Кэрол Дуэк 31 страница

– Не жауап айтып жатыр?

– «Көрген – білгенім» деп әшкерелеп, Мақұлбек пен Құлжанның рәсуасын шығарды. Оның толық ақтайтыны сіз, Күлән, Ынтықбай үшеуіңіз ғана. Вечеркаларыңыздағы[62] болған барлық сөзді сол болған қалпымен сөйлеп берді. Барлығы дәлелді. Өз уақытында жазып жүрген сияқты!

Нұрияшымды мақтаған мақтасына қарап, осы сұлудың өзі жөніндегі күмәнім жеңілдеп сала берді. Жеке жер болса маңдайынан сүйіп, сылап–сипап қойғым да келді. Және сұрадым.

– Ал, күреске тартушылар одан енді не талап етеді?

– «Шекараңды айыр!», «бай шаруаның қызысың, өз мәселеңді тапсыр!», «Күләннің мәселесін тапсыр!», «Тапсырмасаң, екеуіңді айырмай төңкерісіміз аяқтамайды» дейді!... Оған Мақпал титтей де қысылар емес. Ыңғай «бірінші, екінші» деп ретімен анықтап сөйлейді екен өзі! «Бірінші» мен бай шаруаның қызы емес, мал құмарлардың бай шаруаға сатқан лағымын. Баласы болсм сатама!... Менің әке-шешем, автоном райондық партком мен партия мектебінде... Кімнің баласы екендігімді солардан сұраңыздар! Екінші, мен, өзім ақтап тұрған адамдардан шекараны мүлде айыруым мүмкін емес. Себебі, олардың қалпақты нахақ жаладан кигендігіне көзім жеткендігі үшін ақтап тұрмын, фактым толық. Олар кейін мәселе өткізіп қоймаса, мәңгі ақтағаным – ақтаған! Қойған дәлел – факттерімді сондағы басы қасында болған адамдардан өтірікке шығаратындар болса, қане, алдыма әкеліп сөйлетіңіздер» дейді!

Осы хабарды Гүлниса күле баяндап тұрғанда көрісу уақытымыз біте қалыпты. Қақпа алдында тұрған кадр қузасымен сумкамды алдыма қоя салып, асыға сөйледі.

– Мақпалға алаң болмаңыз, оның қорғаушысы көп. Ешкім айқайламайды, оған қарсы ұрандамайды. Және күреске Асқарды ала келіп, алдындағы столға отырғызып қойып сөйлейді. Оған ештеңе істей алмайтындығына сол жігіт кепіл!... Ал, әйеліңіз сізге келе алатын болғанша мен келіп тұрамын. Сумканы кейін алармын!... Аман тұрыңыз! – Гүлниса көзіне жас ала күлімсіреді.

– Рахмет қарындас, мың рахмет!– қолын қыса қоштастым.

– Есқата ала ма екенмін?– деп Гүлниса баяғы сөзін растағандай сық етіп күле бұрылды қақпаға. Мен қайта тоқтатып, жақындай түсіп сөйледім.

– Келешек күйеуіңмен өзіңе, тірі болсам мен де есқатармын, қарыздармын!... Мұнан соңғы демалыс күндеріңді маған сырап етпе, осының да жетті! Мұндағы тұрмысымда қиыншылық жоқ. Жалғыз-ақ өтінерім: Мақпалға «ес қат!» қорғаушы, қамқоры бол! Оны – мен деп таны, егер ол олай-бұлай болып кетсе, мені де өлді деп біле бер!.. Ал, қош!...

Гүлниса велосипетінің қасына барып, маған қарап тұрып қалды. Көзін сүртті. Қол сермеп тастап, сумканы көтере жөнелгенімде ғана қолын, бас ие көтеріп, велесипетін жетектеп шығып кетті.

Мақпалдың хатын жатаққа кірген соң аштым: күреске түсіп жатқанын жай ғана іс ретінде жазып, ештеңе болмайтындығын ескертіпті. «Жалғыз–ақ, саған барып қайтуыма тиым салып тұрғаны болмаса, болттары босап қалды. Көргенімді түгел айттым. Сенің соңғы ескертуің бойынша, қатты мінез көрсетпей-ақ түңілдіретіндігіме сенімім толықтанды. Көпшілік мен жаққа шықты!» –депті. Ынтықбай мен Құмардың, Юсуп Қасым, Ясындармен бірге «төменге түсіп», басқа бір еңбек лагеріне кеткенін жазыпты сонсоң. Қай жердегі, қай лагер екендігін біле алмапты. Күлән да өз орнында күреске түсіп жатыр екен. Оның үстіндегі күрес тіпті қатты сияқты. Мекемесінен бір ауыз үй беріп, шығармай тексеріп жатқанын Мақпал біреуден естіпті.

Мақпалдың өкпелі досының бірі Ақия көрінеді: «мені көрсе жылап сырт айланып кетеді. Әлдекімнің қыстауымен бізге жала жабуға беті шыдамай жүрген адам тәрізді. Сен айтатын қасқыр мен қошқар жөніндегі әлгі бір анегдоттағыдай салбырап кеткен екен. Үзіліп түсіп, аш қасқырға жем бола ма деп қорқам. Мен оның Асылқан үйінде Құлжанмен айтысқандағы сөзін де айқындап ақтап шықтым. Ондағы біздің пікіріміздің дұрыстығын көпшілік қыза құптады. Ақияның енді неден қорқатыны тіпті түсініксіз!» деп жазыпты. Соңында менің денсаулығымды қайталап-қайталап тапсырып, «өзіңнің екеуің» деп қана қол қойыпты.

Хат сыртына словян жазуымен жазған қосымша сәлеміне үңіле түстім. «Мына қыз сені қоғамдық ой-пікір жөнінен ең жақын аға тұтатын идеясын сыйпаттап, маған көп ақыл қосып, көмектесіп жүр. Әлиядан мүлде басқаша жан көрінеді. Күрестен құтылғанымша сенен хабар алып тұруын өтіндім. Әлгі бір айтқаның сонда да есімде, алаң болма!... Жақында бір ебін тауып өзім де барып қайтармын» деп ескертіпті.

Сол демалыс кешіндегі жиында әтірет бастығымыз «секіріп ілгерілеудің» жексенбілерден секіріп өте беретін құқыққа ие екендігін ресми мәлімдеді: мұнан соң «үлкен жексембі» күні ғана демалыс беріледі деді. Газетте жарияланғандағыдай жексембі сайын үйіне барып тұратын құқық тек жасырын еңбек сіңіру арқылы сенімге ие болған бірен-саран лаужяуға ғана беріледі екен. Ол да «үлкен жексенбіге» байланды. Ал, үлкен жексембі дегеннің өзі ғайыптан жаралатын, әтірет бастығының шеңгеліндегі бір «жарықтық» сияқты. Қай күні демалыс жарияланса сол күнді үлкен жексембі деп түсініңдер дей салды соңында.

Бұл тәртіп, Үрімжі өзенінің арғы қабағындағы дәл тұсымыздан төтелеп жүргенде екі-ақ шақырым жердегі семьяммен көрісіп тұруды тағдырдың жұмбағына айналдырып қойды. Егіп болған атыздарымыздың су бармайтын бөлшектеріне шелекпен су тасып суғаруға кірістік. Бұған осы группа ғана емес, бүкіл әтірет жабылса да орындалатын жұмыс емес екен. Қапалтадағы атыздарға су тіпті алыс. Бастығымыз басқа әтіреттерден көмек сұрап шапқылап жүр. Оңайлықпен «үлкен жексембі» берер түрі жоқ.

Әпкіш пен екі шелекті иығымнан түсірмей сенделтіп қойған рақымсыз «кішкене жексембі» күнінің түске жақындаған шағында Гүлбикемнің[63] тағы да келе жатқаны көрінді. Бұл жолы ерекше сұр бешпет, сым мен сары шапка киіп шығыпты. Жол үстінен сай табанындағы бұлаққа қарай өтіп бара жатып танып тұра қалдым. Шағын жәшік бөктерген велосипетпен ағызып келіп түсе қалып амандасты да менің көрсетуіммен, төбе басынан қарап тұрған зужаңыма қарай жүгірді.

– Жолығуға дүйжаңыңыздан алған қағазым бар, бұлақ бойына түсіп отыра тұрыңыз!– дей жүгірді.

– Шаршап қаласың, жүгірмей бар! – Бұл менің ішімнен елжіреп аяуым еді. Өткірлігі мен спорлығына таңдандым. Әнімен сахнадан көп көрініп, көпке таныс болған сұлу, осы беделімен әлі талай «есқатар». Бірақ, басқаларға қарындасым деп сендіруге бет–жүзіміздің парқы көп еді. Сұм қыз мұны да күнібұрын ойлап қойған екен. Зужаңға қағазын беріп келе сала соны айтты.

– Менің шешем, сіздің шешеңіздің ұйғырға тиген сіңілісі болды!– деп күлді. Бірер метрдей алыстаңқырап отырды қатарыма келіп. – Мұндағы басқарушыларыңыздың бәріне осыны айттым, ұмытпаңыз!... Мақпал мен Асқарыңыз өзіңіз көргендегідей аман. Күрес тоқтаған. Бірақ, үйіңізді тінтіп, қалған кітап-қағаздарыңыздың бәрін тізімдеп, Мақпалға қол қойып беріп алып кетіпті. Кейін «өзіңіз қайтқанда» қайтарып беретіндігін айтыпты – дей келе Мақпалдың хатын ұсынды. – Сіздің жүдегендігіңізді өткен жексембіде оған айтпай, мақтап барып едім. Расында да қалпыңызға келіп, қайтадан өңейіп қалыпсыз!

– Мақпалға қандай шара көретіндігінен сезгенің барма?.. Төменге түсірмес пе екен?

– Оған институттың өзіндегі режимінен басқа жаза қолданбайтын сияқты. Мектеп басшылары «қалпақ кимей қалған жас оқытушыларымыздың ең негізгісі осы еді» деп, ондағы науқан басшылығына пікір көтергенін естідім. Тағы да «өзіміз кепіл болып өзгертіп аламыз» дейді екен. «Көшіріп әкеліп мектеп ішінен үй береміз» деп Мақпалдың өзіне де айтыпты.

– Олай болса, оның біздің ақтағандығымыздың жазасы осы режим ғана болғаны ғой!– деп серпіле, жеңілдей қарадым жан-жағыма.

– Семьяңыз мектеп ішіне көшетін болса, ешнәрселеріңізді шашпай-бұзбай өзім орналастырамын, алаң болмаңыз! – Гүлниса да қарады маңайына. Жоғары-төменгі жағымыздан су алып жүрген лаужяулардың көбі бізге қарап тұрып алғанын көрді де күліп жіберді. – «Ағасы» мен «қарындасынан» күмәнданып аңдығандары ма?

– Жоқ, олар сенің шырайыңа қызығып жүр. Үрімжіде не қилы жігіт бар ғой, бәрі де саған осылай телміреді!

– Сіздің де тәуір көретіндігіңізді білемін!– деп жымиды сиқыр қыз. – Бірақ, асқан берік адамсыз. Мақпалдың ерекшелігін білгенімнен соң сіздің соныңыздың дұрыстығын толық түсіндім. Аяса аяғандай жар екен!... Сіз екеуіңіздей жетік пікірлі зиялылар көп шыққан болсашы! –Гүлниса ойлана күрсінді. Осы тілегінің түбін анықтай түскім келді:

– Олай болғанда лаужяу мен режим тіпті көбейер еді! –дедім әдейі.

– Ақиқатты сөйлеуден қайтпайтын саналы азаматтар көп болса, бұлай қылмыс таба алмай жеңілгеніне де ызаланып жазалай бере алмас еді! Бізге қалпақ та кигізе алмас еді!... Бұл ахуалымызды өзіңіз тіпті толық білесіз. Бұлай қорлауға, тек аздықтарыңыздан ғана ұшырадыңыздар!... Қатты ашынып жүрмін! –Гүлниса соңғы сөзіне келгенде төмен қарап, көзжасын тастап–тастап жіберді. – Бұл тіпті де төңкерістік іс емес! –деді сонсоң. – Ақ пен қараны, пайда мен зиянды айыра алмайтын көркеуде надан мәнсапқорларымыздың көптігінен пайдаланып осыншалық басынды!... Өз басымызды өз жұдырығымызбен ұрып жатыр! Гүлниса енді булыға өксіді. Аяулы басын алдыма алып, Асқарымша әлдилегім, маңдайынан құшырлана сүйгім келді. Тамсана қарадым маңдайына.

Данышпан тергеушім, бұл сырлы дүниеде осындай махаббаттың да болатындығын түйсінген жеріңіз бар ма?.. Сіз, жер жүзіндегі барлық махаббат гүлінің сырын білетін «ғалымсыз, гүл біткен түгел ашылсын» деп отырып, ашылып көріне қалғанда қызылынан басқасын түгел қырып тастайтын, «талғамы күшті данышпансыз». Сондықтан сұрап отырмын!

Махаббатыңыз, тіпті қызылға қызығып байланған да емес, (шындығында жүрегіңіздің қызылға да қарсы екендігі «даяужың» жоспарыңыздан ап–айқын көрініп отыр ғой.) Қарамақсатқа қатерсіз жетудің қамымен әсіре қызыл болып көрінудің жолын тапқан, асқан алаяқ «данышпансыз». Сізден сұрамай кімнен сұрайын!

«Сыпыртқы сабы» өз ішіңізге де кіріп кетуінен қорқып, сасқандығыңыздан ғана астықты гауһардың гауһарына теңеп қалғандығыңызды былай қойғанда, қаражүректің қара темірден басқа гүл-гауһары болмайтындғын жетік білетін ең сұм «данышпансыз», сондықтан сұрап отырмын! Осы сұлу екеуімізді қиуадан қиыстырып, етене аға-бауыр етіп қойған махаббаттың аты кім, қайдан келген құдірет?...

«Оңшыл–ұлтшылдарды» бала-шағаларынан да айырып, тікендей даралап жұлсақ тұқымы тез құриды деп отырғандарыңызда мұны білмейтіндігіңіз өздеріңізді құртатын қылмыс болып жабысар ма екен!

ІІ

Жалғыз көзді түпсіз қалыппен күніне алты–жеті жүз кірпіш құю, аш лаугай–лаужяу тұрмысында ең жоғары рекорд болып бағаланып жүр екен. Біздің Қапас пен Зарықбек, Ақбайлар осы кәсіпке төселе келе күніне мыңнан тастап, басқа рекордшылардың көзін бақырайтып қойыпты. Аттары әлемді алғандай шу көтерілді.

«Сөз – әрекетінде Маужуши жақта тұрып», еңбекте мұндай үлгі көрсеткен лаужяудың қалпағы дереу алынады деп үйреніп жүргенбіз. Бұл өсиет, жұмыс өнімін арттыру үшін өндіріс басшыларының соқтырып жүрген қыздырма қызыл желі еді. «Бұлар бір ай тұрмай-ақ кететін болды»– деп болжампаздар, «лаужяудың ең төменгі мүддеті үш ай ғой, сонысын толтырысымен кетер» деп заңшылдар, группаның кешкі үйрену жиынында мысалға алысып отырды. Көкейіндегі шындығын мұндайда бір көсіп қалмай тынши алмайтын Құйынсоққан дәл осы сәтте қателесті.

– Ақымақша ойлайды екенсіңдер,– деп күлді. –Жанын жалдап, тісін қайрап екі-үш жыл әуреленіп әрең жиып алып отырғанда, оп-оңай қоя бере салады ғой сендерді!

Алара қарады зужаң дүңгеніміз оған. Бұл сөз, «жұмысқа ұрынып-зорығып әуреленбеңдер, сендердің күштеріңді сынап көріп қана қоя бере салуға жиып алып отырған жоқ» деген, даяужыңға қарсы нағыз кесірлі үгіт емес пе, шыға жөнелді сыртқа. Әтірет штабына алқына жетіп мәлімдей қойған екен. Дүйжаң сары кіріп келіп тергей жөнелді. Құйынсоққанды құнжитып тұрғызып қойып, сол сөзін қайта айтқызды да көпшіліктің қатты күреске алуына бұйырды. Ал, күрес... әпербақандар тұмсыққа нұқып, көзге шұқып, айқайласа жөнелді. Қожа алдында көрініп қалудың орайы табыла қалғанда күшіктер қандай қабаған. «Еңбек қызғындығымызды жоймақ болды!», «Даяужыңға қарсы нақтылы кері төңкеріс!», «компартияға болған сенімімізді жоймақ болды!», «үкімет саясатын өтірікке шығарды!», «басшылықпен арамызға от қойды!» десіп түтіге түйгілейді.

Улап–шулап байламақ болды қыза келе Тоқты Басит қасыма келіп отыра қалып сыбырлады маған.

– Байлатпайық Биғабіл әфәнді, байлатпайық! –дегенінде зор дене тұла бойымен селкілдеді. Байлаудан нерв жүйесінің запы болып қалғандығына қарай түсіп жауап қаттым.

– «Байланбай тұрып жауап берсін!» деп сен баста, мен қостайын, байлаудан құтылатын факт сонда өз жауабынан шығады!

– Байланбай тұрып өзі жауап берсін! –деп зірк ете түсті Тоқты Басит. Мен түсімді бұзып ақыра ұмтылдым Құйынсоққанға.

– Ей, жауап бер, не мақсатпен сөйледің сол сөзді?... «Әрең жиып алып отырғанда күштеріңді сынап көріп қана қоя бере салмақ па» деп қай ұжданыңмен айттың? «Үкімет қатал» деп қаралағаның ба, иә «мына лаужяуларды қылмыстарын танымағандықтан оп-оңай құтылмақ болды» деп қаралағаның ба?... Осылар өз қылмыстарының қанша екендігін білмей ме? Шынын айт, айт шыныңды, сен ғұнсозда осы екеуінің бірі бар, сөйле!– дедім.

Соңғы сұрауым айтылғанда жалт қараған Құйынсоққанның мұрны жыбыр ете түсті. Құтылар жолының иісін сезе қойғаны еді мұнысы. Мойындағандай төмен қарап жауап қатты.

– Сөйлейін, сөйлейін!... Дүйжаңның алдында мәселенің шынын айтпасам болмайды екен!... Дүйжаң, мен өзім оңшылдық қылмысымды толық танып, тәрбиеленуге разы болып келгенмін. Ал осныдағы бір сыпыра ұры–қары лүкшектер өздерінде қылмыс жоқ деп біледі. Сондықтан, келе салып мың кірпіш құйғандар бір айға жетпей құтылып кетеді деп үкім шығарды. Меніңше ондай оңай киілген, оңай алына салатын қалпақ жоқ. Мұнда келген адам ең алдымен өз қылмысының салмағын білуі шарт. Өз қылмысын танымайтын адам, тәрбиені қабылдай алмайды. Өзінің қылмысты әрекетінен тиылмайды. Осында өздерінің қылмысын танымай, бір-екі күн ғана жақсы істеп беріп құтыла саламыз деп жүргендер көп. Мен жаңа сондайларға қарсы сөйлегенмін!

Құйынсоққанның бұл жауабын мен сөзбе-сөз аударып жеткізіп отырдым.

– Осы группада қылмысын танымайтындардан нешеуі бар деп білесің? –Дүйжаң адырая қарады жауапкерге. –Жасырмай айт!

– Айтсам, менің әлгі жауабыма қарсы шыққандар түгелімен сондай. Бұлар, өз қылмыстарын таныған болса, оңайлықпен құтыламын деп ойламаңдар дегенім үшін ұрмас еді!...

Асығып отырған дүйжаң сағатына қарап жіберіп, бұйрығын келтесінен қайырды.

– Бүгінгі қалған уақытпен ертең кешкі үйрену уақытында, қылмысын танымай, иә жеңіл құтыламын деп жүргендерді тексеріп, толық танытыңдар! Мұнда ешкім қылмыссыз келген емес, танымаса, байлап соғып отырып танытыңдар!... Зужаң жиын дәптеріне сен өзің ие бол!– дей сала жөнелді.

Күліп жіберген Құйынсоққан, өзін байламақ болған арқанды жиып әкелді де жамбасына баса отырып күбірледі.

– Ендігі байлайтын құқық менде шығар, рахмет Биға!... Бірақ мені құтқарамын деп өзіңіз байланарма екенсіз, не күнәмен келгеніңізді білесіз бе? Құйынсоққан қуаланып, түйіле жымиды да мен:

– Құйрығыңызды сіз қысыңқырап отырсаңыз, менің бұдан құтылуым қиын емес!– деп күбірледім...

Өтірік актив болудың кезегі бізге де келіп қалғанына күлісіп едік. Бірақ, тағдыр маған ондай «мәртебе» бермейтіндігін ертеңіне-ақ көрсетті.

Жаубасардың Әбілемет назыр екеуімізге артқан қылмысы газеттің екі бетін бір-ақ бояпты. Оқи келе анықтадым, Әбілеметке кигізілген қалпақ шын факттермен кигізілген, тыпырлатпайтын қалпақ болғандығына сенімі толық сияқты. Аз ғана сөзбен атап өтіпті де, мақаласының өн бойында маған шабуылдапты. Ыңғай жаладан жасалған қалпақ ұшып кетіп, менің ыршып тұруымнан қатты хауіптенетін көрінеді: «зор ұйымды ұлтшылдықты» негіз етіп кигізілген қырық құраулы қалпағымның сыртына «жиянгерлермен ревизионизмді[64] қолдаушы» дейтін, өз қолымен тоқыған мықты материал жапсырып, сырып тастапты: "Биғабіл, демократия дүниесінде Америка демократиясы жақсы, социализм дүниесінде Тито социализімі жақсы деген" деп мықтап, нақтап тұрып сырыпты. Мұндай қалмақты қандай батыр жырта алсын! Америка жиянгерлігі – осы шақтың ешкім ақтай алмайтын аты шулы қандықол қарақшысы да, Броз Тито марксизмнің аты шулы бұрмалаушысы аталып, солшылдар жағынан социализмнің қас жауы ретінде қараланып тұрған шағы. Жаубасардың мені оларға байлауы – өлімге айдауының дәл өзі еді. Америкаға Титоны қосып, «жер шарының мерезі» деп тілдей келе мені сол жиренішті жараның іріңі етіп, сығып шығарыпты–мыс.

Жұртшылықтың мені ақтап пікір көтеруінен қорыққандығынан, сол жұртшылықты менен үркітіп-жирендіріп, бұқтырып қою үшін жазғандығы дарытпа сөздерінен көрініп тұр. Бұл жаланы қайдан тауып тоқығандығын ойлана келе әрең таптым. Жұмыртқадан жүн қырққандай алдыңғы «зор секіріп» жапқан жалаларына қарағанда мына жаласының, тым аз болса да қисыны барлығы көрінді.

55-ші жылы бір саяси лекцияны талқылағанымызда біреудің, «Америка жиянгерлігі сондай әлсіз жетім қарақшы болса, Америка халқы неге құлата салмайды?» деген сұрауына мен жауап бергенмін. Жаубасар сол жауабымнан қылшық суырып бояп, қара арқан есіпті. Ол жауабымда мен Америка демократиясының тым алдамшы, тар көлемдегі таптық демократия» екендігін де дәлелдеп, мысалмен анықтап түсіндіргенмін. Ал, «Тито социализмі» кейін шыққан сөз. Бізде халық коммуналары құрылар кезеңде дастарқандастар арасында сөз болған, Есқали бастаған пікір еді. Мен ол әңгімеге пікір қатынастырмағанмын.

Жаубасардың бұл жаңа жаласын оқып, осы жайттерді есіме келтіре сала түрменің тәлім–тәрбие бөліміне жүгірдім. Кіруге үш–төрт рет рұқсат сұрап, есікті бес–алты рет қаққанымда әрең рұқсат еткен гансы, кіріп келген маған адырая қарады. Газетті алдына жайдым да өзім астын сызып белгілеп қойған зор қылмысты сөйлемдерді көрсете тұрып шағындым.

– Гансы, мына газетте маған үлкен жаладан тағы да екеуін жауыпты!

– І, оқып шықтым. Жала деуге не фактің бар?

Жаңадан қосылған сол екі жаланың қалай тоқылғандығын толықтап – анықтап сөйлеп бердім де авторға менің де газетте жауап қайтаруыма жол ашып беруін өтіндім.

– Мәселені анықтамай, газетте жариялағандығы үшін мен де газетте жария жауап беруге ақылымын!– дедім соңында.

– Өзің қайда тұрғаныңды білемісің?

– Тілі кесілген деп түрмедегі адамның үстінен жала жаба берудің обалды болатындығын ол білмесе, менің қайтуым қажет? Жаласын газетте жариялап, партия мен халықтың көзін бояудың, сол арқылы өштескен адамын өлтіртудің қаншалық қылмыс екендігін, бүкіл заң орындарының кадрлары білуге тиісті!..

Гансының күнге тотыққан сопақша жүзі әжімденіп, ойланып қалды.

– Ал, жазсаң жаз,– деді аз кідірістен соң. – Бірақ, мақала ретінде емес, байланысты орынның тексеріп анықтауын өтіну ретінде жаз!...

Жұмыстан бір күн рұқсат әперіп жаздырды. Сол бір күн ішінде барлық жаланы аударудың көлемді арызын факттерімен толық жазып үлгердім. Гансының өзі оқып шықты да.

– Расында газетке жазуға да ақылы екенсің. Бірақ лаужяусың, оған рұқсат етуге біздің де құқығымыз жоқ. Осыныңды саяси заң орнына жолдап берейін!– деп қалды.

Енді қайтадан тексеріліп анықталамыз деп үміттене қалып едім. Бұл үмітімді кірпіш группасындағы батыр бауырларыма жеткізіп, қалай жауап берудің жөнін ұқтырып та үлгеріп едім. Бір күні құзғын сәрідегі әдетіміз бойынша үркіп түрегеліп, «тутықана» аталып қалған дәретханамызға барсам, олардың бірі де көрінбеді. Тіпті, «оңшыл», «жерлік ұлтшыл» аталған кірпіш құюшылардың бәрінен де айрылыппын. Түн ортасында бір автомобиль келіпті де, жатқан жерлеріне бір тал түгін де қалдырмай сыпырып-сиырып бір-ақ әкетіпті. Оңтүстік Шынжаңдағы Лопнор ауданына қарасты «Сауху лаужяу майданы» деп аталған алыс лагерге айдалғандықтарын екі күннен соң естідім.

Дата добавления: 2015-06-04