Пачатак агрэсіі тэўтонскага ордэна

Тым часам над заходнімі межамі Беларусі, дзе якраз быў закладзены падмурак новай дзяржавы – Вялікага княства Літоўскага са сталіцай у Наваградку, навісла небяспека. Усё пачалося з празмерных амбіцый польскага князя Конрада Мазавецкага. У канцы 1220-х г. па запрашэнню недальнабачнага князя на Хельмінскай зямлі атабарыўся незадоўга да таго выгнаны з Венгрыі "бяздомны" Тэўтонскі (Нямецкі) ордэн. У яго звычайна прымаліся толькі нямецкамоўныя рыцары.

Пры дапамозе чужынцаў Конрад спадзяваўся прыбраць да рук землі балцкіх плямёнаў прусаў, борцяў і яцвягаў, якія вельмі дасаджалі яму: вымушалі яго да ўплаты даніны, даймалі Мазовію сваімі набегамі, рабілі адчувальныя паходы на палякаў, а ўсе спробы іх уціхамірыць і ахрысціць былі безвыніковымі. І тады Конрад рашыўся на крайнюю меру – запрасіў на дапамогу тэўтонаў, а ў якасці базы выдзеліў ім на дваццаць гадоў Хельмінскую зямлю на поўначы свайго княства. З іх дапамогай ён разлічваў далучыць землі прусаў да сваіх уладанняў. Набраўшыся моцы, тэўтоны адваявалі ў мазавецкага князя Памор’е, а потым Хельмінскую зямлю, прычым у "вечнае валоданне".

У 1230-я г. тэўтоны пачалі захоп тэрыторыі прусаў. Куды лепш узброеныя і абазнаныя ў ваенных справах крыжакі перамаглі ваяўнічых прусаў, перабілі іх і пасяліліся на іхняй зямлі – Прусіі. Да 1274 (1283) г. яе акупацыя была завершана, а рэшткі непадпарадкаваных прусаў паўцякалі ў Літву і былі паселены ў раёне Гародні і Слоніма. Племя прусаў было цалкам знішчана, па горкай іроніі лёсу пакінуўшы заваёўнікам сваё імя.

На захопленых землях была створана агрэсіўная ордэнская дзяржава, частка якой пад назвай Усходняя Прусія са сталіцай Кёнігсбергам праіснавала да 1945 г. (рашэннем Патсдамскай канферэнцыі была перададзена РСФСР, цяпер там знаходзіцца Калінінградская вобласць).

З 1277 г. рыцары павялі барацьбу з яцвягамі. Ужо праз паўтара дзесяцігоддзя іх землі былі захоплены, і ў 1283 г. апошні незалежны яцвяжскі князь Скурда пакінуў свой край і перайшоў за Нёман, на тэрыторыю ВКЛ. Ад яцвягаў жа не засталося нават імя.

Свой наступны ўдар тэўтоны, якія валодалі намнога мацнейшым ваенным патэнцыялам, чым мечаносцы, нацэлілі на ВКЛ. У першую чаргу іх цікавіла Жмудзь (этнічная Летува), якая аддзяляла іх ад роднаснага Лівонскага ордэна. З захопам Жмудзі ў руках крыжакоў апынулася б усё балтыйскае ўзбярэжжа.

У 1236 г. Ордэн мечаносцаў арганізаваў свой першы крыжовы паход у Жамойць. Аднак на зямлі Сауле (верагодна, сучасны Шаўляй) ўшчэнт былі разгромлены жамойтамі. Тут знайшоў свой канец лівонскі магістр Волквін.

У 1235 г. горад Драгічын быў захоплены мазавецкім князем Конрадам. Праз год у ім з’явіліся тэўтонскія рыцары. Але нядоўга ім давялося быць у Драгічыне. Галіцка- валынскі князь Даніла Раманавіч заявіў: "Не лепо ли есть держати нашее отчины крижевником" і ў сакавіку 1237 г. разграміў рыцараў, захапіў у палон самога магістра тэўтонаў Бруна і забраў у крыжакоў Драгічын.

Дэмаралізаваны пасля паражэння пад Шаўляем Ордэн мечаносцаў у 1237 г. аб’яднаўся з больш моцным Тэўтонскім у канфедэрацыю і атрымаў назву Лівонскага. Рыцары стварылі вялікую, моцную, цалкам утвораную на захопленых землях дзяржаву ад Віслы на захадзе да Наўгародскай рэспублікі на паўночным усходзе. У яе склад уваходзілі гарады Хельмна, Эльбланг, Торунь, Кенігсберг, Коўна, Лібава, Віндава, Рыга, перайменаваны ў Дэрпт Юр’еў, Рэвель, Нарва і інш. Акрамя таго, Тэўтонскай дзяржаве ў часы яе росквіту належала Жмудзь. Пасля 1237 г. пагроза жамойцкім, літоўскім, рускім і польскім землям значна ўзрасла.

Дата добавления: 2014-01-06