Особенности развития капитализма на территории Беларуси (1860-1890)

Восстание 1863-1864. Бел земли в условиях ускорения буржуазной модернизации(начXXв)

Несправядлівасць аграрнай рэформы выклікала шырокі сялянскі незадавол. Сялянства хвалявалася, адмаўлялася падпісваць устаўныя граматы, уздымалася на адкрытую барацьбу з памешчыкамі. Паліт. становішча ў Расіі рэзка ўскладнілася. У гэтых умовах у Польшчы, Літве і Беларусі пачаў разгортвацца нац.-вызваленчы рух, накіраваны супраць прыгону,самадзяржаўя, за правы чалавека і грамадзяніна.

Традыцыйна вызваленчы рух у Польшчы, Літве і Беларусі падзяляўся на дзве плыні. У 1861-1862 гг. гэта былі «белыя» і «чырвоныя». «Белыя» належылі да арыстакратыі, а «чырвоныя» - да дэмакратычных колаў грамадства. Але мэта ў іх была агульная – адрадзіць незалежнасць Бацькаўшчыны. «Белыя» разлічвалі гэтага шляхам перагавораў з царом, з дапамогай Францыі, іншых краін Захаду, а «чырвоныя» абапіраліся на паўстанне насельніцтва, на свае сілы. Пры гэтым «белыя» пад Бацькаўшчынай разумелі Рэч Паспалітую ў межах 1772 года, а «чырвоныя», асабліва са складу рэвалюцыйнага крыла, прызнавалі права беларусаў, літоўцаў, укарінцаў на самавызначэнне.

Рэвалюц.-дэмакратычнае крыло «чырвоных» у Беларусі ўзначальваў К.Каліноўскі, які рыхтаваў паўстанне, выдаваў «Мужыцкую праўду», змагаўся за свабоду народа.

Паўстанне пачалося зімой 1863 г. Для кіраўніцтва паўстаннем былі створаны кіруючыя органы: Цэнтральны нац. камітэт (ЦНК) у Варшаве і Літоўскі правінцыяльны камітэт (ЛПК) у Вільні. Узначаліў ЛПК К.Каліноўскі. У кіраўніцтве ЦНК галоўная роля належыла «белым», якія ў лютым 1863 г. адхілілі К.Каліноўскага ад кіраўніцтва ЛПК. К.Каліноўскі ўзначаліў паўстанне ў Гродзенскай губерні.

Летам 1863 г. «белыя» зразумелі, што Францыя і Захад не будуць дапамагаць паўстанню і яны пачалі адыходзіць ад барацьбы. У чэрвені 1863 г. ЛПК зноў узначаліў К.Каліноўскі. Аднак час быў ўжо марна страчаны. Акрамя таго, ЦНК не разлічваў на сялян, зямлю абяцалі толькі тым сялянам, якія змагаліся за перамогу, астатнія нічога не атрымлівалі. Таму паўстанне падтрымала толькі невялікая частка сялянства. Атрады паўстаўшых на 75% складаліся са шляхты і толькі на 18% з сялян. Значны поспех быў у К.Каліноўскага ў. Усяго ў паўстанні ўдзельнічала да 80 тысяч беларусаў.

Баявыя дзеянні скончыліся ў канцы жніўня 1863 г., калі ЦНК загадаў К.Каліноўскаму спыніць паўстанне і перанесці барацьбу на вясну 1864 г.

Зімой 1864 г. К.Каліноўскі быў арыштаваны. З турмы ён перадаў пісьмо – запавет беларускаму народу. У «Лісце з-пад шыбеніцы» К.Каліноўскі заклікаў беларусаў да барацьбы за нашу нац. ідэю.

Выники: паустанне было накиравана супраць самадзяржау’я, нац. прыгнету, саслоунай няроунасци, рэшткау прыгоннага права и, хоць яно скончылася няудачай, яно прымусила Царски урад пайсци на больш выгадныя умовы праведзення сялянскай рэформы у Беларуси и Литве. Частка беззямельных сялян атрымала у уласнасць. Шляхта пазбаулена займаць дзяжауныя пасады.

Адмойныя: удзельники были бязлитасна рэпрэсираваны, их маемасць канфискавана. За удзел у паустанни каталицких святароу касцелы закрывалися ци ператваралися у праваслауныя цэрквы. За падтрымку паустання студэнтами закрыли Гора-Горацки инстытут, скарацили колькасць сярэдних навучальных устаноу.

Изменения в сельском хозяйстве.

Отмена крепостного права и буржуазные реформы 60 -80-х гг. ускорили развитие капиталист. отношений в эк. Б. В деревне преобладала отработочная система хозяйствования. Крестьяне арендовали землю у своих бывших хозяев и за это обрабатывали землю у них и за это обрабатывали помещичьи земли. Увелич. товарность крестьянских хозяйств. Во второй половине XIX в. Крестьяне продавали на рынке ¼ часть зерновых, ¾ - льна, более половины картофеля. В их хозяйствах стала широко использ. передовая техника и новые методы земледелия.

Большая часть земли в Б. (55,5%) принадлежала помещикам. В ряде имений стали применять искусств. удобрения и машинную технику. Однако крестьянское хозяйство оставалось отсталым. Преобладала преимущественно рутинная техника, хлеб и травы собирались вручную. Сохр. сельская община, чересполосица, что сдерживало развитие с/х.

В 80 -90-х гг. существенно изменилась структура с/х. Причиной этому стал мировой аграрный кризис, который был вызван ввозом в Европу дешевого хлеба из США, Канады, Австралии и Аргентины. Основной отраслью с/х стало молочное животноводство, увелич. производство масла и сыра, возросли посевы кормовых трав. Значительно расшир. посевы технич. культур – льна, картофеля, конопли.

Аграрный кризис ускорил процесс расслоения крестьянства. В поисках работы малоземельные крестьяне выезжали в другие районы страны: на строительство ж/д и шахт, промышленные предприятия. Промышленность.

Характерной чертой стал рост ремесла по основным показателям: кол-ву предприятий и работников, объемов производства и т.д. Увелич. кол-во мелких капиталист. предприятий, на которых было занято от 5 до 6 наемных рабочих.

Однако определяющей тенденцией промышл. развития Беларуси в этот период был переход от мануфактуры к фабрике, от ручного труда к машинному. Объем продукции фабрик и заводов увеличился в 37 раз. Возросла технич. оснащенность и энерговооруженность промышленного про-ва. Бел. предприятия специализировались на переработке местного сырья. Первое место по объему про-ва принадлежало пищевой промышленности, далее шли дерево- и металлообрабатывающие отрасли. В результате промышл. переворота сформировались классы буржуазии и наемных рабочих.

Самое большое предприятие на тер-ии Беларуси табачная фабрика Шарашевского в Гродно. В начале XX в. Начинается процесс объединения капиталов в форме акционерных товариществ. В Минске – спичечная фабрика «Молния», в Гродно – табачная фабрика «Неман» и др.

Кредитная система и банки.

Быстрое развитие всех форм хозяйствования, и в первую очередь укрупнение промышленного про-ва, потребовало создания кредитной системы. Возникли такие формы организации кредита, как ссудно-сберегательные общества, частные акционерные банки, общества взаимного кредита, городские коммерческие банки. Ведущее место среди кредитных учреждений занимал Минский коммерческий банк. В Беларуси были также небольшие банкирские конторы, которые занимались кредитными операциями по обслуживанию мелких промышленников и торговцев.

Дата добавления: 2015-06-25