Funkcjonalna teoria uwarstwienia

Autorzy (Kingsley Davis, Wilibert E. Moore) tych teorii pokazali zasady działania mechanizmów stratyfikacji społecznej, przypisując im wymiar uniwersalny, obowiązujący niezależnie od uwarunkowań przestrzenno- czasowych. Teoria ta ma za zadanie wyjaśnienie faktów społecznych – miała odpowiedzieć na pytanie czemu nierówności istnieją, jako fakt z którym trzeba się po prostu pogodzić. Odpowiedzieli, że nierówności są koniecznym warunkiem normalnego funkcjonowania organizmów społecznych.

Davis i Moore uzasadniają swoją teorię następującymi argumentami:

1) funkcjonowanie społeczeństwa opiera się na podziale pracy z hierarchicznie rozdzielonymi stanowiskami i pozycjami zawodowymi o ich niejednakowej ważności (chodzi o możliwość zastąpienia ról)

2) ważniejsze miejsce w stratyfikacji społecznej wymaga większych nakładów (wymagań, inwestycji w dane jednostki)

3) warunkiem efektywności jest obsadzanie stanowisk odpowiednimi jednostkami -musi istnieć mechanizm wynagradzania, który zachęci odpowiednie osoby do pełnienia odpowiednich ról.

4) proporcjonalność wynagrodzeń do prestiżu i ważności stanowiska

5) efektem tych mechanizmów jest określona dystrybucja prestiżu oraz płac, jak i skuteczność wyłaniania pożądanych jednostek.

Davis i Moore stratyfikacje traktują jako rezultat relacji między popytem a podażą na zasoby istotne dla społeczeństwa (= najwyżej wynagradzane są rzadkie i cenione kwalifikacje jednostek).

Talcott Parson poszerzył spojrzenie Davisa i Moore’go. Uwarstwienie traktowane jest jako element globalnego systemu („Uwarstwienie społeczne jest uogólnionym aspektem struktury wszystkich systemów społecznych i łączy ściśle z poziomem i typem integracji systemu jako takiego”). Według niego stratyfikacja to rezultat i odzwierciedlenie wspólnego systemu wartości, co wynika z przyjęcia przez Parsona fundamentalnej przesłanki o celowości wszelkich działań. Głównymi wyznacznikami stratyfikacji społecznej są afiliacje polityczne i ideologia, a na drugi plan schodzą klasyczne atrybuty osiąganych pozycji, związane z wykształceniem czy poziomem dochodów.

Podsumowanie:

Stratyfikacja społeczna należy do najogólniejszych pojęć. W najszerszym rozumieniu są to wszystkie wertykalne aspekty struktury społecznej, co oznacza, że pojęcie to może obejmować swym zakresem wszystkie rodzaje nierówności. Stratyfikacją mogą więc być różne postaci hierarchii, podziałów, dystansów, barier, rozumiane jako zjawiska obiektywne, na przykład nierówności wynikające z dystrybucji dochodów. Stratyfikacją są również wszystkie zachowania i postawy znamionujące wyższość lub wynikające z poczucia niższości, czego przykładem są samooceny pozycji społecznej, identyfikacje z klasą robotniczą czy średnią, hierarchia prestiżu i inne aspekty świadomości jednostek.

3) M. Kohn, C. Schooler – „ Praca i osobowość ” (Klasa społeczna a relacje rodzice- dziecko: interpretacja zależności)

Próba interpretacji wpływu przynależności klasowej rodziców na relacje istniejące pomiędzy nimi a ich dziećmi => przypadek bardziej ogólnego problemu wpływu struktury społecznej na ludzkie zachowania i na stosowane metody wychowawcze.

Klasa społeczna – zbiorowości jednostek zajmujących zbliżone pozycje w hierarchii władzy, przywilejów i prestiżu. Ale w tym badaniu prestiż definiowano w dużej mierze poprzez wykonywany zawód, wykształcenie i bogactwo.

Pozycja zawodowa (kombinacja zawodu i wykształcenia) – użyteczny wskaźnik pozycji klasowej w społeczeństwie miejskiej Ameryki. Podzielono tę społeczność na 4 klasy:

1. „klasę niższą” (niewykwalifikowani pracownicy fizyczni)

2. „klasę robotniczą” (robotnicy wykwalifikowani i pół-wykwalifikowani)

3. „klasę średnią” (szeregowi pracownicy umysłowi i specjaliści)

4. „elitę” (różni się od średniej, nie tyle zawodem, ile rodowodem i bogactwem)

W tym tekście porównywana jest klasa robotnicza ze średnią. Oczywiście dla ułatwienia interpretacji przyjmuje się (!) pewne uogólnienia – zakłada się że te klasy są homogeniczne i wewnętrznie słabo zróżnicowane, nie bierze się pod uwagę statusu, pochodzenia etnicznego i wyznawanej przez rodzinę religii, po prostu zostaje uśrednione i traktowane, jako całość.

Tekst jest w dużej mierze oparty na badaniach Uric’a Bronfenbrennera który analizował zmiany w wychowywaniu najmniejszych dzieci na przestrzeni 25 lat w USA (do 1958 roku). Wynika z nich że w przeciągu dziesięciolecia 1948-1958 nastąpiły ogromne zmiany w wychowywaniu dzieci, jak wcześniej klasa robotnicza była bardziej permisywna a średnia bardzo restryktywna tak teraz klasa średnia stała się bardzo permisywna i w stosunku do niej robotnicza wypada restryktywnie. Jednak różnice pod tym względem są coraz mniejsze. Przez ten czas wychowywanie dzieci ulegało tez pewnym modom na pewne techniki wychowawcze (karmienie lub nie piersią itd.), jednak autorzy uznają to jedynie za zmiany w szczegółach wychowania a nie stałe zmiany charakteru relacji rodzic-dziecko w samej zasadzie, bowiem wartości i cechy, które rodzice starają się wpoić dziecku nie zmieniły się nie zależnie od klasy społecznej.

Zmiany te należy wyjaśnić, jednak na większą uwagę zasługują stabilne własności procesu wychowawczego. Według tego badania zmiany następowały, gdy eksperci wypowiadali się na dany temat zalecając ich zastosowanie - od razu na to reagowała zbiorowość rodziców z klasy średniej szybko wprowadzając innowacje (podatni na oddziaływanie środków przekazu), klasa robotnicza zaś miała w tym względzie spore opóźnienie. Z badań wynika że rodzice z klasy średniej czytają dużo więcej książek i artykułów o wychowaniu dzieci niż przedstawiciele niższej. Co nie oznacza że się do nich dokładnie stosują, często wybierają tylko to, co zgadza się z ich własnymi przekonaniami. Według autorów klasa średnia uznaje, że wychowanie dzieci stawia przed nimi dużo problemów i często poszukują alternatywnych źródeł informacji (dyskusje z przyjaciółmi, lekarzami, nauczycielami, Stowarzyszenie Rodziców i Nauczycieli, itd.).

Klasa robotnicza ze względu na relatywny brak wykształcenia, charakter pracy zawodowej, warunków jest bardziej przywiązana do rodziny wielopokoleniowej i tradycyjnych metod wychowawczych [ponadto brakuje literatury odpowiadającej ich potrzebom, gdyż eksperci opierają swe zalecenia na wartościach klasy średniej]. Ponadto warunki życiowe klasy średniej sprzyjają poszukiwaniom nowych metod wychowawczych (koncentrowanie się na wartościach rodzicielskich).

WYZNAWANE WARTOŚCI

To one w największym stopniu przekładają się na sposób wychowania i to co chcemy wpoić dziecku. Badanie zrobiła Evelyn Duvall w 1946, badanych zapytała jakie cechy są najbardziej pożądane dla dzieci (trzeba tutaj jednak zaznaczyć że przy tak zadanym pytaniu rodzice zaznaczą cechy, których by pragnęli dla dziecka albo takie o których nie-rozwinięcie się obawiają):

Klasa robotnicza	Klasa średnia
Wartości “tradycyjne”	Wartości “rozwojowe”
Dzieci schludne, czyste, posłuszne, szanujące starszych, oraz sprawiające rodzicom radość.	Uczące się z zapałem, kochające, ufające rodzicom, szczęśliwe, empatyczne, umiejące pracować w zespole, zdrowe.
Rodzice z tej klasy dbają o posłuszeństwo wobec zewnętrznie narzuconych standardów.	Dbałość o wewnętrzną dynamikę zachowań dziecka, jego motywy i uczucia. Samokontrola swoich zachowań.
Wartości ogniskują się wokół KONFORMIZMU wobec zewnętrznych zakazów.	Wartości skupione wokół SAMODZIELNOŚĆI.
Uczciwy = godny zaufania	Uczciwy = prawdomówny

Przyczyny różnic w wyznawanych wartościach i różnych spojrzeniach na świat leżą w trybie życia i pracy i wykształcenia poszczególnych klas. Podstawowe wymiary międzyklasowych różnic warunków życiowych – m.in. różnica w pracy zawodowej:

Klasa robotnicza	Klasa średnia
Praca związana głównie z manipulowaniem przedmiotami	Praca związana z kontaktami interpersonalnymi, ideami i symbolami.
Praca często podlega standaryzacji i bezpośredniemu nadzorowi.	Możliwa samodzielność i pewna dowolność w sposobie wykonania pracy.
Sukcesy płyną z pracy zespołowej.	Sukcesy płyną głównie z pracy indywidualnej.
=> zawody z tej grupy wymagają współdziałania i wzajemnego zaufania.	=> zawody wymagają większej samodzielności i kreatywności w pracy.

Rodzice z klasy średniej oraz rodzice z klasy robotniczej cenią u dzieci odmienne cechy właśnie z powodu różnic w charakterze wykonywanej przez siebie pracy. Rodzice więc tylko starają się przygotować swoje dziecko do jak najlepszego dawania sobie rady z zadaniami, które najprawdopodobniej czekają je w życiu, z takimi zadaniami przed jakimi często stają sami rodzice. Zwłaszcza, że różnice w charakterze pracy wpływają również na to, jak wszyscy zachowują się poza nią, wzmacniając różnice między klasami w każdym aspekcie życia codziennego.

Są też inne różnice w warunkach życiowych typowych dla tych klas (które również mają wpływ na różnice w wyznawanych wartościach rodzicielskich):

Klasa robotnicza	Klasa średnia
Niższe wykształcenie.	Wyższe wykształcenie.
Niestabilność dochodów.	Większa stabilność dochodów i wyższe dochody. Więc możliwość poświęcenia większej uwagi na uczucia, samorozwój, filozofię itd.
Klasa ta chce mieć stałe i spokojne miejsce w społeczeństwie. Konserwatyzm (postępowanie zgodne z nakazem zewnętrznym- w zamian pewność pozycji i poważanie społeczne), co przekłada się na konserwatyzm w wychowywaniu dzieci.	Warunki życia klasy średniej nie tylko umożliwiają ale i wymagają większej abstrakcyjności i samodzielności, gdyż tego wymaga od nich również praca. Poziom dochodu, status - warunki umożliwiają skupienie uwagi na tym, co subiektywne i ideacyjne.

Konsekwencje międzyklasowych różnic w wyznawanych wartościach rodzicielskich odzwierciedlają się również w innych sposobach i metodach wychowawczych:

Klasa robotnicza	Klasa średnia
Kary cielesne (zewnętrzne aspekty zachowania)	Przekonywanie i namawianie, apelowanie do poczucia winy oraz zagrożenie utratą miłości rodziców (dynamika dziecka)
Stosowane gdy dzieci konsekwencje nieposłuszeństwa ich dzieci są skrajne (powstrzymanie, gdy zastosowanie mogłoby wywołać silniejszą reakcję dziecka).	Stosowane w zależności od interpretacji motywów zachowania dziecka (np. wybuch wściekłości- czy utrata samokontroli czy wyładowanie emocjonalne?)
Karanie ze względu na efekty i konsekwencje.	Karanie ze względu na intencje (motywy i uczucia).
Obowiązki rodzicielskie- kontrola dzieci	Obowiązki rodzicielskie – opiekuńczość
Tradycyjny model rodziny – ukierunkowany na utrzymanie posłuszeństwa i porządku.	Model rodziny bardziej egalitarny, stosunki z dzieckiem na bardziej równym poziomie.
Duża rola przymusu. Podział ról (od karania jest z reguły ojciec a od opieki matka)	Duża rola akceptacji i opiekuńczości Brak utrwalonego podziału ról.

Model wszystkich zależności wygląda tak:

Klasa społeczna Orientacja Zachowania

Zawód à Warunki à Wartości à Sposób wychowywania

Wykształcenie życiowe Wizja świata dzieci

Dochód

Дата добавления: 2013-12-12