МЧС России 84 страница

СОПРАНО нескл. муз. сопрано (1. дишегьлидин лап кьакьан, шуькIуь сес. 2. гьа сесиналди мани лугьудай дишегьли).

СОПРЕДЕЛЬНЫЙ сергьят сад тир, уртах сергьят авай, сад-садан къвалав гвай.

СОПРЕТЬ см. преть.

СОПРИКАСАТЬСЯ несов. 1. агакьун; къвалав гваз хьун; къвал-къвалав хьун, сергьят сад хьун. 2. хкIун; агакьун. 3. пер. акахьун; алакъалу хьун; алакъада хьун; гьалтун.

СОПРИКОСНОВЕНИЕ мн. нет. см. соприкасаться.

СОПРОВОДИТЕЛЬ м галай кас, галаз фидайди.

СОПРОВОДИТЕЛЬНЫЙ: сопроводительное письмо галай чар, галаз ракъурзавай (ва я ракъурдай) чар.

СОПРОВОДИТЬ гилигун, гилигна ракъурун (мес. арзадихъ адаз талукь тир документар).

СОПРОВОЖДАТЬ несов. 1. галаз хьун. 2. галаз фин; галаз тухун. 3. галаз лугьун (мес. са докладда лугьудай нетижайрихъ галаз абруз талукь фактар). 4. пер. см. сопроводить.

СОПРОВОЖДАТЬСЯ несов. 1. галаз хьун; дождь сопровождался грозой марфадихъ хар галай, марф хар галаз (кваз) къвазвай. 2. см. сопроводить.

СОПРОВОЖДЕНИЕ мн. нет 1. см. сопроводить и сопровождать. 2. галаз, галайди; он пришёл в сопровождении двух товарищей ам кьве юлдаш галаз атана; пение и сопровождении музыки музыкадихъ галаз мани лугьун.

СОПРОТИВЛЕНИЕ мн. нет 1. см. сопротивляться. 2. аксивал, къаршивал. 3. аксивал, дурум.

СОПРОТИВЛЯЕМОСТЬ мн. нет, физ. тех. аксивалунин бажарагъвал, дурум гунин бажарагъвал.

СОПРОТИВЛЯТЬСЯ несов. аксивал авун; хура акъвазун.

СОПРЯЖЕННЫЙ алакъалу тир; галай; авай; путь, сопряжённый с опасностями хатаяр авай (хатаяр хьун мумкин тир, хатаяр галай) рехь; это сопряжено, с затруднениями и кар четинвилерихъ галаз алакъалу я, и кардихъ четинвилер гала.

СОПУТСТВОВАТЬ несов. 1. юлдаш хьун, юлдашвал авун. 2. пер. хьун, санал галаз хьун.

СОПУТСТВУЮЩИЙ галай, санал галазвай, галаз жедай.

СОР зирзибил; гьашемар. ♦ выносить сор из избы пер. жуван кIвалин пис-хъсанди къецел акъудун, кIвалин хъсан-писди хуьруьз чукIурун.

СОРАЗМЕРИТЬ са уьлчмедиз гъун, барабар уьлчмедиз гъун, дуьз къведайвал авун, барабар жедайвал авун (кьве затI, кьве кар сад-садав).

СОРАЗМЕРНОСТЬ ж мн. нет уьлчмедин садвал, сад-садав дуьзвал, кьадаррин къене садвал.

СОРАЗМЕРНЫЙ уьлчмедив кьур, кьадардив кьур, дуьз къвезвай; соразмерно своим силам жуван къуватрин кьадардив кьурвал, къуватриз килигайвал.

СОРАЗМЕРЯТЬ несов., см. соразмерить.

СОРАТНИК соратник, женгинин юлдаш (са кардин патахъай санал женг тухвай, тухузвай, кIеви юлдаш).

СОРВАНЕЦ разг. женжел, надинж кас.

СОРВАТЬ 1. алудун, хъуткьунарна алудун. 2. атIун; сорвать цветок цуьк атIун. 3. пер. къупармишун; къачун; гужалди къачун; алдатмишна къачун (мес. са затI багьаз гана ва я алдатмишна гзаф къачун). 4. чIурун, тежервал авун, батмишрун, кьилиз акъудиз тутун (са кар, план ва мсб). ♦ сорвать маску маска алудун, дуьздал акъудун (чинебан къастар); сорвать банк вири банк тухун (къумарал къугъвадайла); сорвать злобу (ва я зло, гнев) хъел элекьрун (хурук акатайла масадал хьайитIани); ажугъ къахчун; сорвать сердце рикIин цIай кьин, ажугъ къахчун.

СОРВАТЬСЯ 1. аватун; алатна аватун; ахъа хьана аватун. 2. ахъа хьун; собака сорвалась с цепи кицI зунжурдай ахъа хьана. 3. разг. акъатун, сивяй акъатун, лугьун, хьун; сорвалось с языка сивяй акъатна фена (садлагьана хатадай хьиз са гаф). 4. разг. чIур хьун, кар чIур хьун; кьиле тефин. 5. къудгъунна къарагъун; сорваться с места чкадилай къудгъунна къарагъун.

СОРВИ-ГОЛОВА м разг. пис надинж; кьулухъ-вилик килиг тийирди.

СОРГАНИЗОВАТЬ тешкил авун; туькIуьрун.

СОРГАНИЗОВАТЬСЯ тешкил хьун; чеб тещкил авун.

СОРГО нескл. урус цуькI (цуькIуьз ухшар авай магьсул гудай са набатат).

СОРЕВНОВАНИЕ акъажунар, соревнование; социалистическое соревнование социализмдин соревнование.

СОРЕВНОВАТЬСЯ несов. соревнование тухун, соревиованиеда иштирак авун.

СОРИНКА. гьашем; в глаз попала соринка вилиз гьашем (лап бицIи кьал, руквадин зерре ва мсб) фена.

СОРИТЬ несов. 1. зирзибил чукIурун, гьашемар чукIурун; зирзибил кIвадрун; гьашемар авун; чиркинрун (зирзибилар, гьашемар вигьена). 2. пер. пуч авун, вара-зара авун, гьакI цун, яд хьиз харж авун (пул).

СОРНЫЙ 1. зирзибалрин, гьашемрин (кIунтI); зирзибилар вигьидай (ящик, легъв). 2. эчIелин, чIуру; сорная трава эчIелин хъчар.

СОРНЯК эчIелин хъач, чIуру хъач.

СОРОДИЧ уст. 1. мукьва кас; мирес. 2. са чкадай тир (жуван чкадин) кас.

СОРОК яхцIур.

СОРОКА керекул.

СОРОКАГРАДУСНЫЙ яхцIур градусдин.

СОРОКАЛЕТИЕ яхцIур йис тамам хьун, яхцIур йис тамам хьайи вахт.

СОРОКАЛЕТНИЙ 1. яхцIур йиса авай, яхцIур йисан яшда авай. 2. яхцIур йисан; яхцIур йис тамам хьайи; яхцIур йис тамам хьунин.

СОРОКОВОЙ яхцIур лагьай.

СОРОКОНОЖКА зоол. къирхаягь.

СОРОКОПУТ зоол. сорокопут (нуькIверин жинсиникай чIехи, къекъвей кIуф ва кIеви къармахар авай са нуькI).

СОРОЧИЙ керекулдин; керекулрин.

СОРОЧКА перем. ♦ родиться в сорочке бахтуни ччин гун, бахтуни гъун, гьамиша бахтуни гъизвай кас хьун.

СОРТ сорт; жуьре; чай нервого сорта сад лагьай сорт чай; различные сорта капусты келемдин ччара-ччара жуьреяр, жуьреба-жуьре сортар.

СОРТИРОВАТЬ несов. сортариз ччара авун.

СОРТИРОВКА 1. см. сортировать. 2. с -х сортировка (сортариз ччара ийидай, михьдай машин, мес. къуьл михьдай машин).

СОРТИРОВОЧНАЯ ж -д. сортировочная (вагонрикай поездар туькIуьриз, вагонар чпин жуьрейриз ччара ийидай станция).

СОРТИРОВОЧНЫЙ сортариз ччара ийидай; сортировочная машина сортариз ччара ийидай машин.

СОРТИРОВЩИК сортировщик (сортариз, жуьрейриз ччара авунин кIвалахдал алай къуллугъчи, рабочий).

СОРТНОСТЬ ж мн. нет сортлувал, са сортуникай хьунухь.

СОРТНЫЙ сортунин, хъсан сортунин.

СОРТОВОЙ сортунин.

СОСАТЬ несов. 1. нек хъун (дидедикай), мам хъун; сосать молоко нек хъун. 2. фитIинун; сосать палец тIуб фитIинун; сосать конфету къенфет фитIинун. 3. чIугун, къачун (мес. насосди жими затI). 4. пер. хъуцIур гудай хьиз тIа хьун; рикI пис хьун. ♦ сосать кровь пер. иви хъун (пис гуж авун).

СОСВАТАТЬ см. сватать.

СОСЕД 1. къунши. 2. къвалав (мукьув) ацукьвавай кас, къвалав гвайди.

СОСЕДИТЬ къунши яз хьун, къуншидал алаз хьун; къвалав гваз хьун.

СОСЕДНИЙ 1. къунши; къунши тир; къуншидал алай. 2. къвалав гвай; в соседней комнате къвалав гвай кIвале.

СОСЕДСКИЙ 1. къуншидин. 2. къуншивилин.

СОСЕДСТВО мн. нет къуншивал. ♦ по соседству ва я в соседстве къуншидал; мукьвал; мукьув.

СОСИСКА сосиска (колбасдин, дулдурмадин шуькIуь, куьруь са жуьре).

СОСКА мам, жирдин мам.

СОСКАБЛИВАТЬ несов., см. соскоблить.

СОСКАКИВАТЬ несов., см. соскочить.

СОСКАЛЬЗЫВАТЬ несов., см. соокользнуть.

СОСКОБЛИТЬ къадгъунна михьивун, къадгъунна алудун; къадгъунун.

СОСКОЛЬЗНУТЬ цIуьдгъуьнун; цIуьдгьуьн хьана аватун; цIуьдгъуьнна аватун.

СОСКОЧИТЬ 1. хкадарна эвичIун (мес. арабадай). 2. къудгъунун, къудгъунна къарагъун. 3. акъатун; акъатна аватун; аватун; дверь соскочила с петель рак петлийрай (кукуцIулрай) акъатна.

СОСКРЕБАТЬ несов., см. соскрести.

СОСКРЕСТИ къадгъунун; къадгъунна михьивун.

СОСКУЧИТЬСЯ 1. рикI дарихмиш хьун, рикI акъатун. 2. рикI акъатун, вил хьун, тамарзу хьун (са кардихъ, мукьвабрухъ, акунихъ).

СОСЛАТЬ ракъурун, акъудун, суьргуьн авун (жаза яз яшамиш жез яргъа са чкадиз).

СОСЛАТЬСЯ къалурун; шагьид яз къалурун (мес. жуван гафар тестикьун патал садан гафар, ктаб, макъала).

СОСЛЕПА и СОСЛЕПУ нареч. буьркьуьвиляй, вилерин зайифвиляй.

СОСЛОВИЕ ист. сословие (виликди инсанрин обществодин ччара-ччара ихтиярар ва буржияр авай группайрикай, къатарикай сад, мес. беглерин сословие, дворянрин сословие, харж гудай сословие, яни лежбарар ва мсб).

СОСЛОВНЫЙ ист. сословиедин; сословиедиз хас тир, сословиедиз талукь тир; сосливийрин.

СОСЛУЖИВЕЦ санал къуллугъзавай кас, къуллугъдин юлдаш.

СОСЛУЖИТЬ: сослужить службу къуллугъ авун, къуллугъ бегьемрун, са хатур авун, хатур бегьемрун.

СОСНА шамагъаж, нарат ттар.

СОСНОВЫЙ 1. шамагъаждин; шамагъажрин. 2. наратдин; нарат тахтадин.

СОСНУТЬ разг. ксун, ахвар авун (са тIимил).

СОСНЯК мн. нет шамагъаждин ттам.

СОСОК анат. мам, мамунин кIвенкI.

СОСРЕДОТОЧЕНИЕ мн. нет. см. сосредоточить и сосредоточиться.

СОСРЕДОТОЧЕННО нареч. акьул кьилиз кIватIна, фикир кIватIна, дикъетдалди.

СОСРЕДОТОЧЕННОСТЬ ж мн. нет 1. кIватIун; кIватI хьун; кIватIалвал. 2. фикир кьилиз кIватIнавай кIеви дикъет, фикир кьилиз кIватIун, дикъетлувал.

СОСРЕДОТОЧЕННЫЙ 1. кIватIнавай, кIватIай, тупламишнавай, тупламишай. 2. фикир (акьул) кьилиз кIватIай дерин (мес. дикъет); дерин дикъетлу.

СОСРЕДОТОЧИВАТЬ несов., см. сосредоточить.

СОСРЕДОТОЧИВАТЬСЯ несов., см. 1) сосредоточиться; 2) сосредоточить.

СОСРЕДОТОЧИТЬ кIватIун, тупламишун.

СОСРЕДОТОЧИТЬСЯ 1. кIватI хьун, тупламиш хьун. 2. жуван акьул (фикир, дикъет) кIватIун.

СОСТАВ состав (1. хим. са затIуник квай элементар, паяр; состав воздуха гьавадин состав, гьавадик квай элементар. 2. маса затIарикай, элементрикай сад авунвай къаришугъ затI; лекарственный состав дармандин состав, жуьреба-жуьре затIарикай расай дарман. 3. са тешкилатдик, социальный группадик квай ксар; командный состав командиррин состав, командирар вири, командиррин жергедик квай ксар. 4. поезд, яни адахъ галай вири вагонар. 6. квай затIар; квай ксар; ибарат тир крар ва я затIар; состав комиссии комиссиядик квай ксар; комиссиядик квайбрун кьадар; комиссия в составе 5 человек 5 касдикай ибарат тир комиссия; состав преступления авур тахсир кквекай ибарат ятIа гьа крар).

СОСТАВИТЕЛЬ м 1. туькIуьрай кас, автор; составитель книги ктаб туькIуьрай кас. 2. ж -д. составитель; составитель поездов поездрин составитель, поездар туькIуьрдайди (см. состав 4-манада).

СОСТАВИТЬ 1. туькIуьрун; расун; авун. 2. туькIуьрун, тешкил авун. 3. туькIуьрун (мес. манияр). 4. хьун; ибарат хьун; расходы составят сто рублей харжияр виш манат жеда. 5. арадал гъун.

СОСТАВИТЬСЯ 1. туькIуьн; туькIуьр хьун; дуьзмиш хьун. 2. туькIуьр хьун, тешкил хьун. 3. хьун; арадал атун.

СОСТАВЛЕНИЕ мн. нет. см. составить

СОСТАВЛЯТЬ несов., см. составить.

СОСТАВЛЯТЬСЯ несов., см. 1) составиться; 2) составить.

СОСТАВНОЙ 1. составной, паярикай хьанвай, паярикай авунвай; паярикай туькIуьрнавай (раснавай). 2. квай, составдик квай.

СОСТАРИТЬ кьуьзуь авун.

СОСТАРИТЬСЯ кьуьзуь хьун.

СОСТОЯНИЕ 1. гьал; состояние больного азарлудан гьал. 2. агьвал, девлет, такьат. 3. хьун, такьат, къуват, гъиляй атун; я не в состоянии сделать это завай и кар жедач, захъ и кар ийидай такьат (къуват) авач, зи гъиляй и кар къведач.

СОСТОЯТЕЛЬНЫЙ 1. агьвал авай, агьваллу, такьат авай, девлетлу. 2. туьлемишиз (бурж вахкуз) къудрат авай, туьлемишиз такьат авай. 3. пер. бине авай; субут авай; субут жедай; состоятельные доводы бине авай делилар.

СОСТОЯТЬ несов. 1. ибарат хьун; яз хьун; комиссия состоит из трёх членов комиссия пуд члендикай ибарат я. 2. яз хьун; он состоит заведующим ам заведующий я. 3. алаз хьун; аваз хьун; кваз хьун; он состоит на службе ам къуллугъдал ала; состоять в отпуску отпускда аваз хьун.

СОСТОЯТЬСЯ хьун; заседание не состоялось заседание хьанач.

СОСТРАДАНИЕ мн. нет язух, язух чIугун, регьим, рикI ккун; из чувства сострадания язухдай, рикI кузваз (ва я кана), язух атана.

СОСТРАДАТЕЛЬНЫЙ масадан язух къведай, рикI кудай, регьим ийидай, рикIе регьим авай.

СОСТРИГАТЬ несов., см. состричь.

СОСТРИТЬ зарафат авун, кутугай зарафатдин гаф лугьун.

СОСТРЯПАТЬ см. стряпать.

СОСТЯЗАНИЕ акъажун; акъажунар; бягьс; бягьс чIугун.

СОСТЯЗАТЬСЯ несов. акъажунар авун; бягьс чIугун (мес. чукурдайла ни алуддатIа акваз).

СОСУД 1. къаб. 2. анат. и бот. дамар (мес. гьайвандин, инсандин иви къакъведай; набататдин кьеж къекъведай дамар).

СОСУДИСТЫЙ дамарар квай (см. сосуд 2-манада).

СОСУЛЬКА муркIуцI (авахьзавай ци мурк кьурла жедай яргъи шуькIуь кIвенкI алай муркIадин кIинтI хьтин кIус).

СОСУН и СОСУНОК нек хьвазвай ттай (бацIи ва мсб).

СОСУЩЕСТВОВАТЬ несов. санал аваз хьун; санал яшамиш жезваз хьун (са шумуд кас, са шумуд затI.

СОСЦЫ м. см. сосок.

СОСЧИТАТЬ гьисабун; гьисаб кьун.

СОСЧИТАТЬСЯ разг. гьисаба авун; гьахъ-гьисаб авун.

СОТАЯ виш лагьай пай, вишдай са пай; одна сотая вишдай са пай; сотая доля вишдай са пай..

СОТВОРИТЬ яратмишун; авун (са кар).

СОТКАТЬ хрун (парча ва мсб).

СОТНИК ист. сотник, юзбаши (1. куьгьне замандин кьушунда вишдан кьил. 2. виликди казакрин офицардин чинда авай кас).

СОТНЯ 1. виш (виш затI, виш кас, виш манат). 2. сотня (виликди казакрин кьушундин десте).

СОТОВЫЙ: сотовый мёд рекъера авай вирт, рекъерин вирт.

СОТРУДНИК 1. санал кIвалахзавайди, кIвалахдин юлдаш. 2. сотрудник, къуллугъэгьли (са идарада кIвалахзавай кас).

СОТРУДНИЧАТЬ несов. 1. санал кIвалахун; санал кар авун; санал зегьмет чIугун; я сотрудничал с ним много лет за адахъ галаз гзаф йисара санал кIвалахна. 2. кIвалахун; он сотрудничает в газете ада газетда кIвалахзава.

СОТРУДНИЧЕСТВО мн. нет санал кIвалахун, санал кар тухун, кIвалахдин къене юлдашвал.

СОТРЯСАТЬ несов., см. сотрясти.

СОТРЯСАТЬСЯ несов., см. 1) сотрястись; 2) сотрясти.

СОТРЯСЕНИЕ см. сотрясти и сотрястись.

СОТРЯСТИ зурзурун.

СОТРЯСТИСЬ зурзун; зурзун акатун.

СОТЫ ед. нет виртIедин (чIижерин) регъ; виртIедин рекъер.

СОТЫЙ виш лагьай.

СОУМЫШЛЕННИК пис кар авур тахсиркардин юлдаш, шерик.

СОУС соус (1. дад патал хуьрекдиз ядай расай жими затI. 2. гьа тегьерда кьеж кваз гьазурдай якIун кIусарин хуьрек).

СОУЧАСТИЕ мн. нет санал иштараквал, шериквал.

СОУЧАСТНИК шерик, масабрухъ галаз санал иштарак авур кас.

СОФА софа (дивандин са жуьре).

СОФИЗМ софизм (формадин жигьетдай, винелай дуьз туькIуьрнаваз аквадай, амма гьакъикъатда чIуру тир фикир).

СОФИСТ софист (софизмдин терефдар).

СОХА туьрез.

СОХНУТЬ 1. кьурун. 2. пер. кьурун, кьураз-цIраз хьун; яхун хьун.

СОХРАНЕНИЕ мн. нет., см. сохранить и сохраниться; отдать деньги на сохранение пул хуьз вугун.

СОХРАНИТЬ хуьн, саламатдиз хуьн.

СОХРАНИТЬСЯ амукьун; сагъдиз (хъсандиз, иердиз) амукьун; саламатдиз амукьун.

СОХРАННОСТЬ ж мн. нет саламатвал; саламатдиз амукьун; сагъдиз амукьун; все в сохранности вири саламатдиз ама.

СОХРАННЫЙ аманатдин; аманат хуьнин, хуьдай (мес. са затI хуьда лагьана гудай чар).

СОХРАНЯТЬ несов., см. сохранить.

СОХРАНЯТЬСЯ несов., см. 1) сохраниться; 2) сохранить.

СОЦВЕТИЕ цуькведин кьил, цуькведин кIватIал (цуькведин ттумунин вини кьилел алай пай).

СОЦДОГОВОР (социалистический договор) соцдоговор (социализмдин договор).

СОЦИАЛ-ДЕМОКРАТ социал-демократ (социал-демократрин партиядин член).

СОЦИАЛ-ДЕМОКРАТИЧЕСКИЙ социал-демократ; социал-демократрин; социал-демократиядин.

СОЦИАЛ-ДЕМОКРАТИЯ мн. нет социал-демократия (дуьньядин рабочийрин гьерекатда вичикай пролетариатдин революциядин гъерекатдин аксина капитализмдиз даях хьайи куьгьне буржуазиядин рехъ).

СОЦИАЛИЗАЦИЯ мн. нет социализация, социализироватун (см. социализировать).

СОЦИАЛИЗИРОВАТЬ сов: и несов. социализироватун (жемятламишун, вири халкьдин менфятдиз, вири халкьдин гъилиз къахчун).

СОЦИАЛИЗМ мн. нет социализм.

СОЦИАЛИСТ социалист (социалистрин партиядин член).

СОЦИАЛИСТИЧЕСКИЙ 1. социалистический; социализмдин; социалистическая система социализмдин система. 2. социалистрин; социалистические партии социалистрин партияр.

СОЦИАЛ-РЕВОЛЮЦИОНЕР социал-революционер (марксизмдиз акси, кулакрин партиядин член).

СОЦИАЛЬНО нареч. обществодиз (жемиятдиз); обществодин патахъай (жигьетдай, мес. зарарлу; ччара).

СОЦИАЛЬНО-БЫТОВОЙ социальный (обществодин) яшайишдин.

СОЦИАЛЬНО-ОПАСНЫЙ халкьдиз (обществодиз) хаталу.

СОЦИАЛЬНЫЙ социальный; социальное положение социальный гьал (яни ийизвай кеспидиз килигна гьал, рабочий яни, къуллугъэгьли яни ва мсб); социальные науки социальный илимар (обществодин, инсанрин арада алакъайриз талукь тир илимар).

СОЦИОЛОГ социолог (социология илимдал машгъул кас).

СОЦИОЛОГИЯ мн. нет социология (инсанрин обществодин ва ам вилик финин гьакъиндай илим).

СОЦСОРЕВНОВАНИЕ мн. нет (социалистическое соревнование) соцсоревнование (социализмдин соревнование).

СОЦСТРАХ мн. нет (социальное страхование) соцстрах (социальное страхование).

СОЧЕЛЬНИК рел. сочельник (христианрин крещение ва рождество лугьудай суваррин вилик квай югъ).

СОЧЕТАНИЕ см. сочетать и сочетаться; сочетание теории с практикой теорияни практика сад-садахъ галаз кьадайвал тухун.

СОЧЕТАТЬ несов. сад-садав кьадайвал авун, сад-садав кьурун.

СОЧЕТАТЬСЯ несов. сад-садав кьун; сад-садав кьунваз хьун; алакъалу хьун; санал кваз хьун (кьве кар, кьве гьал).

СОЧИНЕНИЕ 1. туькIуьрун; сочинение стихов шиирар туькIуьрун. 2. сочинение (1. литературадиз, илимдиз ва я са месэладиз хас яз туькIуьрна кхьей са затI - гьикая, роман, ктаб. 2. школада ученикри чпиз гайи темадикай кхьей гьикая, макъала ва маса затI. 3. грам. гафар ва предложенияр сад-садахъ гилигун, гьа гилигунин, алакъадин са жуьре).

СОЧИНИТЕЛЬ м 1. уст. писатель (шиирар, гьикаяр туькIуьрдайди, кхьидайди). 2. разг. авачир хабарар (тапарар) туькIуьрдайди.

СОЧИТЬСЯ несов. кIвахьун, стIал-стIал авахьун (мес. хиряй иви).

СОЧНЫЙ кьеж квай; шире квай (мес. ич, къацу векь).

СОЧУВСТВЕННЫЙ 1. дердиникай хабар кьадай, рикI ккудай (масадахъ). 2. майилвалдай; хушвалдай; хушвилин.

СОЧУВСТВИЕ мн. нет 1. дердиникай хабар кьун, рикI ккун. 2. майилвал; хушвал, хушдиз кьабулун.

СОЧУВСТВОВАТЬ несов. 1. дердиникай хабар кьун, рикI ккун (масадахъ). 2. майилвал авун, хушвал авун, хушдиз кьабулун.

СОШКА разг. уст. 1. гъвечIи туьрез. 2. гъаче, кьвечхел затI (тфенг эцигна ядай). ♦ мелкая сошка гьисабдик квачир, вич гьисаба кьан тийизвай кас, гъвечIи кас.

СОШНИК 1. с -х. мегъ (туьрездин, куьтендин). 2. воен. сошник (туп ягьайла ам кьулухъ хъжедай чIавуз ччиле акьадай ракь).

СОЩУРИТЬ см. щурить.

СОЩУРИТЬСЯ см. щуриться.

СОЮЗ союз (1. садхьанвай, икьрар кутIуннавай ксарин, тешкилатрин, гьукуматрин ва ихьтин масабрун садвал; садхьанвай тешкилат. 2. чIала гафар ва предложенияр сад-садахъ галаз алакъалу ийидай куьмекчи гаф, мес. ва, амма).

СОЮЗНИК союзник (союздик квай кас, гьукумат).

СОЮЗНЫЙ 1. союздин; союзная книжка союздин книжка (билет). 2. союзвилин; союзный договор союзвилин договор. 3. союз; союз тир; союзная республика союз тир республика.

СОЯ мн. нет, бот. соя (пахлайрин жинсиникай са набатат).

СПАД агъуз хьун; тIимил хьун; элекьун (мес. вацIа яд).

СПАДАТЬ несов., см. спасть.

СПАЗМА таб акьалтай хьиз якIун нуькIвер (мускулар, абур галкIурзавай дамарар) агаж хьун; спазма в горле кьагьар (кьагьур) атун (туьтуьна дамарар агаж жезвай хьиз хьун, кьагьур).

СПАИВАТЬ¹ несов., см. споить.

СПАИВАТЬ² несов., см. спаять.

СПАЙКА 1. см. спаять и спаяться. 2. галкIурай чка. 3. пер. кIеви алакъа; садвал.

СПАЛИТЬ 1. ккун. 2. алугрун, кана алугрун (цIалди винел пад, ччин, цак, чIар кана михьивун).

СПАЛЬНЫЙ ксудай; къаткидай (ксудай) чкаяр авай; спальная комната ксудай кIвал; спальный вагон ксудай чкаяр авай вагон.

СПАЛЬНЯ ксудай кIвал.

СПАРТАКИАДА спартакиада (спортднн тешкилатрин физкультурадин еке сувар).

СПАСАТЕЛЬНЫЙ къутармишдай, баладикай хкуддай, хуьдай, хилас ийидай; спасательный круг батмиш хьуникай къутармишдай (хуьдай) круг (батмиш тахьун патал инсанди хур вигьидай, жендек вигьидай, къене ял ттунвай, вич батмиш тежер элкъвей, резиндин чарх хьтин затI).

СПАСАТЬ несов., см. спасти.

СПАСАТЬСЯ несов., см. 1) спастись; 2) спасти.

СПАСЕНИЕ мн. нет 1. см. спасти и спастись. 2. чара; илаж, къутармиш жедай тегьер.

СПАСИБО сагьрай, чухсагъул.

СПАСИТЕЛЬ м къутармишдайди, хилас ийидайди, къутармишдай кас, хуьдай кас.

СПАСОВАТЬ см. пасовать.

СПАСТИ къутармишун, хкудун, хуьн.

СПАСТИСЬ къутармиш хьун; вич къутармишун; хкатун; вич хкудун (баладикай).

СПАСТЬ 1. элекьун; агъуз аватун; агъуз хьун; тIимил хьун (мес. вацIа яд; чимивал). 2. аватун, авахьун (мес. пешер ттаралай); алатун (мес. вилерилай хуш). ♦ спасть с тела яхун хьун.

СПАТЬ несов. ксун.

СПАТЬСЯ несов. ахвариз фин: мне не спится зун ахвариз физвач.

СПАЯННЫЙ 1. луьгьуьмдалди кукIурнавай, луьгьуьмдалди галкIурнавай. 2. пер. кIеви алакъада авай, кIевиз алакъалу тир, сад хьанвай.

СПАЯТЬ 1. луьгьуьмдалди кукIурун, луьгьуьмдалди галкIурун. 2. пер. кIевиз алакъалу авун, сад авун.

СПАЯТЬСЯ 1. галк]ун, кукIун (луьгьуьмдалди). 2. кIевиз алакъалу хьун, сад хьун.

СПЕВАТЬСЯ несов. см. спеться.

СПЕКТАКЛЬ м спектакль (театрда къалурдай тамаша, къугъун).

СПЕКУЛИРОВАТЬ несов. 1. спекулянтвал авун, спекуляциядал машгъул хьун, спекуляция авун. 2. пер. вичиз менфят къачун, менфят къачуз алахъун (садан четин гьалдикай, гъалатIдикай ва я вичин къуллугъдалди).

СПЕКУЛЯНТ спекулянт, алверчи.

СПЕКУЛЯТИВНЫЙ спекуляциядин; спекуляциядал бинеламишнавай (см. спекуляция 1. 3-манайра).

СПЕКУЛЯЦИЯ спекуляция (1. алвер, къазанжи патал къачуз гун. 2. са кардикай, садан четин гьалдикай вичиз менфят къачун. 3. филос. тежрибадал бинеламищ тавуна, гьакI кьуру фикирралди тежриба квачиз жугъурна чириз умуд ийидай идеалиствилин ахтармишун).

СПЕРМА биол. сперма, мая (эркекдан гьаяйрай къведай.

СПЕРМАТОЗОИД биол. сперматозоид (эркекдан маядик квай аял кьадай клетка).

СПЕЛЕНАТЬ см. пеленать.

СПЕЛЫЙ дигмиш хьайи, битмиш хьайи, чрай.

СПЕРВА нареч. разг. сифте, эвел.

СПЕРЕДИ нареч. 1. виликай; вилик патай. 2. вилик пата.

СПЕРЕТЬ разг. 1. чуькьуьн. 2. кьун, дар хьун; у него дыхание сперло адан нефес кьуна, нефес дар хьана.

СПЕРТЫЙ: спёртый воздух нефес кьадай чIуру гьава, няс гьава.

СПЕСИВЫЙ гзаф лавгъа, такабурлу, къене ялар авай.

СПЕСЬ ж мн. нет такабурвал, лавгъавал, дамах.

СПЕТЬ¹ 1. лугьун, ягъун (мани). 2. макьамар ягъун, макьамар авун (къушари).

СПЕТЬ² несов. дигмиш хьун, агакьун, чурун (емишар).

СПЕТЬСЯ 1. сесер сад-садав кьун, сесер хъсандиз кьадайвал мани лугьуз чир хьун. 2. пер. сад-садав кьун; гафар-чIалар сад хьун.

СПЕХ разг. тадивал; мне не к спеху заз тадизвач, тадивал авач.

СПЕЦИАЛИЗИРОВАТЬСЯ специальность чирун, специалиствал чирун, специалист хьун, пешекар хьун; он специализируется по радиотехнике ада радиотехникадин специалиствал чирзава.

СПЕЦИАЛИСТ специалист (са пеше чидай кас).

СПЕЦИАЛЬНО нареч. махсус, кьилди; он приехал специально для этого ам махсус (кьилди) и кардин патахъай атайди я.

СПЕЦИАЛЬНОСТЬ ж специальность (кьилди, кьетIен чирвилер кIандай са пеше).

СПЕЦИАЛЬНЫЙ махсус, специальный, кьилдин; ччара; кьетIен, махсус метлеб авай; специальный корреспондент газеты газетдин специальный (махсус) корреспондент; специальная комната кьилдин (махсус, са кардин патахъай тайин авунвай) кIвал.

СПЕЦИФИКА и СПЕЦИФИКУМ специфика, хас тир лишан, кьетIен лишан, кьетIенвал (са кардиз, са затIуниз кьилди вичиз хас тир, вичик квай, амай масабрувай ам тафаватлу ийидай лишан).

СПЕЦИФИЧЕСКИЙ спецификадин, вичив хас тир, кьетIен, кьилди вичик квай; специфические свойства кьетIен (кьилди вичик квай) хесетар; специфический запах вичиз хас тир ни.

СПЕЦОВКА разг., см. спецодежда.

СПЕЦОДЕЖДА мн. нет махсус пешедии партал, спецовка (мес. са рабочийди, пешекарди карханада кIвалахдайла алукIдай партал).

СПЕЧЬ разг. чурун (мес. фу).

СПЕШИТЬ несов. 1. гьерекатун, тади авун. 2. вилик фин; часы спешат сят вилик физва (вилик ква). ♦ не спеша яваш-явашди, тадивал квачиз.

СПЕШИТЬСЯ балкIандилай эвичIун.

СПЕШКА мн. нет тадивал, гьерекатун.

СПЕШНО нареч. тадиз, тади кваз.

СПЕШНЫЙ тади, фад авуна кIаидай; спешное дело тади кар.

СПИВАТЬСЯ несов., см. спиться.

СПИЛИВАТЬ несов., см. спилить.

СПИЛИТЬ мишердалди атIун.

СПИНА далу; повернуться спиной далу элкъуьрун. ♦ гнуть спину см. гнуть; взвалить на спину далудал вигьин, кIулаз ягъун; испытать на своей спине жуван кьилел атана чир хьун.

СПИНКА 1. см. спина. 2. далу; спинка стула стулдин далу (далу агалддай кьакьан пай); выкроить спинку пиджака пенжекдин далу хкатIун.

СПИННОЙ далудин; юкьван ттарцин; спинной хребет далудин кьаскьан, юкьван ттар; спинной мозг юкьван ттарцин мефтI.

СПИРАЛЬ ж спираль (1. мат. алчуд хьайи, алчуд жез-жез фейи цIар. 2. тех. гьа тегьерда алчуднавай сим, мес. электричестводин плиткада твадай).

СПИРТ спирт.

СПИРТНОЙ 1. спиртдин. 2. спирт квай; спиртные напитки ичкияр, пиянардай (спирт квай) ичкияр (мес. чехир, эрекь ва мсб).

СПИРТНОЕ пиянардай ичкияр, кефли ийидай (спирт квай) ички.

СПИРТОВАТЬ несов. спирт кутун; спирт кужумиз тун; спиртда ттун.

СПИРТОВКА спиртовка (спиртдал кудай лампа, псис).

СПИСАТЬ 1. ччин къачун, килигиз кхьин; кхьена къачун. 2. бухг. кхьена акъудун, кIвачихъай галудун, списать со счёта счётдай кхьена акъудун; списать долг бурж кIвачихъай галудун.

СПИСАТЬСЯ чар (чарар) кхьин (сада-садаз) кхьена хабар кьун; кхьена меслят авун.

СПИСОК 1. сиягь, список; список учащихся кIелзавайбрун сиягь. 2. список, копия (мес. са документдин, са шиирдин къачур ччин).

СПИСЫВАТЬ несов., см. списать.

СПИСЫВАТЬСЯ несов., см. 1) списаться; 2) списать.

СПИТЬСЯ разг. лап пияниска хьун, гьамиша пиянискавал ийиз чIур хьун.

Дата добавления: 2014-01-11