Булгары н

БУЛГАКОЎСКІ

БУЛГАК

Ігнацій Іасафат (20.4.1758—9.3.1838)

Уніяцкі мітрапаліт. Доктар тэалогіі i ка-нанічнага права (1785). Нарадзіўся ў Сло-німскім пав. ў каталіцкай сям'і памешчыка. Вучыўся ў школе пры Жыровіцкім манас-тыры (1763—74). Вышэйшую багаслоўскую адукацыю атрымаў у Рыме (1782—85), пас-ля чаго ўступіў у Базыльянскі ордэн i стаў яго дзейным членам. Узведзены ў сан біс-купа, кіраваў епархіямі, спачатку Брэсцкай, потым Луцкай. Нягледзячы на процідзеян-не белага уніяцкага духавенства, дасягнуў у

1817 пасады уніяцкага мітрапаліта і, карыс-таючыся ўладай, усяляк садзейнічаў узвы-шэнню Базыльянскага ордэна. Б. меў спа-койны, засяроджаны характар i вылучаўся вялікай набожнасцю, быў шчырым пры-хільнікам папы i уніі. Гэта, аднак, не пера-шкодзіла частцы белага уніяцкага духавен-ства на чале i пад кіраўніцтвам І.Сямашкі яшчэ пры жыцці Б. пачаць падрыхтоўчыя работы да аб'яднання беларускіх уніятаў з рускай праваслаўнай царквой. Б. памёр на-пярэдадні аб'яднання i пахаваны на пра-васлаўных могілках Сергіевай пустыні па-блізу Пецяргофа.

Дзмітрый Гаўрылавіч (1845—1918)

Беларускі этнограф i краязнавец 2-й па-ловы 19 ст. Нарадзіўся ў г. Яльцы Арлоў-скай губ. Адукацыю атрымаў у Мінскай ду-хоўнай семінарыі, якую скончыў у 1869. Доўгі час працаваў у Пінскім пав. У 1902 адмовіўся ад духоўнага сану i стаў на шлях асветніцкай дзейнасці. Працаваў настаўні-кам рускай i царкоўнаславянскай моў у Ваўкавыску i Пінску. Калі быў яшчэ свята-ром, сур'ёзна захапіўся вывучэннем гісто-рыі краю, народнай культуры i побыту бе-ларусаў. Шматграннасць яго літаратурнай, навукова-даследчай i грамадска-асветніц-кай дзейнасці выявілася ў шматлікіх арты-кулах i больш як 30 кнігах, многія з якіх прынеслі яму ў той час поспех i вядомасць. Яго творы змяшчаліся ў «Минских губерн­ских ведомостях», «Виленском вестнике», «Санкт-Петербургских губернских ведо­мостях» i інш. Аўтар «Гістарычнага нарыса Ваўкавыска», «Дапаможніка па рускім пра-вапісе», прац царкоўна-рэлігійнага зместу. Вынік яго збіральніцка-фалькларыстычнай дзейнасці ў Пінскім павеце — фальклорна-этнаграфічны зборнік «Пінчукі» (Спб., 1890), каштоўная крыніца вывучэння по­быту i вусна-паэтычнай творчасці белару-саў 2-й паловы 19 ст. Аўтар гістарычнага даследавання «Хатка Пятра Вялікага i яго святыня ў С.-Пецярбургу» (1891), фальк-лорнай працы «Ніжагародскія легенды» (1896), рамана «Блізняты» (1903), аповесці «У баку ад жыцця» (1909) i інш. Б. вёў ак-тыўную барацьбу з бескультурнасцю i ду-хоўнай абмежаванасцю ў народзе, п'ян-ствам. Характэрнай рысай яго грамадскаасветніцкай дзейнасці была сацыяльная пацыфісцкая накіраванасць.

Фадзей Венядзіктавіч (5.7.1789—13.9.1859)

Журналіст i пісьменнік. Нарадзіўся ў маёнтку Пырашава на Міншчыне ў сям'і шляхціца. Пасля таго, як яго бацьку за за-бойства рускага генерала Воранава саслалі ў Сібір, маці з сынам пераехала ў Пецяр-бург. Тут Фадзей да 1805 вучыўся ў Суха-путным кадэцкім корпусе, потым служыў у Кранштацкім i Ямбургскім уланскіх пал­ках; у 1806—07 удзельнічаў у ваенных дзе-яннях супраць французаў, з 1808 —у Фін-ляндыі. У 1811 звольнены са службы, уцёк у Варшаву i паступіў у армію Напалеона, дзе даслужыўся да капітана. Удзельнічаў у паходах французаў у Іспанію, Італію i Pa-сію. У 1814 трапіў у палон да прусакоў. Пасля вайны вярнуўся ў Варшаву, у 1819 пераехаў у Вільню, дзе надрукаваў свае першыя творы на польскай мове. У 1820 перабраўся ў Пецярбург, супрацоўнічаў у часопісе «Сын отечества», які выдаваў М.І.Грэч, a з 1822 сам стаў выдаваць часо-піс «Северный архив». Імкнуўся зблізіцца з такімі папулярнымі пісьменнікамі, як А.С.Грыбаедаў, К.Ф.Рылееў, В.К.Кюхель­бекер, i адначасова з рэакцыянерам Арак-чэевым. Галоўным яго выданнем была па-літычная i літаратурная газета «Северная пчела», якую ён выдаваў у 1825—59. Газета вылучалася бойкасцю стылю i казённа-пат-

рыятычным кірункам. Прадпрымальны Б. увёў жанр газетнага фельетона, змяшчаў рэкламныя аб'явы, меў манапольнае права друкаваць палітычныя весткі. У газеты быў вялікі на той час тыраж — 4,5 i нават 10 тыс. экз.

Разам з Грэчам i B.I. Сянкоўскім Б. склаў так званы «часопісны трыумвірат», які цка-ваў перадавых рускіх пісьменнікаў. Б. быў праціўнікам «крамольнай» французскай лі-таратуры, у прыватнасці твораў Гюго i Бальзака. Яго прыхільнасць да «чыстага мастацтва» i нямецкай эстэтыкі мела дыле-танцкі i паказны характар. Гэтым ён ім-кнуўся закамуфліраваць сваю тэндэнцый-насць. Непрыязна ставіўся да многіх пісь-меннікаў, нападаў на ix у друку i нават складаў даносы ў Трэцяе аддзяленне. Ся-род яго ахвяр былі А.С.Пушкін, М.В.Го-галь, І.А.Ганчароў, Н.А.Някрасаў, І.С.Тур-генеў, В.Р.Бялінскі.

Б. вядомы i як аўтар маральна-сатырыч-ных i гістарычных раманаў: «Іван Выжы-гін» (1828), «Мазепа» (ч. 1—2, 1833—34) i інш., якія вялікага поспеху сярод інтэлігент-най публікі не мелі. Ён умела выкарыс-тоўваў тэндэнцыю пераходу ў рускай літа-ратуры ад вершаў да прозы, ад рамана да аповесці, ад рамантычных, байранічных ге-рояў да простага чалавека i надзённай рэ-чаіснасці. Аднак сапраўднасць жыцця i ca-тыры падмяняў маралізатарскай павучаль-насцю ў духу «афіцыйнай народнасці». У сваіх успамінах апісаў падарожжа па Віцеб-скай i Магілёўскай губ. Пахаваны ў сваім маёнтку Карлава каля Тарту (Эстонія).

Те:. Поли. собр. соч. Т. 1—7. СПб., 1839—44; Воспоминания. Ч. 1—6. СПб., 1846—49.

Шт.: Л е м к е М.К. Николаевские жандар­мы и литература 1826—1855 гг. 2 изд. СПб.,
1909; Кісялёў Г. Пошукі імя. Мн., 1978.С. 75—96. Г.А.Маслыка.

Дата добавления: 2014-01-04