I. УМШТН. Иҗлинбахлур, теңгсин экн,

Төрскн һазр юуһарн эңкр?

Иҗлинбахлур, теңгсин экн,

Иньглҗ өссн эңкр теегм –

Эн эргндән басл дуртав,

Эн эргн – Төрскм лавта.

Кен, альд чигн сурхла,

Келхм негн – худл уга!

Төрскн һазр-уснасн салхла,

Төрүц бәәҗ чадш угав!

Чама уга герл уга,

Чама уга серл уга,

Чама уга җирһл уга!

Камбар ивтрсн цевр аһарнь

Каңкнад, манурсн өрин маңһарнь –

Киилх дутман седкл уудна,

Киилх дутман зүркн цуудна,

Килмҗтә Төрскн ханҗ дуулна.

Бембин Т.

Сурврмудт хәрү өгтн:

Шүлг чееҗәр дастн:

1. Мана төрскн юунас эклнә?

2. Төрскн һазр күн болһнд ямаран?

3. Төрскн һазрурн кен болв чигн юңгад темцнә?

4. Төрскн һазрин аһар ямаран чинр зүүнә?

5. Чамд төрскн һазр юуһарн өөрхн?

6. Чини төрскн һазр ямаран нертә?

7. Төрскн һазриннь тускар ю меднәч?

II. УХАЛҖ БИЧЛҺН

Бәәсн һазр-уснаннь тускар дора өггдҗәх зураһар ахр келвр бичтн.

1. Тана һазр-усна нерн.

2. Ахр тууҗнь.

3. Аһун кемҗәнь.

4. Ончта ормснь.

5. Ямр кевәр һазр-усндан дуртавт.

• • Соңстн. Анҗан төрскн һазр селән эс гиҗ балһсн болну?

Анҗа дөрвдгч класст сурна. Энүнә өрк-бүл ик, өнр-өсклң. Эцкнь малын эмчәр көдлнә, экнь школын багш. Эднә өрк-бүл дала мал бәрнә. Малан кеер хәрүлнә. Авһнь адуч, эн сән тохма мөрд өскнә. Анҗа мөрәр довтлхдан дурта.

Мана селән

Җамбан иньг

I. ТОДЛТН

рис. села на берегу реки рис. реки,

селән

һол

рис. лебедя, мальчика

рис. камыш, лебеди

хун көвүн

хулсн

II. УМШТН Шинҗлтн: Хун юңгад нислго бәәв?

Хальмгин ар үзгәр Цаһан Нур, Чарлакт болн Хошуд нертә цөн хотн бәәнә. Эн селәд Шорв һолын амар бүүрлнә. Шорв һол эклцән Иҗл һолас авна. Хаврин цагт эн һол усар дүүрч делврнә. Бәәрн улс эн һолас заһс бәрнә.

Нааран олн зүсн шовуд нисч ирнә. Эн хавр нааран хойр цаһан хун нисч ирв. Эдн хулснд үүрән ясв. Цөн цагин хөөн шар һууҗмулмуд һарв. Зунын чилгчәр һууҗмулмуд өсв. Эдн нисдг дасв. Шовуд дулан һазрур нисх цаг өөрдв. Хунмуд бас дулан һазрур нисхдән белдв.

Чарлакт хотнд мини үр Җамба бәәнә. Энүнлә нег соньн йовдл болв. Нег дәкҗ Җамба һолын көвәд наадҗ йовла. Эн хулсн дотр шовуна ә соңсв. Җамба хулсн тал усчв. Хулснд һууҗмул кевтнә. Эн көндрхш. Шовуна көл хуһрҗ одсн бәәҗ. Җамба шовуг гертән авч ирв. Көвүнә аавнь һууҗмулыг эмнв. Җамба иньгтән Цәкр гидг нер өгв. Кесг хонгтан Җамба иньгән арднь

орад хәләв. Җамба һууҗмулла үүрлв.

Цәкрин көлнь эдгв. Җамба шовуг бәәрнднь күргв. Энүнә бүл хуныг байртаһар тосв. Җамба йир икәр байрлв. Седкл санамр хәрв.

Намр йосндан ирв. Нүүдг шовуд өмн үзг хәләһәд нисв. Җамбан иньгин бүл бас нисәд һарв. Нисч йовсн шовуд заагас Цәкрин дун соңсгдв. «Менд бә! Менд бә!» – гисн болв. «Менд йов, иньг, Цәкр!» – гиҗ Җамба арһул бийдән келв.

Пунцга Н.

III. ТЕКСТИН УЧР-УТХИН МЕДВР БҮРТКЛҺН

Чик эс гиҗ буруһинь йилһҗ келтн:

1. Чарлакт гидг хотн.

2. Цаһан Усн гидг селән.

3. Шорв һол бәәнә.

4. Ут һол бәәнә.

5. Намрар хунмуд нисч ирнә.

6. Хаврар хунмуд нисч ирнә.

7. Җамба теегт наадҗ йовла.

8. Җамба һолын көвәд наадҗ йовла.

9. Хулсн заагт ә соңсгдв.

10. Уснд ә соңсгдв.

Сурврмудт хәрү өгтн:

1. Көвүнә нерн кемб?

2. Эн ямаран нертә хотнд бәәнә?

3. Ямаран һолын көвәд бәәнә?

4. Хаврт нааран ямаран шовуд нисч ирнә?

5. Эдн альд үүрән ясна?

6. Җамба юуна әм харсч авна?

Күүндтн:

Байр: Җамба альд бәәнә?

Киштә: Чарлакт гидгхотнд бәәнә.

Байр: Нааран ямаран шовуд нисч ирнә?

Киштә: Хунмуд нисч ирнә.

Байр: Үүрән альд ясна?

Киштә: Үүрән хулсн дотр ясна.

Байр: Җамба ямаран сән керг күцәв?

Киштә: Хунын һууҗмлд нөкд болв.

Байр: Эн үлгүр ю медүлҗәнә?

Киштә: Йиртмҗ харх кергтә гиҗәх үлгүр.

• • Соңстн. Эн ямаран нертә хотн?

Цаһан Нур селәнәс хол биш бичкн хотн бәәнә. Эн хотн Шорв һолын көвәһәр бүүрлнә. Шорв һол хаврин цагт усар делврнә. Нааран олн зүсн шовуд ирҗ өөмнә. Әмтн энд заһс бәрнә.

*Көдлмшин девтрәр көдллһн.

Мана балһсд

I. ТОДЛТН

(Рис. городов):

рис. Городовиковск

рис. Элиста

Элст Городовиковск

рис. Лагань

Лагань

Дата добавления: 2014-11-06