ГЭРА эзофагитпен 4 страница

26.	Сәламәт булу өчен, спорт белән____________________ кирәк.	ШӨГЫЛЬ
27.	Сәламәтлеген кайгырткан кеше спортны үзенең_______________ итеп сайларга тиеш.	ЮЛ
28.	Сәламәтлек - кешенең иң___________________________ хәзинәсе.	КЫЙММӘТ
29.	_______________________________ кешеләргә симерү куркынычы янамый.	ЭШ
30.	Пөхтәлек,_____________________ та - сәламәтлек чыганагы.	ЧИСТА
31.	Көне буе__________________________________утыру организм өчен бик куркыныч.	ХӘРӘКӘТ
32.	Сәламәтлек - зур________________________________!	БАЙ

4 нче бүлек

В заданиях 33 — 37 необходимо написать реплики в соответствии с заданной речевой ситуацией.

33. Спросите у друга (подруги), когда будет урок математики.

34. Позвоните другу (подруге) и пригласите его (её) в кино.

35. Спросите у мамы, в какой школе она училась.

36. Скажите другу, что втранспорте надо уступать место пожилым людям.

37. Поздравьте дедушку с 23 февраля.

38. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 80 сүздән торырга тиеш.

... Авылда кышкы каникул вакытында бик күңелле. Таудан чана һәм чаңгы, мәктәп ишегалдындагы шугалакта тимераякта шуабыз. Әти-әнигә кар көрәргә дә булышам.

... Ә син кышкы ялыңны ничек уздырасың? Кайларда ял итәргә яратасың? Әти-әниеңә нинди эшләрдә булышасың?

2 нче бүлек

Прочитайте текст. Определите, какие из приведённых утверждений 9-16 соответствуют содержанию текста (1 — текстка туры килә), какие не соответствуют (2 - текстка туры килми).

Казан - бөтен уңайлыклары булган заманча шәһәр. Казанның иң танылган мәдәни һәйкәле - ЮНЕСКО Бөтендөнья мирасы корылмасы булган Казан Кремле. Казанлылар һәм туристлар өчен тарихи комплекс hәp көн ачык. Биредә Сөембикә манарасы, Спас манарасы, Благовещение соборы, Кол Шәриф мәчете кебек мәдәни-архитектура һәйкәлләрен күреп була.

Казанда транспорт системасы зур үсеш алган. Хәзерге көндә автобус, трамвай, троллейбус маршрутларының күптармаклы челтәре булдырылган.

2005 нче елда Татарстан башкаласында метрополитен да эшли башлады. 2013 нче елньң 9 нчы маенда, XXVII Бөтендөнья жәйге универсиада башлану алдыннан, «Яшьлек», «Төньяк вокзал» һәм «Авиатөзелеш» дип аталган метро станцияләре ачылды.

Шәһәребездә 30 дан артык музей, берничә дистә китапханә, 9 театр, күпсанлы парклар, скверлар, куңел ачу һәм ял иту урыннары бар. Казанда Ф.Шаляпин исемендәге Халыкара опера фестивале, Р.Нуриев исемендәге Халыкара классик балет фестивале, С.Рахманинов исемендәге «Ак канәфер» Халыкара музыка фестивале, «Нәүрүз» Халыкара театр фестивале, Халыкара мөселман киносы фестивале һәм башка шундый мәдәни чаралар үткәрелә. Шулай ук шәһәрдә төрле милләт халыкларының милли бәйрәмнәре дә билгеләп үтелә.

Россиянең иң танылган югары уку йортларының берсе булган Казан федераль университеты - шәһәребезнең горурлыгы. Ул 1804 нче елда император Александр I указы белән төзелә башлый. КФУ - ныклы, нигезле белем бирү йорты.

(Вакытлы матбугаттан)

9. Казан Кремлендә Татарстан Республикасының Милли китапханәсе урнашкан.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

10. Казанда шәһәр транспорты төрләреннән трамвайлар гына йөри.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

11. Казан метрополитенының кайбер станцияләре Универсиада алдыннан ачылды.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

12. Бүгенге көндә шәһәребездә утыздан артык музей исәпләнә.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

13. Башкалабызда унбиш театр эшли.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

14. Халыкара фестивальләрдән казанлыларга театр фестивале ошый.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

15. Казанда төрле халыкларның милли бәйрәмнәре дә үткәрелә.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

16. Казан федераль университеты - Россиянең иң зур югары уку йорты.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

17. Прочитайте тексты и установите соответствие между текстами А-Е и заголовками 1-8. Запишите свои ответы в таблииу. Используй пи каждую цифру только один раз. В задании есть один лишний заголовок.

1. Зөһрәнең кунакка баруы 5. Балаларга күз-колак булу

2. Әнисенең эше күп 6. Кызның календарьны буявы

3. Сыйныфтагы гадәт 7. Мәктәпкә жәяү йөрүе

4. Зөһрәнең укый башлавы 8. Кызылга буялган көннәр

A. Зөһрәнең әнисе бик әйбәт. Зөһрә үзе дә әнисен үпкәләтмәскә тырыша. Чөнки әнисенә болай да кыен. Эшеннән арып кайта. Өйдә тагын әллә күпме эш көтә.

Ә. Зөһрә быел укырга керде. Иртән бакчага илтеп, кичен барып аласы юк... Хәзер ул мәктәпкә үзе бара, дәресләр беткәч, үзе кайта. Кайчакта гына, соңгарак калса, әнисе килеп ала.

Б. Ә мәктәп якын. Аның бер почмагы кухня тәрәзәсеннән дә күренеп тора. Җәяүбара, жәяү кайта Зөһрә. Кайчакта аңа күрше кызлары - Алсу белән Гөлинә иярәләр.

B. Аларның сыйныфында шундый гадәт бар: дәресләр беткәч, укытучы Гөлсинә апалары үзенең беренче сыйныф укучыларын озата. Үз йортларына барып җиткәнче hәp баланы карап тора. Зөһрәнең кайтып җиткәнен дә күрәдер әле ул.

Г. Бик әйбәт күрә аларның Гөлсинә апалары. Дәрестә тәртип бозган малайларны шунда ук күреп ала. Беренче «Б» сыйныфында егерме дүрт бала укый. Ун малай, ундүрт кыз. Менә шуларның һәркайсына күз-колак булып тора ул.

Д. Зөһрә мәктәптән йөгереп кайта да стенада эленеп торган календарь каршына килә. Аннары кечкенә кызыл карандаш белән календарьның бүгенге битен буйый. Кызылга буялган битләр көннән-көн арта бара. «Бишле» алган көннәрдә генә буйый ул календарьны. Әмма шулай туры килә инде - көн саен «бишле» алып кайта Зөһрә. Кайбер көннәрне икешәр, өчәр «бишле» куялар әле. Шуңа күрә көн саен кызылга буярга туры килә календарьны.

Е. Кып-кызыл булып бетте инде ул... Әнисе күрсә, орышыр микән? Зөһрә белә: китапларны буярга ярамый. Календарьны да буярга ярамыйдыр... Зөһрәнең дә «бишле» алган көннәрдә, календарьны кызылга буяп, бу көннәрне бәйрәм итеп күрсәтәсе килә. Бәйрәм ясаган өчен әнисе нигә орышсын аны?!

Текстлар	А	Ә	Б	В	Г	Д	Е
Исемнәр

3 нче бүлек

Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 18—25 так, чтобы они грамматически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словам. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 18 - 25.

18.	___________________җәен мәктәп бакчасында эшлиләр.	УКУЧЫ
19.	Бүген алар______________________________үсә торган помидорларга су сибәләр.	ТЕПЛИЦА
20.	Миләүшәнең, эшләгәндә дә, башкалардан_________________ буласы килә.	МАТУР
21.	Ул апасының яңа _______________ киеп килә	КҮЛМӘК
22.	Теплицада эш гөрли: малайлар су ташыйлар, кызлар _____________________помидорларга сибәләр.	ШУЛ
23.	Шулвакыт_____________________________күлмәгенә су түгелә, һәм ул елый.	МИЛӘҮШӘ
24.	Кызлар аңа: «Миләүшә,___________________________яңа кием кияргә ярамый!»-диләр.	ЭШ

25.

Миләүшә үз_____________________________аңлый.

ХАТА

Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 26 - 32 так. чтобы они грамматически и лексически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски получен­ными словами. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 26 — 32.

26.	Сабан туе - татар халкынын иң ___________________ бәйрәме.	КҮҢЕЛ
27.	Сабан туе июнь аенда__________________________кыр эшләре беткәч була.	ЯЗ
28.	Халык мәйданга __________________________киенеп килә.	БӘЙРӘМ
29.	Сабан туенда һәркем ярышларда катнаша, уйный, бии, _________________________________________________	Җыр
30.	Ярышларда катнашкан кешеләр__________________ калмый.	БҮЛӘК
31.	Сабан туеның төп ярышы -_____________________ көрәш.	ТАТАР
32.	Иң яхшы________________________________ тәкә ала.	КӨРӘШ

4 нче бүлек

В заданиях 33-37 необходимо написать реплики в соответсвии с заданной речевой ситуацией.

33. Спросите у учителя, когда начнётся шахматный турнир.

34. Предложите другу (подруге) сходить в кино.

35. Поинтересуйтесь у брата, кто его лучший друг.

36. Поздравьте тётю с днём рождения.

37. Сообщения другу, что вы с классом поедете в Москву.

38. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 80 сүздән торырга тиеш.

...Без сыйныфыбызда «Оста куллар» конкурсы үткәрдек. Мин бу конкурста беренче урын алдым. Бәхет агачы ясадым.

... Ә син нәрсәләр ясый беләсең? Мәктәбегездә нинди түгәрәкләр эшли? Сиңа нинди кул эшләре ошый?

2 нче бүлек

Прочитайте текст. Определите, какие из приведённых утверждений 9-16 соответствуют содержанию текста (1 - текстка туры кил ә), какие не соответствуют (2 - текстка туры килми).

Мәрьям эскизга карады. Аның күз алдына планшеттагы эскиз түгел, ә чын шәhәp - моңарчы булмаган гажәеп кала килеп басты.

Уртасында - ак таштан салынган мәктәп. Мәктәп янында - спорт мәйданы, бассейн, урманга тоташкан парк. Йортлар - унике, тугыз, җиде, биш, өч катлылар. Алар мәктәп тирәсендә ярым түгәрәк рәвештә урнашканнар. Бер генә йорт та туры почмаклы түгел, төрле формада алар. Барлык фатирлардан урман күренеп торачак, бер тәрәзәне дә күрше йорт стенасы капламый. Бер өч катлы йорт түбәсендә - жәйге кафе. Һәр йортның балконнары аерым фасонда эшләнгән, рәшәткәләре терлечә. Төрле төсләр белән милли бизәкләр төшерелгән. Биек йортлар янында - көнкүреш хезмәте күрсәтү биналары, кафе. Микрорайон кырыендагы киң бульварлар урманга тоташа.

- Кызганыч, бу кала кәгазьдә генә калачак, - диде Шәүкәт.

- Алай димә, - диде Мәрьям, проектын яклап.

Шәүкәт иңбашларын сикертеп куйды: янәсе, минем моңа ышанычым юк, тик синең өметеңне өзәсем килми.

Ул кесәсеннән авторучка чыгарды, эскәмиягә утырып, планшетын әйләндерде, аннары фанерга нидер сыза башлады.

- Йортларың шәп, матур. Композициясе уңышлы. Казан халкының төшендә дә күргәне юк мондый районны. Ләкин бер-ике кисәтү ясыйм, үпкәләмә. (М. Маликова буенча)

9. Эскизда - бик матур, заманча мәктәп проекты.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

10. Мәктәп янында төрле биеклектәге йортлар ясалган.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

11. Йортлар барысы да төрле-төрле формада.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

12. Өч катлы йорт түбәсендә - уен мәйданчыгы.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

13. Һәр йортның балконына яшелдән милли бизәкләр ясалган.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

14. Микрорайон янында тар бульварлар сузылган.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

15. Мәрьямның үз проектын яклыйсы килә.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

16. Эскиз буенча тиздән төзү эшләре башланачак.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

17. Прочитайте тексты и установите соответствие между текстами А—Е и заголовками 1 — 8. Запишите свои ответы в таблицу. Используйте каждую цифру только один раз. В задании есть один лишний заголовок.

1. Якты йолдыз 5. Хорга йөрүе

2. Төп рольдә - Сара 6. Сара Садыйкова - биюче

3. Сара затлы гаиләдән 7. Консерваториягә укырга керүе

4. Бәхетле Мәскәү чоры 8. Күп җырлар авторы

A. Сараның балачагы, чынлап та, бәхетле башлана. Казанда затлы гаиләдә туып үсә. Әтисе гармун уйный, әнисе җырлый. Өйдә китап-журналлар күп. Нәни чакта Сара җырларга ярата, гармун уйнарга өйрәнә.

Ә. Яше житкәч, аны атаклы Фатиха Аитова мәктәбенә укырга бирәләр. Аннары педагогия техникумында укый. Анда укытучы композитор Солтан Габәши белән таныша, ул оештырган хорга йөри.

Б. Техникум укучылары Курмашиның «Бүз егет» исемле драмасын куялар. Жырлы төп рольне Сара башкара. Афишага аның фамилиясен «Донская» дип куялар. Премьера тәмамлангач, халык басып алкышлый.

B. Бу вакыйга кызның киләчәген билгели. Ул Мәскәүнең Чайковский исемендәге консерваториясенә кабул ителә. Луначарский исемендәге театр институтына укырга килгән Газиз Айдарский белән дуслаша.

Г. Мәскәүдә музыка, театр өлкәсендәге иң күренекле кешеләр белән аралашу, аларның мактау сүзлерен ишетү, Казаннан чакырулар алу, тамашачыларның алкышлары, кызы Әлфия туу... Бик бәхетле була Сара.

Д. Сара Садыйкова бик күп җырлар иҗат итте. Артистларыбыз белән бик күп җирләргә барды. Милләттәшләребез яшәгән иң ерак җирләргә дә алар барып җиттеләр. Милли моңнарыбызны ишеттерделәр.

Е. Безнең музыка сәнгатебездә якты йолдызлар бик күп. Шуларның берсе - күренекле Сара Садыйкова. (М. Маликова буенча)

Текстлар	А	Ә	Б	В	Г	Д	Е
Исемнәр

3 нче бүлек

Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 18—25 так, чтобы они грамматически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словам. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 18 - 25.

18.	Рөстәм Яхин - татар______________________ күренекле композиторы.	ХАЛЫК
19.	Ул 1921 нче елда________________________________туа.	КАЗАН
20.	Кечкенә Рөстәмнең музыкаль________________бик иртә ачыла.	СӘЛӘТ
21.	Ул музыка мәктәбенең фортепьяно классында__________.	УКЫРГА
22.	Р.Яхин Бөек Ватан сугышы елларында укуын туктатып тора һәм 1950 нче елда Мәскәү консервоториясен _____________.	ТӘМАМЛАРГА
23.	Р. Яхин 450 дән артык романс һәм җыр________________.	ЯЗАРГА
24.	______________________әсәрләре татар музыкасын Европа дәрәҗәсенә күтәрә.	УЛ
25.	Татарстан Республикасы_____________________Р.Яхин музыкасына язылган.	ГИМН

Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 26 - 32 так. чтобы они грамматически и лексически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски получен­ными словами. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 26 — 32.

26.	________________________, елгалар бозлангач, балыклар бәкеләргә җыелалар да авызларын судан чыгаралар.	КЫШ
27.	Моны күреп,___________________________яклардан каргалар җыелалар.	ТӨР
28.	_________________________________балыкларның хәле авыр булуын шуннан беләләр инде.	БАЛЫК
29.	Алар балталар,______________________________________ алалар да елгага ашыгалар.	КӨРӘ
30.	Бозда бәке тишәләр, һәм су балыкларга________________ _______кислородка туена.	КИРӘК
31.	Шулай итеп, үткен_________________________каргалар кешеләрне ярдәмгә чакыралар.	КҮЗ
32.	Димәк, каргалар - бик яхшы_________________________ ________________.	КАРАВЫЛ

В заданиях 35— 37 необходимо написать реплики в соответствии с заданной речевой ситуацией.

ЗЗ. Спросите у друга, где работает его брат.

34. Предложите другу ходить в кружок танца.

35. Поинтересуйтесь у нового (новой) друга (подруги), на кого из родителей он (она) похож(а).

36. Спросите у учителя, когда будет конкурс стихов.

37. Сообщите однокласснику, что завтра не будет урока географии.

38. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 80 сүздән торырга тиеш.

... Без быел гаиләбез белән Урал тауларына сәяхәткә бардык. Нинди бай һәм матур икән безнең илебезнең табигате! «Киләсе елга тайгага барачакбыз», — диде әтием.

... Сез гаиләгез белән кайларда сәяхәт итәсез? Кайсы шәһәрләрдә булдыгыз? Анда нәрсәләр ошады?

2 нче бүлек

Прочитайте текст. Определите, какие из приведённых утверждений 9-16 соответствуют содержанию текста (1 - текстка туры килә), какие не соответствуют (2 - текстка туры килми).

Минем очучы буласым килә иде. Әмма әни бу теләгемнән кире кайтарырга тырышты. Мин үз теләгемнән кайтмадым. Әни һаман куркытты, куркыныч хәлләр сөйләде.

Куркытулар гына теләгемнән кайтара алмады. Мин укырга Оренбург шәһәренә киттем. Очучылар мәктәбе шәһәрдән читтә урнашкан иде. Безне бик җылы каршы алдылар, ике катлы торакка урнаштырдылар. Мәктәпкә керергә теләүчеләр бик күп иде, бер урынга - унтугыз кеше! Менә үтеп кара!

Икенче көнне зәңгәр фуражкалы таза гына гәүдәле кеше барыбызны да сафка тезде һәм үзе белән таныштырды.

- Мин сезне киләчәктә самолёт белән идарә итәргә, ягъни очарга өйрәтәчәкмен, -диде. - Сезнең укытучыгыз, командирыгыз булырмын... Исемем - Николай Нәкыевич... Ә хәзер әз генә күк белән танышып төшик...

Һәм шунда ук, сафтан ун кешене аерып, кыр уртасында чирәмлектә торган ике канатлы самолётлар янына алып китте.

Ялдан сон командирыбыз, самолётка үзе генә утырып, күккә менеп китте, бер өскә күтәрелде, бер кинәт аска омтылды. Самолётны уйната. Безнең моннан карап торганда да тыннар кысыла. Ул ике мәртәбә «Нестеров элмәге»н һәм «сигезле» ясады. Аннары, канатларын кырынайтып, пикега керде һәм, уктай атылып, жиргә төшә башлады. (Х.Камалов буенча)

9. Малайның теләге очкыч ясау иде.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

10. Ул Оренбург шәһәрендә укый башлый.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

11. Ике катлы торагы да булган Очучылар мәктәбе шәһәр үзәгендә урнашкан.

1) текстка туры килә 2) текстка туры килми

12. Очучылар мәктәбендә укырга теләүчеләр аз иде.

1 ) текстка туры килә 2) текстка туры килми

13. Булачак очучыларның укытучысы таза гәүдәле кеше иде.

Дата добавления: 2017-01-14