Пачатак другой сусветнай вайны. Уз’яднанне Заходняй Беларусі з БССР

1 верасня 1939 г. пасля праведзенай правакацыі фашысцкая Германія нападае на Польшчу. 3 верасня Англія і Францыя аб’явілі вайну Германіі. Другая сусветная вайна пачалася.

Ніякай дапамогі саюзнікі Польшчы ёй не аказалі. Немцы хутка ішлі па польскай тэрыторыі. 14 верасня быў акружаны Брэст-Літоўск. На наступны дзень паў Беласток і часці вермахта перайшлі лінію Керзана.

17 верасня 1939 г. войскі Чырвонай Арміі пачалі паход у Заходнюю Беларусь і Заходнюю Украіну. Больш чым 200-тысячнаму Беларускаму фронту супрацьстаяла 45 тыс. польскіх салдат і афіцэраў. Пераважная большасць польскіх войскаў здалася без бою. Упартыя баі разгарнуліся толькі 20-21 верасня каля Гродна. Да канца верасня Заходняя Беларусь была вызвалена. З фашысцкім кіраўніцтвам была ўзгоднена мяжа. Савецка-германскі дагавор аб дружбе і граніцы ад 28 верасня 1939 г. вызначыў гэтую мяжу па рэках Піса, Нараў, Буг, Вісла, Сож. На савецкім баку апынулася амаль усё даваеннае Беластоцкае ваяводства.

Злучэнне Беларусі ў адно цэлае было мараю і мэтаю вялікай колькасці людзей як у Заходняй Беларусі, так і ў БССР. З прыходам Чырвонай Арміі паўсюдна стварыліся часовыя ўпраўленні і сялянскія камітэты, якія пачынала перабудову жыцця ў інтарэсах беларускага насельніцтва.

У кастрычніку 1939 г. праходзяць выбары дэлегатаў Беларускага Народнага Сходу, які адбыўся 28 кастрычніка 1939 г. у Беластоку. Тады была прынята Дэкларацыя аб дзяржаўнай савецкай уладзе, а 29 кастрычніка 1939 г. – Дэкларацыя аб уваходжанні Заходняй Беларусі у БССР. Нечарговыя сесіі Вярхоўнага Саветаў БССР і СССР 2 і 12 лістапада 1939 г. праводзяць адпаведныя рашэнні і завяршаюць тэрытарыяльнае з’яднанне беларускага грамадства. Для беларусаў гэта быў акт гістарычнай справядлівасці.

Тэрыторыя БССР пасля аб’яднання склала 223 км² з колькасцю насельніцтва 10,2 млн. чал. Вільня і Віленская вобл. У кастрычніку 1939 г. адышла да Літвы.

На заходнебеларускіх землях было ўтворана 5 абласцей і 101 район. Да пачатку 1940 г. былі ўтвораны мясцовыя органы савецкай улады, партыйныя (камуністычныя) і камсамольскія арганізацыі. Для гэтага з усходніх абласцей БССР было накіравана на працу 4 500 камуністаў і 6 200 камсамольцаў, паколькі заходнебеларускім камуністам і камсамольцам не давяралі. Да канца 1940 г. былі накіраваны на працу ў заходнія вобласці тысячы работнікаў савецкай адміністрацыі, культуры, настаўнікаў. Адначасова падвяргаліся рэпрэсіям прадстаўнікі польскай нацыянальнасці, звязаныя з пэўнымі відамі дзейнасці – асаднікі, работнікі лясной аховы, памешчыкі.

Эканамічная, сацыяльная і культурная палітыка адпавядала такой палітыцы ў БССР. Была праведзена нацыяналізацыя прамысловых прадпрыемстваў і банкаў. Вялося паскоранае прамысловае будаўніцтва і пераабсталяванне фабрык і заводаў. Ствараліся рамесныя кааператывы. У выніку аб’ёмы вытворчай прамысловасці да канца 1940 г. узраслі ўдвая ў параўнанні з 1938 г., было практычна пераадолена беспрацоўе.

У сельскай гаспадарцы прайшла ліквідацыя асадніцка-каланісцкіх і памешчыцкіх гаспадарак. Калгасна-саўгаснае будаўніцтва не было паспешлівым. Да 1941 г. калгасамі было ахоплена 6,7% усіх гаспадарак.

Шмат намаганняў было прыкладзена для развіцця сістэмы аховы здароўя: бясплатная медыцынская дапамога, шматлікія медыцынскія ўстановы.

У сферы культуры і адукацыі – ліквідацыя з’яў паланізацыі і непісьменнасці, фарміраванне новай савецкай інтэлігенцыі. Былі адкрыты настаўніцкія інстытуты у Баранавічах, Пінску, Гродне, 12 тэхнікумаў, сетка сямігадовых школ, 5 драмтэатраў, 100 кінатэатраў, 220 бібліятэк.

Хаця культурнае будаўніцтва адпавядала задачам сацыялістычнай культурнай рэвалюцыі, яно ўтрымлівала элементы беларусізацыі.

Дата добавления: 2014-01-07