Нарастанне з’яў застою ў эканоміцы і сацыяльнай сферы БССР у 1970-х – пач. 1980-х гг. Спробы іх пераадолення. Канцэпцыя і палітыка перабудовы савецкага грамадства

Стары механізм гаспадарання, які склаўся яшчэ ў 30-я гады і быў арыентаваны на экстэнсіўны шлях развіцця, стаў перашкодай для належнага развіцця эканомікі, а значыць і ўсёй сацыяльнай сферы ў 1971-1985 гг. У гэты час назіраецца: падзенне тэмпаў эканамічнага росту па валавай прадукцыі і прадукцыйнасці працы; зніжэнне якасці вытворчых тавараў; недахоп прадуктаў харчавання; змяншэнне жыллёвага будаўніцтва; аслабленне фінансавання сферы адукацыі, навукі і культуры; пагаршэнне матэрыяльнага стымулявання працы; палітычная апатыя; падзенне грамадзянскай актыўнасці і працоўнай дысцыпліны. Такія моманты ацэньваюцца як стагнацыя, а ўвесь перыяд атрымаў назву “застой”.

Сама характарыстыка перыяду застаецца спрэчнай з нагоды кантрастаў у развіцці грамадства, паколькі застой не быў поўным і закончаным. Ствараліся новыя галіны прамысловасці і прадпрыемствы (уведзена ў дзеянне больш за 170 прамысловых прадпрыемстваў, асвоены серыйны выпуск 2,2 тыс. новых тыпаў машын, станкоў, прыбораў, апаратаў, у 1,5 разы павялічыўся машынна-трактарны парк калгасаў і саўгасаў, праведзена іх электрыфікацыя, раслі капіталаўкладанні). Бясспрэчным быў рост матэрыяльнага дабрабыту і рэальных даходаў насельніцтва. Беларуская ССР дэманстравала самыя высокія паказчыкі прыросту прамысловай прадукцыі і нацыянальнага даходу ў Савецкім Саюзе.

Нарастанне негатыўных момантаў стала падставай для распрацоўкі курса па пераадоленню перадкрызіснага становішча. Яго пачатак вядзе адлік з красавіцкага Пленума ЦК КПСС (1985 г.), які прыняў устаноўку на ўдасканаленне сацыялістычнага ладу і паскарэнне грамадскага развіцця.

На такіх устанаўках пачынала разгортвацца палітыка “перабудовы”. Гэта ўмоўная назва перыяду 1985-1991 гг., калі партыйнае кіраўніцтва СССР на чале з М. Гарбачовым зрабіла спробу рэфармаваць грамадска-палітычны лад и сацыяльна-эканамічную сістэму. Стала своеасаблівым варыянтам мадэрнізацыі.

Разгортвалася пад лозунгамі: “Больш дэмакратыі”, “Галоснасць”, “Больш сацыялізму”, У эканамічным плане прывяла да пашырэння самастойнасці прадпрыемстваў, павышэння ролі працоўных калектываў, укаранення гаспадарчага разліку і самафінансавання і, нарэшце, пераход да чыста рынкавых адносін, у палітычным – да дэмакратызацыі выбарчай сістэмы, ліквідацыі манаполіі камуністычнай партыі і фарміравання шматпартыйнасці, у нацыянальным – да істотнага пашырэння правоў саюзных рэспублік, умацаванню руху нацыянальнага адраджэння.

Не змагла вырашыць шматлікія сацыяльна-эканамічныя і палітычныя пытанні, нарадзіла многа праблем і спрэчак, справакавала цэнтрабежныя тэндэнцыі, што прывяло да краху камуністычнага рэжыму і распаду Савецкага Саюза.

Дата добавления: 2014-01-07