Раннее и Древнее царство в Египте. 18 страница

O, laqeyd addımlar ataraq gedir və gedəcəyi yeri də kəsdirə bilmirdi. Musya məsələsinə bir də insanların həqiqi mahiyyətinə bələd ola bilməməsi əlavə olaraq əzabını bir qat daha artırmışdı. İndi İmran və Həsənoğlu bir tacir olaraq, riyakar, yalançı, özgənin haqqını danan bir halda təsəvvür olunub, onda nifrətlər oyadırdı. İmran Rüstəmbəyə yox, onun mövqeyinə, ondan gələ biləcək faydaya hörmət edirmiş... Rüstəmbəy keçmişləri birər-birər xatırlayır, Həsənoğlunun saxarin alış-verişi eləməsini yadına salıb, yeni "kəşfiyyat" əldə edir... Milli komitə yəqin bir pərdə imiş, kim bilir, bu pərdə arxasında daha nə rəzalətlər olurmus!.. Bu bir firma imiş... Firmanın başlıca məqsədi saxarin, tüfəng, tapança, millətin şərəf və namusunu satmaq imiş...

Rüstəmbəy düşünür və eyni zamanda da əzilmiş ilan kimi qıvrılaraq, ətrafına zəhər saçırdı. Bir də Musyanın şəfadar siması haradansa cilvələnib yüksəldi, gülümsədi və sonra Rüstəmbəyin ruhi boşluqlarına tikanlar səpib çəkildi.

Rüstəmbəy acısından uyuşub yerində qaldı. İndi artıq İmranın hərəkəti onu məşğul etmir, o yalnız Musyanın qəbrinə sarılaraq günahlarının əfv edilməsini düşünürdü; lakin düşüncələr, mühakimələr arasında yol xərci də amansız bir yer tutmuşdu. Bunu bulmaq irəli gələn məsələlərdən biri idi.

Bu sahədə Rüstəmbəy çox fıkir yürütdü. Nəhayət, Tapdığı nəzərdə tutaraq sakit oldu.

Bir gün bir günortalıq yoldan sonra Rüstəmbəy kiçik şəhərin stansiyasında endi. Çamadanını saxlamağa vermədi, əlində sallayaraq stansiyanın arxa qapısından çıxdı. Kirşələr sıra ilə durub minik gözləyirdi. "Buyurun! Buyurun!" - səsləri eşitdi. Huşsuz bir halda birinə minib getdı. Burunlarından ağ buğ çıxaran atlar birmərtəbəli evin qarşısında durar-durmaz pəncərənin pərdəsi qalxıb, şüşənin arxasında sevimli və şən bir çöhrə cilvələndi:

– Musya! Musya! - deyə qopan səsə:

– Rüstəmbəy, - deyə cavab gəldi.

Qapı ildırım sürəti ilə açıldı. Çoxdan bir-birinin həsrətində olan iki gənc sarılışıb ağladılar.

Musyanın sevincinin həddi yoxdu. Rüstəmbəy də sevinir, lakin bu sevincdə acılıq duyurdu. Musyanın bərhəyat olduğunu uzaqdan bilib sükutla keçsə idi də... indi o gəlmiş, üzərinə məsuliyyət düşürdü.

Musya Rüstəmbəyi xırda, səliqə ilə döşənmiş otağa dəvət etdi. Bir dəqiqeliyə çəkildi, geyinib gəldi:

– Mənim ölümümə inandınızmı? - deyə qəhqəhə ilə güldü. Görürsünüz, qadınlar belə psixoloq olurlar. Sizdə tərəddüd olduğunu bilir dim. Hər bir təraddüd ələləksər peşmanlıqla qurtarar. Bu peşmanlığı bir an əvvəl zühur etdirmək istədim. Təhlükə mətanət artırar... Doğrudurmu? - deyə Musya təkrar qəhqəhə çəkdi.

Rüstəmbəy həyat çeşməsindən doğaraq min bir rəng və ahəng vücuda gətirən incə köpüyü andıran bu gözəli süzüb sevinirdi. Eyni zamanda da bu sevincdə peşmanlıq ləkələri duyurdu.

Musya onun yeni təreddüdünü bilməyərək:

– Yolu necə gəldiniz? - deyə sordu.

– Ayaq üstə gəldim... Adam əlindən yer yoxdu. Hər yerdə də oturmaq istəmirdim; çünki yatalaqdan qorxurdum. Musya ciddi bir halda:

– İtndi yollar çox qorxuludur, - dedi, bir az düşündü, sonra səmimi səslə, - bir daha getməyin, burada iş tapılar... Bizdə də yaşarsınız.

– Hələ bir şey demək çətindir... görək.

Musya ərklə:

– Yenə də mi "görək"? İndi mənim sözlərimə qulaq asmalısınız.

Mən həyatı sizdən yaxşı görürəm.

– Səadət təsadüfdən ibarətdir. Təsadüfü daimi, yaldızlı, şən bir həqiqətə çevirməliyik. Bütün həyatımı, neşələrimi, sevinclərimi həp sizə həsr edəcəyəm...

Musyanın səsi titrədi, qırıldı. Göz yaşlarını gizləmək üçün başını Rüstəmbəyin köksünə söykədi. Rüstəmbəy qumral dalğalarından ətir saçan bu sevimli başı cəsarətsiz dodaqları ilə öpüb zövqlə bərabər məsuliyyət acıları duydu.

Üç gün sonra Rüstəmbəy yola hazırlandı. Musyanın bütün israr və ricalarına baxmayaraq, bircə də olsa qəti və ümidverici söz söyləmədi. Musya və ailəsi onu stansiyaya təşyi etdilər. Hər kəs tühaf bir sükuta dalmışdı. Bu sükut qatar tərpənənə qədər pozulmadı. Ayrılarkən cəsarətsiz səslə:

– Yaxşı yol!.. Vaxtınız olsa, yazınız! Rüstəmbəy:

– Yazaram, - deyə həyəcanını zorla susdurdu.

Qatar tərpəndi. Rüstəmbəy peşman çöhrə ilə baş əydi və ayrıldığına sevindi...

Bakı, 1931/34

[1] Zemstvo təşkilatlarının hərbi olmadıqlarına baxmayaraq. əməkdaşlarızabit for-rnası geyirdilər. İstehza üçün bunlara "zemquslar" deyirdilər.

[2] Şəhər idarəsi

[3] Gicgahlardan salladılan bır çəngə tük

[4] Üz dasmalı

[5] Evdə çəkilən araq

[6] Dağılmasa düzəlməz

[7] Bəli

[8] Burada: bir anın özü də qənimətdir.

[9] Ukrayna hələ ölməmişdir.

[10] Bəli.

Раннее царство, (Архаическая эпоха, Тинисский период) — самый первый династический период в истории государства древнего Египта, период правления I и II династий фараонов. Продолжался с 3120 по 2649 годы до н. э.

Цари первых двух династий были родом, по-видимому, из верхнеегипетского нома Тиниса, находившегося в средней части Верхнего Египта. В Тинисском же номе, в окрестностях г. Абидос, в будущем прославившегося как центр почитания бога мертвых Осириса, были обнаружены при раскопках гробницы царей Раннего царства — Джера, Семерхета, Каа и др. В составе имен этих царей, как и в составе имени царя Хор-Аха, упоминался бог в виде сокола — Хор, покровитель большинства царей Раннего царства. В конце раннего царства, приблизительно в 2850 году до н. э., фараоном был Сенеферка.

В руках государства находились работы по орошению долины Нила; ежегодно измерялся и записывался уровень воды. Уже в Архаическую эпоху Древний Египет обладал войском, находившемся, однако, в зачаточном состоянии.

Египетская письменность в период Раннего царства уже сложилась. Со временем всё большее значение в государственной жизни обретали писцы. Начиная с I династии в Египте велись летописи. Летосчисление велось по годам, разделённым на месяцы и дни. Наименование каждого года определялось происходившими в этом году значительными событиями.

Политеизм характерен уже для Египта Раннего царства.

Гражданские сооружения Архаической эпохи почти не сохранились. Раннеегипетские храмы представляли собой, по-видимому, небольшие постройки внутри оград. Об изобразительном искусстве Раннего царства мы можем судить по гробницам царей и знатных сановников. Гробницы, относящиеся к I династии, имеют форму мастаб; эта же форма сохранялась и впоследствии. Первые мастабы были построены не из камня, а из кирпича-сырца. Некоторые гробницы имели расчленённые, ступенчатые стены.

Древнее царство (начало XXVIII — середина XXIII вв. до н. э.). Качественно новый этап развития Египта. Централизация страны, расширение площади обрабатываемых земель, совершенствование системы орошения при отсутствии существенного технического прогресса (хотя мотыгу дополнил плуг) — все это позволило обеспечить общий подъем хозяйства. В Переднюю Азию и Нильскую Эфиопию посылались торговые караваны.

Уровень развития производительных сил и возможности мобилизации населения демонстрируют гробницы-пирамиды. Первая, ступенчатая, была воздвигнута для фараона III династии Джесера архитектором, врачом и чати (верховным сановником и помощником фараона) Имхетепом (отождествленным впоследствии греками с богом—покровителем медицины Асклепи-ем). Самая крупная, высотой более 146 м, — пирамида Хеопса (Хуфу), наиболее могущественного царя IV династии, нескользко меньше — пирамида Хефрена (Хаф-Ра) и значительно меньшая— пирамида Микерина (Менкау-Ра). Рядом с пирамидами IV династии возвышается высеченный в скале 20-метровый Большой Сфинкс, имеющий портретное сходство с царем Хефреном.

Многочисленные документы свидетельствуют о наличии царского, храмовых и вельможных хозяйств. (Возможно, существовали и автономные частно-общинные хозяйства.) Крестьяне и ремесленники, которые эксплуатировались через аппарат контроля и подавления, полностью или частично были лишены средств производства. Существовали и прямые рабы (баку), однако их пропорцию в населении определить невозможно.

Во главе государства стоял царь, называемый в литературе фараоном. Он обладал формально неограниченной экономической, политической и верховной жреческой властью и почитался как бог. Сложился разветвленный бюрократический аппарат. Номы потеряли элементы самостоятельности и автономии, подпав под жесткий контроль центральной власти. Войско Египта (пехота, вооруженная луками, стрелами и короткими мечами) совершало походы в Нубию, Ливию, на Синай.

Однако к концу VI династии номовая знать выступила против тяготившей ее центральной власти. После смерти царя Пиопи II в 2250 г. до н. э. в течение почти двух столетий страна была разделена на соперничавшие номы, что пагубно отразилось на ирригационной системе, на всем хозяйстве Египта и привело к экономическому упадку, выступлениям низов. Этот период, получивший название «первого переходного», соответствовал VII—X династиям фараонов. После нескольких попыток объединения, предпринятых разными фараонами, это удалось сделать примерно к 2040 г.. до н. э. фиванскому царю Ментухотепу I (XI династия).

Дата добавления: 2015-06-26