Знешняя палітыка Францыі ў 1980-я - 2010-я гг

Знешнепалітычная праграма ўраду Мітэрана-Маруа абвяшчала неабходнасць разрадкі міжнароднай напружанасці і падтрымання добрасуседскіх адносінаў з усімі краінамі. Разам з тым, насуперак чаканням многіх, сацыялісты падкрэслівалі адданасць Францыі НАТО і настойвала на ўзмацненні французскіх узброеных сілаў, асабліва ўдасканаленні ракетна-ядзернай зброі. Ва ўмовах вяртання ад палітыкі разрадкі да "халоднай вайны" і пачатку новага вітку гонкі ўзбраенняў Францыя падтрымала размяшчэнне ў Еўропе амерыканскіх ядзерных ракет сярэдняй дальнасці і паслядоўна займала жорсткую антысавецкую пазіцыю (патрабаванне вываду савецкіх войск з Афганістану, скарачэнне савецкіх кантынгентаў у краінах сацыялістычнага лагеру і г.д.).

Напачатку другога тэрміну свайго прэзідэнцтва Ф. Мітэран некалькі змясціў акцэнты нацыянальнай бяспекі на карысць еўрацэнтрызму, але не настолькі, каб адмовіцца ад шчыльнага супрацоўніцтва з НАТО. Напрыклад, у студзені 1990 г. французскія войскі узялі ўдзел у вайсковай аперацыі "Бура ў пустыні".

Пасля заканчэння "халоднай вайны", аб'яднання Германіі, распаду СССР і Югаславіі Ф. Мітэран бачыў галоўную задачу французскай знешняй палітыкі ў збліжэнне з Германіяй і аб'яднанні Заходняй Еўропы. Францыя разам з ФРГ выступіла ініцыятарам Маастрыхцкага дагавора. Абмежаванне нацыянальнага суверэнітэту, якое прадугледжвалася пагадненнем, прыйшлося не даспадобы многім французскім палітыкам. Рашучы пратэст Маастрыхту заяўлялі камуністы, Нацыянальны фронт і частка галістаў. У выніку пытанне аб ратыфікацыі Маастрыхцкага пагаднення было вынесена на рэферэндум. Французскае грамадства аказалася моцна палярызаваным, але 51% выбаршчыкаў выказалася ў падтрымку пагаднення. Пасля гэтага яно было ратыфікаванае Нацыянальным сходам і набыло моц.

З прыходам у Елісейскі палац Ж. Шырака Францыя працягвала заставацца дзейсным членам Еўрапейскага Саюзу і Паўночнаатлантычнага пакту. З 1 студзеня 1999 г. у Францыі, як і ў іншых краінах ЕС, увайшла ў зварот, пакуль што яшчэ толькі безнаяўны, еўрапейская валюта – еўра. Летам таго ж году Францыя ўзяла ўдзел у вайсковай аперацыі НАТО супраць Сербіі ў Косава, хаця ў адрозненне ад падзеяў 1990 г. на Блізкім Усходзе яна праводзілася без санкцыі ААН. У 2003 г. Францыя далучылася да кааліцыі на чале са Злучанымі Штатамі ў Афганістане.

Разам з тым Францыя спрабавала прапанаваць новыя знешнепалітычныя ідэі, у тым ліку палітычную і эканамічную шматпалярнасць і шматвектарнасць і пераўтварыць Еўрасаюз у новы палітыка-эканамічны і сілавы полюс. Гэткім чынам, у 2005 г. Ж. Шырак адмовіўся ад удзелу ў Іракскай вайне. Аднак партнёры Францыі па ЕС скептычна паставіліся да падобнай перспектывы і не падтрымалі яе. Яшчэ адным правалам еўрапейскай знешняй палітыкі Францыі сталі вынікі рэферэндуму 2005 г. па пытанні ратыфікацыі еўрапейскай канстытуцыі. Французы выказаліся супраць яе, чым па-сутнасці канчаткова пахавалі сам праект.

Пралікі знешняй палітыкі папярэдняга французскага кіраўніцтва паспрабаваў вырашыць новы прэзідэнт Н. Сарказі. Адным з важнейшых пунктаў яго знешнепалітычнай праграмы стаў лозунг "Вяртання ў Еўропу". Гэтая лінія ярка праявілася ў значнай ролі, якую адыграла Францыя ў вырашэнні крызісу з канстытуцыяй ЕС. Н. Сарказі рашуча падтрымаў ідэю і практычнае ўвасабленне Лісабонскага дагавору. Гэткім чынам ЕС здолеў выйсці з палітычнага і інтэграцыйнага тупіку.

Важнае значэнне надавалася ўмацаванню французскага ўплыву ў краінах "Новай Еўропы" – краінах былых сацыялістычнага лагеру і Савецкага Саюзу. (Для гэтага ў Н. Сарказі меліся і персанальныя матывы. Яго продкі па мужчынскай лініі належалі да венгерскай арыстакратыі.) Н.Сарказі быў нават гатовы пайсці на магчымае ахалоджванне адносінаў з Германіяй – відавочным канкурэнтам у гэтай справе. Затое французскі прэзідэнт імкнуўся да далейшага ўмацавання знешнепалітычных повязяў з англасаксонскімі краінамі, перадусім з ЗША. У красавіку 2009 г. Францыя вярнулася ў вайсковую арганізацыю Паўночнаатлантычнага альянсу.

Адным з найбольш амбіцыйных знешнепалітычных праектаў Н. Сарказі стала ідэя стварэння Міжземнаморскага саюзу, які б злучыў у адзіную міжнародную структуру Еўропу, Паўночную Афрыку і Блізкі Ўсход. Гэта б не толькі дазволіла узмацніць ролю Еўропы і Францыі ў традыцыйна важным для сябе рэгіёне, але таксама абмяжоўваць міграцыю, стрымліваць ісламізацыю, забяспечваць энергетычную бяспеку і, зразумела, захоўваць тут мацнейшы эканамічны і культурнае ўплыў. Важным дасягненнем у гэтым накірунку стала правядзенне Парыжскага саміту Міжземнаморскага саюзу ў ліпні 2008 г. У склад арганізацыі ўвайшлі 43 краіны – 27 членаў ЕС і 16 краін з Балканаў, Блізкага Ўсходу і Паўночнай Афрыкі.

Тэма 9. Заходняя Германія і ФРГ ў 1945-1980-я гг.

Вынікі другой сусветнай вайны для Германіі. Акупацыйная палітыка ЗША, Вялікабрытаніі і Францыі ў Заходняй Германіі. Палітыка "чатырох Д". Адраджэнне палітычных партый і арганізацый.

Германія панесла падчас другой сусветнай вайны аграмадныя чалавечыя страты. 4,3 млн. салдат і афіцэраў вермахту загінулі ці прапалі без вестак, а яшчэ звыш 6 млн. былі параненыя. Напрыканцы вайны ў палоне саюзнікаў знаходзілася ад 10 да 11 млн. нямецкіх салдат. Прычым, калі амерыканцы і брытанцы намагаліся хутчэй адправіць палонных дадому і зняць з сябе выдаткі на іх утрыманне, то Францыя і СССР імкнуліся выкарыстоўваць іх як мага даўжэй ў якасці бясплатнай працоўнай сілы. У савецкім палоне апынулася каля 3 млн. немцаў, і апошнія з іх здолелі вярнуцца дадому толькі ў 1955 г. Страты сярод цывільных асобаў склалі яшчэ каля 1,5 млн. чалавек. Гэткім чынам у гады вайны страціла каля дзясятай часткі свайго насельніцтва.

Многія германскія гарады, асабліва ва ўсходняй частцы краіны, ляжалі ў руінах. Большая частка прамысловага абсталявання была знішчаная бамбардзіроўкамі ці пазней дэманціраваная пераможцамі. Транспартная інфраструктура ды энергасістэма былі амаль цалкам разбураныя. Каласальныя матэрыяльныя страты дапаўняліся поўнай дэзарганізацыяй грашова-фінансавай сістэмы. Агульныя фінансавыя страты дасягнулі сумы ў $300 млрд.

Не менш разбуральныя наступствы меў псіхалагічны шок, які ахапіў грамадства пераможанай Германіі. Вельмі складанай праблемай было адраджэнне нацыянальнай самасвядомасці і высвятленне прычынаў катастрофы, што здарылася з краінай.

Патсдамская канферэнцыя дзяржаў антыгітлераўскай кааліцыі вызначыла новыя межы Германіі: Усходняя Прусія перадавалася СССР, тэрыторыя да Одэра і Нэйсэ на ўсходзе – Польшчы, Судэцкая вобласць вярталася Чэхаславакіі, аднаўляўся суверэнітэт Аўстрыі. Немцы, якія пражывалі ў Венгрыі, Польшчы, Чэхаславакіі, падлягалі дэпартацыі ў Германію. Краіну чакалі буйныя рэпарацыйныя выплаты.

З моманту падпісання акту аб безагаворачнай капітуляцыі ад 8 траўня 1945 г. і да восені 1949 г. у Германіі не існавала дзяржавы. Саюзнікі па антыгітлераўскай кааліцыі падзялілі яе на чатыры акупацыйныя зоны – амерыканскую, брытанскую, савецкую і французскую – і ўзялі на сябе вярхоўную ўладу ў краіне.

Амерыканская акупацыйная зона займала каля 30% тэрыторыі; у ёй знаходзілася самае буйное пагалоўе хатняй жывёлы і выдатныя сельскагаспадарчыя ўгоддзі. Паколькі гэтая зона была адрэзаная ад мора, то пазней для лепшага забеспячэння да яе была далучаная частка брытанскай зоны з горадам Брэменам. Брытанская зона была самай значнай. Яна з'яўлялася найбуйнейшай па колькасці насельніцтва (тут пражывала 22 з 66 млн. немцаў) і найважнейшай па прамысловаму патэнцыялу. У яе склад, напрыклад, уваходзіла Рурская вобласць – індустрыяльнае сэрца Германіі. Французская акупацыйная зона, якая была вылучана з першапачатковых амерыканскай і брытанскай, была самай маленькай і па плошчы (15%) і па насельніцтву (12%). Праўда, у яе склад увайшла прамыслова важная Саарская вобласць. Савецкая зона была найбуйнейшай, не надта густанаселенай і да таго ж вельмі моцна пацярпелай ад ваенных дзеянняў (гл. тэму "Усходняя Германія і ГДР у 1945-1990 гг."). Берлін таксама быў падзелены на чатыры адпаведныя сектары, прычым савецкі займаў 46% тэрыторыі горада, дзе пражывала звыш 30% насельніцтва.

Уся паўната ўлады на нямецкіх землях засяроджвалася ў руках вайсковых адміністрацыяў Вялікабрытаніі, ЗША, СССР і Францыі. 5 чэрвеня 1945 г. была створаная Саюзная Кантрольная рада (СКР; афіцыйная назва – "Кантрольная рада па Германіі") у складзе чатырох галоўнакамандуючых акупацыйнымі войскамі. СКР была ўніверсальным органам, чые законы, загады, дырэктывы, інструкцыі і звароты датычыліся ўсіх сфераў жыцця і распаўсюджваліся на ўсе чатыры акупацыйныя зоны.

Галоўнай праблемай дзейснасці СКР было тое, што галоўнакамандуючыя фактычна падпарадкоўваліся не Радзе, а сваім урадам, кіраваліся іх указаннямі, а не клопатам аб вырашэнні агульнагерманскіх праблемаў. Рашэнні ў СКР павінны былі прымацца толькі на базе кансэнсусу, г.зн. аднагалосна, дзейнічала права вета. Таму рознагалоссі толькі нарасталі і ўсё часцей вайсковыя губернатары ў заходніх зонах і савецкі галоўнакамандуючы ў сваёй дзейнічалі, зыходзячы з уласных уяўленняў пра дэмакратыю, рэпарацыі, пакаранне нацысцкіх злачынцаў і г.д.

Па меры нарастання "халоднай вайны" разыходжанні паміж заходнімі саюзнікамі і СССР станавіліся ўсё больш і больш прынцыповымі. Рэальная ўлада ўзрастальна засяроджвалася ў руках занальных вайсковых адміністрацыяй. Роля СКР падала і ў сакавіку 1948 г. адбылося яе апошняе пасяджэнне.

Згодна з рашэннямі Патсдамскай канферэнцыі акупацыйныя ўлады бачылі сваю галоўную задачу ў правядзенні г.зв. палітыкі "чатырох Д" – непарыўна звязаных паміж сабой дэнацыфікацыі, дэмілітарызацыі, дэмакратызацыі і дэкартэлізацыі.

Праблемы дэнацыфікацыі – ліквідацыі нацызму, уплыву нацысцкай ідэалогіі, скасавання законаў Трэцяга рэйху, выдаленне нацыстаў з грамадскіх пасадаў, са школ і універсітэтаў і г.д. былі ў першыя гады акупацыі самымі актуальнымі. Гэта была вельмі няпростая задача, паколькі напрыканцы вайны ў НСДАП налічвалася каля 8,5 млн. членаў, а ў даччыных і прымыкаючых да яе арганізацыях – яшчэ блізу 10 млн. немцаў.

Хаця дэнацыфікацыя знаходзілася ў цэнтры ўвагі акупацыйных уладаў з першых дзён дзейнасці, толькі ў снежні 1946 г. СКР прыняў закон аб забароне НСДАП і ўсіх яе арганізацыяў. Дырэктыва "Арышт і пакаранне ваенных злачынцаў, нацыянал-сацыялістаў, мілітарыстаў ды інтэрнаванне, кантроль і назіранне за магчыма небяспечнымі злачынцамі" была прынятая толькі па заканчэнні Нюрнбергскага працэсу над галоўнымі ваеннымі злачынцамі (лістапад 1945 г. - кастрычнік 1946 г.), які адыграў важнейшую ролю ў дэнацыфікацыі і дэмакратызацыі Германіі. Усё гэта прывяло не толькі да вольнага трактавання праблемаў дэнацыфікацыі ў розных зонах, але і да выкарыстання розных метадаў у яе ажыццяўленні.

Для брытанскай і амерыканскай зонаў была характэрная моцная бюракратызацыя гэтага працэсу, што рабіла ўсе працэдуры зацягнутымі і малаэфектыўнымі. Акрамя таго для заходніх саюзнікаў – у найменшай ступені гэта датычылася французаў – галоўным у дэнацыфікацыі было ўсё ж не пакаранне вінаватых, а спраўнае функцыянаванне эканамічнага, фінансавага, адміністрацыйнага ды інш. механізмаў. Гэтак, напрыклад, адзін з буйнейшых банкіраў Трэцяга рэйху Герман Абс за саўдзел у нацысцкіх злачынствах быў асуджаны на 15 гадоў, адсядзеў толькі 3 месяцы, а потым быў прызначаны дарадцам брытанскай акупацыйнай адміністрацыі па фінансавай палітыцы. У выніку гэткай дэнацыфікацыі ў многіх немцаў і за мяжой складвалася ўражанне, што нацыянал-сацыялізм быў справай аднаго фюрэра і яго найбліжэйшага атачэння, а не мільёнаў немцаў. У савецкай акупацыйнай зоне палітыка дэнацыфікацыі праводзілася, мякка кажучы, менш ліберальнымі метадамі, але й больш паслядоўна. Аднак і тут улады пры неабходнасці не саромеліся прыцягваць да службы былых нацыстаў. Некаторыя нават здолелі ўпісацца ў жыццё "новай", сацыялістычнай Германіі – Германскай Дэмакратычнай Рэспублікі – і заняць там адказныя дзяржаўныя і партыйныя пасады. (Правячую Сацыялістычную адзіную партыю Германіі простыя немцы нават сталі цішком называць "партыяй дробных нацыстаў".)

Дэмілітарызацыя разглядалася як шырокі комплекс захадаў: роспуск нямецкіх вайсковых фарміраванняў і дэмабілізацыя салдат і афіцэраў; ліквідацыя ўсіх вайсковых збудаванняў; дэмантаж прадпрыемстваў ваеннай прамысловасці; забарона на выраб зброі і боепрыпасаў, на будаўніцтва самалётаў і ваенна-марскіх суднаў; абмежаванне вытворчасці металаў, хімікатаў, прадукцыі машынабудавання; выкараненне мілітарысцкіх традыцыяў. Выкананне гэтай праграмы дэмілітарызацыі ішло не без праблемаў. Акупацыйныя ўлады імкнуліся дзейнічаць, найперш, у сваіх інтарэсах. Напрыклад, справядлівая савецкая крытыка на адрас заходніх саюзнікаў за вельмі павольны дэмантаж ваенных прадпрыемстваў не перашкаджала самому СССР выкарыстоўваць нямецкі ваенны патэнцыял для вытворчасці уласнай зброі, у тым ліку атамнай. Галоўным вынікам палітыкі дэмілітарызацыі стала тое, што да моманту свайго расколу Германія стала абсалютна мірнай краінай – без войска, авіяцыі і флоту, без ваеннай прамысловасці і ваенных збудаванняў.

Дэкартэлізацыя мела на ўвазе драбненне нямецкіх манаполіяў. Ёй падлягалі канцэрны з колькасцю занятых звыш 10 тыс. чалавек, а таксама буйныя банкі і прадпрыемствы, якія належалі ваенным злачынцам. Тым не менш, у заходніх зонах акты СКР па дэкартэлізацыі фактычна выкананыя не былі. Манапалістычныя аб'яднанні, распушчаныя ў першыя гады акупацыі, хутка пачалі функцыянаваць ізноў, часам нават пад старымі назвамі. Гэтак былі адноўленыя канцэрны Крупа, Манэсмана, Цісэна, працягнулі сваю дзейнасць буйнейшыя банкі, звязаныя з гітлераўскім рэжымам – "Дойчэ банк", "Камерц банк" ды інш. Рашэнні аб дэкартэлізацыі засталіся толькі на паперы. У савецкай акупацыйнай зоне палітыка дэкартэлізацыі была выкарыстаная як нагода для нацыяналізацыі прамысловасці і фінансавых устаноў.

Слабыя дэмакратычныя традыцыі, неадназначны вопыт Веймарскай рэспублікі і, асабліва, 12 гадоў нацысцкага панавання рабілі ажыццяўленне дэмакратызацыі Германіі надзвычай складанай задачай. Кіраўніцтва амерыканскай і брытанскай акупацыйных зонаў не верылі ў гатоўнасць немцаў да дэмакратычных пераўтварэнняў. Быў уведзены "палітычны каранцін": забараняліся ўсе палітычныя партыі, распускаліся стыхійна ўзнікшыя пасля вайны антыфашысцкія камітэты. Толькі з канца 1945 г. – пачатку 1946 г. было дазволена стварэнне палітычных арганізацый – спачатку на мясцовым узроўні, а потым – толькі ў занальным маштабе. Наступным этапам дэмакратызацыі Заходняй Германіі стала правядзенне ў першай палове 1946 г. выбараў усіх узроўняў улады. Затым у другой палове 1946 г. адбылося прыняцце ландтагамі канстытуцый зямель (праўда, зацвярджаліся яны акупацыйнымі ўладамі).

Асаблівую ролю ў планах па дэмакратызацыі заходніх акупацыйных зонаў адыгрывалі галоўныя канфесіі Германіі – каталіцкая і пратэстанцкая. Іх актыўная дзейнасць павінна была, на думку акупацыйных уладаў, паспрыяць адыходу немцаў ад ідэалогіі нацызму. Не менш значнае месца адводзілася радыё, кіно і прэсе.

Гэткім чынам ужо на пачатковым этапе ажыццяўлення палітыкі "чатырох Д" намеціліся сур'ёзныя рознагалоссі паміж заходнімі акупацыйнымі дзяржавамі і СССР. Таму віною былі не столькі недасканаласць падпісаных у Патсдаме пагадненняў, колькі адрозныя мэты, якія пераследавалі былыя саюзнікі па антыгітлераўскай кааліцыі ў вырашэнні германскага пытання.

З самага пачатку заходнія акупацыйныя ўлады праводзілі палітыку жорсткага вайсковага адміністравання і дробязнай рэгламентацыі гаспадарчага жыцця. Вытворчыя магутнасці выкарыстоўваліся толькі часткова, таму ўзровень прамысловай вытворчасці ў 1945 г. склаў толькі 12% ад узроўню 1936 г. На 30 гадоў назад аказалася адкінутая сельская гаспадарка Германіі. Нягледзячы на невялікі ўздым 1946-1947 гг. сітуацыя з забеспячэннем таварамі і прадуктамі харчавання заставалася крытычнай.

У заходніх акупацыйных зонах квітнеў "чорны рынак". Германія пераўтварылася ў грамадства прымітыўнага натуральнага абмену – галоўнай універсальнай "валютай" з'яўляліся амерыканскія цыгарэты. Сітуацыю ўскладняла аграмадная колькасць уцекачоў і эвакуіраваных ў апошнія месяцы вайны, а таксама выселенага з Польшчы, Чэхаславакіі і Венгрыі нямецкага насельніцтва. Да 1947 г. агульная колькасць вымушаных перасяленцаў складала ўжо каля 12 млн. чалавек. З-за маштабных разбурэнняў і перасяленчай хвалі вельмі востра паўстала жыллёвая праблема.

Баючыся за тое, што ва ў мовах голаду і галечы шырокія масы могуць пайсці за камуністамі. Злучаныя Штаты вырашылі аказаць краінам Еўропы, найперш Германіі, значную дапамогу. 5 чэрвеня 1947 г. быў агучаны "план Маршала". Яго эфектыўнасць у значнай ступені залежала ад стану фінансавай сістэмы, але адносна даваеннага часу інфляцыя ў Германіі складала 600%! Паўстала вострая неабходнасць у правядзенні грашовай рэформы. Яна насіла шчыра канфіскацыйны характар. 20-21 чэрвеня 1948 г. кожны немец у абмен на 60 старых абясцэненых рэйхсмарак атрымліваў 60 новых дойчмарак. Астатнія грошы абменьваліся з разліку 10 да 1.

Нягледзячы на захады ўладаў па змякчэнні "абменнага шоку", многія немцы былі пастаўленыя рэформай у вельмі цяжкія матэрыяльныя ўмовы. Тым не менш, грашовая рэформа літаральна за лічаныя дні вырашыла праблему дэфіцыту і "чорнага рынку", забяспечыла спрыяльныя ўмовы для эканамічнага адраджэння краіны. У заходнія акупацыйныя зоны пайшлі амерыканскае харчаванне, абсталяванне і сыравіна. Да 1957 г. па лініі "плана Маршала" ды іншых праграм амерыканская дапамога склала $1,7 млрд., а разам з матэрыяльнымі пастаўкамі – $4-4,5 млрд.

Працэс дэнацыфікацыі і дэмакратызацыі спалучаўся з фармаваннем абноўленай нямецкай палітычнай эліты. У заходніх і усходняй акупацыйных зонах партыйнае будаўніцтва набыло значную спецыфіку. Савецкая адміністрацыя дазволіла стварэнне палітычных партый амаль адразу. У заходніх зонах пэўны час захоўваўся "палітычны каранцін". Тым не менш, некаторыя лідары даваеннай партыі каталіцкага Цэнтру цвёрда ўзялі курс на стварэнне біканфесійнай партыі, г.зн. з удзелам і каталікоў, і пратэстантаў. Гэткім чынам у 1946 г. у брытанскай зоне з'яўляецца Хрысціянска-дэмакратычны саюз (ХДС) на чале з былым обер-бургамістрам Кёльну Конрадам Адэнаўэрам (1917-1933). Практычна адначасова ў Баварыі, якая знаходзілася пад амерыканскім кантролем, быў створаны каталіцкі (потым – міжканфесійны) Хрысціянска-сацыяльны саюз (ХСС). Неўзабаве дзве ідэйна блізкія партыі – агульнагерманская ХДС і баварская ХСС – падпішуць парламенцкую унію: у перадвыбарчых кампаніях і ў парламенцкай дзейнасці яны будуць выступаць як адзіная сіла – блок ХДС/ХСС.

Некалькі пазней, у 1948 г. лібералы веймарскіх часоў заснавалі Свабодную дэмакратычную партыю (СвДП; таксама называецца "Партыяй свабодных дэмакратаў"). Лідэры СвДП вызначалі яе як "антымарксісцкую, антыклерыкальную і антыаўтарытарную партыю", якая імкнецца згуртаваць буйных прадпрымальнікаў, сярэдніх і дробных буржуа, інтэлігенцыю.

Аднаўленне дзейнасці левых партыяў сутыкалася ў Заходняй Германіяй з пэўнымі цяжкасцямі. З аднаго боку, гэта было звязана з агульнай падазронасцю акупацыйных уладаў, а з другога, радыкалізмам саміх левых, асабліва камуністаў. У адрозненне ад створаных нанова прыгаданых вышэй буржуазных партыяў, КПГ і СДПГ аднавілі сваю дзейнасць на старой арганізацыйнай ды ідэалагічнай базе. У 1945-1948 гг. у заходніх акупацыйных зонах быў створаны і шэраг іншых палітычных партыяў, аднак даволі хутка яны сышлі за палітычнай сцэны. З восені 1945 г. пачынаецца аднаўленне прафсаюзных арганізацый. У 1949 г. значная частка з іх аб'ядналася ў Аб'яднанне нямецкіх прафсаюзаў.

Ад скасавання "палітычнага каранціну" да ўтварэння ФРГ прайшло чатыры гады. За гэты час у заходніх зонах удалося ўсталяваць плюралістычную палітычную сістэму; стварыць дэмакратычную сістэму ўладных структураў ад мясцовага самакіравання да ландтагаў; праз рэферэндумы прыняць зямельныя канстытуцыі.

Дата добавления: 2014-11-08