Сурет 2.2-сурет 4 страница

Цементтегіш агрегаттарды жұмыс түрлеріне байланысты жылжымалы, жүк автомашинасына монтаждалық, барлық керекті аспаптармен қамтылып шығарды. Автомашинаның ашық платформасына – цемент ерітіндісін шегендеу құбыры тізбегіне үлкен қысыммен айдайтын поршенді сорап; ротациялық сорап – суды цемент араластырғышта цемент ерітіндісін дайындауға жеткізіп тұрады; өлшеу ыдысы цемент ерітіндісін басуға айдайтын сұйық көлемін анықтауға арналған; сорапты іске қосатын қозғалтқыш орнатылған (12.1 сурет).

	12.1 - сурет. Цемент ерітіндісін айдау және қату жағдайындағы цементтегіш агрегаттық жұмыс схемасы: 1 — өлшеу багі; 2 — цементті сорап; 3 — қуат таңдау қорабы; 4 — автомобильдіқ беріліс қорабы; 5 — қозғалтқыш; 6 — ротациялық сорап; 7 — цемент араластырғыш; 8 — цемент ыдысы.
12.2 - сурет. АСМ-25 араластырғыш агрегаты:
1 — автомобиль тасымалдау шассиі; 2 — редуктор; 3 — араластырғыш біліктердің сальникті тығыздануы; 4 — цепті беріліс қорабы; 5 — жүктемелі шнекті транспортер; 6 — жүктемелі шнекті транспортер редукторы; 7 — қарау комбасы; 8 — жуу комбасы; 9 — мөлшер көрсеткіш; 10 — айдау құбыры; 11 — араластыру білігі; 12 — қойма; 13 — шығару тірегі; 14 — шлам комбасы; 15 — донды клапан; 16 — қыбылдағыш манифольд ЦА – қосатын патрубок; 17 — цепті беріліс қорабы; 18 — қуат таңдау қорабы.

Шегендеу тізбегін цементтеуде бұрынғы практикада: ЦА320А; ЦА-320С; 3ЦА400А; УНБ-2-630-50; УНБ-2-160; УНБ-400-40 цементтегіш агрегаттары қолданылады.

Олардың бір-бірінен сораптың гидравликалық қуаттылығына қарай ажыратады. Цементтегіш агрегаттардың орталықтандырылған байланысы үшін ұңғыма сағасынан манифольд блогы қолданылады. Ол – ұңғыма сағасымен ЦА-мен жоғары қысым коллектор қосылысынан, ЦА-арқылы берілетін басу сұйығы мен суды бөліп отыратын төменгі қысым кроллекторынан тұрады. Манифольд блогі жүк көтергіш қондырғымен жабдықталған. Отандық тәжірибеде ұңғыманы цементтеуде тампонажды ерітінді дайындауда цемент араластырғыш қондырғыларын, олар гидровакуум типті араластырғыш қондырғы мен жабдықталған. ЗАС-30 араластырғыш агрегаты, цемент араластырғыш УС630 қондырғысы жеке тапсырыс бойынша АСМ-25 араластырғыш агрегаты жасалып шығарылады. Цементтегіш ұштықтар ұңғыманы жуу мен цементтеу жұмыстарын жүргізуге арналған. Түсірілген шегендеу тізбегі арнайы цементтегіш ұштығымен жабдықталады. Ол цементтегіш агрегаттың шығару құбырына (манифольд) жалғанады.

Қазіргі кезде ГЦУ-140-146; ГЦУ-168; ГЦУ-245; ГЦУ-243; ГЦУ-324; ГЦУ-340 типті цементтегіш ұштықтар қолданылады (12.3 сурет).

12.3 - сурет. Сағалық цементтегіш ұштығы: / — қақпақ; 2 — ұстағыш гайка; 3 — тығынды кран; 4 — цементтегіш тығын; 5 — тоқтатқыш бұранда; 6 – байланыс элементтері; 7 — тұлға

ГЦУ типті цементтеу ұштықтарының конструкциясы максималды 40 МПа қысымға есептелген. Осы ұштықтардың байланысу тізбегінің диаметрі 140-тан 340 мм ге дейін.

Ұштық – корпус 7, қақпақ 1 бөлгіш қондырғылардан, ұшжақты кран және манометр, 2 тоқтатқыш бұранда 5, тығынды кран 3, цементтегіш тығын 4, байланыс элементтері 6 және ұстағыш гайка 2. Ұштық корпусы 7 шығару құбыры бар. Оның төменгі бөлігіндегі төртеуі бұрыштық үш жақты тығынды кранына қосылған, ал жоғарғы шетіндегі - өткізгіш тығын кранына жалғанған. Қалған 2 құбырға тоқтатқыштар бұралған, олар цементтегіш тығынды ұстап тұру үшін. Құю (бөлгіш) тығындары шегендеу тізбегін цеементтеу кезінде бұрғы ерітіндісі мен басу сұйығын цемент ерітіндісінен ажырату үшін және цемент ерітіндісінің басылуы аяқталғандығы туралы белгі береді.

Екі сатылы цементтеуге арнайы цементтегіш тығындар (12.4 сурет).

12.4 – сурет. Цементтегіш тығындар: а — төменгі өздігінен тығыздалатын металды өзекшесімен; б — жоғарғы; в — өздігінен тығыздалатын резиналы.

Цементтеу үрдісін ұйымдастыру және бақылау

Ұңғыманы цементтеу алдын цементтегіш агрегаттар мен цемент араластырғыш қондырғыны рет-ретімен орналастыру қажет. Барлық жағдайда нақты жергілікті жағдайды ескеру қажет (жергілікті жер қыршысы, қондырғылардың орналасуы, байланыс, су гидранттарының орналасуы және т.б.). Бірақ бұған қатысты емес кез-келген жағдайда келесі шартты сақтау қажет:

Ø Цемент араласытрғыш машиналардың келетін жолында басқа заттар болмау керек;

Ø Суы бар ыдыс немесе су жүйесі жүргізілген құбырлар цемент-араластырғыш қондырғының жанында болуы керек;

Ø Қондырғылардың арасы жұмысшылардың еркін өтуіне қолайлы болуы қажет.

Цемент ерітіндісін айдауды бастағанда гидравликалық кедергі әсерінен болатын қысымды жою керек. Бұл қысым ұңғымадағы бұрғы ерітіндісінің жабысқақтығына, жылжудың статикалық кернеуіне байланысты. Бастанқыдағы қысым шамамен соңында ұңғыны жуу кезіндегі қысымға тең.

Көптеген мұнай аудандарында қысымды төмендету үшін цемент-араластырғыш қондырғыларындағы кезек-кезек қосады. Цемент ерітіндісін айдаған соң құю тығынына жауапты жұмысшы цементтегіш ұштығының тоқтатқышын ашады. Осы уақытта сораптар мен айдағыш құбырлар цемент ерітіндісінің қалдықтарынан тазарады.

Цементтеу процесі кезінде шегендеу тізбегін ары-бері қозғап отыру қажет. Қозғау шегендеу тізбегінің ұзындығына байланысты. Жоғары жылдамдықпен шегендеу құбырын ары-бері қозғауға болмайды.

Соңғы 1...2 м³ басу сұйығын бір-екі цементтегіш агрегатпен айдау керек, дәл «тоқтау» белгісін алғанша.

«Тоқтау» белгісі болмаған жағдайда есептелген басу сұйығын айдап болған соң ары қарай басу осы ұңғымаға жауапты адамның айтуы бойынша жүргізіледі. Кейде өлшеу ыдыстарының горизонт бойынша дұрыс орналаспауына байланысты цемент ерітіндісі жетпей қалады. Мұндай жағдайда 2 ден 10 % дейін ерітіндіні қайта айдайды.

Гидравликалық соққы қысымы (стоп-удар) операцияның соңындағы қысымнан 1...2 МПа қысымнан артық көтеруге болмайды. Газ ұңғымаларын цементтеу кезінде жеңілдетілген және айырлатылған цементтеудің комбинациясын сақтай отырып жұмыстың аяқталу кезінде гидростатикалық қысымының тең болуын қамтамасыз ету қажет. Ол құбыр сыртындағы кеңістіктегі (цемент және бұрғы ерітіндісі) қысым бағанасы тізбекті ұңғымаға түсіру алдындағы ұңғымадағы бұрғы ерітіндісінің қысым бағанасына тең болуы керек.

(Артқы) қайту клапанымен жабдықталған тізбекте цемент ерітіндісін басқаннан кейін цемент ұштығындағы қысымды нөлге дейін төмендету қажет. Цементтің қатуын күту (ОЗЦ) процесінде қысымның көтерілуін жою үшін жоғары температуралық ұңғымаларда цементтеу ұштығындағы кранды ашық қалдырады. Ұңғыма оқпанын және шегендеу құбырын тізбекті түсіруге дайындау, тізбекті түсіру және цементтеу кезінде табиғатқа және қоршаған ортаға тигізетін зияны аз болуы керек. Сулы горизонттардың саңылаусыздануына, кондуктор мен техникалық тізбекті цементтеуде ерекше назар аудару қажет.

Осы сұраққа байланысты 1950-1960ж.ж. көңіл аудармағандықтан мұнайлы аудандарда сулы горизонттар ластануы, ал бұл ауыз суды көптеген аймақтар қолданылады.

Шегендеу құбырларын және цементті үнемдеу экологияға байланысты артық шығындар жұмсауға әкеліп соқты. Шегендеу тізбегін цементтеу кезінде аймақтың бұрғы цементімен, химиялық реагенттермен және басқа да қоршаған ортаға зиянды заттармен ластанбауын қадағалап отыру қажет.

Нег: 1[446-541]

Бақылау сұрақтары:

1) Цементтеуді есептеу методикасы.

2) Екінші ретті ашу.

3) Сағадағы шегендеу (құбырының) тізбегінің байлануы.

4) Цементтелудің сапалылығын бақылау.

№ 13 дәріс. Өнімді қабатты екінші ретті ашу. Екінші ретті ашудың технологиясы

Ұңғыманы игергеннен кейін мұнай мен газ қабаттан пайдалану тізбегіне оосы тесік арқылы өтеді. 1 метр аралықтағы тесіктер саны мен диаметрі (перфорация тығыздығы) газ бен мұнайдың қабаттан келуі жоғары болуға есептелген.

Перфоратордың бірнеше түрі бар: кумулятивті, торпедалы, оқ тәрізді.

Ең көп тарағаны кумулятивті перфораторлар. Негізгі жұмысы кумулятивті қоқым заряд жарылысы кезінде толқынды соққы әсерінен мыс бетіне жан-жақты қысу нәтижесіеде жиналады.

Толқынды соққы әсерінен мысының ішкі жоғары бөлігі еріп майда металл қиқымға айналады, ортадан газтәрізді өніммен жарылыс кезінде шегендеу құбырына 80000-10000 м/с жылдамдықпен шамамен 30 ГПа қысымымен тесіп өтеді. Бұл жағдайда жыныста тереңдігі 300 мм канал түзіледі. Кумулятивті перфораторлар қалың қабырғаны саңылаусызданған жабық сталь құбыр. Спираль бойымен тесік тесілген, бұл арқылы кумулятивті түйіршіктер өтеді. Шегендеу құбырын тесу үшін цементті сақина мен қабатта, айдау ұңғымаларында торпедалы перфоратор қолданады.

Атылатын жарылғыш снарядтың диаметрі 22-32 мм. Атқаннан кейін снаряд жынысқа 200-250 мм тереңдікке еніп, сонда жарылады. Жарылыс нәтижесінде жыныста диаметрі 300 мм – ге тең каверна түзіледі. Оқ тәрізді перфорация техникалық (бұранда) құрап болып есептеледі. Ол кумулятивті перфораторға дейін кеңінен қолданыста болды. Негізгі кемшілігі оқ тәрізді перфорация бұралу кезінды құбыр сыртындағы цементті таста жарықшақ т.б. мүмкін.

Соңғы уақытта сулы құмарқанды тесу-әдісі кеңінен қолдануда. Бұл әдісте сорап-компрессорлы құбыр пайдалану тізбегіне түсіріп жоғарғы қысыммен құмды сұйық атқылайды. Құбырдың түбінде арқанды аппарат орнатылған. Оның түтікшелерінен жоғары жылдамдықпен құмды сұйық атқылайды. Бұл қоспа шегендеу тізбегі, цементті сақина мен жыныстың тез арада түрпілік бұзылуына әкеліп соғады. Сулы арқанды құмды тесуде шегендеу тізбегі мен цемент сақинасы жарылмайды. Және бұл әдіс тесіктердің тереңдігі мен диаметрін анықтауға мүмкіндік береді. Тескіш каналдардың қабырғаларының табиғи өткізгіштігін сақтауда және тереңдігін үлкейтуде терең қабаттағы нығыздалған коллекторды ашу, мысалы Прекарпатьеда, горизонттары Р_қ <Р_г.

Бұл шарт ескі мұнайлы аудандарда байқалады: бірінші үлкен тереңдікке барлама бұрғылауда, екінші – жоғары жатқан көп қабатты кен орнына қайтқанда. Барлық белгілі тесу әдістерінен газды сулы арқанды құмды тесу дұрыстау. Өткізілген тәжірибеге сәйкес сұйық-құмды қоспаға газ (азот) қосқанда (2-3 есе) канал ұңғыдағын үлкейтеді. Осыған байланысты кәдімгі сулы арқанды құмды тесуге қарағанда газды сулы арқанды құмды тесу басымдырақ.

Жұмыс барысында ұңғыма тереңдігінің үлкеюіне орай құбыр сыртындағы кеңістікте СКҚ-дағы аэрацияланған қоспаның тығыздығының әртүрлілігіне байланысты түтікшелерде қосымша қысым азаяды.

Мысалы 0,54 м³/мин су және 6,12 м³/мин азот (бір, екі АГУ-8К қондырғысымен жұмыс жасағанда) 2000 метр тереңдіктегі ұңғыманың орташа есептелген қоспа тығыздығының шығыны (сұйыққа қатысты газ сырғуының шығыны болмауына байланысты) құбыр сыртында 0,73 және 0,60 г/см³, ал құбырда 0,97 г/см^3.

Онда тығыздықтың әр түрлігіне байланысты қысымның қосымша азаюы 4,8-7,4 МПа-ға тең. Ұңғыма тереңдігі – 4000 м-ге ұзарғанда қысымның қосымша азаюы – 8,8-13,6 МПа. Оған байланысты азот қосқанда құбырдағы гидравликалық шығынының өсуіне байланысты сулы тесудің мүмкін тереңдігі үлкееді. Өте қажетті нұсқау – азот қосылған гидротескішті кеңінен қолдануға болады, егер ұңғымадағы қысым гидростатикалық қысымнан аз болғанда. Тереңдігі 2-4 км ұңғымаларда құбыр сырты кеңістігіндегі қысым мен гидростатикалық қысым айырмашылығын шамамен 5-15 МПа. Осыған орай төмен қысымды қабатты ашқанда басқа сұйықтардың қабатқа өтпеуі, тескіш каналдардың кірлемеуі орын алады.

Газды сулы арқанды құмды тескішпен қабатты төмен қысыммен ашу көзделген, және әрдайын ұңғыма құрғатылып отырылады. Газ пайда болуы бағананың одан да көп газдалуына әкеліп соғады, бұл жағдай жұмысты оқтайландырып отырады.

Газды сулы арқанды құмды тескішінің есептеу параметрлері

Бұл әдістеме негізгі ппараметрлерді анықтауға газ құрамы, сұғындама диаметрі және ондағы қысым азаюы, әртүрлі беріктіктегі жыныстардағы канал жасау уақытын білуге мүмкіндік береді. Құм шоғырлануы шамамен 40 тон 60 кг/м³ деп қабылданады. Ұңғы сағасындағыберілген қысымда сұғындамадағы қысым азаюын анықтауға болады.

Бұл үшін СКҚ-дағы газсұйық қоспасының гидростатикалық қысым ажырату графигі тұрғызылады (13.1 сурет) және құбыр сыртындағы кеңістіктегі үнемі қысым шығынына, әртүрлі газды қоспалар, СКҚ ұзындығы, сағадағы қысым. Ұңғыманы 1000 м-ге тереңдегенде газды санның азаюы (1 ден 200 – ге дейін азаю) қисық орналасуымен байланысты. Бұл жағдайда газ саны мен қысым өзгеруінің газ фазасында болады.

13.1 - сурет. Сұйық шығыны 6 л/с азот –сулы қоспаның құбыр сырты кеңістіктегі қозғалысы және СКҚ-дағы қысым бөлінісі. Сағадағы қысым 1 МПа құбыр сыртындағы кеңістік үшін және 15,0; 25,0; 30,0 МПа СКҚ –дағы Г-қоспасының әртүрлі газды сандары үшін (м³/м³).

13.2 – суретте тереңдіктің өсуіне байланысты азот шығынының өзгеру графигі көрсетілген. Сұйықтың шығыны 6 л/с болғанда ψ = 0,3 қамтамасыз ету үшін 2000 м тереңдіктегі тесуге керекті газ шығыны 24 м³/мин, ал 3000 м тереңдікте – 36 м³/мин. Сәйкесінше үнемі газқұрамын сақтау үшін тереңдікке байланысты газ шығынын арттыру қажет.

13.2 – суретте берілген шарттағы канал жасаудың - 16 м³/мин және газ саны - 45 м³/м³ керекті азот шығынын анықтау керек.

Есептеу мысалдарын қараймыз.

2000 м тереңдікте тесу тәсім – газ құрамы – 0,2, сұйық шығыны 6 л/с, сұғындама диаметрі – 4, 5 мм, сағадағы қысым – 30 МПа. Канал тесу уақыты 60 минутқа тең. Екі сұғындамалы аппарат қондырғы саны – 10. Ұңғыма 146 мм-лік пайдалану тізбегімен және 73 мм құбырмен жабдықталған.

Сұғындама қысым төмендеуін келесі байланыстан анықтаймыз:

мұнда: - сұғындамадағы қоспада құмның болуына байланысты гидравликалық шығынының көбеюі әсерінен қысым төмендеуінің азаюын ескеретін коэффициент ( =1,15);

- сағадағы қысым;

- құбырдағы және құбыр сыртындағы кеңістіктегі қоспаның гидростатикалық бағана қысым (13.2 – суреттен анықталады);

, - құбырдағы және құбыр сыртындағы кеңістіктегі үйкеліс кезіндегі қысымдар шығыны (13.4 – суреттен анықталады);

- құбыр сыртындағы тәсіл жүргізу кезіндегі қысым 1,0МПа тең..

Азот сулы арқанды құмды тесу әдісі арқылы канал тесуге қажет газ тәрізді азот санымен келесі формула бойынша анықталады:

мұнда - азоткөлемі, м³; n —АГУ агрегатт саны, дана., өнімділігі , м³/мин; - аппарат қондырғы саны; -ұңғыма көлемі, м³; - канал тесу мерзімі, мин.

Жұмыс жасау үшін екі 4АН-700 және үш АГУ 6000-500/200 агрегаты қажет. Сұйықтықты қажет ететін сақиналы жүйеде жұмыс жасауда сұйық көлемі шамамен екі ұңғыма көлеміндей - 50 м³.

Нег: 1[577 - 625]

Бақылау сұрақтары:

1) Екінші рет ашу технологиясы.

2) Қабат флюидін шақыру тәсілдері.

3) Газды сулы арқанды құмды тескішінің есептеу параметрлері.

4) Сағада шегендеуші тізбектерді жабдықтау.

№ 14 дәріс. Ұңғыларды сынау және игеру, бекітілген ұңғыларды сынаудың тәсілдері

Бекітілген ұңғыларды өнімді қабаттарды сынауды – қабаттарды екінші рет ашу деп атайды.

Қабаттарды екінші ашу – ату арқылы жүзеге асырады. Қазіргі уақытта бекітілген ұңғының қабатпен гидродинамикалық байланысын қамтамасыз ету үшін қабатты екінші ашудың үш тәсілі қолданылады:

1. Куммулятивтік не оқ перфораторлармен ату арқылы.

2. Гидроқұмтасты (ГҚП) перфораторлармен ату арқылы.

3. Торпеда снарядымен ату арқылы.

Өнімді қабаттардың ашудың жайылған түрі – кумулятивтік және оқ перфораторларымен ату.

Соңғы жылдардың мәліметтері бойынша бұрыңғы Советтер Одағында және шетелдерде, қабатты екінші ашудың жалпы көлемі 90-95% кумулятивтік; 5-10% оқтық перфораторлармен жүргізілген.

Қабаттарды ГҚП ашу әр түрлі себептермен кеңінен таралған жоқ. ГҚП негізінен терең барлау ұңғыларындағы өткізгіштігі нашар қабаттарды басқа перфораторларды пайдаланып ашқанда, нәтиже алмаған жағдайда қолданылады.

Торпеда снарядын қолданғанда құбырлар тізбегі мен цемент тасында деформация болатынын ескеріп, оны қабатты екінші ашу үшін пайдаланбаған жөн. Соңғы кездерде ГҚП өндіріске енуімен байланысты, торпеда бұл мақсатта пайдаланылмайды.

Кумулятивтік және оқ перфораторлармен ату көптеген жағдайда қабатпен гидродинамикалық байланысты қамтамасыз етеді.

Өндіріс соңғы он жылдықта қуатты оқ перфораторларын шығарды (ПВН-90). Бұл оқ перфораторының тесу қабілеті, сыртқы диаметрлері тең болған жағдайда; кумулятивтік перфоратордан жоғары. Бірақ (ПВН-90) бір түсіргенде 2 метр ұзындықта 8 тесік теседі, ал кумулятивтік перфораторлар (ПКС 105 Т, ПКС 80 Т) 30 метр ұзындықта 180 тесік теседі.

Практикада бір мезгілде мұндай көп тесік тесу тізбек пен цемент тасына деформациялық әсерін тигізіді.

Соңғы кездерде жарылғыш заттарды, қабаттарда жарықшақтық жасап құйылыстың қарқының арттыру үшін пайдаланады.

Бұл мақсатта сұйық және қатты жарылғыш заттар қолданылуы мүмкін. Қабаттардан құйылыстың қарқынын арттыру үшін, бұрыңғы ССРО мен шетелдерде, бірнеше ядролық жарылыстарды қолданғандығы жөнінен мәліметтер бар. Ұңғыларды ату арқылы ашуға қойылатын негізгі талаптар:

Қабатпен гидродинамикалық байланысты қамтамасыз ету. Бұл жағдайда ұңғының бекіту сапасына ңұқсан келмеу керек. Стендалық және өндірістік зерттеулермен – кумулятивтік және оқ перфораторларын пайдаланғанда – шегендеуші тізбек пен цемент тасы әр түрлі дәрежеде деформацияланатыны анықталған.

Құбырлар тізбегін жармайтын, бірақ цемент тасында және қабаттың түптік аймағында жарықшақтар жасауға көмектесетін деформациялардың, қабат сұйығының құйылысын жақсартатындығын ескерген жөн.

Өкінішке орай, өндірістік практикада перфорациядан кейін, тізбек пен цемент тасының жағдайын бақылайтын тиімді құралдар жоқ.

Перфораторлардың қолдану шегі

Әр түрлі перфораторларды қолдану, олардың техникалық сипаттамаларына байланысты; олардың негізгі бастылары: диаметрі жарылғыш заттардың қызуға және қысымға төзімділігі.

Перфораторлардың тесу қабілетіне сұйықтың тығыздығы және оның перфоратор мен шегендеуші құбырлар арасындағы қалыңдығы зор әсер етеді.

Оқ перфораторлары өзара арқылы қосылады да каротаж кабелімен ұңғыға түсіріледі, ату үшін 12,5 мм, оқпен жарақталады.

Әр перфораторда 10-12 оқпан бар, оқты дайындағанда бір зарядқа 4-5 грамм оқ дәрісі қажет. Оқ перфораторы – шегендеуші құбыр, цемент тасын және орта қаттылығын бар тау жыныстарын 65 мм дейін тесіп өтеді. Ең қуатты оқ перфораторы ПВН – 90 (бір заряд массасы 45 г.), диаметрі 20 мм тесік тесіп, қатты жыныстарға 195 мм тереңдікке, орта қаттылығы бар жыныстарға 350 мм тереңдікке енеді. Оқ перфораторлары (торпедалық перфораторды қоса санағанда) ұңғылардағы түптік қысымы – 50-80 МПа, температурасы – 110⁰С дейін қабаттарды ашуды қамтамасыз етеді.

Торпеда перфораторларының 2-6 оқпаны бар. Бұл оқпандар диаметрі 22 және 26 мм баяу әсерлі снарядтармен (әр оқтағы бір заряд оқ-дәрі массасы 26 және 29 г.) жарақталған. Снарядтар шегендеуші құбырларды және цемент тасын тесіп өтіп, қабат жыныстарына енгеннен кейін жарылады. Жарылу нәтижесінде жыныстарда қуыстар және жарықшақтар пайда болады. Олар қабаттан ұңғыға сұйық құйылысын арттыруға көмектеседі. Кумулятивтік перфораторлар шегендеуші тізбектерде, цементте және қабат жыныстарында, куммулятивтік зарядттардың жарылу салдарынан пайда болған газдар-қуатты металл ағысымен (жылдамдығы 8000 м/с, қысымы 30000 МПа) тесіктер жасайды.

Дата добавления: 2015-07-13