Касса» шотына№1 журнал-ордері 7 страница

Жұмыс фирманың құрылымымен байланысты болмаса аудитор фирмалары аудиторлар өндіріс барысымен немесе коммерциямен айналыспайды.

Аудитор фирмасы аудиторларды тексеруге келісім-шарт жасап аудит жүргізуге келіскен жағдайда аудит жүргізуге құқысы жоқ жағдайлар:

-аудитор сол шаруашылық субъектісіне құрылтайшы немесе басқару қызметіне қатысты болса, туысқандық қатысы және бухгалтерлік есебін ұйымдастыруға немесе есеп ақпаратын жасауға қатысты болса;

-шаруашылық субъектісінің меншігіне үлестес болса немесе беруден қатысы болса;

- шаруашылық субъектісінің бухгалтерлік есебін жүргізсе, ақпаратын және қаржылық ақпаратын жасауға қатысқан болса. Бұл жағдайлар анықталған кезде келісім-шартты бұзу қажет. Осы жұмыстар туралы тапсырушылар материалдық, қаржылық шығын болған жағдайда, оны аудитор фирмасы немесе аудиторлар түгелдей төлеуге міндетті.

Аудиторлық тексеруді жоспарлау.

1. Жоспарлаудың қағидаттары мен кезеңдері.

2. Аудитордың клиентпен алдын-ала танысуы (бастапқы жоспар)

3. Фирма ішіндегі бастапқы жоспарлау стандарты және оның негізгі бөлімдерінің сипаттамасы.

4. Міндеттеме-хат және аудит жүргізу жөніндегі келісім-шарт.

5. Аудиттің жалпы жоспарын дайындау. Аудит бағдарламасын дайындау

Аудит жүргізу үшін шаруашылық субъектілері (тапсырушылар) аудит фирмаларымен немесе жеке аудиторлармен аудит шартын жасасуы қажет. Қалыптасқан тәртіп бойьшша шарт жасаудан бүрын аудит фирмасы немесе жеке аудитор өз тарапынан міндеттеме - хат жазуға тиісті.

Аудитордың міндеттеме хаты өзінің тапсырушы алдындағы жазбаша түріндегі беретін өз жауапкершілігін, алдына қойылған міндет-мақсаттарды орындау үшін көрсететін қызметіне анықтама беру. Аудит шартын жасаудан бұрын міндеттеме хатты тапсырушы өз тарапынан зерттеп, жан-жақты талқылап содан кейін ғана міндеттеме хатгың мазмұны ойынан шыққан жағдайда ғана аудит шартын жасауға келіседі.

Міндеттеме-хаттың түрі және мазмұны тапсырушы талабына сәйкес әр түрлі болуы мүмкін, онда негізінде төмендегідей талаптар қойылады:

-қаржы есебін тексерудің мақсаты;

-тапсырушылардың тексеруге мәліметтердің дұрыстығына жауапкершілігі:

-аудит жұмысыньщ көлемі, ондағы аудитордың жұмыс бабындағы қолданатын заң құжаттары және ереже-нұсқаулар, нормативтік қүжаттар;

-тапсырылатын аудит есебінің, аудит қорытындысының үлгісі;

-жүргізілетін аудит жұмысының бағдарламасы;

-аудит жұмысының төлем ақысы.

Аудит келісім-шартының мазмұны бірнеше бөлімнен тұрады:

Бірінші бөлімінде екі жақтың реквизиті толық көрсетіліп, жауапкершіліктеріне анықтама беріледі. Мысалы, аудитор фирмасының аты, оның жауапты директоры, тапсырушы жағынан шаруашылық субъектісінің аты, оның жауапты қызметкері.

Екінші бөлімінде аудитор жауапкерішілігі анықталады. Мысалы, аудит жұмысын орындау мерзімі, құжаттарға жауапкершілігі, коммерциялық құпиялылықты сақтау төртібі тағы сол сияқты аудитор міндеттері аталып көрсетіледі.

Үшінші бөлімінде тапсырушының міндеттері анықталады. Мысалы, аудит жұмысын ұйымдастыру, қажет құжаттарды, есептерді уақтылы беру. Қажет болған жағдайда әр түрлі анықтамалар беру, қызметкерлерден түсініктемелер алып беру тағы сол сияқты көптеген міндеттерді орындауы қажет.

Осы шартта, аудит жұмысының қорытындысын тапсырушыға өткізу тәртібі де қарастырылады. Міндетгі түрде аудит шартына бірінші хаттама тіркеледі. Онда аудит жұмысына төлем нақты көрсетіліп, екі жақ алдын-ала шартқа тіркеу құжатын анықтайды.

Шартта қажет болған жайғдайда қосымша төлем жасау мүмкіндіктері келісілуі қажет. Оған бірден-бір себеп, аудит барысында шартта қаралмаған жұмыс кездесуіне немесе екі жақтың келісуі бойынша қосымша қызмет жасау анықталған жағдайда болады. Осындай себептермен бірінші жасалынған шарт қайта жасалуы мүмкін.

Аудит барысында шарттың орындалуын тоқтау, жою жағдайы кездеседі. Ол біріншіден, тапсырушы жағынан аудит шартын тоқтату немесе жою талабы қойылуы мүмкін. Оған уақтылы төлем жасаудан бас тарту, өз ара акционерлер арасындағы келіспеушіліктер себеп болуы мүмкін.

Сол сияқты аудитор фирмасы жағынан да әр түрлі себептермен аудит шартын тоқтату немесе жою талабы қойылуы мүмкін. Оған себеп тапсырушы шарт талаптарын орындамаудан болады.

Аудит ұйымдары мен тапсырушылардың құқысы, міндеті, жауапкершілігі Қазақстан Республикасының "Аудит қызметі туралы" заңда анық көрсетілген. Осы Заңның 4-бабында көзделген міндетті аудитті жүргізу шарты Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мезгілдерден кешіктірмей жасалады, бұл туралы субъект аумақтық салык, ұйымын хабардар етеді.

Заңның бесінші тарауында аудиторлар мен аудиторлық ұйымдардың кұқықтары, міндеттері мен жауапкершілігі деп аталынған, оның 17-бабында аудиторлар мен аудиторлық ұйымдардың құқықтары жан-жақты қарастырылған, 18-бабында олардың міндеттері анықталған.

Заңның алтыншы тарауында "аудиттелетін субъектінің құқықтары, міндеттері мен жауапкершілігі, 21-бабында олардың құқықтары, 22-бабында міндеттері, 23- бабында жауапкершілігі жан-жақты қарастырылған.

Қазіргі кезде Қазақстан Республикасында шет ел аудит фирмаларының бөлімдері-филиалдары жұмыс істейді. Оның ішінде "Артур Андерсен", "Эрнст энд Янг", "Прайс Уотерхауз тағы басқалары. Қазақстан Республикасында акционерлік бірлестік "Казахстанаудит", дербес аудит бірлестігі “Центраудит” тағы басқа көптеген аудит фирмалары және аудиторлар бар.

Төменде "Казахстанаудит" бірлестігінің бекіткен аудит шартының үлгісін келтіреміз. Одан кейін аудит материалдарын өткізу анықтамасының үлгісі көрсетіледі.

Аудит жүргізу сатылары

Аудит жұмысы- бір жүйеге келтірілген белгілі құжаттар арқылы сатылап жүргізілетін тиянақты жұмыс.

Аудит теориясында оның жүргізілуі бірнеше сатыға бөлінеді:

Бірінші сатысы: Жалпы қарастыру. Тапсырушылармен жұмыс істеу, аудитор ұйымдары үшіншарт жасау кезеңінен басталады. Олай дейтін себебіміз: аудитор ұйымы өзінің.тапсырушының аудит жүргізерден бұрын оның қаржы-шаруашылығына толық зерттеу жасап, алдын-ала өз пікірін тұжырымдайды. Сонымен қатар нақты материалдарға сүйене отырып, оның маркетинг жұмысын, құрал-жабдықтық жағдайын, өндірістік жағдайын, өнім сату процессін толық зерттейді.

Екінші сатысы: Алдын-ала танысу. Аудитор ұйымы шарт жасасқан шаруашылық субъектісі мен аудит жұмысын бастаудан бұрын оның қаржы-шаруашылықсубъектінің қаржы есебін басылымға шыққан көрсеткіштерін зерттеп қана қоймай, сол субъекті туралы әр-түрлі сұрастырулар жүргізеді. Яғни, субъект шаруашылығы күрделі болса оны зерттеу, танысу процесі де күрделі блады. Аудит жұмысын сәтті, жедел, тиімді жүргізу үшін танысу, зерттеу процесін жүйеге келтіретін болсақ оның өзі де күрделі жұмыс.

Үшінші сатысы: Аудит жұмысына бағдарлама.

Қандай жұмыс болмасын оның тиянақтылығы және жүйелі орындалуы үшін сол жұмысқа бағдарлама, жоспар жасауы қажет. Қазақстанның 7-ші аудит стандартында аудит жұмысының жоспарлануы, оның тиімділігін, сапалылығын және белгіленген уақытта орындалатындығын атап көрсеткен. Аудит жұмысының бағдарламасын жасау дегеніміз оның мағынасын және мақсатын тапсырушы талабына сәйкес, оның шаруашылықпроцесін түгелдей қарастырып тексеру жасауды тиянақты жүргізуге негіз болады. Аудит бағдарламасында аудит объектісі түгелдей анықталуы қажет.

Бағдарламаның түрі мен мазмұны шаруашылық субъектісінің технолгиялық ерекшелігіне сәйкес, аудит жұмысының объектісі байланысты, аудит методологиясы мен аудит қолданатын техникалық әдісінің түріне қарай әр-түрлі болады.

Өндіріс кезеңінің аудиті.

Өндіріс кезеңінің аудитін жүргізудің ақпараттық көзі. 2002 жылғы 24 маусымдағы №329 Қазақстан Республикасы Президентінің «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы» заң күшіндегі жарлығы негізінде, табыс - бұл есепті кезенде активтің өсуі (артуы) немесе міндеттеменің төленуі, ал міндеттеме - бұл есепті кезеңде активтің төмендеп немесе міндеттеменің өсуі (артуы) деп көрсетілген. Әдетте, шығын шығармай көздеген табысты алу мүмкін емес. Өз кезегінде табыс алмай, шаруашылықтың дамуын жүзеге асыру және әлеуметтік мәселелерді табысты шешу мүмкін емес.

Шығынның анықтамасы меншікті, өндірісті және тауарлы-материалдық қорларды сатуға, жұмысты орындауға, қызмет көрсетуге және зиянды басқаруға байланысты шығындарды қамтиды. Әдетте, ол ақша қаражаттары, материалды қорлар, қозғалмайтын мүліктер, құрылғылар және жабдықтар сияқты активтердің тұрақтамау немесе пайдалану нысанында болады.

Шаруашылықтың жұмысының сапасын бағалап анықтаушы негізгі көрсеткіштерінің бірі жалпы шығында едәуір үлесі бар өндіріс және өнімді (жұмыс қызмет) сату шығындарымен оның өзіндік құны.

Өзіндік құнның және оның өсу деңгейі базистік және есепті кезеңдерде негізгі және айналым қорларының қаншалықты тиімді пайдаланылғандығын, тиімділік дәрежесін, еңбекті ұйымдастыру және үнемдеу режимін сақтауды көрсетеді. Өзіндік құн, құнның басым құрамдас бөлігі болумен қатар, сондай-ақ өндіріс шығындарының көлемін сипаттайтын басты көрсеткіш, өйткені бұйымның бағасын белгілеу үшін бастапқы базалық қызмет атқарады.

Баға қоғамдық қажетті еңбек шығындарын мүмкіндігінше дәлірек көрсетуге тиісті. Бұл шығындарды тікелей өлшеуге болмайды, өйткені өзіндік құн, бұл шығындардың құралы ретінде қолданылады.

Баға белгілеуге, өзіндік құн, бағаның төменгі шегіне айналып, өндіріс резервтерін жұмылдыруда ынталандыру қызметін атқарады. Нарықтық экономика жағдайында шаруашылыққа қырсыздықты тиімді шаруашылықты жүргізу деп көрсетумен айналысып, өзін-өзі алдаудың қажеті жоқ.

Өзіндік құн, бағаның элементі және шаруашылық жүргізуші шаруашылықтың басқару құралы ретінде кызметін толық жүзеге асырады. Еңбек ұжымдары, әкімшілік, билігі жүйесінде орын алған қоймаға ғана емес, нарыққа жұмыс істеуді бастайды. Өзіндік құнның деңгейі шаруашылықтың экономикалық жағдайын, бәсекелестік қабілетін сипаттайды.

Өзіндік құн, негізгі экономикалық көрсеткіштер, табыс және рента белділікпен тығыз байланысты. Әдетте, өзіндік құнды төмендету табыстың өсуіне тікелей байланысты болғандықтан, ол ұжым үшін өте маңызды экономикалық ынталандыру құралы болып табылады. Өзіндік құнның өсуінің төмендеуі бюджетке төленетін төлемдерге және меншік иелеріне дивидендтерін төлеуге әсер етеді.

Шығынды дұрыс анықтау, табыстан салық алу кезінде салық алынатын табыстарын жасыруға жол берген шаруашылық жүргізуші субъектілерге айып санкциясын қолдануға кеңінен құқық берілген салык қызметкерлері даулы мәселелерді болдырмауға көмектеседі.

Аудиторлық тексеру жүргізудің тәжірибесі көрсетіп отырғандай, өндіріс шығындарының есебіне аудит жүргізілген кезде кеткен кемшіліктер мен жіберген қателіктерге, бұрмалаушылықтарға талдау жасауға мүмкіндік туады:

- аяқталмаған өндірістегі енбек ақы материалдық қорлар
ж.т.б. негізсіз көлемі жоғарылатылған (төмендетілген) шығындарға;

- өндіріс шығындарына, заң актілеріне сәйкес арнайы
көздердің есебіне жатқызылған негізсіз енгізілген шығындарға;

- калькуляциялау объектісіне жатпайтын шығындарға;

- есепті кезеңнің өндіріс шығындарына негізсіз ендірілген
сатылмаған тауардың қалдықтарына тасымалдау шығындарына;

- өндіріс шығындарына ендірілген негізгі құралдарға салынған күрделі қаржыға;

- өндірістік сипаты жоқ өзіндік құнға негізсіз ендірілген
шығындарға;

- негізгі құжаттары жасалмаған және растаушы бастапқы
құжаттары жоқ өзіндік құнға ендірілген шығындарға;

- құжаттары мен расталмаған материалдық емес активтердің өзіндік құнға ендірілген амортизациялану сомасына;

- жеке тұлғаларға жалға берілген негізгі құралдардың
өзіндік құнға ендірілген шығындарына;

- өзіндік құнға ендірілген өндірістік емес, негізгі құралдарды сақтау шығындарына.

Өндіріс шығындарының есебін аудиторлық тексеруге кіріспей түрып, алдымен аудитордың қабылданған есеп саясатымен, шаруашылықтың ұйымдастыру және технологиялық ерекшеліктерімен, өндіріс тұрпатымен, шығарылған өнімдердің түрлері мен пайдаланылған ресурстарымен танысуы қажет.

Есеп саясатының сақталуына байланысты аудитор мынадай мәселелерді анықтауға міндетті:

- тексеру кезеңінің басында белгіленген шығындар есебінің
әдісінің түрақтылығын, оның нормативтік құжаттарға сәйкестігін;

- есепті кезеңдер бойынша өнімнің өзіндік құнына
жатқызылған шығындарын шектеудің сақталғанын;

- материалдық шығындарының өнімнің өзіндік құнына
дұрыс таратылып жатқызылғандығын;

- негізгі құралдарға дұрыс тозу есептелгендігін;

- өндіріс шығындарына ендірілген материалды емес активтерге есептелген, амортизациялану сомасының дұрыстығын;

- үстеме шығындар сомасының объектілері бойынша
таратылу әдістерінің негізділігін.

Өнім (жұмыс қызмет) өндіруге жұмсалған өндірістік шығындардың есебінің дұрыстығын тексерген кезде, аудитор жылдың басында белгіленген өндіріс шығындар есебінің және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау әдістерінің тұрақтылығын және оның шаруашылықтың салалық және ұйымдастыру ерекшеліктеріне сәйкестігін анықтауға міндетті.

Арнайы әдебиеттерде өндіріс шығындарының есебінің әдістері мынандай топтарға сыныпталатыны белгілі:

- технологиялық үрдіске қатынасы бойынша – тапсырыстарға және іс-әрекеттерге;

- калькуляция объектісі бойынша – тетіктерге, бөліктерге
бұйымдарға, біртекті бұйымдар топтарына, үрдіске, іс-әрекет-
герге, өндіріске, тапсырысқа;

- шығындарға бақылау жасауды қамтамасыз ететін ақпараттарын жинау әдісі бойынша;

- алдын ала бақылау әдісі бойынша - нормативтік әдіске
және күнделікті бақылаудағы ағымдағы шығындар есебіне.

Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп теориясы жөне практикасы үшін нарықтық экономикасы дамыған Батыстағы елдерде кеңінен қолдау тапқан, әсіресе АҚШ және Германияда «Директ Костинг» жүйесі бойынша өндіріс шығындарының есебін ұйымдастыру тәжірибесі ерекше ықыласқа ие. Оның басты ерекшелігі сонда - бұл жүйе кезінде жоғарыда баяндалған өндіріс шығындарының есебінің әдістеріндегіге қарағанда толық өндірістік өзіндік құн есептелмей, айналым шығындарын ғана қамтитын қысқартылған (бөлшектеп) өзіндік құны есептеледі. Өндіріс көлемі өскенімен, өзгермейтін, тұрақты шығындармен салыстырғанда, айналымдағы шығындарды бақылауды күшейтуді талап етеді. Сондықтан өндірістің өсуі -тұрақты шығындарын қысқартатын бастапқы резерві. Шығарылған өнімнің өсуіне қарай өнім бірлігіндегі үлесі кеми түседі.

Аудитор қолданылған өндіріс шығындарының есебінің әдістерінің негізділігін және оның өнімнің өзіндік құнын дұрыс анықтауға әсерін бағалауға міндетті.

Өнімнің өзіндік құнына шығындарының дұрыс жатқызылуын тексеру әдістері көпшілігінде өнімнің өзіндік құнын калькуляциялауға қолданылған жолдарына байланысты. Яғни, толық немесе қысқартылған өзіндік құн есептеуге, сондай-ақ шығындарының топтарына да.

Бухгалтерлік есептің 7 «Тауарлы-материалдық қорларынын есебі» стандартына әдістемелік нұсқауда, жоспарлау және талдау кезінде өнімнің өзіндік құнының өндірістік шығынын құрайтын мынадай топтау түрлері қолданылады:

1) шығынның пайда болу орны бойынша (өндіріс, цех,
бөлімше ж.т.б.;

2) өнімнің, жұмыстың жоне қызметтің түрлері бойынша;

3) шығындарын өнімнің өзіндік құнына жатқызу әдістері
бойынша.

Бұл аталған топтаулармен шектеліп қалмай, жалпы әдебиеттеріндегі өндіріс шығындарының топталу тәртіптерін басшылыққа ала отырып, өндіріс шығындарын жіктеуді мынандай топтар бойынша кеңейте түсудің маңызы зор.

Жалпы әдебиеттерде өндіріс шығындарын:

- жауапкершілік орталығы бойынша;

- құрамы бойынша;

- өндіріс үрдісіндегі экономикалық рөлі бойынша;

- өндіріс көлеміне байланысты сипаттамасы бойынша;

- пайда болу кезеңі және өзіндік құнға шығысқа шығарылу
немесе есепті кезеңдері бойынша;

- тиімділігі бойынша;

- шығындарының түрі бойынша топталатынын ескерсек,
жоғарыдағы аталған топтаулардың жеткіліксіз екендігі байқалады.

Шығындар есебін тексерген кезде өндірістік бөлімшелер (қай цехта немесе қай учаскіде жетілдірілгендігін) және өндіріс түрлері (негізгі, қосалқы) бойынша қаншалықты жақсы ұйымдастырылғанына көз жеткізу қажет. Өндірістік бөлімшелер және өндіріс түрлері бойынша есеп және шығындарын жинақтау бірінші кезекте шаруашылықтың өзі үшін қажетгі. Өнімнің өзіндік құнын бақылауды күшейту мақсатында ресурстардың өз мақсатына орынды жұмсалуын «әрбір шығындар орталығы» бойынша бақылау қажет.

Жауапкершілік орталығы шығынның пайда болу орнымен сәйкес келмеуі де мүмкін. Егер құрылымдық бөлімшелердің жетекшілері шығынның деңгейі және жұмыстың соңғы нәтижесі үшін жауап берген жағдайда, шығынның пайда болу орнымен жауапкершілікті орталығы сәйкес келеді. Бірақ жетекшілерінің жауапкершілік аймағы және басқару қызметінің аумағы шығынның пайда болу орны бойынша тиісті қызметтерден кең. Басшылық ету жауапкершілігі өндіріс бөлімшелеріне тарайтын болғандықтан, жауапкершілік орталығы бірнеше шығынның пайда болу орнын қамтиды.

Өнімнің (жұмыс, қызмет) өндірістік өзіндік құнын шығындар олардың экономикалық мағынасына сәйкес мынадай элементтер бойынша топталады:

1) материалдық шығындары;

2) еңбек ақы төлеу шығындары;

3) еңбек ақы қорынан аударылатын аударымдар;

4) негізгі құралдардың тозуы;

5) үстеме шығындары.

Бухгалтерлік есептің 7 «Тауарлы-материалдық қорлардың есебі» стандартына әдістемелік ұсынымды шығындарды топтау калькуляция баптары бойынша келтіріліп, мынадай баптарды камтыған:

1) материалдар, қайтарылған қалдықтарын шығарып тастап;

2) еңбек ақы;

3) еңбек ақы аударымдары;

4) үстеме шығындары.

Аталған шығындар баптары өнімнің өзіндік құнын қалыптастыратын негізгі көрсеткіш болғандықтан, оларға жеке-жеке тоқталуды талап етеді.

Материалдық шығындардың өнімнің өзіндік құнына дұрыс жатқызылғандығын тексерген кезде, аудитордың мынадай мәселелергс назар аударуын талап етеді:

- өнімнің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнына енетін шикізаттың және материалдардың дұрыс бағаланғандығына;

- шаруашылықта қабылданған есеп саясатына байланысты
бухгалтерлік есепте материалдарды сатып алу және дайындау
операцияларының дұрыс көрсетілгендігіне;

- өндіріске пайдаланылган, материалдарға ешқандай қатынасы жоқ шығындардың өзіндік құнға шығысқа шығарылған
фактілердің орын алмағандығына, сондай-ақ өндіріс шоттарына
ҚҚС құнын шығысқа шығарған жағдайына;

- цехтарға, учаскілерге ж.т.б. босатылған, бірақ нақты
өндіріске жұмсалмаған шикізаттардың, материалдардың құнын
өнімнің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнына өндіру фактілерінің
орын алмағандығына;

- құрылыс, жөндеу (амортизацияға бөлуді қоса) кезінде
бөлінбеген табысқа немесе басқа да каржыландыру көздеріне
шығысқа шығарылғандығына;

- әлеуметтік-мәдени бағыттағы объектілерді сақтауға
жұмсалған материалдардың құны негізгі қызмет шығындарына
жатқызылған жағдайлардың орын алмағандығына. Басқа шаруашылықтарға көмек көрсету максатында орындалған шығындар
осындай тәртіп бойынша көрсетілгендігіне;

- техникалык жағдайының және өнім өндіру технологиясының деңгейіне сәйкес шикізат және материалдарды жұмсау
нормасының дұрыс белгіленгендігіне;

- қайтарылған қалдықтарының дұрыс бағаланып, шығысқа
шығарылғандығына;

- өнімнің өзіндік құнына, өндірілген делдалдық кызметі
қоса, тауар биржаларының қызметін төлеу, делдалдық және
сыртқы экономикалық комиссиондық сыйақы төлеу шығындарының негізділігіне;

- өнімнің (жұмыс, қызмет) өзіндік құнына, қоймадағы және
өндірістегі кем шыққан құндылықтардың құнының кінәлі
адамдары дәлелденбеген немесе оны қараудан сот органдары
бас тартқан жағдайда шығысқа шығарылуының зандылығына;

- шаруашылықтың материалды құндылықтармен бірге
сатып алынған сыйымдылықтар және құндақтау, орау материалдарының есепте дұрыс көрсетілуіне. Бұндай кезде егер
сыйымдылықтың құны материалдардың бағасына енсе, онда
материалдардың нақты өзіндік құнын, сыйымдылықтың құнын,
мүмкін болған жағдайда оларды пайдалану және сату бағасына
(оларды жөндеу және басқа да материалдарға қатысты шығындарын ескеріп) кемітудің қажет екендігін есте сақтауы қажет.
Егер сатып алушылар, сыйымдылықтардың құны материалдық
ресурстардың бағасынан жоғары бағаланып төленсе, онда
материалдық құндылықтардың сатып алу шығындарына сыйымдылықтардың құнын олардың мүмкін болған пайдалану бағасы
шығарылып тасталып ендірілгендігіне;

Дата добавления: 2014-01-07