Тапсырма. Экологиялық мониторинг, оның ұйымдасу принциптерімен таныса отырып, оның классификациясына назар аударыңыздар

Тапсырма

Тапсырма

Экологиялық мониторинг, оның ұйымдасу принциптерімен таныса отырып, оның классификациясына назар аударыңыздар. Мониторинг типтеріне толық анықтама беріңіздер.

ҚР қоршаған ортаға қатысты ең негізгі құжаты ҚР Экологиялық кодексін талдаңыздар.

ҚР тұрғындарына экологиялық білім мен тәрбие беру ерекшеліктерін талдаңыз.

Бақылау сұрақтары:

1. Қазақстан Республикасының экологиялық мәселелері қандай?

2. Арал маңының әлеуметтік-экологиялық мәселесін ашыңыз.

3. Семей ядролық полигоны мәселесін түсіндіріңіз.

4. Каспий теңізінің экологиялық мәселелері қандай?

5. Балқаштың экологиялық мәселелері қандай?

6. Экологиялық мәселелерді шешу жолдарын келтіріңіз.

Әдістемелік нұсқаулар:

Студенттер республикамыздағы антропогенді геосистемалық өзгерістерді және осы факторды туғызатын себептерді жақсы білуі керек; алған білімдерін экожүйе біртұтастығын сақтауда түрлердің экологиялық факторларға тәуелді екенін түсіну керек. Практикалық жұмыс соңына қарай студенттер экологиялық шиеленісушілік деңгейлерін, оларды қалпына келтіруге арналған іс-шараларды атайды. Әңгіме барысында студенттер апаттық және дағдарыстық жағдайдағы геоэкологиялық аймақтарды қалпына келтіру және реттуге арналған нұсқаулық мысалдар келтіреді.

Студенттердің оқытушылармен өздік жұмысы №1

Сабақтың тақырыбы: Экология ғылымының қысқаша даму тарихы.

Мақсаты: экология ғылымы және «тұрақты дамудың» негізгі түсініктерінің маңызын анықтау, ғылымның қалыптасу тарихының дамуына үлес қосқан ғалымдармен танысу.

1 тапсырма: Төмендегі сұрақтарға жауап беріп, талдаңыздар:

1. Экология терминінің анықтамасы.

2. Кім және қай жылы экология терминін ғылымға енгізді?

3. Экологияның басты бөлімдері:

4. Аутэкология нені зерттейді?

5. Демэкология нені зерттейді?

6. Синэкология нені зерттейді?

7. Экология ғылымының қалыптасуының үш кезеңі:

8. Тұрақты даму түсінігінің анықтамасы:

9. Экология ғылымының міндеттері:

10.Экологияның зерттеу әдістері:

2 тапсырма: Экология ғылымының қалыптасу тарихының күнтізбесін жасап, талдаңыздар:

Жылдары	Авторы	Елі	Экологиялық маңызы
Б.э.д.УІ-УІ ғ.ғ.	-	Ежелгі Үндістан	«Махабхарата» және «Рамаяна» поэмаларында 50 түрлі жануарлардың мекен ету ортасы мен тіршілік етулері сипатталған.

Әдебиеттер:

1. Оразбаева Р.С., Дәрібай А.О. Экология. Оқулық. Астана, 2010.

2. Бейсенова Ә.Б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Оқу құралы. Алматы, 2004.

3. Сағымбаев Ғ.Қ. Экология негіздері. Оқу құралы. Алматы, 1995.

4. Оспанова Г., Бозшатаева. Экология. Оқу құралы. Алматы, 2000.

5. Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы. Алматы,«Ғылым», 1997, қаз.ауд. Көшкімбаев Қ.С.

6. Мәмбетқазиев Е., Сыбанбеков Қ. Табиғат қорғау. Оқу құралы. Алматы, «Қайнар», 1990.

7. Жамалбеков Е.Ү., Білдебаева Р.М. Жалпы топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы, «Қазақ университеті», 2000.

8. Мирзадинов Р.А. Экология и устойчивое развитие. Учебник. Алматы, 2010

9. Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. Алма-Ата, «Ана тілі», 1991.

10. Байтулин И.О. Экология Казахстана. Алматы, 2003.

Студенттердің оқытушылармен өздік жұмысы №2

Сабақтың тақырыбы: Тірі ағзалар мекендейтін басты тіршілік ету орталары.

Мақсаты: Тірі ағзалар мекендейтін басты тіршілік ету орталарымен және олардың ұйымдасу деңгейлерімен танысу.

Бақылау сұрақтары:

1. Ағзалардың ұйымдасу деңгейлері.

2. Тіршілік ету орталары деген не және қандай орталарда тірі ағзалар мекендейді?

3. Тірі ағзалар қоршаған ортаға бағынышты және оларға қоршаған ортаның әсерін қалай түсіндіресіз?

4. Ағзалардың тірі қалуы деген не?

5. Анабиоз күйі деген не, оның экологиялық маңызы.

6. Абиогенез теориясы мен биогенез теориясының айырмашылығы.

7. Су ортасын мекендеушілер қалай аталады?

8. Гидробионттардың экологиялық топтары.

9. Суда тіршілік ететін өсімдіктердің түрлері.

10. Гидатофиттер.

11. Гидрофиттер.

12. Гигрофиттер.

13. Жарық жағдайына байланысты өсімдіктердің экологиялық топтары.

14. Температуралық режимге байланысты жануарлардың топтары.

15. Фотопериодизм деген не?

Әдебиеттер:

1.Оразбаева Р.С., Дәрібай А.О. Экология. Оқулық. Астана, 2010.

2.Бейсенова Ә.Б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Оқу құралы. Алматы, 2004.

3.Сағымбаев Ғ.Қ. Экология негіздері. Оқу құралы. Алматы, 1995.

4.Оспанова Г., Бозшатаева. Экология. Оқу құралы. Алматы, 2000.

5.Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы. Алматы,«Ғылым», 1997, қаз.ауд. Көшкімбаев Қ.С.

6.Мәмбетқазиев Е., Сыбанбеков Қ. Табиғат қорғау. Оқу құралы. Алматы, «Қайнар», 1990.

7.Жамалбеков Е.Ү., Білдебаева Р.М. Жалпы топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы, «Қазақ университеті», 2000.

8.Мирзадинов Р.А. Экология и устойчивое развитие. Учебник. Алматы, 2010

9.Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. Алма-Ата, «Ана тілі», 1991.

10. Байтулин И.О. Экология Казахстана. Алматы, 2003.

Студенттердің оқытушылармен өздік жұмысы №3

Сабақтың тақырыбы: Экологиялық факторлардың түрлері.

Мақсаты: экологиялық факторлардың түрлері, абиотикалық факторлардың ерекшеліктерімен танысу.

Бақылау сұрақтары:

1. Экологиялық факторлардың анықтамасы.

2. Экологиялық факторлардың түрлері.

3. Абиотикалық факторлар деген не?

4. Либихтың минимум заңы.

5. Шелфордтың толеранттылық заңы.

6. Экологиялық валенттілік.

7. Оптимум зонасы..

8. Пессимум зонасы..

9. Эврибионтты ағзалар

10.Стенобионтты ағзалар

Әдебиеттер:

1. Оразбаева Р.С., Дәрібай А.О. Экология. Оқулық. Астана, 2010.

2. Бейсенова Ә.Б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Оқу құралы. Алматы, 2004.

3. Сағымбаев Ғ.Қ. Экология негіздері. Оқу құралы. Алматы, 1995.

4. Оспанова Г., Бозшатаева. Экология. Оқу құралы. Алматы, 2000.

5. Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы. Алматы,«Ғылым», 1997, қаз.ауд. Көшкімбаев Қ.С.

6. Мәмбетқазиев Е., Сыбанбеков Қ. Табиғат қорғау. Оқу құралы. Алматы, «Қайнар», 1990.

7. Жамалбеков Е.Ү., Білдебаева Р.М. Жалпы топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы, «Қазақ университеті», 2000.

8. Мирзадинов Р.А. Экология и устойчивое развитие. Учебник. Алматы, 2010

9. Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. Алма-Ата, «Ана тілі», 1991.

10. Байтулин И.О. Экология Казахстана. Алматы, 2003.

Студенттердің оқытушылармен өздік жұмысы №4

Сабақтың тақырыбы: Популяция экологиясы – демэкология.

Мақсаты: Популяцияның қасиеттері мен сандық және динамикалық сипаттамаларын, негізгі нышандарымен танысу.

Бақылау сұрақтары:

1. Популяция түсінігі.

2. Түр-экологиялық бірлік.

3. Ареал түрлері: тегіс, дизъюнктивті

4. Космополиттер, убиквистер, эндемиктер.

5. Популяцияның классификациясы. (элементарлы, экологиялық, географиялық, перманентті, темпоральды, панмиктикалық, клональды, клональды-панмиктикалық)

6. Түрдің критерийлері.

7. Популяцияның тығыздығы деген не?

8. Іріктеп алу.

9. Бірқалыпты таралу.

10. Кездойсоқ таралу.

11. Популяцияның өсімі.

12. Популяцияның жастық және жыныстық құрылымы.

13. Экспоненциалдық қисық пен логистикалық қисық нені білдіреді?

14. Ортаның қарсылығы.

Әдебиеттер:

1. Оразбаева Р.С., Дәрібай А.О. Экология. Оқулық. Астана, 2010.

2. Бейсенова Ә.Б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Оқу құралы. Алматы, 2004.

3. Сағымбаев Ғ.Қ. Экология негіздері. Оқу құралы. Алматы, 1995.

4. Оспанова Г., Бозшатаева. Экология. Оқу құралы. Алматы, 2000.

5. Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы. Алматы,«Ғылым», 1997, қаз.ауд. Көшкімбаев Қ.С.

6. Мәмбетқазиев Е., Сыбанбеков Қ. Табиғат қорғау. Оқу құралы. Алматы, «Қайнар», 1990.

7. Жамалбеков Е.Ү., Білдебаева Р.М. Жалпы топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы, «Қазақ университеті», 2000.

8. Мирзадинов Р.А. Экология и устойчивое развитие. Учебник. Алматы, 2010

9. Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. Алма-Ата, «Ана тілі», 1991.

10. Байтулин И.О. Экология Казахстана. Алматы, 2003.

Студенттердің оқытушылармен өздік жұмысы № 5

Сабақтың тақырыбы: Бірлестіктер экологиясы – синэкология.

Мақсаты: Экожүйе компоненттері және олардың сипаттамаларымен,биотикалық факторлардың ағзалар үшін маңызымен танысу.

Бақылау сұрақтары:

1. Биотикалық факторлар деген не?

2. Гомотипті реакциялар мен гетеротипті реакциялардың айырмашылығы.

3. Биотикалық факторлардың экологиялық топтары.

4. Топтық немесе массалық эффектісі.

5. Олли принципі

6. Биотикалық қарым-қатынас типтері

7. Гаузе принципі қалай тұжырымдалады?

8. Экологиялық қуыс түсінігі. Экологиялық қуыстың бөліну құбылысы.

9. Экологиялық диверсификация, диверсификацияның бөліну құбылысы

10. Биоценоздардың төзімділігі.

11. Аллелопатия, антибиоз, микориза қарым-қатынастарының механизмі.

Әдебиеттер:

1. Оразбаева Р.С., Дәрібай А.О. Экология. Оқулық. Астана, 2010.

2. Бейсенова Ә.Б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Оқу құралы. Алматы, 2004.

3. Сағымбаев Ғ.Қ. Экология негіздері. Оқу құралы. Алматы, 1995.

4. Оспанова Г., Бозшатаева. Экология. Оқу құралы. Алматы, 2000.

5. Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы. Алматы,«Ғылым», 1997, қаз.ауд. Көшкімбаев Қ.С.

6. Мәмбетқазиев Е., Сыбанбеков Қ. Табиғат қорғау. Оқу құралы. Алматы, «Қайнар», 1990.

7. Жамалбеков Е.Ү., Білдебаева Р.М. Жалпы топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы, «Қазақ университеті», 2000.

8. Мирзадинов Р.А. Экология и устойчивое развитие. Учебник. Алматы, 2010

9. Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. Алма-Ата, «Ана тілі», 1991.

10. Байтулин И.О. Экология Казахстана. Алматы, 2003.

Студенттердің оқытушылармен өздік жұмысы № 6

Сабақтың тақырыбы: Экожүйенің құрылу заңдылықтары.

Мақсаты: Экожүйе компоненттері және экожүйедегі заттар мен энергия ағынына тоқталу.

Бақылау сұрақтары:

1. Синэкология нені зерттейді? Терминнің авторы.

2. Биоценоз, биотоп, биогеоценоз, экожүйе түсінігі.

3. Фитоценоз, зооценоз, микробоценоз.

4. Экожүйенің жіктелуі?

5. Экожүйедегі циклдік өзгерістер.

6. Экожүйенің гомеостазы деген не?

7. Экожүйедегі қоректік тізбек, қоректік торларды, қоректік деңгейлерді түсіндіріңіз.

8. Экологиялық сукцессия, оның түрлері: бастапқы, қайталанған, аллогенді, аутогенді, табиғи, антропогенді.

9. Экологиялық пирамидалар: сандар пирамидасы, биомасса пирамидасы, энергия пирамидасы.

10. Экожүйедегі зат айналымға қатысатын компоненттер: биогенді элементтер, продуценттер, консументтер, редуценттер.

11. Экожүйедегі заттар мен энергия ағыны.

12. Агроэкожүйелер: ауылшаруашылық экожүйелері, агроценоздар. Урбанистикалық жүйелер: өндірістік зоналар, селитебті зоналар, рекреациялық зоналар, транспорттық жүйелер және қондырғылыр.

13. Индустриальды-қала экожүйелерінің ерекшеліктері.

Әдебиеттер:

1. Оразбаева Р.С., Дәрібай А.О. Экология. Оқулық. Астана, 2010.

2. Бейсенова Ә.Б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Оқу құралы. Алматы, 2004.

3. Сағымбаев Ғ.Қ. Экология негіздері. Оқу құралы. Алматы, 1995.

4. Оспанова Г., Бозшатаева. Экология. Оқу құралы. Алматы, 2000.

5. Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы. Алматы,«Ғылым», 1997, қаз.ауд. Көшкімбаев Қ.С.

6. Мәмбетқазиев Е., Сыбанбеков Қ. Табиғат қорғау. Оқу құралы. Алматы, «Қайнар», 1990.

7. Жамалбеков Е.Ү., Білдебаева Р.М. Жалпы топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы, «Қазақ университеті», 2000.

8. Мирзадинов Р.А. Экология и устойчивое развитие. Учебник. Алматы, 2010

9. Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. Алма-Ата, «Ана тілі», 1991.

10. Байтулин И.О. Экология Казахстана. Алматы, 2003.

Студенттердің оқытушылармен өздік жұмысы № 7

Сабақтың тақырыбы: Биосфера және оның тұрақтылығы

Мақсаты: Биосфераның құрылымы, ондағы заттар айналымы және энергия ағынын түсіну.

Бақылау сұрақтары:

1. Биосфера деген не?

2. Биосфераның құрылымы.

3. Биотикалық айналым.

4. Табиғаттағы су айналымы.

5. Биосферадағы оттек айналымы.

6. Биосферадағы көміртек айналымы.

7. Азот айналымы.

8. Биосферадағы биогенді элементтердің айналымы.

9. Аэробты организмдер.

10. Анаэробты организмдер.

Әдебиеттер:

1. Оразбаева Р.С., Дәрібай А.О. Экология. Оқулық. Астана, 2010.

2. Бейсенова Ә.Б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Оқу құралы. Алматы, 2004.

3. Сағымбаев Ғ.Қ. Экология негіздері. Оқу құралы. Алматы, 1995.

4. Оспанова Г., Бозшатаева. Экология. Оқу құралы. Алматы, 2000.

5. Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы. Алматы,«Ғылым», 1997, қаз.ауд. Көшкімбаев Қ.С.

6. Мәмбетқазиев Е., Сыбанбеков Қ. Табиғат қорғау. Оқу құралы. Алматы, «Қайнар», 1990.

7. Жамалбеков Е.Ү., Білдебаева Р.М. Жалпы топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы, «Қазақ университеті», 2000.

8. Мирзадинов Р.А. Экология и устойчивое развитие. Учебник. Алматы, 2010

9. Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. Алма-Ата, «Ана тілі», 1991.

10. Байтулин И.О. Экология Казахстана. Алматы, 2003.

Студенттердің оқытушылармен өздік жұмысы 8

Сабақтың тақырыбы: Тұрақты даму концепциясы.

Мақсаты: Студенттерді тұрақты даму концепциясымен таныстыру.

1.«Тұрақты даму» концепциясы

2.Рим клубының құрылуы, негізгі мақсаттары мен мүдделері.

3.БҰҰ қоршаған ортаға қатысты конференциялардың декларациясында қарастырылған негізгі принциптер. (Стокгольм 1972). Рио-де-Жанейро 1992

4.Рио+10 саммитінде қабылданған негізгі шешімдер.

5. Қоршаған орта саласындағы негізгі конвенциялар.

6. ХХІ ғасыр күн тәртібінің көтерген мәселелері.

7. Біздің ортақ болашағымыз есептік баяндамасы.

8. ҚР экологиялық қауіпсіздік концепциясы.

Әдебиеттер:

1. Оразбаева Р.С., Дәрібай А.О. Экология. Оқулық. Астана, 2010.

2. Бейсенова Ә.Б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Оқу құралы. Алматы, 2004.

3. Сағымбаев Ғ.Қ. Экология негіздері. Оқу құралы. Алматы, 1995.

4. Оспанова Г., Бозшатаева. Экология. Оқу құралы. Алматы, 2000.

5. Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы. Алматы,«Ғылым», 1997, қаз.ауд. Көшкімбаев Қ.С.

6. Мәмбетқазиев Е., Сыбанбеков Қ. Табиғат қорғау. Оқу құралы. Алматы, «Қайнар», 1990.

7. Жамалбеков Е.Ү., Білдебаева Р.М. Жалпы топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы, «Қазақ университеті», 2000.

8. Мирзадинов Р.А. Экология и устойчивое развитие. Учебник. Алматы, 2010

9. Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. Алма-Ата, «Ана тілі», 1991.

10. Байтулин И.О. Экология Казахстана. Алматы, 2003.

Студенттердің оқытушылармен өздік жұмысы 9

Сабақтың тақырыбы: Тұрақты дамудың стратегиясы мен принциптері.

Мақсаты: Тұрақты дамудың стратегиясы мен принциптерін талдау.

1. Қоғамдық ұйымдардың, саяси партиялардың, бұқаралық ақпарат құралдарының экология және тұрақты даму саласындағы алатын орны.

2. Тұрақты дамудың стратегиясы мен принциптерін жүзеге асыратын стратегиялық бағдарламалар және мемлекеттің экологиялық саясаты.

3. Тұрақты дамуды қамтамасыз ететін халықаралық ұйымдардың мақсаттары, міндеттері, қызмет аясы, жобалары.

Әдебиеттер:

1. Оразбаева Р.С., Дәрібай А.О. Экология. Оқулық. Астана, 2010.

2. Бейсенова Ә.Б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Оқу құралы. Алматы, 2004.

3. Сағымбаев Ғ.Қ. Экология негіздері. Оқу құралы. Алматы, 1995.

4. Оспанова Г., Бозшатаева. Экология. Оқу құралы. Алматы, 2000.

5. Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы. Алматы,«Ғылым», 1997, қаз.ауд. Көшкімбаев Қ.С.

6. Мәмбетқазиев Е., Сыбанбеков Қ. Табиғат қорғау. Оқу құралы. Алматы, «Қайнар», 1990.

7. Жамалбеков Е.Ү., Білдебаева Р.М. Жалпы топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы, «Қазақ университеті», 2000.

8. Мирзадинов Р.А. Экология и устойчивое развитие. Учебник. Алматы, 2010

9. Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. Алма-Ата, «Ана тілі», 1991.

10. Байтулин И.О. Экология Казахстана. Алматы, 2003.

Студенттердің оқытушылармен өздік жұмысы № 10

Сабақтың тақырыбы: Табиғи ресурстар оларды тиімді пайдалану тұрақты дамудың негізгі аспектісі ретінде

Мақсаты: Табиғат ресурстарын тиімді пайдалану теориясын талдау.

1. Табиғи қорларды пайдаланудың жалпы инженерлік шаралары.

2. Табиғатты қорғаудың аспектілері:

1.Экономикалық аспектісі

2.Сауықтыру-гигиеналық аспектісі

3.Тәрбиелік аспектісі

4.Эстетикалық аспектісі

5.Ғылыми-танымдық

Әдебиеттер:

1. Оразбаева Р.С., Дәрібай А.О. Экология. Оқулық. Астана, 2010.

2. Бейсенова Ә.Б. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Оқу құралы. Алматы, 2004.

3. Сағымбаев Ғ.Қ. Экология негіздері. Оқу құралы. Алматы, 1995.

4. Оспанова Г., Бозшатаева. Экология. Оқу құралы. Алматы, 2000.

5. Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы. Алматы,«Ғылым», 1997, қаз.ауд. Көшкімбаев Қ.С.

6. Мәмбетқазиев Е., Сыбанбеков Қ. Табиғат қорғау. Оқу құралы. Алматы, «Қайнар», 1990.

7. Жамалбеков Е.Ү., Білдебаева Р.М. Жалпы топырақтану және топырақ географиясы мен экологиясы. Алматы, «Қазақ университеті», 2000.

8. Мирзадинов Р.А. Экология и устойчивое развитие. Учебник. Алматы, 2010

9. Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. Алма-Ата, «Ана тілі», 1991.

10. Байтулин И.О. Экология Казахстана. Алматы, 2003.

Студенттердің оқытушылармен өздік жұмысы №11

Биосфера тұрақсыздығының шығыуындағы антропогендік фактордың әсері

Мақсаты: Биосфера тұрақсыздығының шығу себептерін талдау.

Дата добавления: 2014-11-25