Іі лекция-тезис

Классификация резьбы

Резьба и резьбовые соединения широко распространены в технике. К их достоинствам относятся универсальность, надёжность, удобство сборки и разборки, простота изготовления. Классифицируем резьбы по наиболее характерным признакам. На рис. 7 показана схема классификации резьбы.

Резьбы подразделяются в зависимости от формы профиля на резьбы треугольного, прямоугольного, трапецеидального, круглого и других профилей; в зависимости от вида поверхности, на которой нарезана резьба, они классифицируются на цилиндрическую резьбу, расположена на поверхности цилиндра вращения, коническую – на поверхности конуса вращения, глобоидную – на поверхности гиперболоида вращения; в зависимости от расположения резьбы на поверхности стержня или в отверстии они подразделяются на наружные и внутренние.

А

А

Рис. 6 Трёхзаходный винт прямоугольного профиля

По эксплуатационному назначению резьбы подразделяются на резьбы общего назначения и специальные. В свою очередь, резьбы общего назначения делятся на крепёжные (метрическая, дюймовая), крепёжно-уплотнительные (трубные, конические) и кинематические-ходовые (трапецеидальные, упорные, прямоугольные). К специальным резьбам относятся резьбы со стандартным профилем, но нестандартным диаметром или шагом.

Кроме того, все резьбы разделяют на две группы:

− стандартизованные резьбы, т.е. резьбы с установленными стандартами параметрами: профилем, шагом и диаметром;

− нестандартизованные резьбы, параметры которых не соответствуют стандартизованным.

По числу заходов резьбы подразделяются на однозаходные и многозаходные.

В зависимости от направления винтовой поверхности различают правые и левые резьбы.

упорная (неравнобочная трапеция)

прямоугольная

круглая

трапециидальная (равнобочная)

треугольная

По форме профиля

По числу заходов

По направлению винтовой линии

Резьба

Рис.7 Схема классификации резьбы

ТҮРКІТАНУ ҒЫЛЫМЫ ӘЛЕМДІК КЕҢІСТІКТЕ

Түркі тілдерінің зерттелу тарихы.

Шығыстану ғылымының қалыптасуы.

Түркі этносы туралы алғашқы зерттеулер.

Түркі тілдерінің зерттелуінің Ресей топырағында дүниеге келуі.

ХVІІ ғасырға дейінгі зерттеулер.

Ф.Ю. фон Страленберг Еуропа мен Азияның солтүстік және оңтүстік тарихтық, географиялық сипаттамасы атты еңбегі.

Әбілғазы Баһадур ханның Шежіре түрік атты еңбегі.

Еуропа ғалымдарының түркі тіліне қатысты алғашқы зерттеулерінің бірі ретінде қаралып жүрген – Кодекс Куманикус сөздігі.

Ф.Ю. фон Страленберг, В. Шотт, М.А. Кастрен, О. Доннер, Г. Винклер, И. Грендель, Г.И. Рамстедт, А. Соважо, Г.З. Байер, Г.Я. Кер және т.б. ғалымдардың зерттеулері.

Түркі тілдерін зерттеумен айналысқан Англия, АҚШ, Германия, Швеция, Франция, Австрия, Жапония, Түркия ғалымдары жайында.

Құман, қыпшақ, половец атауларына түсініктеме беру.

Ю.Г. Клапрот Азия туралы зерттеулер деп аталатын еңбегінде Ф. Петрарка (Италияның атақты ақыны) кітабынан алынған латынша-парсыша-құманша сөздік деген атпен 1828 жылы бастырып шығарады.

Ресейде қалыптасқан түркологияның даму тарихы және олардың кезеңдерге, дәуірлерге бөлінуі.

І Петр патшаның ХVІІІ ғасырдан бастап түркі тілдерін білуге көңіл бөліп, Шығыстанудың бір саласы түркологияның дамуына қосқан үлесі.

ХVІІІ ғасырдың бас кезінен бастап салыстырмалы сөздіктердің жасалуы жайындағы пікірлер.

Түркологияның дамуына өз үлесін қосқан Азия мұражайы.

ХІХ ғасырдағы түркология ғылымы.

XIX ғасырдың алғашқы жартысында Ресейде әйгілі түркологиялық орталықта жұмыс істеген И. Халфин, М.А. Казам-Бек, И.Н. Березин, Л.З. Будагов, Н.И. Ильминский, С.Е. Малов, Ф.Е. Корш секілді түркологтардың зерттеулері.

Әзірбайжан Шығыс зерттеушісі, Қазан түркология мектебін құрушы, филолог, тарихшы, педагог, шығыс филологиясының докторы, Ресей Ғылым Академиясының корреспондент мүшесі, көптеген шет елдердегі Шығыстану қоғамының мүшесі. Мұхаммед Али Казем-Бек.

XIX ғасырдағы белгілі түрколог. Ол көптеген тілдер материалдарын салыстыра зерттеп, жалпы түркологиялық мәні бар еңбектер жазған иранист ғалым. Илья Николаевич Березин.

Қазан университетінің шығыс тілдері мен философия факультетінің түлегі Лазарь Захарович Будагов.

Филолог, арабист, иранист, түрколог, академик Фёдор Евгеньевич Корш.

Көрнекті түрколог, неміс ғалымы Юлиус Генрих Клапрот.

Ф.Е. Корш, А.Е. Крымский, В.А. Гордлевский және т.б. түркологиялық зерттеулері.

Шығыстанудың бір орталығы – Петербургтағы Ресей ғылым Академиясы мен университеті.

Мәскеу шығыстану институты.

Петербургте қалыптасқан түркологиялық орталық та жұмыс жасаған түркологтар – М.А. Казем-Бек, И.Н. Березин, В.В. Зернов-Велъяминов, Л.З. Будагов секілді ғалымдардың ғылыми еңбектері.

XIX ғасырдың екінші жартысынан бері қарай түркологияның дамуына Н.А. Баскаковтың айтқан сыни-пікірлері.

Түркологияны дамытуға, оның даңқын арттыруға үлес қосқан ғалымдар: В.В Радлов, О.фон Бетлинг, В.В. Зернов-Вельяминов, В.В. Бартольд, Н.И. Ильминский, П.М. Мелиоранский. XX ғасырдың бас кезінен бастап бұларға С.Е. Малов, А.Н. Самойлович, Н.И. Ашмарин, В.А. Богородицкий есімдері қосылды.

Н.А. Баскаков Введениее в изучение тюркских языков 1962.

Лазаръ Захарович Будаговтың Сравнителъный словарь турецко-татарских наречий сөздігі.

Н.И. Ильминскийдің Материалы к изучению киргизского наречия атты еңбегі.

Василий Васильевич Радлов (Вильгельм Фридрих Радлов).

АҚШ-тағы түркологиялық зерттеу орталықтары. Бірі – Вашингтон университетінің азия тілі мен әдебиеті факультеті. Екіншісі – Индиана Университетінде Орал-Алтайтану фақультеті және Орта Азия зерттеу институты.

Түркология журналы туралы.

Жапон түркологиясы – әлемдік түркология ғылымының бір саласы.

Токио университетінің түркологтары Куракичи Сираторм, Кадзуо Эноки, Масао Мори. Түркістанның жаңа тарихы бойынша ірі маман Хисао Комацу.

Түркологияны зерттеу бағытындағы екінші ірі ғылыми орталық – Киото университеті. Ірі түрколог Тору Ханэданың ғылыми еңбектері. Әмір Темір әулетін зерттеудегі ірі маман Эйдзи Маноның еңбектері.

Шығыстану кітапханасы Тойо Бунко жайында.

Моңғолия түркологиясы – әлемдік түркологияның бір саласы.

Тариат, Бұғыт ескеркіштері.

Н. Сэр-Оджав, Х. Пэрлээ, Д. Наваан, Ц. Доржсүрэн, Д. Цэвээндорж секілді моңғол археологтарының еңбектері.

Б. Ринчэн Монгол нутаг дахъ хадны бичээс гэрэлт хөшөөний зүйл (Моңғолиядағы жартас жазуы мен ескерткіш-кешендер) 1968 ж. атласы.

Н. Сэр-Оджавтың Жаңадан табылған түркі жазулары (1960 ж.), Их Асгат немесе Алтан тамған Тархан ескерткіші (1963 ж.), Эртний түрэгүүд (Көне түріктер) (1970 ж.), Монголын эртний түүх (Моңғолияның көне тарихы) (1977 ж.) атты монографиялық еңбектері

1969-1975 жылдардағы Моңғол тарих-мәдениет зерттеу экспедициясы.

Моңғолиядағы түркітану, қазақтану саласында доктор, профессор Б. Базылханның Күлтегін, Білге қаған, Тоныкөк, Тариат, Гурвалжин уул, Хангидай, Өвөр дөрвөлж т.б. түркі бітік жазулы ескерткіш-кешендерді зерттеп, жаңаша оқып, ғылыми аудармаларын жасауы.

«Моңғолиядағы көне түрік бітік жазулары» деген ғылыми зерттеу экспедициясы.

С. Қаржаубай Көне түрік руникалық жазулары мен VІ-ІХ ғасырлардағы түрік-ұйғыр этномәдени сабақтастығы, (1979 ж.),

М. Шинэхүү Тариаттағы орхон түрік жаңа бітік жазуы (1975 ж.),

Л. Болд Моңғолиядағы жартас жазулары (1990 ж.),

Д. Баяр Моңғолияның орталық жерлеріндегі түрік тас мүсіндері (1997ж.),

Г. Санжмятав Монголын хадны зурап (1990 ж.),

Ц. Баттулга Моңғолиядағы көне түрік кіші жазулар (1999 ж.)

Қытай түркологиясы – әлемдік түркология ғылымының арналы саласы.

Жу Зумин Ғұндардың батысқа көшуі (1933 ж.);

Жин Юаншиян Солтүстік ғұндардың батысқа қоныс аударуы (1935 ж.).

Хы Жыня Ғұндар және Венгрия (1937 ж.).

Доң Жучың Ғұндардың батысқа көшуі және Еуропа елдерінің қоныс аударуы (1942 ж.).

Жаң Инлин Южылар және шығыс-батыс мәденитеті (1926 ж.).

Гуң Ай Южылар мен үйсіндердің батысқа қоныс аудару барысы (1944ж.).

Жың Шиман Үйсіндер мен қазақтар (1942 ж.).

Уаң Рывый Диңлиндердің түркі текті тайпа тарихы (1936 ж.).

Ли Футуң Теле (түркілер) этносы жөнінде зерттеу (1947 ж.).

Жу Янфың Түркілердің атақ-лауазым атаулары (1934 ж.).

Хан Рулин Түркілердің лауазым аттары (1940 ж.).

Түркі-моңғолдардың ата-тек жөніндегі аңыздары (1944 ж.).

Жия Жиңян Түркілер мен Рим империясы арасындағы байланыс (1947 ж.).

Чын Жуңмиян Жаңа таңнамадағы түркі шежіресі туралы зерттеу (1947ж.).

Ду Чуаңжиян Түркілер тарихына қатысты материалдарды зерттеу (1947 ж.).

Қытай жылнамаларында ежелгі ғұндар, үйсіндер басқа да көне түркі ру-тайпалары жайлы тілдік материалдар.

Қытайдағы түркілердің тіліне қатысты біршама толық мұра – Идікут сөздік мәтіні.

Түркиядағы түрік дүниесін зерттеу қоғамдары. Түрік дүниесін зерттеу, Тарих (1987 ж.) журналдары.

Түрік тілі қоғамы.

Түрік тілін зерттеу комитеті.

Дата добавления: 2014-01-11