МЧС России 66 страница

ПРОСИЯТЬ 1. нур гун, ишигъ гун. 2. пер. ччин ачух хьун; шад хьун; хвеши хьун; шадвал гьатун (ччина).

ПРОСКАКАТЬ 1. чукурна фин; чукурун, чукурна къвалавай фин. 2. хкадриз-хкадриз фин.

ПРОСКАЛЬЗЫВАТЬ несов., см. проскользнуть.

ПРОСКВОЗИТЬ разг. къай галукьун; мекьи авун; (гар) галукьна мекьи хьун.

ПРОСКОБЛИТЬ къадгъунна тIеквен акъудун.

ПРОСКОЛЬЗНУТЬ 1. чинеба хьиз цIуьдгъуьн хьун, таквадайвал фин, таквадайвал элячIна фин. 2. пер. тIимил малум хьун, тIимил хкатун тIимил чирхьун (мес. садан гафарикай са метлеб, ишара).

ПРОСКОЧИТЬ 1. къудгъунна фин; хкадарна фин; чукурна фин. 2. чукурна экъечIун; чукурна гьахьун (са дар арадай масаниз). 3. такуна фин, такуна алатун.

ПРОСКУЧАТЬ дарихмиш хьун, рикI акъатун.

ПРОСЛАБИТЬ мед. къен фин, къен чIур хьун.

ПРОСЛАВИТЬ машгьур авун, тIвар акъудун, тIвар-ван акъудун.

ПРОСЛАВИТЬСЯ машгьур хьун; тIвар акъатун, тIвар-ван акъатун.

ПРОСЛАВЛЕННЫЙ машгьур, тIвар-ван акъатнавай, баркаллувал (баркалла) къазанмишнавай.

ПРОСЛАВЛЯТЬ несов., см. прославить.

ПРОСЛАВЛЯТЬСЯ несов. 1) прославиться; 2) прославить.

ПРОСЛЕДИТЬ 1. гуьгъуьна гьатна гуьзетун, геле гьатун, вил алуд тийиз гуьгъуьна къекъуьн. 2. ахтармишна чирун, гуьзетна чирун.

ПРОСЛЕДОВАТЬ фин; хъфин.

ПРОСЛЕЗИТЬСЯ вилериз нвагъ атун, вилериз нвагъ хъиткьинун.

ПРОСЛОЙКА 1. къат; чар. 2. пер. къат, пай (мес. абществодин, жемятдин группайрикай сад).

ПРОСЛУЖИТЬ 1. къуллугъ авун. 2. къуллугъ авун; ишлемишун; это ружьё прослужило мне двадцать лет и тфенгди заз къад йисуз къуллугъна (и тфенг за къад йисуз ишлемишна).

ПРОСЛУШАТЬ 1. яб гун, яб акалун; прослушать лекции лекцийрихъ яб акалун. 2. мед. яб гун, яб гана килигун (месела, доктор). 3. ван тахьана амукьун; он прослушал и попросил повторить адаз ван хьанач ва ада тикрарун тавакъу авуна.

ПРОСЛЫТЬ тIвар акъатун, я лугьуз тIвар акъатун, машгьур хьун.

ПРОСЛЫШАТЬ разг. ван хьун.

ПРОСМАТРИВАТЬ несов., см. просмотреть.

ПРОСМОТР килигун; тамашун.

ПРОСМОТРЕТЬ 1. килигун. 2. такуна амукьун (мес. гъалатI).

ПРОСНУТЬСЯ ахварай аватун; уях хьун.

ПРОСО мн. нет цуькI.

ПРОСОВЫВАТЬ несов., см. просунуть.

ПРОСОВЫВАТЬСЯ несов., см. 1) просунуться; 2) просунуть.

ПРОСОЛИТЬ кьеле ттун; кьел ягъун (мес. якIуз).

ПРОСОРУШКА цуькI гатадай машин (цуькI гатадай дингер).

ПРОСОСАТЬ 1. тухвана тIеквен акъудун; фитIинна тIеквен (тIеквенар) акъудун; вода прососала плотину ци тухвана бандунай тIеквен (хъалхъам) акъудна. 2. фитIинун.

ПРОСОСАТЬСЯ кужумун; чIугун; акатун (мес. яд).

ПРОСОХНУТЬ кьурун.

ПРОСОЧИТЬСЯ 1. кужумна акъатун; ферерай атана акъатун (мес. яд, кьеж). 2. пер. акъатун (мес. хабарар).

ПРОСПАТЬ 1. ксун. 2. ахвара амукьна гъиляй акъудун, ксана амукьун, ксана кардикай амукьун; проспать урок ксана тарсуникай амукьун.

ПРОСПЕКТ проспект (1. гьяркьуь, дуьз, яргъи куьче. 2. са затIунин, мес. лекциядин, план, программа. 3. маса гудай затIарин тариф ийизвай ва къиметар къалурнавай прейскурант).

ПРОСПИРТОВАТЬ спиртламишун, спирт кужумиз тун.

ПРОСПИРТОВАТЬСЯ спиртламиш хьун, спирт кужумун (чIугун).

ПРОСПОРИТЬ 1. мерж кьуна жув тухуз тун; гьуьжетдал жув тухуз тун; мерж кьурла жувай фин; мерж кьуна гун. 2. гьуьжет авун.

ПРОСРОЧЕННЫЙ вахт алатнавай, вахт алатай, вахт фейи (мес. бурж, чар).

ПРОСРОЧИТЬ вахт алудун, вахт ракъурун; вахтунилай алудун; просрочить паспорт паспортдин вахт алудун (яни вахтунда цIийи хъувун тавун).

ПРОСРОЧКА см. просрочить.

ПРОСТАВИТЬ эцигун (мес. чарчел ам кхьей вахт).

ПРОСТАВЛЯТЬ несов., см. проставить.

ПРОСТАИВАТЬ несов., см. простоять.

ПРОСТАК разг. рикIе затI авачир кас, гьакIан дуьзена кас, рикIе шейтIанвал авачир кас.

ПРОСТЕГАТЬ раб (рапар) ягъун; простегать одеяло яргъандиз раб ягъун.

ПРОСТЕНОК арада авай цал (кьве пенжердин ва я пенжердинни ракIарин арада авай).

ПРОСТЕРЕТЬ см. простирать.

ПРОСТИРАТЬ¹ несов. 1. яргъи, авун; ахъайна туькIуьрун; простирать руки гъилер яргъи. авун, гъилер ахъайна туькIуьрун. 2. пер. ракъурун, яргъи авун, туькIуьрун (мес. къастар, гьерекатар).

ПРОСТИРАТЬ² разг. чуьхуьн (партал).

ПРОСТИРАТЬСЯ несов. 1. яргъи хьун; фин; леса простираются на сотни километров тамар шумудни са виш километрдиз яргъи хьанва (фенва). 2. см. простирать ¹.

ПРОСТИТЕЛЬНЫЙ багъишламишун мумкин тир, багъишламишиз жедай, гъил къачуз жедай (мес. са кар, хата); это ему простительно им адаз багъишламишиз жедай кар я.

ПРОСТИТУТКА къагьбе паб.

ПРОСТИТУЦИЯ мн. нет къагьбевал.

ПРОСТИТЬ багъишламишун, гъил къачун, тахсирдилай гъил чIугун; простите! багъишламиша!

ПРОСТИТЬСЯ 1. сагърай лугьун (ччара жедайла, хъфидайла); сагърай лагьана хъфин, гьафигъалал авун. 2. гъил къачун; гъил къачуз хьун.

ПРОСТО нареч. 1. регьятдиз, асантдиз, гьакI регьятдиз; гьакI; дверь просто открывается рак гьакI регьятдиз ахъа жедайди я. 2. регьят я, асант я; открывать её очень просто ам ахъаюн лап регьят я. 3. гьакI адетдин тегьерда; он одет просто ада гьакI адетдин тегьерда алукIнава (яни дамах гвачиз, чIагурун авачиз). 4. гьакI, гьеле-беле. 5. лап, акьалтIай; это просто безобразие им лап къайдасузвал я; им лап беябурчивал я. ♦ просто-напросто гьакI; са карни авачиз; просто так гьакI.

ПРОСТОВАТЫЙ дуьзенавал квай; гьакIан; фагьумсуз, кьатIун авачир.

ПРОСТОВОЛОСЫЙ разг. кьил ахъа, кьилел затI алачир; простоволосая женщина кьилел затI алачир дишегьли.

ПРОСТОДУШНЫЙ ачух рикI авай, рикI ачух тир, рикIе чIурувал авачир, женжелвал квачир.

ПРОСТОЙ¹ 1. регьят, асант, гьакIан регьят; простая работа гьакIан регьят кIвалах. 2. рикIе затI авачир; дамах гвачир; гьакIан адетдин; простой человек дамах гвачир инсан. 3. гьакIан, адетдин, дамах гвачир (мес. партал). 4. гьакIан, усал (шей). 5. простой (жуьреба-жуьре паяр авачир, паяриз ччара ийиз тежер); простое число простой число (анжах вич вичел ва я текдал пайиз жедай, маса числойрал пайиз тежер число). ♦ простым глазом гьакIан вилералди (яни микроскопдай килиг тавуна гьакI килигуналди).

ПРОСТО Й² бейкар яз акъвазун; бушдиз акъвазун;) кIвалах тийиз акъвазун; кIвалах тийиз акъвазай вахт; простой машины машин бушдиз (кар тийиз) акъвазун.

ПРОСТОКВАША мн. нет къатух, хкяйнек, маст.

ПРОСТОЛЮДИН уст. гьакIан халкьдикай тир кас (лежбер, рабочий ва мсб виликди).

ПРОСТОНАРОДНЫЙ уст. гьакIан халкьдин.

ПРОСТОНАРОДЬЕ мн. нет, уст. къара халкь, гьакIан халкь (яни чIехи мертебадин ксар тушир).

ПРОСТОНАТЬ угь авун (мес. кефсузда).

ПРОСТОР 1. гегьенш зурба чуьл; степные просторы гегьенш зурба чуьллер. 2. ачухвал; гегьенш чка.

ПРОСТОРЕЧИЕ мн. нет гьакIан халкь рахадай нугъатдин гафар ва формаяр (литературадинбур тушир).

ПРОСТОРНЫЙ гегьенш; просторная комната гегьенш кIвал.

ПРОСТОСЕРДЕЧНЫЙ дуьз рикI авай, къени; простосердечный человек къени кас, дуьз рикI авай кас.

ПРОСТОТА мн. нет 1. регьятвал. асантвал. 2. къенивал; дуьзенавал; по простоте сердечной къенивиляй, рикIин къенивиляй; рикIин къенивилелди. 3. дамах гвачирвал. 4. простойвал (см. простой 5-манада).

ПРОСТОФИЛЯ м и ж разг. гьакIан семе, кьиле затI авачирди.

ПРОСТОЯТЬ 1. акъвазун. 2. амукьун; аламукьун. 3. кIвалах тийиз акъвазун, кIвалахдик квачиз акъвазун (мес. машин).

ПРОСТРАННЫЙ 1. гегьенш, яргъи мензилдиз фенвай, зурба (мес. чка, мулк). 2. яргъи (мес. рахунар, кхьинар).

ПРОСТРАНСТВО 1. пространство (материядин вичиз яргъивал, гьяркьуьвал ва чIехивал хьуналди лишанламиш жедай гьал). 2. мензил (кьве затIунин, кьве чкадин арада авай); ара; рехъ. 3. чка.

ПРОСТРЕЛИВАТЬ несов. 1. см. прострелить. 2. ягъун, гуьлле гун.

ПРОСТРЕЛИТЬ яна тIеквен акъудун, ягъун (тфенгдалди).

ПРОСТРОЧИТЬ раб (рапар). ягъун; бахияр атIун (парталдиз).

ПРОСТУДА мн. нет 1. мекьи хьун; мекьивал. 2. мекьивиликди хьайи кефсузвал (азарлувал).

ПРОСТУДИТЬ къай галукьрун, мекьи авун; мекьи авуна азарлу авун.

ПРОСТУДИТЬСЯ мекьи хьун, къай галукьун; мекьи хьана кефсуз хьун.

ПРОСТУДНЫЙ мекьивилин, мекьивиликди жедай (хьайи, мес. азар, уьгьуьяр).

ПРОСТУЖАТЬ несов., см. простудить.

ПРОСТУЖАТЬСЯ несов., см. 1) простудиться; 2) простудить.

ПРОСТУПАТЬ несов., см. проступить.

ПРОСТУПИТЬ акъатун; винел акъатун; хкатун; акъатна малум хьун; пот проступил гьекь акъатна.

ПРОСТУПОК тахсир, хата, чIуру кар (сада авур).

ПРОСТУЧАТЬ 1. тахъ-тахъ авун; гатун (ван ийидай затI); ван ийиз тун. 2. чарахъ-парахъдин ван галаз фин (мес. араба).

ПРОСТЫВАТЬ несов., см. простыть.

ПРОСТЫНУТЬ разг., см. простыть.

ПРОСТЫНЯ месин агь.

ПРОСТЫТЬ разг. 1. къун, къайи хьун. 2. къаю кьун; мекьи хьун. ♦ и след простыл гелни амачиз квахьна, фейи чкани чир тахьана квахьна, са хабарни амачиз квахьна.

ПРОСУНУТЬ сухун; ттун; чуькьвез-чуькьвез ттун; просунуть руку в отверстие гъил тIеквендиз сухун.,

ПРОСУНУТЬСЯ гьахьун; сух хьун; сух хьана гьахьун.

ПРОСУШИВАТЬ несов., см. просушить,

ПРОСУШИТЬ кьурурун.

ПРОСУШИТЬСЯ кьурун.

ПРОСУЩЕСТВОВАТЬ 1. яшамиш хьун, дуланмиш хьун. 2. аваз хьун; амукьун (са кьадар вахтунда).

ПРОСЧЁТ 1. см. просчитать и просчитаться. 2. гьисабрин къене гъалатI, ягъалмишвал.

ПРОСЧИТАТЬ 1. гьисабун. 2. гьисабардайла ягъалмиш хьун, гъалатI авун.

ПРОСЧИТАТЬСЯ. ягъалмиш хьун, гъалатI хьун.

ПРОСЫП: без просыпу разг. 1) ахварай ават тийиз (ксун); 2) вич-вичел хквен тийиз ара датIана (хъун).

ПРОСЫПАТЬ чукIурун, кIвахун (мес. кьел).

ПРОСЫПАТЬ¹ несов., см. просыпать.

ПРОСЫПАТЬ² несов., см. проспать.

ПРОСЫПАТЬСЯ авахьун, чукIун (мес. кьел, техил).

ПРОСЫВАТЬСЯ¹ несов., см. 1) просыпаться; 2) просыпать.

ПРОСЫПАТЬСЯ² несов., см. проснуться.

ПРОСЫХАТЬ несов., см. просохнуть.

ПРОСЬБА 1. тавакъу. 2. уст. арза.

ПРОСЯНОЙ цуькIуьн; просяная солома цуькIуьн агъалар.

ПРОТАЛИНА 1. жив цIрана дуьздал хьайи чка (ччилин). 2. пер. цIрана ачух хьайи чка, гьекь алатай чка (пенжердин шуьшейрин).

ПРОТАЛКИВАТЬ несов., см. протолкнуть.

ПРОТАЛКИВАТЬСЯ несов., см. 1) протолкнуться; 2) протолкнуть.

ПРОТАНЦОВАТЬ кьуьл авун; кьуьлер авун.

ПРОТАПЛИВАТЬ несов., см. протопить.

ПРОТАПТЫВАТЬ несов., см. протоптать

ПРОТАСКИВАТЬ несов., см. протащить.

ПРОТАЩИТЬ 1. галчIурна тухун; галчIуриз-галчIуриз тухун; чIугун. 2. тухун; гъун. 3. кьиле тухун, авун (са кIвалах).

ПРОТАЩИТЬСЯ яваш-явашди фин, са гужалди фин.

ПРОТАЯТЬ 1. цIурун (жив). 2. авагъун (дав кьур, чIагай ччил).

ПРОТЕЖЕ м и ж нескл. протеже (къуллугъдал акъвазунин ва виниз экъечIунин карда вичиз са чIехи касдин патай куьмек авай кас).

ПРОТЕЗ протез (бедендин кими тир, маса затIуникай расай орган, са чка, мес. хтур сарар, кIарасдикай авур кIвач, гъил).

ПРОТЕЗИРОВАТЬ сов. и несов. протездалди таъмин авун, протез расун, протез кутун.

ПРОТЕЗНЫЙ протезрин; протезар расдай.

ПРОТЕКАТЬ несов. 1. авахьун (мес. тIеквендай яд). 2. фин (мес. яд, вацI). 3. атун (яд; къавай тIили); крыша протекает къавай тIили къвезва. 4. пер. фин; акъатун (уьмуьр, вахт).

ПРОТЕКТОРАТ протекторат (формальный жигьетдай вичин пачагьлугъдин авай къурулуш ва вичин администрация амаз, гьакъикьатда вичин вири кьилин идара маса, империалист государстводин гъиле хьун, им колонияр уьлквеяр лукIвилик кутунин са форма я).

ПРОТЕКЦИОНИЗМ мн. нет протекционизм (1. капиталист уьлквейра маса уьлквейрай гъизвай товаррал еке таможнидин харжар эцигунин рекьелди гьа уьлкведин вичин къене мал акъудзавай капиталистрин менфятар хуьнин система. 2. жуван итимар, хатурлу ксар къуллугърал эцигун, хуьн).

ПРОТЕКЦИЯ протекция (садан кар туькIуьриз, къуллугъдал эцигиз, виниз акъудиз са гафуни атIудай касдин патай куьмек, хатур).

ПРОТЕРЕТЬ 1. гуцIдай кьван тIеквен-тIеквен авун; гуьцIдай кьван (суьртмишдай кьван, гуьцIна, суьрмишна) чIурун, кукIварун. 2. гуьцIна михьи авун. 3. гуьцIна (гуьцIиз-гуьцIиз) куьлуь авун (мес. тIеквенрин экъис хьайи хци къерехар авай суьзек хьтиндай гуьцIна картуфар куьлуь гъуьр авун).

ПРОТЕРЕТЬСЯ гуьцI жедай кьван кукIвар хьун, суьртмиш хьана кукIвар хьун, гуьцI жедай кьван тIеквен акъатун.

ПРОТЕРПЕТЬ эхи авун, къатламишун.

ПРОТЕСТ протест (разисузвал, наразивал; разисузвал малумрун).

ПРОТЕСТОВАТЬ несов. 1. протест авун, разисузвал малумрун. 2. протест гун; протестовать вексель векселдиз протест гун (векселда къалурнавай вахтунда бурж вахкун тавунвайди официальнидаказ банкуниз хабар гун).

ПРОТЕЧЬ см. протекать.

ПРОТИВ предлог 1. къаншарда; къаршидал; против нашего дома строят новый дом чи кIвалерин къаншарда цIийи кIвалер эцигзава. 2. аксина; акси; аксиниз; вести борьбу против врагов душманрин аксина женг тухун. 3. къаншардиз, аксиниз; хура; хуруз; плыть против течения цин хуруз сирнав авун, яд (вацI) физвай патан аксиниз сирнав авун (ва я гими фин, гимидаваз фин). 4. килигайла, гекъигайла, къаншарда; рост продукции против прошлого года фейи йисав гекъигайла продукция артух хьун. 5. акси хьун, къаршивал хьун; кто против? вуж акси я? нин къаршивал ава? я ничего не имею против зи са къаршивални (ва я зи са гафни) авач.

ПРОТИВЕНЬ м кьелечI ягълав (кьелечI ракьун кьуд пипIен ягълав, затIар чрадай, къерехар элкъуьрай кьелечI ракь).

ПРОТИВИТЬСЯ несов. акси хьун, аксивал авун.

ПРОТИВНИК 1. душман. 2. акси тир кас; муькуь патан кас.

ПРОТИВНЫЙ 1. къаншарда авай; къарши; муькуь (мес. пад). 2. акси; акси тир. 3. пис; такIан къведай; экъуьчун къведай (гъидай); противный запах пис такIан кьведай ни. ♦ в противном случае тахьайтIа, акI тахьайтIа.

ПРОТИВОБОРСТВОВАТЬ несов. уст. женг чIугун, женг тухун, хура женг чIугун.

ПРОТИВОВЕС: в противовес къаншарда, аксина,

ПРОТИВОВОЗДУШНЫЙ гьавадай (цавай) жедай гьужумдиз къарши (акси), гьавадай жедай гьужумдин къаншарда (гьужумдикай) хуьдай..

ПРОТИВОГАЗ противогаз (нефес чIугвадайла, зегьерлу газрикай хуьн патал ччинални кьилел акьалждай затI, маска).

ПРОТИВОГАЗОВЫЙ зегьерлу газрин аксина (къаншарда) тир, зегьерлу газрикай хуьдай.

ПРОТИВОДЕЙСТВИЕ мн. нет акси таъсир, акси эсер, аксивал.

ПРОТИВОДЕЙСТВОВАТЬ несов. аксивал авун; манийвал авун; аксивал ийидай кар авун.

ПРОТИВОЕСТЕСТВЕННЫЙ тIебиатдиз акси тир, адет тир кардив дуьз текъвезвай.

ПРОТИВОЗАКОННЫЙ закондиз (къанундиз) зид тир, закондиз акси тир; закондив дуьз текъвезвай.

ПРОТИВОПОЖАРНЫЙ пожардин (цIай кьуна кунин) вилик пад кьадай, пожардин къаншарда герек тир; противопожарные средства пожардин къаншарда герек тир чараяр (алатар).

ПРОТИВОПОКАЗАНИЕ 1. юр. акси къалурун; акси шагьидвал,; противопоказание свидетелей шагьидрин сад-садаз акси шагьидвал. 2. мед (са дарман ва я сагърунин са тагьер; са азардиз) виже текъвервилин лишан, виже текъверди къалурун.

ПРОТИВОПОЛАГАТЬ несов., см. противопоставлять.

ПРОТИВОПОЛОЖНОСТЬ ж 1. сад-садаз аксивал; сад-садаз зидвал. 2. (хесетралди ва я маса лишанралди сад-садаз) акси тир кас (ксарикай сад).

ПРОТИВОПОЛОЖНЫЙ 1. къаншарда авай; муькуь; муькуь патан; противоположная сторона улицы куьчедин муькуь пад (къаншарда авай пад). 2. сад садаз къарши тир, акси тир.

ПРОТИВОПОСТАВИТЬ 1. гекъигун; сад-садаз къарши эцигун. 2. аксина эцигун; къаншарда эцигун; аксиниз туькIуьрун.

ПРОТИВОПОСТАВЛЯТЬ несов., см. противопоставить.

ПРОТИВОРЕЧИВЫЙ сад-садаз акси тир, сад-садав кьан тийизвай.

ПРОТИВОРЕЧИЕ аксивал, зидвал, сад-садаз аксивал.

ПРОТИВОРЕЧИТЬ несов. 1. къаршивал авун, аксивал авун; акси хьун; гафунал гаф эцигун. 2. акси хьун, дуьз татун, кьун тавун (мес. са фикир муькуьдав).

ПРОТИВОСТОЯТЬ несов. акси яз акъвазун; аксивал авун; акси хьун; хура акъвазун.

ПРОТИВОТАНКОВЫЙ танкдиз къарши; танкдин къаншарда кар ийидай; танкдикай хуьдай.

ПРОТИВОЧУМНЫЙ тIегъуьндиз къарши, тIегъуьндин къаншарда (аксина) кар ийидай.

ПРОТИВОЯДИЕ зегъердин (агъудин) къаншарда дарман (зегьерламиш хьайила адав кар ийиз тан тийир, адан эсер зайифардай маса затI).

ПРОТИРАТЬ несов., см. протереть.

ПРОТИРАТЬСЯ несов., см. 1) протереться; 2) протереть.

ПРОТИСКАТЬСЯ чуькьвез-чуькьвез гьахьун; чуькьвез-чуькьвез фена акъатун.

ПРОТИСКИВАТЬСЯ несов., см. протискаться и протиснуться.

ПРОТИСНУТЬСЯ см. протискаться.

ПРОТКНУТЬ сухна тIеквен акъудун.

ПРОТОК 1. вацIун хел, хвал (вацIук акахьзавай яд ва я кьве вацI, яд авай кьве чка сад-садак кукIурзавай яд). 2. анат. хвал, рехъ (мес. цвар, туькьуьл авахьдай).

ПРОТОКОЛ протокол; составить протокол протокол кхьин; внести в протокол протоколда кхьин.

ПРОТОКОЛИРОВАТЬ сов. и несов. протокол кхьин.

ПРОТОЛКАТЬСЯ разг. 1. арадай чуькьвез-чуькьвез фин, идахъ адахъ галукьиз-галукьиз фин (халкьдин арадай). 2. гьакI къекъуьн, ина-ана бушдиз къекъуьн.

ПРОТОЛКНУТЬ 1. рум гун; хуртIар гун; эцяна ракъурун. 2. пер. вилик ракъурун, юзурун (са кар

ПРОТОПИТЬ цIай авун; протопить печь пичина цIай авун, пич ккун.

ПРОТОПИТЬСЯ хъсандиз ккун, хъсандиз чими хьун (пич).

ПРОТОПЛАЗМА биол. протоплазма (гьайванрин ва набататрин организмдин клеткадин асул диб тир затI).

ПРОТОПТАТЬ кIвачи тIушунна рехъ авун (рехъ кутун); тIуш гун; тIуш гана рехъ авун; протоптать тропинку кIвачи тIушунна жигъир рехъ авун.

ПРОТОРГОВАТЬ разг. 1. алишверишдал ккун, алишверишдал зарар хьун. 2. алишвериш авун, савда авун.

ПРОТОРГОВАТЬСЯ разг. 1. алишверишдал ккун, зарарар хьун, кIватун. 2. см. проторговать 2-манада.

ПРОТОРЁННЫЙ кIвачи тIушуннавай, гзаф ишлемишай, кIвачи гатай (рехъ). ♦ по проторённой дороге виридаз чизвай рекье аваз, ишлемишнавай рекье аваз.

ПРОТОРИТЬ кIвачик кутун, ишлемишун, ишлемишна расун (рехъ).

ПРОТОРЯТЬ несов., см. проторить.

ПРОТОТИП прототип (эвелимжи чешне, сифте чешне хьайи ва я жедай затI).

ПРОТОЧНЫЙ авахьзавай, физвай, авахьна физвай (яни акъваз тавуна физвай, мес. яд).

ПРОТРАВА 1. см. протравить. 2. протрава (парчади кIевиз ранг кьун патал ишлемишдай химический затI; рангадал вигьидалди вилик хам, чIарар ва мсб михьдай затI, дарман; затIунал ккана нехишар авун патал ишлемишдай затI, кудай кислота).

ПРОТРАВИТЬ 1. (кислотадалди) ккун; кана нехишар авун. 2. кIевиз ранг кьадайвал авун, кIевиз ранг кьадайвал дарман (кислота) яна расун. 3. с.-х. дарманламишун, дарман яна михьивун (мес. техил).

ПРОТРАВЛИВАТЬ несов., см. протравить.

ПРОТРЕЗВИТЬ пиянвал аладрун (алудун), пиянвал хкудун; кьил-кьилел хкун.

ПРОТРЕЗВИТЬСЯ пиянвал алахьун, пиянвал хкатун; кьил-кьилел хтун.

ПРОТРЕЗВЛЯТЬ несов., см. протрезвить.

ПРОТРЕЗВЛЯТЬСЯ несов., см. 1) протрезвиться; 2) протрезвить.

ПРОТРУБИТЬ 1. ягъун (зуьрне, зуьрнедай сигнал). 2. пер. ван акъудун, ван ттун, вириниз чукIурун (са хабар).

ПРОТУХЛЫЙ 1. нидал хьайи; чIур хьайи, ктIай (як. балугъ). 2. лахъу (кака).

ПРОТУХНУТЬ 1. ни агалтун, чIур хьун, ктIун (мес. як, балугъ). 2. лахъу хьун (кака).

ПРОТЫКАТЬ несов. 1. сухна-сухна тIаквенар авун, тIеквенар акъудун. 2. акъудун (тIеквенар).

ПРОТЯГИВАТЬ несов., см. протянуть.

ПРОТЯГИВАТЬСЯ несов., см. 1) протянуться; 2) протянуть.

ПРОТЯЖЕНИЕ мн. нет 1. мензил (яргъивилихъ, гьяркьуьвилихъ ва я кьакьанвилихъ); участок имеет большое протяжение в длину участкадихъ яргъивилихъди гзаф мензил ава. 2. ара; чка; лес выгорел на большом протяжении тамун са гзаф ара, (чка) михьиз кана. 3. вахт; кьиляй-кьилиз; къене кьиляй-кьилиз; амай кьван; на протяжении истории вири историядин вахтунда, вири историяда кьиляй-кьилиз; на протяжении трёх веков пуд виш йисан къене кьиляй-кьилиз.

ПРОТЯЖЕННОСТЬ ж мн. нет пуд патахъ (яргъивилихъ, гьяркьуьвилихъ ва кьакьанвилихъ) уьлчмишиз жедайди хьунухь, уьлчмишиз хьунин хесет.

ПРОТЯЖНЫЙ яргъи; яргъал чIугур (гьарай, мани, угь).

ПРОТЯНУТЬ 1. чIугун, тухун (мес. санай саниз еб, сим). 2. чIугун, яргъал чIугун. 3. яргъи авун; агалдрун; экисун; протянуть ноги кIвачер агалдрун (яргъи авун); протянуть руку гъил экисун. ♦ протянуть ноги 1) кIвачер яргъи авун, кIвачер агалдрун; 2) пер. кьин; он долго не протянет ам яргъалди амукьдач, рекьида; протянуть руку помощи гъил вугун, гъил кьун, куьмек гун.

ПРОТЯНУТЬСЯ 1. яргъи хьун; яргъи авун; яргъи хьана фин (гъилер са патахъ). 2. фин (мес. рехъ). 3. яргъи хьун, яргъи хьана къаткун.

ПРОУЧИТЬ 1. чирун, кIелун; проучить уроки два часа кьве сатина ацукьна тарсар чирун. 2. туьнбуьгь авун, тарс гун, жаза агакьрун.

ПРОУЧИТЬСЯ кIелун (мес. школада); чирун.

ПРОФАКТИВ (профсоюзный актив) профактив (профсоюздин актив).

ПРОФАН са затIни тийижирди, авам, чирвиликай кIусни хабар авачирди.

ПРОФДВИЖЕНИЕ мн. нет профсоюзрин гьерекат.

ПРОФЕССИОНАЛ профессионал, пешекар (са кар вичиз гьамишалиг яз пеше авунвай кас).

ПРОФЕССИОНАЛЬНЫЙ, 1. пешекарвилин; пешедихъ галаз алакъалу тир; пешедиз талукь тир; профессиональные заболевания пешедихъ галаз алакъалу тир азарар. 2. профсоюздин; профсоюзрин. 3. пешекар тир, вичи са кар пеше. авунвай. ♦ профессиональный союз профсоюз (са пешедал кIвалахзавай ксарин союз).

ПРОФЕССИЯ пеше; по профессии он инженер адан пеше инженервал я, пешедал гьалтайла ам инженер я.

ПРОФЕССОР профессор (университетра ва институтра кIвалахзавай учителдиз, адан илимлувилин дережадиз килигна, гудай чIехи тIвар).

ПРОФЕССОРСКИЙ 1. профессордин; профессоррин. 2. профессорвилин.

ПРОФЕССУРА мн. нет 1. профессорвал. 2. профессорар.

ПРОФИЛАКТИКА мн. нет. мед. профилактика (начагъвилин, азарлу хьунин вилик пад атIудай чараяр).

ПРОФИЛАКТИЧЕСКИЙ профилактикадин; профилактикадиз талукь тир.

ПРОФИЛЬ м профиль (1. са къвалахъай килигайла акунар, мес. ччинин са патахъай килигайла ччинин акунар. 2. са затI юкьвай агъуз атIайла аквадай гьал, акунар. 3. хозяйстводин, идарадин кIвалахда дибдин везифаяр ва я са пешедиз герек тир чирвилерин кьадар ва жуьре).

ПРОФИЛЬТРОВАТЬ 1. филтрдай акъудун, суьзмишун. 2. пер. ахтармишун, дикъетдалди ахтармишна хкягъун, сафунилай авун.

ПРОФОРГАНИЗАЦИЯ профорганизация, профсоюздин тешкилат.

ПРОФОРМА разг. кьуру форма; для проформы кьуру форма патал.

ПРОФСОЮЗ профсоюз (са пешедал кIвалахзавай ксарин союз).

ПРОФСОЮЗНЫЙ профсоюздин.

ПРОХАЖИВАТЬСЯ несов., см. пройтись.

ПРОХВАТИТЬ разг. кьун; гьатун; акатун; мороз прохватил до костей аяз лап кIарабра гьатна.

ПРОХВОРАТЬ кефсуз хьун, начагъ хьун, тIа хьун.

ПРОХВОСТ итимсуз; гьарамзада.

ПРОХЛАДА мн. нет серинвал, къайивал (къайи, таза гьава).

ПРОХЛАДЕЦ и ПРОХЛАДЦА: работать с прохладцем (с прохладцей) рикI гвачиз (гьакъисагъвал тийиз) кIвалахун.

ПРОХЛАДИТЕЛЬНЫЙ серинардай; серинвал кутадай; прохладительные напитки серинардай хъвадай затIар (мес. лимонад ва мсб).

ПРОХЛАДНЫЙ серин; къайи.

ПРОХЛАЖДАТЬСЯ несов. разг. 1. жуваз серин гьава гун; серин гьавадал ял ягъун; серинвал къачун. 2. пер. кагьулвилелди явашдиз кар авун, кар тийиз гьакI вахт ракъурун.

ПРОХОД 1. элячIун; фин. 2. рехъ; элячIдай гирве, фидай ара; горный проход дагъдилай элячIдай (фидай) гирве (рехъ). ♦ прохода нет пер. (адан гъиляй) фидай чка авач, секинвал авач; не давать прохода алат тавун, секинвал тагун, ччандивай авун.

ПРОХОДИМЕЦ гьарамзада.

ПРОХОДИТЬ несов., см. пройти.

ПРОХОДНОЙ (вичяй-тIуз) масаниз фидай рехъ авай, масаниз экъечIдай чка авай; фидай кIвачик квай; проходная комната маса кIвализ фидай рак авай кIвал, фидай кIвачик квай чка

ПРОХОЖИЙ рекьяй физвай кас, рекьин мугьман; рекьяй фидайди.

ПРОЦВЕТАНИЕ мн. нет цуьк ахъаюн, абад хьун; гзаф вилик фин; абадвал; процветание сельского хозяйства хуьруьн майишат абад хьун.

ПРОЦВЕТАТЬ несов. цуьк ахъаюн, абад хьун, гзаф вилик фин.

ПРОЦЕДИТЬ суьзмишун, куьзун, ивижун (суьзекдай, жунадай). ♦ процедить сквозь зубы сарарин арадай кIанз-такIанз лугьун.

ПРОЦЕДУРА процедура (1. са кар бегьемрунин, мес. договордал къулар чIугунин, дуван авунин, къайда. 2. азарлудаз дарманар авунин крарикай кьилди са кар, мес. банкаяр эцигун ва я чими це ттун).

ПРОЦЕЖИВАТЬ несов., см. процедить.

ПРОЦЕНТ процент (1. мат. са гьисабуна вишекай са пай. 2. эк. гьар виш манатдилай къведай файда).

ПРОЦЕНТНЫЙ 1. процентрдин, процентриз талукь тир. 2. процент алай, процент гудай (мес. облигация).

ПРОЦЕСС процесс (1. са кардин, са вакъиадин финиф; в процессе исследования ахтармишун физвай чIавуз, ахтармишунин финиф. 2. арадал къвезвай, артух жезвай азар, адан финиф; кар; процесс в лёгких жигерра азар, жигеррин процесс. 3. судди кар тухунин къайда).

ПРОЦЕССИЯ процессия (са кар, мес. мейит кучукун, махъерин адет бегьемрун патал са гзаф инсанар санал финиф, къекъуьн); похоронная процессия мейит кучукунин процессия.

ПРОЦЕССУАЛЬНЫЙ судди крар тухунин (дуван авунин) къайдадиз талукь тир.

ПРОЦИТИРОВАТЬ цитата (цитатаяр) гъун (кIелун, кхьин, лугьун).

ПРОЧЕЕ амайбур, амай маса крар.

ПРОЧЕРКИВАТЬ несов., см. прочеркнуть.

ПРОЧЕРКНУТЬ цIар чIугун.

ПРОЧЕРТИТЬ чIугун (мес: цIар).

ПРОЧЕСАТЬ 1. эвягъун, эвяна михьивун. 2. пер. воен. вири чкайриз гуьлле гун (мес. са тама душмандин аскерар аватIа ахтармишиз тамуз кьиляй-кьилиз гуьлле гун).

ПРОЧЕСТЬ кIелун.

ПРОЧИЙ амай; маса; амайди; амай масад. ♦ между прочим 1) амай крарин арада; 2) гаф атайла лугьун яз; гаф амаз гаф къведа; и прочее ва я и прочая ва масабур, ва я масабурни.

ПРОЧИСТИТЬ михьун, михьивун.

ПРОЧИТАТЬ кIелун. ♦ прочитать во взгляде ва я в глазах (вилериз килигайла) вилерилай чир хьун.

ПРОЧИТЫВАТЬ несов. кIелун.

ПРОЧИТЬ несов. виликамаз тайинрун, тайинрун фикирнаваз хьун.

ПРОЧИЩАТЬ несов., см. прочистить.

ПРОЧНЫЙ мягькем, кIеви.

ПРОЧУВСТВОВАННЫЙ гзаф гьисслу, гужлу гьиссдалди лагьай (рахай); прочувствованная речь гужлу гьиссдалди рахай речь.

ПРОЧУВСТВОВАТЬ гьисс авун, гьиссдалди гъавурда гьатун, кьатIун.

ПРОЧЬ нареч. 1. къерехдиз, анихъ; уйти прочь анихъ хъфин, хъфин. 2. алат; квахь; прочь отсюда! алат инлай! ♦ руки прочь! гъилер къакъуд! кягъиз жуьрэтмир! он не прочь поиграть къугъуниз адан ваъ авач, ам къугъваз гьазур я, къугъунилай элкъведач.

Дата добавления: 2014-01-11