Społeczeństwo obywatelskie a teoria demokracji

Mirosława Grabowska, Tadeusz Szawiel – „Budowanie demokracji” – SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE

TEMAT 20: SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE

„We wszystkich społeczeństwach, w których zabronione jest zakładanie stowarzyszeń politycznych, stowarzyszenia społeczne należą do rzadkości” Tocqueville. Widział on szersze znaczenie stowarzyszeń politycznych. Stowarzyszenia są jak bezpłatne szkoły,
w których wszyscy obywatele uczą się zasad działania stowarzyszeń. Niezależnie od wieku
i poziomu umysłowego Amerykanie wciąż się stowarzyszają – według Tocqueville.

Społeczeństwo obywatelskie – obszar, który zajmował stowarzyszenia polityczne i obywatelskie. Tocqueville był pierwszym, który systematycznie badał ten obszar. Obszar ciał pośredniczących między obywatelem a państwem. Jednym z najważniejszych kontekstów, w jakich pojawia się społeczeństwo obywatelskie, jest przeciwstawianie go państwu. Nurt ludzi badających społeczeństwo obywatelskie z tej perspektywy nazwany jest neo-tocquvilllovskim.

Seymour Martin Lipset: zwraca uwagę na trzy rodzaje skutków, które można powiązać
z obecnością struktur społeczeństwa obywatelskiego:

1. Legitymizacja rywalizujących ze sobą grup religijnych i ideologicznych, jak i grup konkurujących o władzę. „W ogromnej mierze rozwój pojęcia tolerancji, uznanie praw grup,
z którymi się nie zgadzamy, do konkurowania o zwolenników lub o władzę, był następstwem konfliktów między silnymi i odpornymi na zniszczenie grupami” (Lipset). Ten typ konfliktów doprowadził do powstania systemu demokratycznego. Do istoty demokracji należy: rywalizacja, konkurencja, stronniczość, konflikty.

2. Zmniejszenie oporu społecznego wobec nieoczekiwanych zmian. „Organizacje obywatelskie redukują opór wobec nieoczekiwanych zmian, ponieważ zapobiegają izolacji instytucji politycznych od społeczeństwa i są w stanie załagodzić lub co najmniej rozpoznać odpowiednio wcześnie różnice interesów (Lipset).

3. Struktury społeczeństwa obywatelskiego stanowią środowisko, które uczy
i przyswaja do innowacyjnych zachowań. „Są one (dobrowolne stowarzyszenia) źródłem nowych opinii niezależnych od państwa i środkiem komunikacji tych nowych poglądów znacznej części obywateli. Dwie inne ważne funkcje, to wyuczanie umiejętności politycznych i zwiększanie faktycznego uczestnictwa (obywateli) w organizacjach politycznych.

ZATEM: istnienie dobrowolnych stowarzyszeń (szczególnie stowarzyszeń politycznych)
w różnych sferach i wymiarach życia społecznego jest warunkiem trwania porządku demokratycznego, zmniejsza opór wobec nieoczekiwanych zmian i sprzyja zachowaniom innowacyjnym (zauważono to już dawno w np. „O demokracji w Ameryce” Tocqueville czy też „ O podziale pracy społecznej” Durkheima).

Дата добавления: 2013-12-12