегі бөлімшелер арасында байланыстарды жақсарту;

· есеп беру проблемаларын шешу.

Интернет-бизнесстің негізгі құралдары ретінде, әсіресе кіші немесе орта бизнеске келесілер жатады:

· кіші корпоративтік web-сайт;

· интернет магазин;

· ақпараттық аукцион;

· ақпараттық бизнесс портал;

· интернет биржа;

· интернет маркетинг;

· интернет банкинг.

1. Корпоративтік web-сайт:

- компания туралы ақпарат;

- өзіне клиенттер тарту;

- қатысушылар арасында байланыс орнату.

Нәтижесінде:

1. Web-сайттың үздіксіздігі;

2. Кез келген жерден қатынас жасау;

3. Тұтынушыларға байланысты шығынды азайту;

4. Web-сайтқа қатысушылар жайлы мінездеме беру.

2. Интернет магазин – web-сайттың бір бөлігі, мәліметтер береді. Функциялары:

- тауар мен қызмет сату;

- тауар мен қызметке байланысты ақпаратпен қамтамасыз ету;

- бизнесс ақпарат;

- қосымша клиенттер мен серіктестерді тарту;

- субьектілер арасындағы байланыс беріктігі;

Нәтижесінде:

1. Тауар сату жоғарылады;

2. Сұраныс мәліметтерді алу;

3. Әр тауар бір бірлігіне жұмыс шығынды төмендетеді;

4. Интернет магазин иесі имиджин жоғарылату.

3. Интернет аукцион – сауда терезесі, онда кез келген қолданушы өз тауарын сатуға ұсынады. Функциясы:

- мәлімет беру;

- кез келген қызметпен тауар сату;

- сұраныс туралы бар мәлімет жинау.

Нәтижесінде:

1. Ақшаны жоғалтпай пайда табу;

2. Тауар жайлы мәліметті бірінші қолдан алу;

4. Ақпараттық бизнес портал – күрделі ақпараттық жүйе, негізгі мақсаты, ол автоматтандыру режимінде іздестіруді қалыптастыру. Бүкіл бизнесске қажет құжаттарды сақтайды. Портал – web-сайттың жинағы. Функциясы:

- бір қолданушыға кәсіпорын туралы ақпараттық карточкаларды беру;

- тауарға прайс-лист беру;

- әртүрлі коммерциялық хабарландыруды беру;

- тендер жайлы хабар беру;

- кез келген сайтқа қатысушыға секундтар ішінде өзі іздеген мәліметін беру.

Нәтижесінде:

1. Пайда табу;

2. Шығынды азайту;

3. Ақпараттық ағымды автоматтандыру;

4. Клиенттерге керекті ақпараттарды уақытты көп жұмсамай пайдалануға беру;

5. Үздіксіз күні-түні жұмыс істеу.

5. Интернет биржа – табысы коммиссия, егер де сол әр келісімде стушы немесе сатып алушы болса, шығынның төмендеуі болады, сол арқылы пайда табу.

1. толық мәлімет;

2. тауарды сатып алу мен жеткізуді ұйымдастыру;

3. сатушы, сатып алушыны тарту;

4. екі компания арасында келісім шарт.

6. Интернет маркетинг – интернет бизнесстің ең тиімді құралы. Функциясы:

- компьютерлердің тауар, web-сайт, портал туралы мәліметтерін беру;

- әлеуметтік маркетинг шаралары;

- брендтерді жасау;

- түрлі пиарды ұйымдастыру;

- нарыққа маркетингтің зерттеуді жүргізу;

- бәсекелестер қызметтері туралы талдау жүргізу;

- қолданушылармен тығыз іскерлік байланыстарды жасау.

Дәстүрлі маркетингке қарағандағы артықшылығы:

1. шығындардың аздығы;

2. аудиториясы кең;

3. жарнама бағытын тек қана белгілі аудиторияға беру.

7. Интернет банкинг – виртуалды және дәстүрлі банкттік сервистерді әртүрлі арналар арқылы (интернет) береді. Функция:

- уақытты унемдеу.

Өз-өзін бақылау сұрақтары

1. Интернет программалаулардың ерекше тенденциялар.
2. Интернет-экономика деген не?
3. Электронды бизнес деген не?
4. Корпоративтік web-сайт деген не?
5. Интернет магазин деген не?
6. Интернет аукцион деген не?
7. Ақпараттық бизнес портал деген не?
8. Интернет биржа деген не?
9. Интернет маркетинг деген не?
10. Интернет банкинг деген не?

Негізгі әдебиет: 13 нег [53-107], 14 нег [13-133]

Қосымша әдебиет: 1 қос [84-106 ], 3 қос [21-107 ]

Дата добавления: 2014-12-07