Азот айналымы 3 страница

b) симбионттар

c) паразиттер

d) сапрофит және симбионттар

e) сапофит және паразиттер

21. <test>

Сауысқандар тұяқты жануарларға қауіп туып тұрғандығын хабарлайды. Бұл өзара қарым- қатынастың қай типіне жатады?

a) жыртқыштық

b) түраралық өзара көмек

c) симбиоз

d) нейтрализм

e) мутуализм

22. <test>

Паразитизмге мысал келтіріңіз:

a) қайың және оның түбінде өсетін саңырауқұлақ

b) сұңғыла мен өсімдік

c) қыналар

d) шаян мен актиния

e) ара мен гүл

23. <test>

Бәсекелестікке қайсысы мысал бола алады?

a) акула және жабысқақ балық

b) ағаштар мен микоризалы саңырауқұлақтар

c) қайың орманындағы шырша

d) қыналар

e) барлық келтірген мысалдар

24. <test>

Жыртқыштардың табиғаттағы рөлі қандай?

a) құрбандықтарының популяцияларының санын кеміту

b) құрбандықтарының популяцияларының саны мен құрамын оптималды деңгейде ұстап тұру

c) өзіне қорегін тауып жеуге қабілетсіз жануаларды теріп жеу

d) барлық аталғандар

e) ауру жануарларды жою

25. <test>

Төмендегі ағзалардың ішіндегі консументтерге жатпайтынын атаңыз

a) құмырысқа

b) дәрілік алтей

c) жылан

d) қиқоңыз

e) бақа

26. <test>

Берілген нұсқалардың қайсысы паразитизмге мысал бола алады?

a) бит, кене, саңырауқұлақ

b) шаян мен актиния

c) шыршалы ормандағы қайың

d) қына

e) барлық аталғандар

27. <test>

Қасқырлар жыл сайын бұғылардың 25 % -ға жуығын өлтіреді. Бұл құбылыс өзара әсердің қандай формасына жатады?

a) бәсекелестік

b) жыртқыштық

c) мутуализм

d) паразитизм

e) аталғандардың барлығы

28. <test>

Әр түрлі түрге жататын даралардың өздерінің арасында немесе бір түрдің ішіндегі қорек,мекен ету ареалы үшін қалай аталады?

a) бәсекелестік

b) жыртқыштық

c) паразитизм

d) мутуализм

e) барлық аталғандар

29. <test>

Әрбір түр басқа түрлермен қарым –қатынасынан пайда болатын бірлесіп тіршілік етуі қалай аталады?

a) нейтрализм

b) мутуализм

c) бәсекелестік

d) паразитизм

e) жыртқыштық

30. <test>

Төменде аталған өзара әсерлердің қайсысы симбиозға жатады?

a) торғай құртпен қоректенеді

b) көкек ұзақ тәрізділердің ұясына жұмыртқасын салып кетеді

c) күйіс қайыратын жануарлардың күрделі асқазанының бір бөлігінде бірнеше килограмм бактериялар мекендейді

d) инелік масаның дернәсілдерімен қоректенеді

e) барлық аталғандар

31. <test>

Бәсекелестің болуын не анықтайды?

a) ортақ ресурстардың шектелуі

b) ортақ ресурстардың жеткілікті болуы

c) ресурстардан тәуелсіз тіршілік етеді

d) тек коректік ресурстармен анықталады

e) аталғандардың барлығы

32. <test>

Бір түрге жататын бәсекелес даралардың бір- біріне әсерінің мәні неде?

a) өнімділігінің төмендеуінде

b) популяцияның өсу жылдамдығының кемуі

c) тіршілігін сақтауын қамтамасыз ететін жаңа белгілердің пайда болуы

d) берілген түрдің дараларының толық жойылуы

e) барлық аталғандар

33. <test>

Аталған белгілердің ішінен “ие” – “паразит” мөлшері қарым- қатынасы үшін міндетті белгіні атаңыз:

a) табиғи сұрыпталудың нәтижесі ретінде иесімен тығыз байланыс;

b) иесінің толық сарқылуы мен тез өлуі

c) өзіне пайда алмай, иесіне зиян келтіру

d) иесіне келтірмей, өзіне пайда алу

e) барлық аталғандар

34. <test>

Төменде аталған бейімделу мысалдарының ішінен жыртқыштарға ең тән белгіні атаңыз:

a) қорғаныштық рең

b) баспаларды пайдалану

c) тікен, ине сауыттарының болуы

d) жылдам реакция

e) аталғандардың барлығы

35. <test>

Аллеопатия дегеніміз не?

a) метаболизм өнімдерінің көмегімен өсімдіктердің бір-біріне химиялық өзара әсері

b) екі түрдің міндетті түрде бірігіп тіршілік етуі мен өзара пайдалы әсері

c) иесінің тамақтарының қалдықтарымен қоректену

d) өзара пайдалы, бірақ бірлесіп тіршілік ету міндетті емес

e) барлық аталғандар

36. <test>

Табиғи биогеоценоздарда қандай факторлар өзара әсерлеседі?

a) биотикалық

b) абиотикалық және биотикалық

c) биотикалық және антропогендік

d) абиотикалық және антропогендік

e) барлық аталғандар

37. <test>

Әрбір келесі деңгейге энергияның қандай мөлшері өтеді?

a) 1%

b) 10%

c) 25%

d) 50%

e) 15%

38. <test>

Өсімдіктер бірлестігі қалай аталады?

a) фитоценоз

b) зооценоз

c) биоценоз

d) биогеоценоз

e) экожүйе

39. <test>

Қоректену тізбегінде қандай буынның жойылуы биоценоз үшін айтарлықтай зиянды нәтижеге әкеліп соқтыруы мүмкін?

a) редуценттер

b) 1-ретті консументтер

c) 2- ретті консументтер

d) 3-ретті консуметтер

e) 4-ретті консументтер

40. <test>

Сукцессиялардың нәтижесі қандай?

a) бір бірлестіктің басқасымен алмасуы

b) бірлестіктің күрделі ішкі құрылымын сақтау

c) бірлестіктің қоршаған ортаға бейімделуі

d) түрлердің қоршаған ортаға бейімделуі

e) барлық аталғандар

41. <test>

Тундра бірлестігіне тән дұрыс қоректену тізбегін табыңыз

a) өсімдік – тышқан-қарсақ-үкі

b) мүк –бұғы –үкі

c) тырбық қайыңдар – саңырауқұлақ –бұғы

d) мүк –үкі –бұғы

e) өсімдік –тышқан -бұғы

42. <test>

Төмендегі экожүйелердің қайсысы биомассасы мен өнімділігінің жоғары болуымен сипатталады?

a) мұхит

b) тропиктік орман

c) жалпақ жапырақты орман

d) шөл

e) тундра

43. <test>

Экожүйенің өнімділігі шектеуші факторларға тәуелді екені белгілі. Орман белдеуінің шектеуші факторларын атаңыз

a) жауын –шашын мөлшері

b) жылудың мөлшері

c) топырақтағы минералдық элементтердің болуы

d) жауын-шашын мен жылудың мөлшері

e) барлық аталған факторлар

44. <test>

Жануарлар бірлестігін қалай атайды?

a) зооценоз

b) фитоценоз

c) биоценоз

d) биогеоценоз

e) биосфера

45. <test>

Популяцияда бір айда, жылда немесе он жылда туылған даралардың санын қалай атайды?

a) өлім

b) көшіп келу/ иммиграция/

c) туылу

d) көшіп кету/эммиграция/

e) миграция

46. <test>

Әр түрлі ағзалардың арасындағы байланыстар қалай аталады?

a) жанама

b) тікелей

c) биотикалық

d) бәсекелестік

e) қоректік

47. <test>

Дайын органикалық заттармен коректенетін ағзаларды қалай атайды?

a) автотрофтар

b) гетеротрофтар

c) хемотрафтар

d) фототрофтар

e) барлық аталғандар

48. <test>

Популяцияның тығыздығы дегеніміз не?

a) тіршілік кеңістігінің аудан бірлігіне келетін даралар саны

b) берілген кеңістіктердегі даралардың белгілі бір саны

c) жалпы саны

d) кішкене жердегі әр түрлі даралардың саны

e) барлық аталғандар

49. <test>

Толеранттылық диапазоны кең ағзаларды қалай атайды?

a) эврибионт

b) стенобионт

c) галофит

d) суккулент

e) гелиофит

50. <test>

Су экожүйесі дегеніміз не?

a) көлдің биотикалық және абиотикалық компоненттерінің жиынтығы

b) көлдің өсімдіктер бірлестігі

c) көлдің жануарлар бірлестігі

d) фитопланктон

e) зоопланктон

51. <test>

Шөпқоректі жануарлар биоценозда қай топқа жатады?

a) консументтер

b) өндірушілер

c) автотрофтар

d) фототрофтар

e) редуценттер

52. <test>

Ағзаның қоршаған орта жағдайларына төзе алу қабілетін қалай атайды?

a) толеранттылық

b) мамандану

c) вируленттілік

d) тұрақтылық

e) сезімталдық

53. <test>

Тек белгілі бір тамақпен қоректенуге бейімделген ағзаларды қалай атайды?

a) стенофаг

b) эврифаг

c) фагоцит

d) барлық аталғандар

e) дұрыс жауап жоқ

54. <test>

Топырақ мекендеушілерін қалай атайды?

a) эдафобинттар

b) гидробионттар

c) планктон

d) бентос

e) суккулент

55. <test>

Бірінші ретті консументтерге қайсысы жатады?

a) шөпқоректілер

b) жыртқыштар

c) қорек талғамайтындар

d) етқоректілер

e) паразиттер

56. <test>

Ағзалардың қанша мекен ету ортасы бар?

a) төрт

b) үш

c) алты

d) бес

e) екі

57. <test>

Бірдей уақыт аралығында қайталанатын ортаның өзгерістерін қалай атайды?

a) циклді

b) хаосты

c) бағытталған

d) тұрақты

e) тұрақсыз

58. <test>

Қоршаған ортаның қатаң белгілі бір жағдайларын қажет ететін ағзаларды қалай атайды?

a) стенобионттар

b) эврибионттар

c) суккуленттер

d) галофиттер

e) гелиофиттер

59. <test>

Жер бетіндегі жасыл өсімдіктердің бірінші ретті өнімінің биомассасының жиналуының энергетикалық көзіне не жатады?

a) күн сәулесі

b) ультракүлгін сәулелер

c) инфракызыл сәулелер

d) рентген сәулелері

e) аталғандардың барлығы

60 <test>

Бәсекелестіктің дәрежесі неге байланысты?

a) бәсекелестердің ареалына;

b) бәсекелестердің санына;

c) бәсекелестердің қажеттіліктерінің өте ұқсастықтары мен айырмашылықтарына;

d) бәсекелестердің түрлік құрамына;

e) аталғандардың барлығы

61. <test>

Барлық дерлік экожүйелердегі энергияның бастапқы көзі қандай?

a) жел энергиясы;

b) су энергиясы;

c) күн энергиясы

d) пайдалы қазбадан алынған отын энергиясы;

e) барлық аталғандар

62. <test>

“Биосфера” терминін ғылымға алғаш енгізген кім?

a) Э.Зюсс;

b) Ю. Либих;

c) Н.Вавилов;

d) С.Шварц;

e) В.Вернадский

63. <test>

Барлық қоректік тізбектер қай топқа жататын ағзалардан басталады?

a) консументтер;

b) детритофагтар;

c) редуценттер

d) өндірушілер;

e) аталғандардың барлығы.

64. <test>

Популяцияның тығыздығын анықтау үшін шағын ауданды кеңістіктегі ағзаларды санау жұмыстары қандай әдіске қолданылады?

a) нұсқалық аудан әдісі;

b) белгілеу және қайта аулау әдісі;

c) алуантүрлілікті толық есепке алу әдісі;

d) кәсіптік жануарларды есепке алу әдісі;

e) бақылау әдісі.

65. <test>

Төмендегі белгілердің қайысысы популяцияға тән белгі?

a) даралар саны;

b) барлық аталғандар;

c) жастық құрамы;

d) туу;

e) өлім.

66. <test>

Дүние жүзілік қоршаған ортаны қорғау күні қайсысы?

a) 5- мамыр

b) 20-тамыз;

c) 15-наурыз;

d) 5-маусым;

e) дұрыс жауабы жоқ

67. <test>

Ағзаның қоршаған орта жағдайларының өзгеруіне бейімдеу қабілетін қалай атайды?

a) мамандану;

b) толеранттылық;

c) тұрақтылық;

d) вируленттілік;

e) сезімталдық

68. <test>

Өзендегі балықтардың өліміне әкелген шектеуші фактор қайсы?

a) оттегі концентрациясының өзгеруі

b) ылғалдылықтың өзгеруі

c) ауаның тығыздығының өзгеруі

d) рельефтің өзгеруі

e) жауын -шашын

69. <test>

Түрлердің жиынтығы мен олардың өзара қарым- қатынасынан тұратын күрделі табиғи комплекс қалай аталады?

a) биогеценоз

b) биосфера

c) биоценоз

d) табиғаттағы зат айналымы

e) дұрыс жауап жоқ

70. <test>

Экологиялық сукцессияның соңғы тепе- теңдік күйі қалай аталады?

a) бірінші ретті сукцессия

b) климакс

c) екінші ретті сукцессия

d) экологиялық тепе-теңдік

e) үшінші ретті сукцессия

71. <test>

Биосфера қашан пайда болды?

a) 1-2 млрд.жыл бұрын

b) 5 млрд. жыл бұрын

c) 10 млрд.жыл бұрын

d) 50-100 млн.жыл бұрын

e) 10 млн. жыл бұрын

72. <test>

Тіршілік жоқ жерде пайда болған сукцессия қалай аталады?

a) климаксты

b) автотрофты

c) гетеротрофты

d) екінші ретті

e) бірінші ретті

73. <test>

Топырақты мекендеушілер үшін маңызды емес факторды атаңыз?

a) Жарық

b) Су

c) Химиялық құрамы

d) Құрылымы

e) Барлық аталғандар

74. <test>

Сукцессияны толық анықтайтын анықтаманы атаңыз:

a) бірлестіктердің алмасу процесі

b) экожүйенің өздігінен қалпына келу процесі

c) бірлестіктің өздігінен даму процесі

d) табиғаттағы адамның қызметі

e) барлық аталғандар

75. <test>

Сукцессияның нәтижесіне қайсысы жатады?

a) бірлестіктің құрылымын ұстап тұру

b) бірлестіктің қоршаған орта жағдайларына бейімделуі

c) бір бірлестіктің басқасымен алмасуы

d) бірлестіктің түрлер санының тұрақтылығын сақтау

e) барлық аталғандар

76. <test>

Жыртқыштардың жемтігін санының күрт өсуінің алдын алуға қабілетінің болмауы неге байланысты?

a) жыртқыштардың популяциясының өсу жылдамдығы жемтігімен салыстырғанда төмен;

b) жыртқыштардың тіршілік циклі аз;

c) жемтігінің санының күрт артуы жыртқыштардың өнімділігінің кемуіне сәйкес келеді.

d) дұрыс жауап жоқ;

e) барлық аталғандар

77. <test>

Екінші ретті сукцессия дегеніміз не?

a) басқа сукцессиямен параллель жүретін сукцессия;

b) қоршаған ортаның бұзылуынан соң басталатын сукцессия;

c) “екінші ретті сукцессия” түсінігі жоқ;

d) бір сукцессияның қайталанып келуі.

e) климаксқа өту кезеңі.

78. <test>

Озон қабатының маңызы қандай?

a) ультракүлгін сәулелерді сіңіру;

b) инфрақызыл сәулелерді сіңіру;

c) планетаның оттегімен байытылуы;

d) атмосферадағы зиянды қалдықтарды сіңіруі;

e) барлық аталғандар.

79. <test>

Төмендегі аталған факторлардың қайсысы жасанды ластану көздеріне жатады?

a) вулкандар;

b) автомобильдердің газдары, смог;

c) шаңды дауылдар;

d) жер сілкіну;

e) барлық аталған факторлар.

80. <test>

Қорықтың ұйымдастырылуын қандай экологиялық факторға жатқызуға болады?

a) антропогендік;

b) биотикалық;

c) абиотикалық;

d) биотикалық және антропогендік;

e) абиотикалық және антропогендік;

81. <test>

“Парниктік эффектің” пайда болу себебі қандай?

a) «озон тесіктерінің» пайда болуы;

b) көміртегі /ІІ/ тотығының концентрациясының артуы;

c) фреондар мен метан қалдықтары;

d) ауаның ылғалдылығының –өзгеруі:

e) дұрыс жауап жоқ

82. <test>

Адам популяцияларының саны мен тығыздығының артуы арқылы қалалардың өсуі мен дамуын қалай атайды?

a) антропогенез;

b) урбанизация;

c) антропогенді қысым;

d) антропогенді стресс;

e) биоалуантүрлілік

83. <test>

Атмосфераның жерге жақын қабатының температурасы оның құрамындағы көміркышқыл газы мен кейбір газдардың болуынан жоғарылауын қалай атайды?

a) антропогенді стресс;

b) энергетикалық стресс;

c) қышқылдық жаңбырлар

d) парниктік эффект

e) ауа ортасының қарсылығы

84. <test>

Қышқылдық жауынның пайда болуында қандай зат айтарлықтай рөл атқарады?

a) фреондар;

b) көмірқышқыл газы

c) метан

d) көміртегі /ІІ/ тотығы;

e) күкіртті газ

85. <test>

Қоршаған ортаның жағдайын бақылау, байқау, бағалау мен болжаудың комплексті жүйесін қалай атайды?

a) кадастр

b) мониторинг

c) домпинг

d) экологиялық картографиялау

e) дұрыс жауап жоқ

86. <test>

Қорық дегеніміз не?

a) жеке табиғи объектілер/сарқырамалар, үңгірлер және т.б,/

b) жартылай қорғау режимімен сипатталатын территория

c) шаруашылық қызметінен мүлдем алынған территориялар немесе акваториялардың бөліктері

d) табигатты сауықтыру және эстетикалық мақсатта қорғау үшін бөлінген территориялар;

e) дұрыс жауап жоқ

87. <test>

Қазақстанның “Қызыл кітабының” соңғы басылымы қашан жарық көрді?

a) 1992

b) 1993

c) 1994

d) 1995

e) 1996

88. <test>

Қай ғалым мына төрт заңды тұжырымдаған: «Барлығы барлығымен байланысты, бәрі үшін төлеу қажет, барлығын бір жаққа жіберу керек, табиғат өзі барлығын жақсы біледі»?

a) В.Вернадский

b) Ю.Либих

c) В.Шелфорд

d) Ю.Одум

e) Б.Коммонер

89. <test>

Демэкология нені зерттейді?

a) түр

b) популяция

c) нәсіл

d) тип

e) класс

90. <test>

Демографиялық көрсеткішке қайсысы жатады?

a) өмір сүру жасы

b) жалпы саны

c) барлық аталғандар

d) өсу жылдамдығы

e) халықтың тығыздығы

91. <test>

Әлеуметтік экология қандай жүйені зерттейді?

a) ағза –қоршаған орта

b) экожүие

c) биогеоценоздар

d) адам –мекен ету ортасы

e) қоғам –қоршаған орта

92. <test>

Экологиялық дағдарыс каупінің төніп тұрғаны туралы қорытындыға қандай мәліметтер алып келеді?

a) биосфераның физико-химиялық ластануы

b) табиғат ресурстарының сарқылуы

c) биосфераның алуантүрлілігінің кемуі

d) адамдардың денсаулығының нашарлауы, жаңа аурулардың пайда болуы;

e) аталғандардың барлығы

93. <test>

Адам популяцияларының саны мен тығыздығының артуы арқылы қалалардың өсуі мен дамуын қалай атайды?

a) антропогенез

b) урбанизация

c) антропогенді қысым

d) антропогенді стресс

e) биоалуантүрлілік

94. <test>

Қазір біздің планетамыздағы адамдардың саны қанша?

a) 2-3 млрд адам

b) 3-4 млрд адам

c) 4-5 млрд адам

d) 5-6 млрд адам

e) 6-7 млрд адам

95. <test>

Биологиялық алуантүрліліктің кедейлену себебі қандай?

a) өлтіру

b) химиялық ластану

c) физикалық ластану

d) мекен ету ортасын бұзу

e) барлық аталғандар

96. <test>

Егер экожүйе түрлердің алуантүрлілігінен айырылып, бір ғана түрдің сақталып қалуы неге әкеліп соқтырады?

a) экожүйенің трофтық құрылымының бұзылуы

b) энергия ағыны өзгереді

c) экожүйе бұзылады

d) биосфера бұзылады

e) ешнәрсе болмайды

97. <test>

Экологиялық жағдайдың шиеленісуінің негізгі себебі неде?

a) халық санының артуы

b) әскери техниканың жаңа түрлерінің пайда болуы

c) урбанизация

d) синтетикалық материалдардың өндірісі

e) аталғандардың барлығы

98. <test>

Қазіргі кезеңдегі экологиялық дағдарысқа қандай сипаттама беруге болады?

a) консументтер дағдарысы;

b) өндірімдер дағдарысы

c) редуценттер дағдарысы

d) шектен тыс кәсіпшілік дағдарысы

e) дұрыс жауап жоқ

99. <test>

“Үлкен экология” терминін ғылымға енгізген кім?

a) Н.Реймерс

b) Н.Вавилов

c) М.Будько

d) В.Вернандский

e) Б.Коммонер

100. <test>

“Парниктік эффект” негізінен қандай заттың атмосфераға шығарылуынан болады?

a) көмірқышқыл газы

b) аргон

c) хлорсутек

d) күкіртсутек

e) гелий

101. <test>

Оңтүстік Қазақстанда “Ақсу -Жабағылы” қорығы қай жылы ұйымдастырылды?

a) 1925

b) 1926

c) 1927

d) 1928

e) 1929

102. <test>

Дүние жүзілік қуаңшылыққа қарсы күрес күні қайсысы?

a) 5-мамыр

b) 13 маусым

c) 20 наурыз

d) 17 маусым

e) дұрыс жауабы жоқ

103. <test>

Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау туралы заңы қай жылы қабылданды?

a) 1933

b) 1994

c) 1995

d) 1996

e) 1997

104. <test>

Соңғы он жылда атмосферадағы көмірқышқыл газынан концентрациясының артуының антропогенді себебі қандай?

a) вулкандардың атқылауы мен орман өрттері

b) оттегін пайдаланатын адамдардың санының артуы

c) консументтердің санының артуы

d) айналымға қазба көміртегінің қайтарылуы

e) дұрыс жауабы жоқ

105. <test>

Эвтрофтану дегеніміз- су қоймасының биологиялық өнімділігінің қандай заттардың жиналуы нәтижесінде артуы?

a) биогенді заттар

b) костық заттар

c) биокостық заттар

d) минералдық заттар

e) барлығы

106. <test>

Қолданбалы экологияның зерттейтін мәселелері:

a) ағзаның қоршаған ортамен өзара байланыстарының мәселелері

b) популяцияның қоршаған ортамен өзара байланыстарының мәселелері

c) экожүйенің қоршаған ортамен өзара- байланыстарының мәселелері

d) табиғат ресурстарын тиімді пайдалану мәселелері

e) барлық аталғандар

107. <test>

“ита-ита ” ауруы ағзаның қандай затпен улануымен байланысты?

a) сынап

b) қорғасын

c) кадмий

d) нитраттармен

e) диоксиндермен

108. <test>

“Минамата” ауруы ағзаның қандай затпен улануымен байланысты?

a) қорғасын

b) кадмий

c) сынап

d) бензол

e) фенол

109. <test>

“Сатуризм” ауруы ағзаның қандай затпен улануымен байланысты?

a) кадмий

b) қорғасын

Дата добавления: 2014-12-26