Ислам гылымхалы 3 страница

Басқа бір хабарда ибн Аббас: «Аллан Елшісі айт намаз-дарын азансыз, қаматсыз оқыды», - деп риуаят еткен²³⁵. Жұма намазы парыз болған жандарға осы екі айт намаздары да - уэжіп. Бірақ айт намаздарында хұтпа намаздардан кейін оқылады. Бұлай оқылуы - сүннет. Айт намаздарының алғашқы уақыты - күннің көкжиектен найза бойындай көте-рілгендегі уақыт. Бұл шамамен күн шыққаннан кейін 50-55 минөттей өткеннен кейін басталып, бесін намазының кі-руіне дейін жалғасады.

Муслим, Жума, 67 Әбу Дәэуд, Салат, 239. Әбу Дээуд, Әдаһи, 7.

Айт намазы - екі рэкат. Жамағатпен жария түрде оқыла-ды. Азан мен қамат оқылмайды. Имам мысалға, «Екі рэкат Рамазан айт намазына ниет еттім» деп ниет етеді. Жамағат «Екі рэкат айт намазына ниет еттім, ұйыдым имамға» деп ниет етеді. «Аллану әкбар» деп, ифтитах (ашу, бастау) тэкбі-рі алынады. Қолдар байланып, имам мен жамағат бірге құ-пиялай «Субханака Алланумма» дұғасын оқиды. Одан кейін имам - жариялай, жамағат - құпиялай «Аллану әкбар» деп, үш рет тэкбір алады. Әрбір тэкбірді айтқанда қолдар жоға-ры көтеріліп, екі жанына түсіріледі. Әрбір тэкбірдің ара-сында үш тэсбих айтылатындай сэт тұрады. Үшінші тэкбір-ден кейін қолдар байланып, имам «Ә'узу» мен «Бисмиллан-ты» құпиялай, одан кейін «Фатиха» мен қосымша сүрені жариялай оқиды. Осыдан кейін жариялай «Аллану әкбар» деп рүкүғ пен сэждеге барады. Жамағат та кұпиялай тэкбір алып, имамға ұйиды. Содан кейін екінші рэкатқа бастайды. Имам құпиялай - Бисмиллаһ, жариялай - «Фатиха», содан кейін қосымша сүре оқиды. Міне, осыдан кейін осы жерде алғашқы рәкаттағыдай үш рет тэкбір алады. Бұдан кейін имам - жариялай, жамағат - құпиялай «Аллану әкбар» деп, рүкүғ пен сэждеге барады. Одан кейін отырып, «эт-та-хият», «салауат», «рәббәнә» дұғасы оқылып, екі жаққа сэ-лем беріледі. Яғни, бұл айт намаздарының эрбір рэкатта-рында үш қосымша тэкбір бар. Бұл тэкбірлер - уэжіп.

Хұтпашы айт намаздарының артынан мінберге шығып, тіке тұрып, жұмадағыдай екі хұтпа оқиды. Айт хұтпаларын-да тәкбірмен басталып, жамағат та осы тэкбірге жайлап қо-сылады. Жұма намазындағы сүннеттер мұнда да сүннет. Мэкрүһ болған нэрселер, бұл жерде де - мэкрүһ. Айт хұтпа-сының намаздан бұрын оқылуы - мэкрүһ.

Имам бірінші рэкатта айт тэкбірлерін ұмытып, «Фатиха-ны» оқып жатқанда есіне түссе, дереу тэкбірлерді алып, «Фатиханы» қайта оқиды. Бірақ «Фатиха» мен Құранды оқығаннан кейін есіне түссе, тек қана тэкбірлерді алады. Қайта оқудың қажеті жоқ.

Лйт намазының тэкбірлеріне кешігіп қалган жагдайда...

Айт намазының алғашқы рэкатына қосымша тэкбірлер айтылған соң үлгеріп имамға ұйыған адам ифтитах тэкбірді алғаннан кейін, «Субханаканы» оқымай дереу қосымша тэкбірлерді алады. Егер имам рүкүғте тұрған кезде үлгерсе, дереу түрегеп тұрған күйі тэкбір алып, рүкүғке барады. Рү-күғтегі тасбихтердің орнына қосымша тэкбірлерді қолда-рын көтермей сол жерде айтады. Егер үлгере алмаса, еште-ңе керек емес. Егер имамға екінші рэкатта үлгерсе, имам сэ-лем бергеннен кейін, оқи алмаған рэкатты қаза ету үшін қиямға барғанда қосымша тэкбірлерді «Фатиха» және қо-сымша сүреден кейін құпия алады.

Айт намазына үлгере алмаған адам жеке өзі айт намазын оқи алмайды. Қаласа төрт рэкат намаз оқиды. Бұл да сэске намазының орнына жатады.

Құрбан намазын кешіктірмей, ал, Рамазан айт намазын аздап кешіктіру - сүннет. Рамазан айтта айт намазынан бұ-рын құрма секілді бір нэрсе жеу, Құрбан айтында болса, айт намазы оқылмай тұрып ештеңе жемеу - мұстахап. Бурэйда (р.а.) былай дейді; «Аллан Елшісі (с.а.у.) Рамазан айтында дәм татпай үйден шыкпайтын. Ал күрбан айтында намаз окыганга дейін еш нэрсе жемейтін»^{2 6}.

Тэшриң тәкбірі

Кұрбан айттың алдындағы күнді «Арафа күні» деп атайды. Бұл - Зилхижжаның тоғызыншы күні. Арафа күні-нің таң намазының парызынан кейін, құрбан айттың төртін­ші күнінің намаздыгер уақытына дейінгі айтылатын тэкбір-ді - «Тәшриқ тэкбірі» дейді ²³⁷'. Ол былай айтылады:

(і^іі *І5з &>£\ &з і>\ 'ч\ щ іі \\>'£\

«Аллану экбар, Аллану экбар, лэ илэнэ иллАллану уАллану әкбар, Аллану экбар уа лилланил-хамд». Мағына-сы: «Аллаһ ұлық (2 рет), Аллаһтан басқа тэңірлер жоқ! Аллаһ ұлық (2 рет), Барлық мадақтар мен мақтаулар тек Аллаһқа тән».

Әбу Юсуп пен Имам Мүхаммед бойынша, парыз намазы міндетті адамға тэкбір айту - уэжіп. Яғни, жеке намаз оқы-ған адам, жолаушы, тұрғын, ауылда, қалада тұрған ер, әйел-дің бэріне бірдей ортақ. Бірақ Әбу Ханифа бойынша, тәш-риқ тэкбірі уәжіп болу үшін адамның түрғын, азат, ер кісі жэне бұл тэкбірдің айтылу тиіс намаздың жамағатпен оқыл-ған парыз намаз болуы керек. Сол себепті жолаушы, тұт-қын, эйел және жеке басы намаз оқыған жанға тәкбір уәжіп емес. Бірақ бұлар имаммен бірге намаз оқыса, жамағатпен бірге тәкбір айтады. Жұма мен айт намаздары оқылмайтын кіші ауылдарда тәшриқ тэкбірі айтьілмайды. Айт күндері мұсылмандардың бір-бірлерін кұтықтаулары, бір-бірлері-мен қол алысып, дұға етулері — мэндүп.

Нәпіл намаздар

Парыз немесе уэжіп намаздардан басқа Аллаһ Елшісінің оқыған жалпы намаздары «нэпіл» деп аталады. Бес уақыт парыз намаздармен бірге оқылатын нәпіл намаздарға жүйелі (рауатиб) сүннет намаздары делінеді. Жүйелі сүннет намаздары «мүэккад (бекітілген) сүннет» жэне «ғайру мүэк-кад (бекітілмеген) сүннет» болып екіге бөлінеді. Бес уақыт

Ахмед ибн Ханбәл, III, 232.

Тэшриқ (сөздікте) - еттерді бөліп, күннің астына қою деген мағынаны білдіреді. Құрбан айтта кұрбандык бөліп таратылатындықтан осылай атаған.

парыз намаздармен бірге оқылмайтын нэпіл намаздарға «мэндүп нэпіл» намаздары делінеді.

Жүйелі (рауатиб) сүннет намаздар

1. Мүәккад (бекітілген) сүннеттер

²³⁸ Тирмизи, Салат, 189.

²⁴⁰ эз-Зухайли, а.а.е., II, 43.

Бес уақыт намаз, жүма намаздарымен бірге оқылатын нэ-піл намаздардың бір бөлімі-мүэккад сүннеттер. Аллаһ Ел-шісі былай дейді: «Әрбір адам күнделікті парыз намазда-рынан тыс он екі рәкат намаз оқыса, Аллан оган жәннат-та бір үй салады. Бүлар мына намаздар: Таң намазынан бү-рын—екі рәкат, бесіннен бүрын—төрт рәкат, бесіннен кейін—екі рэкат, ақшамнан кейін-екі рәкат жэне қүптан-нан кейін-екі рәкат» ²³⁸. Бүлар аса маңызды сүннеттер. Бейне бір парыздың қорғандарындай. Қорғаны жоқ немесе бүзылған қалаға эр уақытта дүшпанның кіруге дайын түра-тынындай, сүннеттерін тэрк еткен адам әрқашан парыз на-маздарын қаза қылуға немесе түгел тастап кетуге бейім тү-рады. Сондықтан Аллаһ Елшісі (с.а.у.) таң намазы жайын-да: «Сендерді аттылар (жау) қуса да, таң намазының екі рэкат сүннетін тастамаңдар» ^[1] - деген. Жүманың алдын-дағы жэне соңындағы төрт рэкат намаз - мүэккад сүннет. Мүэккад сүннеттердің бірі - тарауих намазы. Бұл намазды жамағатпен оқу - сүннет. Аллаһ Елшісі Рамазанның үшін-ші, бесінші, жетінші, және жиырмасыншы түндерінде осы намазды мешітте жамағатпен бірге оқыған. Кейіннен мү-сылмандарга парыз болар деген оймен мешітте оқымаған. Кейде Пайғамбарымыз (с.а.у.) тарауих намазын сегіз рэкат оқитын. Қалғанын сахабалар өздері толықтырған. Сол се-бепті сахабалардан түн ішінде араның ызыңындай дауыста-ры естілетін²⁴. Бүл намаз Рамазан айында құптан намазы-нан кейін үтірден бұрын оқылады. Ең мықты көзқарасқа қа­рай, осы намазды жамағатпен оқу - кифая (жалпылама) сүн-нет. Бұл намазды адам жеке өзі оқи алады. Бірақ жамағат-пен оқу абзал. Тарауих намазы - жиырма рэкат. Әрбір төрт рәкат намаздан кейін дем алынып, бой жазылғаны үшін «тарауих» деп аталған. Яғни, тарауих - дем алу, тынығу де-ген сөз. Тарауих намазының эр екі рэқатында сэлем беріп оқу абзал. Бірақ төрт, сегіз, он, тіпті жиырма рэкаттан кейін де, сәлем беруге болады. Ханафилер тарауих намазының са-нын Хазіреті Омардың жасағанына қарай орындайды. Хазі-реті Омар халифа болған кезінде жиырма рэкат оқытқан.

2. Мүәккад болмаған (бекітілмеген) мәндүп сүннеттер

Аллаһ Елшісінің көбінесе оқыған, бірақ кейде оқымаған сүннеттері мыналар:

1. Бесін намазынан кейінгі екі рәкаттан бұрын оқылатын қосымша екі рэкат.

2. Намаздыгер намазынан бүрын оқылатын төрт рэкат намаз. Бұл жайыңда Аллаһ Елшісі былай дейді: «Намазды-гер намазынан бүрын төрт рэкат намаз оқыган адамга Аллан рақым етсін» ²⁴¹. а

3. Кұптан намазынан бұрын оқылатын төрт рэкат намаз бен құптан намазының екі рәкатына қосымша - екі рэкат намаз. Бұл жайында Хазіреті Айша былай дейді: «Аллан Ел-гиісі (с.а.у.) қүптаннан бүрын төрт рәкат намаз оқып, ар-тынан қүптан намазын оқитын. Одан кейін тагы төрт рэ-кат намаз оқитын. Содан кейін жатуга бет алатын»²⁴².

4. «Әууабин» намазы: Бұл - Аллаһқа көп тэубе етуші адам деген сөз. Ақшам намазынан кейінгі екі немесе үш сэ-леммен оқылатын алты рэкат намаз. Мұның дәлелі мына аят: «Раббыларыц іштеріңдегі нәрсені жақсы біледі. Егер игілерден болып, жаманшылықтан бет бұрып, тәубе етсеңдер, Аллаһ күнәларыңды кешіруші». Пай-

ғамбарымыз (с.а.у.) былай дейді: «Кімде-кім ацшам нама-зынан кейін алты рәкат намаз оцыса, Аллан күнәларын те-ціз көбігіндей болса да кешіреді»²⁴⁴. Аллаһ Елшісі ақшам намазынан кейін алты рэкат намаз оқыған адамның эууа-биннен саналатынын айтып, артынан жоғарыда мағынасын беріп өткен аятты оқыған. Бұлардың бэрі - парыз намаздар-ға қосымша нэпіл намаздар.

Мәндүп нәпіл намаздар

Тахиятул-мәсжид

Мешітке сэлем беру «тахиятул-мэсжид» намазы болып табылады. Яғни, мешіттің Раббысына сәлем беру, оған тағ-зым ету мақсатымен екі рэкат намаз оқу - мэндүп. Бір күн-де мешітке бірнеше мэрте кірген адамға осы намазды бір рет оқыса, жеткілікті. Бүл намазды мешітке кірген сәтте отырмастан оқу - абзал. Отырып, аздан кейін оқыса да бо-лады. Пайғамбарымыз (с.а.у.) былай дейді: «Кімде-кім ме-шітке кіргенде екі рәкат намаз оцымай отырмасын» ²⁴⁵. Жүма күні имам хұтба айтып жатқан кезде кірген адам бүл намазды оқымастан отыру керек. Мешітке парыз яки нәпіл намаз оқу үшін кіріп, отырмастан сол ниет еткен намазын оқу да - «тахиятул-мәсжид» намазының орнына жүреді.

Дәрет намазы

Дэрет немесе ғұсыл алған соң, екі рэкат намаз оку - мэн-дүп. Пайғамбарымыз (с.а.у.) былай дейді: «Кімде-кім дәрет алып, одан кейін екі рәкат намаз оцыса және осы екі рэ-катца жүрегін терең салса, жэннат уәжіп болады» ²⁴⁶.

Сәске намазы

Бұл намаздың ең азы - екі рәкат. Төрт немесе сегіз рэкат оқиды. Уақыты - күНнің найза бойы көтерілгенінен күн тас төбеге жетуіне жарты сағат қалғанға дейін жалғасады.

Тәһажжүд намазы

Қүптан намазынан кейін немесе аз уақыт ұйықтап тұр-ғаннан кейін оқылатын нэпіл намазды «түнгі намаз» дейді. Түннің жартысынан бастап, сэре уақытының аяқталуына дейінгі уақытта тұрып оқылған намазды «тэһажжүд нама-зы» дейді. Тэһажжүд намазы екі рэкаттан сегіз рэкатқа дейін. Бұл намаз-Аллаһ Елшісіне парыз. Оның дэлелі мына аят: (Мүхаммед) «Түнде оянып, өзіңе тән нәпіл оқы». ²⁴⁷ Осы намазға үмбетін қызықтырғаны жөнінде аяттар бар: (Мүхаммед) «Сөз жоқ, Раббың, сенін әрі сенімен бірге болган бір топтыц, түнніц үштен екісіне жақынырақ, жартысында, үштен бір шамасында намазға түрғанын-ды біледі»²⁴⁸. Пайғамбарымыз (с.а.у.): «Түнгі намазды үне-мі оцыңдар. Өйткені, түнгі намаз оцу - сендерден бүрын өткен салихалы жандардыц эдеті. Раббыларыңа багыну-дың белгісі. Жамандыцтарды бүркеп, күнә жасаудан сац-тайды»,²⁴⁹ - деп түнгі намазға шакырған.

Пайғамбарымыз (с.а.у.) түнгі намазға өте жақсы мэн бер-ген. Бірде Ата деген таби'ин* Хазірет Айшадан сұрайды: «Аллан Елшісінің ерекше бір жагдайын айтып бересіз бе?»

Исра, 17/25.

Мэжмау'з - Зауаид, II, 230. Бухари, Салат, 60.

Сонда Хазіреті Айша: «Оның ерекше болмаган халі бар ма? Бірде түнде бөлмеме келді. Аздан кейін маган қарап: «Бүгін маган рүксат бер, Раббыма қүлшылық етейін?», — деді. Дә-рет алып, намазга түрды. Ол қиямда (түрегеп) түрып көп жылады. Жанарынан аққан көз жасы көкірегіне соргалап жатты. Рүкүгке барганнан кейін де үзақ тұрып, егіле жы-лады. Сәждеге барган кезде де халі осылай болды. Аллан Елшісінің көз жасы Білэлдің таң намазына хабар берген азан даусына дейін толастамады. Сонда мен: «Пайгамба-рым! Аллан Тагала сенің барлық күнэларыңды кешіре тұра, сен неге осыншама жылайсың?- деп едім, ол: «Шүкір еткен құл болмайын ба? Қалай гана жыламаймын. Аллан осы тү-ні маган мына аяттарды түсірді: «Шексіз көктер мен жердің жаратылуында және түн мен күннің өзгеріп, ке-зектесіп алмасуында ақыл-ой иелері үшін дәлелдер бар. Олар түрегеп тұрын, отырып, жанымен жатып, Аллаһ-ты еске алады. Сондай-ақ, олар көктер мен жердің жа-ратылуы жайлы ойланып, терен толғанып: «Раббымыз! Сен мүны тектен-текке жаратпадың. Сен пәксің. Бізді от азабынан сақта! Раббымыз! Сен кімді отқа салсаң, сөзсіз оны қорлап, жермен-жексен етесің. Залымдардың еш-қандай көмекшісі жоқ. Раббымыз! Біз «Раббыларыңа иман етіндер» деп шақырған шақырушыны ести сала иман еттік. Раббымыз! Күнәларымызды жарылқап, жа-мандықтарымызды жасыр. Әрі игі жақсылармен бірге жанымызды ал! Раббымыз! Бізге елшілеріңе уәде еткен-дерінді бер. Қиямет күні де бізді тастап қор қылма. Сөз-сіз, Сен берген уәдеңнен таймайсың деп тілейді» ²⁵°. Осы-дан кейін «Осы аяттарды оқып, терең ойга батпаганның халі неткен өкінішті!», - деді».

Сүнниттердің төрт имамы да түнгі намаздарына қатты көңіл бөлген. Әшэб ибн Абдулазиз Имам Малик туралы бы-лай дейді: «Бірде ел жатқан уақытта сыртқа шықтым. Ма-

ӘлиИмран, 3/190-194.

лик ибн Әнэстің үйінің жанынан өтіп бара жатып, оның на-маз оқып жатқанын байқап қалдым. «Фатиханы» оқып бол-ған соң, «Тәкэсүр» сүресін оқи бастады. «Сол күні беріл-ген ырыс-береке мен несібелерден сөзсіз сүраласындар»

аятына жеткен кезде кемсендеп, жылай бастады. Әлгі аятты қайта-қайта қайталап жьшай берді. Мен баратын жеріме де бармай, көз алмай тыңдап қаддым. Осылайша ол таң нама-зына дейін жьшады. Шапақ атқанда ғана, рүкүғке барып, намазын бітірді. Мен де үйге барып, дэрет алып, таң нама-зын оқу үшін мешітке бардым.

Кейіннен күн шығып, айнала жарыққа толып, оның айна-ласына ілім алқасы жиналды. Мен жақындап барып жүзіне қарағанымда, жүзі нұр шашып тұрды. Сол кезде мен «Түнгі намазы көп болганның күндіз жүзі - нұрлы болады» деген хадисті есіме алдым»²⁵¹.

Имам Ағзам да түнде ұйықтамай Құран оқитын. Кейде бір аятты таңға дейін қайталап жылайтын. Оның қатты жы-лағанын көршілері де естіп, жаны ашитын. Иэ, бэрі де осы-лай жылайтын. Бұл ғұмырда жүрекпен жыламаған бейбақтардың ақыретте жылайтыны сөзсіз.

Пайғамбарымыз (с.а.у.): «Жананнам халқы жылаумен азапталады. Олар көз жастары таусылганга дейін жы-лайды. Одан кейін көздерінен аққан жастың орнына қан ага бастайды. Соңында беттеріне ойық пайда болады. Көз

ч. 252

жастарының аққаны сонша кемелер қонса жүзер еді», -дейді.

Истихара намазы

Бұл - бір нэреенің жақсысын, қайырын, игілігін тілеу. Истихара намазы жақсы істердің қайсысы өз үшін қайырлы эрі жақсы болатындығына рухани ишарат білу мақсатымен оқьшатын екі рэкат намаз. Алғашқы рэкатта - «Кафирун», екінші рәкатта - «Ықылас» сүресін оқу - мүхтахап. Намаз-дан кейін «истихара» дүғасы оқылады. Дұғаны оқығаннан кейін жүрегінің қанағат еткеніне қарай эрекет етеді. Осы намаздың дэлелі мынау: Жабир ибн Абдиллаһ: «Аллаһ Ел-шісі (с.а.у.) Құраннан сүре үйреткендей истихараны үйретіп былай деді: «Кімде-кім бір іс жасамацца ниеттенгенде, па-рыздан тыс екірәкат намаз оцып, мына дүганы окысын: Оқылуы:

Чз }ді$ ііЛі ііш > з ъ'>х*из іы«< а>£и ^і

• 0* сі з ^і ^ з з >*

*М з ^і ^і* з ^>і з ^иі з ^ ^ > >^і іід оі ^Іи с-З" і>і

•М^а^^і^з^іЗіі»*

*Ы 3 і*>і ^і* 3 <^>і 3 ц^иі з ^ за >"Д іа* 'оі ^ с^г оі 3

• {*, ^і ^ оіг ^> >іі) Зіііі & ^>іЗ > і»>««Аллануммэ инни эстажирукә бй илмикэ уэ эстаңди-рукэ би кудрэтикэ уэ эс-элукэ мин фадликэл-азим. Фэ ин-нэкэ таңдиру уэ лээ аңдиру уэ та 'лэму уэ лээ а 'лэму уэ эн-тэ алламул-гуйууб.

Аллануммә. Ин кунтэ та 'лэму эннэ нэзэл-эмрэ хайрун ли фи дини уэ мэ-аши уэ аңибэти эмри уэ аажили эмри уэ ээжилини факдирну лиуэ иассирнули суммэ баарикли фини.

Уэ ин кунтэ та 'лэму эннэ нэзэл-эмрэ шэррун ли фи ди-ни уэ мэ-аши уэ аңибэти эмри уэ аажили уэ ээжилини фэс-рифну анни уэс-срифни анну фаңдур лиэл-хайрэ хайсу кэнэ суммэ ардини бини»

«Аллаһым! Іліміңе сеніп, мен Сенен ниеттенген ісімнің жақсылығының белгісін тілеймін. Құдіретіңе сеніп, Сенен күш-қуат сұраймын. Жақсылыққа жетуімді сенің асқан ра-қымдылығыңнан тілеймін. Өйткені, Сенің барлық нэрсеге күшің жетеді. Менің күшім жетпек емес. Сен күллі нәрсені білесің. Мен білмеймін. Сен ғайып элемді тұтас білесің.

Аллаһым! Сен бұл іс менің дінім, өмірім, ісімнің ақырын немесе дүние мен ақыретіме пайдалы болса, осыны маған нэсіп ет. Одан кейін маған мол береке бер.

Ал егер бұл іс менің дінім, өмірім, ісімнің ақырына жэне дүние мен ақырет элеміме жаманат экелетін болса, менен алыстат. Мені де одан алыстат. Жүрегімде оған деген иілу ізін қалдырма. Жақсылыққа, тек жақсылыққа жеткіз. Содан кейін онымен мені разы ет».

Осыдан кейін мэселе айқындалмаса, намаз бен дұғаны жеті күн қайталау қажет. Пайғамбарымыз (с.а.у.) Әнасқа былай дейді: «Әнас! Бір іс жасагың келсе, Раббыңа исти-хара намазы мен истихара дұгасын жетірет цайтала. Со-дан кейін жүрегің цалаганын ойла. Жацсылыц сол жер-де»²⁵³. Истихара намазын күндіз оқуға болатыны сияқты то-лық ынта бөліп, кешке жатардың алдында да оқуға болады. Аллаһ Тағала білінуі үміт етілген істі түсінде ишарат жол-дары арқылы білдіруі мүмкін. Жоғарыда көрсетілген исти-хара дұғасының арабшасын айту шарт емес. Қазақша мағы-насын айтса да болады.

Тәсбих намазы

Тэсбих намазының сауабы көп. Бұл намазды эрқашан оқуға болады. Аптасына бір рет немесе айына бір рет, тым болмаса өмірінде бір рет оқу керек. Тэсбих намазы-төрт рэ-кат. Әрбір рэкатта «Фатиха» мен бір сүре оқылады. Бдр не-месе екі сэлеммен аяқталады. Осы намазда үш жүз рет:

{'£\ һ з лі VI ііі V 3 Д ііліі 3 іі Ьи^І.} «Субхан-Аллаһи уэл-хамду лиллэһи уә лээ илэһэ иллал-ла-һу уаллаһу экбар» тэсбихы оқылады. Яғни, эрбір рэкатта жетпіс бес рет тэсбих оқылады. Ниет етіп, қол байланып, субханакадан кейін он бес рет осы «тәсбих» оқылады. Со-дан кейін Ә'узу-бисмиллаһ, «Фатиха» жэнё бір сүре оқы-

Зухайли,а.а.е., II, 49.

лып, қайтадан осы «тэсбих» он рет оқылады. Содан кейін рүкүғке барады. Үш рет рүкүғ тэсбихі айтылған соң, сол жерде он рет тағы да осы «тэсбих» оқылады». Содан кейін киямға барған кезде сол жерде он рет оқылады. Одан кейін сэждеге барады. Сэжде тэсбихы айтылысымен артынша он рет «тәсбих» оқылады. Сэждеден тэкбір айтып түрады да, екі сэжде арасында тағы да он рет осы «тәсбих» оқылады. Қайта тэкбір айтып, сэждеге барып, сэжде тэсбихін айтқан соң, он рет осы «тәсбих» оқылады. Сонымен бэрі қосылып, жетпіс беске жетеді. Осыдан кейін екінші рэкатқа түрады да, сол рэкатты дэл осылай оқып отырады. Отырыста «эт-тахият» пен «салауат» оқылады. Осымен «тэсбих» жүз елу-ге жетеді. Осыдан кейін сэлем беріп яки сэлем бермей үшінші рэкатқа бастайды. Осы соңғы екі рэкат дэл алдың-ғыдай оқылады. Осылайша үш жүз «тәсбих» оқылады. Пай-ғамбарымыз (с.а.у.) немере ағасы Аббасқа тэсбих намазын үйретіп жатып, осы намазды оқыған жанның құм үйіндісін-дей күнэлары болса да, Аллаһ сөзсіз кешіретінін айтады²⁵⁴. Тэсбих намазында жаңьшысқан жағдайда, сэһу сэждесінде бүл тэсбихтар қайталанып оқылмайды. Бүл намазды оқыған адам тэсбихтарды ойымен санай алса, саусақтарымен сана-майды. Имам тэсбих намазын оқытса, жария оқиды. Тэс-бихтарды да жария түрде оқиды.

Қажет намазы

Дүниелік немесе ақыреттік қалауы бар адам дэрет алып, құптан намазынан кейін екі немесе төрт рэкат, басқа бір көзқарас бойынша, он екі рэкат намаз оқиды. Одан кейін Аллаһқа хамд, мадақ жэне Оның Елшісіне салауат айтып, артынан өзіне қажет дұғасын айтып, Аллаһтан сұрайды. Мэрфу' бір хадисте намаздың бірінші рэкатында бір рет «Фатиха», үш рет «Аятул-күрсі» оқиды. Қалған үш рэкаты­ның эр бірінде «Фатиха» мен «Ықылас», «Фэлақ», «Нас» сүрелін оқиды. Тирмизидің бір хадисінде Пайғамбарымыз (с.а.у.) былай дейді: «Әркімнің Аллантан қалаган бір тілегі немесе адамдардан кімде-кімнің қандай бір тілегі болса, ал-дымен жақсылап дәрет алсын. Содан кейін екірәкат намаз оқысын. Одан кейін Алланқа хамд, мадақ, Аллан Елшісіне салауат айтсын. Артынан мына дүганы оқысын:

іЛііи 1/, А іиіі ^ьііі ^>іі ы Ьік£ ££іі ^'і %л н\ іі\ $ ^Ъ^\'}\ ^і \ ц> ііі іігъ- 'ч; іЗг^і ііі си *л з 'ч\

Оқылуы: «Ләә илэнә иллал-лонул-халимул-кэрим. Суб-хан-Аллани Раббші-а 'ршил-а'зим. Әл-хэмду лиллэни раб-бил-а'ламин. Әсэлукэ мужибаати рахматика уэ азаимэ магфиратикэ уэл-ганимэтэ мин кулли биррин уэс-сэлэ-эматэ мин кулли исмин лээ тэда' ли зэнбэн иллэ гафэр-тэн уэ лээ һэммэн иллэ фэррэжтэн, уэ лээ хээжэтэн ниэ лэкэ ридан иллэ кадайтэһэ иэә эр-рахамэр-рэхимиин». Мағынасы: «Халим (биязы) эрі Жомарт Аллаһтан басқа құ-дай жоқ. Үлы арштың Раббы Аллаһты тэсбих етемін. Хамд пен мадақ элемдердің Раббы Аллаһқа тэн. Аллаһым! Ра-қымдылығың қажет еттірген нэрселерінді, ап-анық кешірі-мінді, эрбір жақсылыққа жеткізуіңді, эрбір күнэдан алыста-туыңды сенен тілеймін. Күнэларымды кешір! Қайғы-мұ-ңымнан арылт! Ризалығыңа лайық қажеттілігімді бер. Ей, рақымдылардың Рақымдысы, Аллаһым!

Дата добавления: 2015-07-02