Талдау шоттары

Кесте

Кесте

Қазан айындағы шаруашылың әрекеттерін тіркеу журналы

Жинақтау шоттары

«Негізгі кұралдар» «Материалдар»

шоты шоты

"Материалдар" шотының талдау шоттары

5-кесте № 1 шот Қарағай тақтайлары

Жазба № Жазба күні Жазба сомасы 1 03 40 000 2 09 110000 3 14 160000 4 22 80000 5 28 90 000 Қазан айына 480 000 барлығы

«Жабдықтаушылар мен мердігерлер» шотының талдау шоттары

Материалдардың талдау есебі ақшалай және заттай өлшегіштермен жүргізілетіндіктен, Материалдар шоты-ның талдау шоттарының сызбаларында саны, бағасы және сомасы үшін жеке арнайы бағаналар берілген. Жазбаларсызбасындақысқартулар: айналым "айн" әріп-терімен, ал қалдықтар "Бқ" және "Сқ" әріптерімен бе-рілген.

Жоғарыда қарастырылған мысалдардан көргеніміз-дей, талдау есебінде көрсетілген әрбір әрекет қатар түрде және бір мезгілде жинақтау шоттары бойынша - жалпы сомамен, ал талдау шоттары бойынша - жеке сомалармен жазылады.

Осыған орай талдау және оларды біріктіруші жинаң-тау шоттарының арасында төмендегідей көрсетілетін бел-гілі бір өзара байланыстылық бар екендігін қорытынды-лай аламыз:

1. Жинақтау және олармен біріктірілетін талдау шот-тарында әрбір әрекетті жазу олардың бір ғана жағында (дебетте немесе кредитте) жүргізіледі;

2. Жинаңтау шотына әрекет жалпы сомасымен, ал талдау шоттарына жиынтығы жалпы соманы беретін жеке шоттармен жазылады;

3. Жинақтау шоты дебетінің айналымы оның талдау шоттарының дебеттік айналымдарының жалпы сома-сына тең болады. Дәл осылайша талдау шоттарының дебетінің айналымдары оның жинақтау шотының дебет-тік айналымының жалпы сомасына тең болады.

4. Жинаңтау шотының ңалдығы оның талдау шотта-рының барлық жалпы қалдыңтарына тең болады.

Осыдан мынадай ереже шығады: Талдау шоттарына әрекеттерді жазуды былай жүргізу керек:

1) оларды біріктіретін жинаңтаушы шоттардың қай жағына (дебетке жөне кредитке) жазылса, талдау шот-тардың сол жағына жазылады;

2) әрбір талдау шотына жеке сома, қорытынды сомасы жинақтау шотына жазылады;

3) ақшалай және заттай өлшегіштермен жазылады.

Жинаңтау шоттарының кейбіреулері бүдан әрі бөлім-шелерге бөлуді талап етпейтін шаруашылық ңүралдары мен олардың қүрылу көздерін көрсетеді. Мүндай шоттар-дың талдау шоттары болмайды. Оларға: "Есеп айырысу шотындағыақша", "Кассадағыақша", "Жарғылық капи-тал" шоттары жөне т.б. шоттар жатады.

Жоғарыда жеке есептеу кестелерінде жинақтау және талдау шоттарын жүргізу өдістері көрсетілді.

Алайда, талдау есебі басқа да әдістермен жүргізілуі мүмкін. Атап айтңанда, жинақтау және талдау шоттары-на жазбаларды ңатар бір мезгілде жазуды бір ғана кестеде оларды біріктіріп көрсету жолымен жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

4.5. Ағымдағы бухгалтерлік есеп мәліметтерін қорытындылау

Шаруашылық қызметті басқару жөне бухгалтерлік есепті жүргізу дүрыстығын тексеру үшін жинақталған мөліметтер қажет. Осындай мәліметтер шаруашылық құралдарының жеке түрлері, олардың қүрылу көздері мен шаруашылық процестері бойынша шоттарда өрбір айдың соңында алынады. Алайда, өрбір шотта есептің бір ғана объектісін сипаттайтын көрсеткіштер болады. Бар-лық объектілердің жалпы сипаттамасы бір ғана жерде жеке көрсеткіштерді біріктіру жолымен алынуы мүмкін.

Ағымдағы есеп мөліметтерін оның негізгі маңсатта-рымен бірге жинау, көсіпорынның шаруашылық ңыз-метінің жалпы көрінісін беру - есеп жазбаларын бақылау мен тексерудің маңызды әдістерінің бірі болып табылады.

Жеке шоттарда байңалмайтын көптеген ңателер жаз-баларды жалпы жинақтау кезінде анықталынады. Мысалы, шоттардың мөліметтері бойынша қүрылған баланста актив пен пассивтің жалпы жиындары бір-бірі-не тең болмауы мүмкін, онда бүл жіберілген ңателіктер-дің бар екендігін растайды.

Біраң жинақтау шоттары бойынша мәліметтердің жалпы жиыны соңғы баланс бойынша жеткіліксіз болып табылады. Ол талдау шоттарының мәліметтерін мүлдем қамтымайды, ал жинақтау шоттарына қатысты айна-лымдарды ңамтымай, бір гана ңалдықтарын жалпылау-мен шектеледі. Сондыңтан төжірибе жүзінде жинаңтау жөне талдау есебінің мөліметтерін жалпылау жөне салыстыру үшін неғүрлым толығырақ жинаң айналым ведомостарының көмегімен жүргізіледі.

Айналым ведомосы белгілі бір мерзімге айналымдар мен шоттар ңалдықтарының жиынтығын білдіреді.

Олар:

а) жинақтау шоттары бойынша айналым ведомосына;

б) талдау шоттары бойынша айналым ведомосына бөлінеді.

Жинақтау шоттары бойынша айналым ведомосы бы-

лай қүрылады. Жинақтау шоттары бойынша айналым ведомосының үлгі сызбасын үсынамыз (7-кесте):

Дата добавления: 2014-01-07