МЧС России 67 страница

ПРОШЕДШЕЕ алатай вахт; фейи (алатай) йкъар; фейи (алатай) крар.

ПРОШЕДШИЙ алатай, фейи.

ПРОШЕНИЕ арза (арзадин чар), тавакъудин чар.

ПРОШЕПТАТЬ кушкушун, кушкушдалди лугьун, пIузаррикай лугьун.

ПРОШЕСТВИЕ: по прошествии алатайдалай кьулухъ, алатайла; по прошествии года са йис алатайла.

ПРОШИБАТЬ несов., см. прошибить.

ПРОШИБИТЬ разг. 1. яна хун; яна кукIварун. 2. тади гун; кар авун; гзаф эсер, авун; акъатун; его пот прошиб адаз гьекь акъатна.

ПРОШИВАТЬ несов., см. прошить.

ПРОШИПЕТЬ см. шипеть.

ПРОШИТЬ 1. цун; прошить подошву (чекмедин) кIан цун. 2. цун; цвал авун.

ПРОШЛОГОДНИЙ шазан, фейи (алатай) йисан.

ПРОШЛОЕ алатай вахт, фейи вахт; алатай (фейи) кар.

ПРОШЛЫЙ алатай, фейи; в прошлом году фейи йисуз.

ПРОШМЫГНУТЬ разг. фуртна фин, таквадайвал тадиз фин (ва я гьахьун).

ПРОШНУРОВАТЬ см. шнуровать.

ПРОШТОПАТЬ пине (пинеяр) ягъун (рас хъувун).

ПРОШТРАФИТЬСЯ разг. тахсир акьалтун, тахсирлу хьун.

ПРОШТУДИРОВАТЬ см. штудировать.

ПРОШУМЕТЬ 1. ван авун; сес авун (мес. гару). 2. пер. акъатун, чукIун (садан тIвар).

ПРОЩАЙ, ПРОЩАЙТЕ сагърай; саламат хьун (сад садавай къакъатдайла).

ПРОЩАЛЬНЫЙ сагърай лугьудай; сагърай лугьунин; сад садавай ччара хьунин, ччара жедай.

ПРОЩАНИЕ сагърай лугьун: на прощанье сагърай лагьана хъфидайла, къакъатдайла; сагърай лагьана хъфиниз.

ПРОЩАТЬ несов., см. простить.

ПРОЩАТЬСЯ несов., см. 1) проститься; 2) простить.

ПРОЩЕЛЫГА м и ж разг. гьарамзада; паж; луту.

ПРОЩЕНИЕ мн. нет багъишламишун, тахсирдилай гъил къачун; прошу прощения багъишламиша; тавакъу ийида, багъишламишун.

ПРОЩУПАТЬ 1. гъилелай авун, гъил авуна килигун; гъил авуна ахтармишун; гъил авуна жугъурун. 2. пер. виликамаз ахтармишун, ахтармишна чирун.

ПРОЩУПЫВАТЬ несов., см. прощупать.

ПРОЭКЗАМЕНОВАТЬ экзамен кьун, имтигьан кьун.

ПРОЯВИТЕЛЬ м фотопроявитель (фотографиядин аппаратди къачур суьрет ачухардай химический дарман-препарат).

ПРОЯВИТЬ 1. авун; къалурун; проявить храбрость дирибашвал къалурун; проявить себя вич (вичин кар, вич гьихьтинди ятIа) къалурун. 2. ачухун, аквадайвал авун (фотографиядалди, чIугур суьрет).

ПРОЯВИТЬСЯ дуьздал акъатун, ачух хьун.

ПРОЯВЛЯТЬ несов., см. проявить.

ПРОЯВЛЯТЬСЯ несов., см. 1) проявиться; 2) проявить.

ПРОЯСНИТЬСЯ ачух хьун (мес. гьава, ччин, фикир); у него прояснилось сознание адан кьил-кьилел хтана, ам вич вичел хтана; фикир (акьул) ачух хьана.

ПРОЯСНЯТЬСЯ несов.; см. проясниться.

ПРУД гьавиз; вир (эгъуьнна ва я банд кьуна расай).

ПРУДИТЬ несов. банд кьун, банд ягъун. ♦ хоть пруд пруди пер. разг. кьадар авачир кьван ава; лап гзаф (кицI килиг тийиз) ава.

ПРУЖИНА 1. пружин (буржин, мес. сятинин). 2. пер. юзурдай къуват; гьарекат кутадай къуват.

ПРУЖИНИСТЫЙ разг. пружин хьтин тIарам, таб квай.

ПРУЖИНИТЬ и ПРУЖИНИТЬСЯ несов. пружин хьиз хьун; таб акатун, пружин хьиз экъис хьхьун.

ПРУЖИННЫЙ пружин авай, пружинар авай; пружиндин.

ПРУСАК зоол. ярувал алай хъипи таракан (тарун, пепейрин са жуьре).

ПРУТ тIвал; ивовый прут цIвелин тIвал; железный прут ракьун тIвал.

ПРЫТАТЬ несов. 1. хкадрун; прыгать через забор жугъунилай хкадрун. 2. пер. хъуткъунун; къудгъунун; сердце прыгает от радости шадвиляй рикI хъуткъунвава.

ПРЫГНУТЬ см. прыгать.

ПРЫЖОК хкадрун; прыжок с парашютом парашют гваз хкадрун.

ПРЫСКАТЬ несов., см. прыснуть.

ПРЫСНУТЬ разг. 1. хъчин; стIалар кIвадрун; ягъун; пуф (пурх) ягъун (цин, атирдии). 2. пу-пу авуна хъуьруьн; садлагьана хъуьруьн.

ПРЫТКИЙ разг. зиринг, дири, цIай хьтин.

ПРЫТЬ мн. нет. разг. зирингвал; тадивал, тади; зарбвал, зарб; бежать во всю прыть жезмай кьван зарбдиз (авай-авачир къуватдалди) чукурун.

ПРЫЩ твар; лицо в прыщах ччинал тварар экъечIнава.

ПРЫЩАВЫЙ тварар квай, тварар акъечIнавай, тварри кьунвай.

ПРЫЩИК бицIи твар (см. прыщ).

ПРЯДАТЬ несов. уст. юзурун, къягъун (см. прясть ²).

ПРЯДЕНИЕ мн. нет гъал авун; гьалар авун.

ПРЯДИЛЬНЫЙ гъалар ийидай, гьаларин; прядильная фабрика гьаларин (гъалар ийидай) фабрик.

ПРЯДИЛЬНЯ гъалар ийидай чка (кархана).

ПРЯДИЛЬЩИК гъалар ийидай рабочий.

ПРЯДЬ ж тил; прядь волос чIарарин са тил.

ПРЯЖА мн. нет гъалар; шерстяная пряжа сун гъалар.

ПРЯЖКА чIулунин цацар; тукъа.

ПРЯЛКА чхра (гъалар ийидай).

ПРЯМАЯ мат. дуьз цIар.

ПРЯМИЗНА дуьзвал; прямизна линии цIарцIин дуьзвал.

ПРЯМИКОМ нареч. разг. дуьз; дуьм-дуьз, дуьздаказ.

ПРЯМО нареч. 1. дуьз; дуьм-дуьз; иди прямо к нему дуьз гьадан патав алад. 2. пер. ачухдиз; сказать прямо ачухдиз лугьун. 3. разг. лап; гьакъикъатда; дугъриданни; гьич; он прямо герой ам лап (гьакъикъатда) игит я. ♦ прямо-таки разг. лап, гьакъикъатда.

ПРЯМОДУШИЕ мн. нет рикIин дуьзвал, рикIин ачухвал, рикIе авайди ачухдиз лугьунин хесет.

ПРЯМОДУШНЫЙ дуьз рикI авай, ачух рикI авай, авайди ачухдиз лугьудай.

ПРЯМОЙ 1. дуьз; дуьм-дуьз. 2. акъваз тавуна фидай, дуьз чкадал кьван фидай (мес. поезд). 3. пер. дуьз, ачух. 4. арада масад авачир, дуьм-дуьз. 5. пер. лап, ачух, ашкара. 6. халис; гьакъикъи. 7. пер. ачух рикI авай, рикIе авайди ачухдиз лугьудай. ♦ прямая речь грам. прямой речь, ччарадан гафар; в прямом смысле слова гафунин асул гьакъикъи манада; гьакъикъатда.

ПРЯМОЛИНЕЙНЫЙ 1. дуьз; дуьм-дуьз; дуьз фенвай. 2. пер. ачух рикI авай; дуьзвал авай; рикIе авайди ачухдиз лугьудай; рикIе авайвал дуьз кар ийидай.

ПРЯМОТА мн. нет дуьзвал; дугъривал; рикIе авайди ачухдиз лугьудай хесет.

ПРЯМОУГОЛЬНИК мат. дуьз пипIерин кьудпипIенди, прямоугольник.

ПРЯМОУГОЛЬНЫЙ дуьз пипIерин.

ПРЯНИК пряник (ширин тинидикай чрай бицIи тIунутI хьтинди).

ПРЯНОСТЬ ж 1. хуш туьнтвал (мес. са затIунин дадунин). 2. хуьрекдик са кьетен дад кутадай затI (мес. сумах, истивут, сенжефил ва мсб).

ПРЯНЫЙ хуш туьнт (иштагь ачухдай); пряный вкус хуш туьнтдай; пряный запах хуш туьнт ни (мес. хуьрекдик кутадай ширин, туршимезе затIарин).

ПРЯСТЬ¹. несов. гъал (гъалар авун; звер гун (гъалариз).

ПРЯСТЬ^2. прясть ушами япар къягъун, япар юзурун (хкажун; мес. балкIанди са ккуьникай хабар хьана).

ПРЯТАТЬ несов. чуьнуьхун, кIевирун (угъривал туш). ♦ прятать концы гел квадрун, кьил-ттум чуьнуьхун.

ПРЯТАТЬСЯ несов. чуьнуьх хьун.

ПРЯТКИ ед. нет чуьнуьх-гумбат (къугъун).

ПРЯХА гъалар ийидай паб.

ПСАРНЯ кицIерин кIвал, кицIер хуьдай чка.

ПСАРЬ м кицIербан (вилик заманда помещикдин гъуьрчен кицIериз килигдай къуллугъчи).

ПСЕВДОНИМ псевдоним (писателри, художникри ва масабру чпи чпиз гудай тIвар, лакIаб, мес. Етим Эмин псевдоним я, адан халис тIвар Мегьамед Эмин я).

ПСИНА мн. нет, разг. 1. кицIин як. 2. кицIин (кицIикай къведай) ни.

ПСИНЫЙ кицIин.

ПСИХИАТР психиатр (психический, кьилиз эсер ягъунин начагъвилерин доктор).

ПСИХИАТРИЧЕСКИЙ психиатрический, психиатриядин.

ПСИХИАТРИЯ мн. нет психиатрия (кьилиз эсер ягъун, диливал хьтин азарар чирунин ва абур сагърунин гьакъиндай илим).

ПСИХИЧЕСКИЙ психикадин, психикадиз талукь тир.

ПСИХИКА мн. нет психика (инсанрин ва ччан алай затIарин рикIин гьаларин, къанажагъдин, алакьунрин, гуьгьуьлрин, къатIунрин-виридан кIватIал тир са гьал).

ПСИХОЗ психоз (1. психикадин азарлувилин, кьилиз эсер ягъунин къати са жуьре. 2. инсандин психикада, къанажагъда, кьатIуна са кимивал, нормальный тушир си къариба гьал, мес. са себебни авачиз кичIе хьун хьтин).

ПСИХОЛОГ психолог (1. психологиядин специалист алим ва преподаватель. 2. инсандии психология, рикIин гьалар хъсандиз фагьумиз, кьатIуз, чириз жедай кас).

ПСИХОЛОГИЯ мн. нет психология (1. инсандин ва гьайвандин психикадин гьалар, кьатIунар), къанажагъ ахтармишдай илим. 2. психикадин процессрин вири кIватIал; психика, рикIин гьал).

ПСИХОПАТ психопат (кьилиз эсер янавай, психикадин жигьетдай нормальный тушир кас).

ПСИХОПАТИЯ психопатия (кьилиз эсер ягъун, кьил чIурхьун).

ПТЕНЕЦ денбел, нуькIрен (къушран) шараг.

ПТАШКА нуькI; къуш.

ПТЕНЧИК см. птенец.

ПТИЦА луван ничхир, къуш. ♦ что он за птица? ам вуч кас я; обстрелянная (ва я стреляная) птица крарай акъатай кас, гзаф крар акур кас.

ПТИЦЕВОД къушчи, къушар хуьдайди.

ПТИЦЕВОДСТВО мн. нет къушчивал, кIвалин къушар хуьн.

ПТИЦЕЛОВ къушар кьадайди.

ПТИЧИЙ къушран; къушарин; нуькIрен. ♦ птичье молоко къушран нек (яни гьич тежер, авачир затI); с птичьего полёта лап кьакьан чкадилай; цавай.

ПТИЧКА 1. нуькI; гъвечIи къуш. 2. лишан (ктабдин, чарчел ийидай нуькIрен кIуф хьтин кьвечхел бицIи лишан ).

ПТИЧНИК 1. къушарин кIвал (демек). 2. кIвалин къушариз къуллугъзавай кас (мес. колхоздин фермада).

ПУБЛИКА мн. нет публика, халкь (инсанар).

ПУБЛИКАЦИЯ малумрун; акъудун, басма авуна малумрун.

ПУБЛИКОВАТЬ несов. малумрун; акъудун, басма авуна акъудун; публиковать в газете газетдиз акъудун.

ПУБЛИЦИСТ публицист (обществодин ва политикадин месэлайрикай кхьинар ийидай кас).

ПУБЛИЦИСТИКА мн. нет публицистика (обществодин ва политикадин месэлайрикай кхьей литература, статьяяр, очеркар ва мсб).

ПУБЛИЧНЫЙ 1. халкадиз, халкьдин патахъай тир; публичная лекция халкьдин патахъай (яб гуз кIандай гзаф инсанрин патахъай) лекция. 2. халкьдин вилик, халкь алай чкадал; публично сознаться халкь алай чкадал хиве кьун. ♦ публичный дом уст. къагьбехана.

ПУГАЛО аюх, кичIерар гудай затI (сала, багъда, никIе ничхирриз кичIерар гуз, абур татун патал акIурдай затI).

ПУГАТЬ несов. кичIерар кутун, кичIерар гун; къурхут авун.

ПУГАТЬСЯ несов. кичIе хьун.

ПУГАЧ пугач (аялар къугъвадай тапанчи).

ПУГЛИВЫЙ кичIе жедай, фад кичIе жедай; кхундай.

ПУГНУТЬ 1. кичIерар гун; кичIерар кутун. 2. кхунрун; кхунарна (кичIерар гана) чукурун.

ПУГОВИЦА дуьгме; седеф.

ПУД пут (заланвилин уьлчме).

ПУДЕЛЬ м пудель (бурма чIар алай кIвалин кицIин са жинс).

ПУДИНГ пудинг (гъуьруькай, дуьгуьдикай ва я чIахарикай къене ширин шейэрни ттуна расай-чрай недай затI).

ПУДОВОЙ са путунин, са пут къведай, са пут фидай; пудовой (и пудовый) мешок са путунин шешел.

ПУДРА пудра (ччиниз ядай гъуьр хьтинди).

ПУДРЕНИЦА пудрадин (пудра твадай) къаб.

ПУДРИТЬ несов. пудра ягъун (мес. ччиниз).

ПУДРИТЬСЯ несов. жуваз (жуваин ччиниз) пудра ягъун.

ПУЗАТЫЙ разг. 1. чIехи руфун авай, руфун чIехи. 2. пер. къвалар квай (къвалар экъисай) аскIан; пузатая посуда экъисай къвалар квай къаб.

ПУЗО мн. нет разг. руфун, пикI.

ПУЗЫРЕК 1. гъвечIи шуьше. 2. куркур (мес. запун квай цин).

ПУЗЫРИТЬСЯ несов. куркурар хьун; куркурар акъатун, куркурар акьалтун.

ПУЗЫРЧАТЫЙ куркурар акъатай, куркурар хьтин къабар (къен буш тIурар) авай (мес. шуьше).

ПУЗЫРЬ 1. куркур (мес. запундин каф квай цикай жедай; гьайвандин къене жими затI авай перде). 2. куркур, пих (жендекдин хамунин кайи чкадал акъатдай). 3. анат. кIвал, кисе; мочевой пузырь цварадин кIвал. 4. резиндин чанта (чими яд ва я мурк аваз тIазвай чкадал эцигдай).

ПУК гъаб, са гъапа авай (мес. векьер); тпIихх (мес. тIваларин); десте, кIунчI (мес. цуькверин).

ПУЛЕМЁТ пулемёт.

ПУЛЕМЁТНЫЙ 1. пулемётдин, пулемётрин. 2. пулемётчийрин, пулемётар гвай; пулемётная команда пулемётчийрин команда.

ПУЛЕМЁТЧИК пулемётчик.

ПУЛЬВЕРИЗАТОР пульверизатор (жими затIарин стIалар чукIурун, хъчин, пуф ягъун патал прибор).

ПУЛЬС пульс (1. рикIин кIвалахдикди иви къекъвезвай дамаррин юзун, дамар ягъун; им гъилин билекдин дамардилай чириз жеда. 2. пер. гьерекат, темп, ериш).

ПУЛЬСИРОВАТЬ несов. мед. пульс ягъун, пульсди кIвалахун.

ПУЛЯ гуьлле. ♦ отливать ва я лить пули пер. тупар ягъун, яцIу гафар ийиз тапарар авун.

ПУНКТ 1. пункт, чка; населённый пункт инсанар яшамиш жезвай чка (хуьр, шегьер, къазмаяр ва мсб); перевязочный пункт хирер кутIундай пункт (чка). 2. пункт (са кхьенвай затIунин гъвечIи паярикай, кIусарикай са пай); договор состоит из трёх пунктов договор пуд пунктуникай ибарат я. ♦ по пунктам галай-галайвал, са-сад.

ПУНКТИР пунктир (стIалрикай ва я дефисрикай, бицIи цIарцIин кьатIарикай ибарат тир цIар).

ПУНКТУАЛЬНЫЙ: пунктуальный человек лагьай (эцигай) вахт дуьм-дуьз вилив хуьдай кас; дуьм-дуьз вахтунда бегьемардай; пунктуальное выполнение дуьм-дуьз (тирвал) вахтунда бегьемрун.

ПУНКТУАЦИЯ грам. пунктуация (кхьинра жизви ял кьунин лишанар -точкаяр ва мсб эцигунин къайда, гьа лишанар эцигун).

ПУНЦОВЫЙ туьнт яру, туьнт яру рангунин, акъатай яру, ачух яру.

ПУНШ пунш (шекер, лимондин яд ва я маса затIар кутуна ромдикай ргадай туьнт ички).

ПУП пицI

ПУПОВИНА пицIинин рад.

ПУРГА мн. нет живед тIурфан, къати саврух, жив галай къати гар.

ПУРПУР мн. нет 1. мичIи яру ранг, туьнт яру ранг. 2. туьнт яру рангадин багьа парчадин партал.

ПУРПУРНЫЙ мичIи яру, туьнт яру, туьнт яру рангунин.

ПУСК мн. нет 1. худда ттун, кIвалахик кутун, кIвалах ийиз тун; пуск завода завод худда тун, завод кIвалахдик кутун. 2. ахъаюн; пуск воды в канал къубудиз (къанавдиз) яд ахъаюн.

ПУСКАЙ 1. см. пусть. 2. ахъай; ракъура; тур.

ПУСКАТЬ несов., см. пустить.

ПУСКАТЬСЯ несов., см. 1) пуститься; 2) пустить.

ПУСТЕЛЬГА ж тIегъерхъан (картарин жинсиникай цицIер ва маса гьашаратар, кьифер недай са къуш).

ПУСТЕТЬ несов. ичIи хьун, буш хьун.

ПУСТИТЬ 1. ахъаюн; пустить из рук гъиляй ахъаюн. 2. ахъаюн, ракъурун; пустить скот в поле малар чуьлдиз ахъаюн (ракъурун). 3. ахъаюн; ракъурун; ихтияр гун (са кар ийиз, саниз физ). 4. туп; пустить квартирантов квартирантар (киридихъ кIвале ацукьдайбур) тун. 5. худда ттун, кIвалахдик кутун, кIвалах ийиз тун; пустить завод завод худда тун, заводдив кIвалах ийиз тун. 6. ягъун, ахъаюн; пустить пулю в лоб пел гуьлледив ягъун. 7. гьалун, ракъурун. (мес. жув алай балкIан). 8 ттун (худда); акъудун, тайинрун (мес. маса гуз ва я маса кардиз). 9. акъудун, чукIурун; пустить слух хабар акъудун, хабар чукIурун.10. ракъурун (цин кIаниз), батмишрун. ♦ пустить кровь иви къачун; пустить по миру къекъверагвиле ттун (авай-авачирди тарашна, тIуьна, барбатIна).

ПУСТИТЬСЯ 1. гьатун; пуститься в дорогу рекье гьатун (фин). 2. башламишун, эгечIун; пуститься бежать катиз башламишун (катун); пуститься в переговоры рахунар ийиз эгечIун.

ПУСТО ичIи я, буш я.

ПУСТОВАТЬ несов. ичIиз хьун, ичIи яз (буш яз) хьун; комната пустует кIвал буш я.

ПУСТОГОЛОВЫЙ разг. кьиле затI авачир, кьил буш, кIамашвал квай.

ПУСТОЗВОН разг. буш рахунардайди, гьакIан къаркъар.

ПУСТОЙ 1. ичIи. буш. 2. пер. буш, гьакIан, метлебсуз, пичIи; пустые разговоры гьакIан буш рахунар. 3. пер. артух кьиле затI авачир гьакIан (кас). ♦ с пустыми руками гъил ичIиз, затI гвачиз; пустое место пер. затIни тийижир, кепекдик квачир кас.

ПУСТОМЕЛЯ м и ж разг. лагълагъ, буш-бугъаз, буш рахунар ийидайди.

ПУСТОПОРОЖНИЙ разг. 1. буш, ичIи. 2. пер. метлебсуз, ичIи (мес. рахунар).

ПУСТОСЛОВИЕ мн. нет буш рахунар.

ПУСТОТА 1. бушвал, ичIивал. 2. бушвал; метлебсузвал; манасузвал. 3. ичIи (6уш) чка; хъалхъам.

ПУСТОТЕЛЫЙ къен буш; къан-къуш.

ПУСТОЦВЕТ емиш тагур цуьк.

ПУСТОШЬ ж ишлемиш тийизвай буш чка; чIурух ччил.

ПУСТЫННИК дуьнья тергна инсанар авачир хелветда, буш чуьлда яшамиш жезвай кас.

ПУСТЫННЫЙ 1. къумлух. 2. инсанар авачир, инсан яшамиш тежезвай (чка). 3. инсанар авачир; инсан тIимил акъатдай, баябан, буш (мес. куьче).

ПУСТЫНЯ 1. къумлух. 2. буш баябан чуьл (инсанар яшамиш тежезвай, набататар тIимил авай ва я гьич авачир).

ПУСТЫРЬ м буш ччил, бушдиз амай ччил, гадарнавай чка.

ПУСТЫШКА разг. 1. къен ичIи затI; пичIиди; къанкъуш. 2. птIих, резиндин (жиринин) мам (таза аял машгъулриз адан сиве вугудай). 3. пер. кьиле затI авачир бегьемсуз итим.

ПУСТЬ 1. хьуй (хьурай); пусть будет по-твоему вуна лагьайвал (ваз кIандайвал) хьуй. 2. -ий, -рай; пусть он едет ам фий (фарай). 3. хьайитIани, ятIани, кIандатIани хьуй; задача, пусть трудная, но выполнима везифа, четинди ятIани, бегьемриз жедайди я.

ПУСТЯК 1- мана авачир шей; метлебсуз затI; жизви затI (кар); гьакIан жизви; сердиться из-за пустяков гьакIан жизвийрин патахъай хъел атун. 2. са затIни туш; са затIни хьанач, хьайи затI авач; это пустяки ам са затIни туш.

ПУСТЯКОВЫЙ разг. гьакIан буш, метлебсуз, кепекдик квачир.

ПУТАНИК разг. акадардай кас, къаришмишдай кас, са ккуьнайни кьил акъат тийир кас.

ПУТАНИЦА мн. нет акахьай къатма-къариш, кьил акъат тийир акахьай са затI (фикир, кар).

ПУТАНЫЙ акахьай, къаришугъ; кьил акъат тийир, кьил акъудиз тежер.

ПУТАТЬ несов. 1. акадрун (какадрун); къаришмишун. 2. ягъалмиш хьун, ччара ийиз тахьун (мес. сад садаз ухшар кьве кас акадрун).

ПУТАТЬСЯ несов. какахьун (мес. гьалар). 2. акахьун, ягъалмиш хьун; акадрун. 3. акахьун, къаришмиш хьун (мес. са кардик). 4. гьакI гьатун, гьакI къекъуьн, са карни авачиз къекъуьн.

ПУТЁВКА путёвка (1. саниз, мес. санаториядиз ва я кIвалахдал ракъурзавай касдив вугудай документ, чар. 2. шоферрив ва гьахьтин масабрув вугудай, абур фена кIанзавай рейс, чка къалурнавай чар).

ПУТЕВОДИТЕЛЬ м 1. рехъ къалурдайди (кас). 2. фидай чкаяр къалурдай, герек малуматар авай ктаб; путеводитель по музеям музейриз фидай рекьер, тегьерар къалурдай ктаб.

ПУТЕВОДНЫЙ рехъ къалурдай.

ПУТЕВОЙ 1. рекьин; рекье акур (мес. крар). 2. рекьин, рекье хьайи, рекье авур; путевые расходы рекьин харжияр.

ПУТЁМ¹ предлог рекьелди; куьмекдалди; тегьерда; узнать путём расспросов хабарар кьунин рекьелди чирун.

ПУТЁМ² нареч. разг. кьиле гьатдайвал; гъавурда гьатдайвал; тегьердалди (мес. лугьун).

ПУТЕШЕСТВЕННИК сиягьатчи (тамашун ва я илимдин рекьелди ахтармишна чирун патал жуьреба-жуьре чкайра, уьлквейре къекъведай, сиягьат ийидай кас).

ПУТЕШЕСТВИЕ сиягьат (тамашун ва я илимдин рекьелди ахтармишун патал яргъа чкайриз, уьлквейриз къекъвез фин).

ПУТЕШЕСТВОВАТЬ несов. сиягьат авун (см. путешествие).

ПУТИНА путина (гатфариз ва зулуз балугъар гзаф агалтдай ва кьадай къизгъин вахт).

ПУТНИК рекьин мугьман, рекье авай кас, рехъди физвай кас.

ПУТНЫЙ разг. 1. кар-кIвалах алакьдай, бегьем; путный человек кар алакьдай бегьем итим; из него ничего путного не будет адакай гьич бегьем са затI (кас) хкатдач (жедач). 2. метлеб квай, бегьем; путный разговор метлеб квай (са бегьем) эхтилат.

ПУТЧ полит. путч, бунт (са гъвечIи кIеретI инсанри гьукумат алудна маса гьукумат эцигун патал ийидай къарагъун, бунт).

ПУТЫ мн. галтIам; ракьар (балкIандин кIвачериз ядай).

ПУТЬ м 1. рехъ; ехать по зимнему пути хъуьтIуьн рекьяй (рекье аваз) фин; воздушные пути гьавадин рекьер; железнодорожные пути ракьун рекьер. 2. сефер, рехъ; ехать в дальний путь яргъа сефердиз (рекьиз) фин; счастливого пути хъсан сефер хьуй. ♦ стоять на пути ва я поперёк пути рекьел акъвазун, манийвал авун, аксивал авун.

ПУХ мн. нет 1. туьк. 2. туьк хьтин хъуьтуьл йис (кьетIен жинсинин цIегьерал жедай. 3. цак (бязи набататрин пешерал ва цIийиз акьалтзавай жегьилдин ччинал жедай). ♦ в пух и прах тармар авун, къван къванцел тутун, руг авун; рыльце в пуху кIуф туькда ава (хъуьченрай, гъуьряй хьанва, яни са пис кардик гъил квайди, шерик тирди чир жезва).

ПУХЛЫЙ дакIур хъуьтуьл; къувунай хъуьтуьл (мес. ччин, гъилер).

ПУХНУТЬ несов. дакIун; къувунун.

ПУХОВИК туькдин мес, туьк авай мес ва я туьк авай маса затI (кIурт).

ПУХОВКА пуховка (ччиниз пудра ягъун патал памбаг хьиз раснавай затI).

ПУХОВЫЙ 1. туькдин, туькдикай авур. 2. цIегьрен туьк хьтин сарикай авур. 3. туькдин, туьк авай.

ПУЧЕГЛАЗЫЙ вилер данбулар хьтин, экъисай вилер авай.

ПУЧИНА 1. яд элкъверди, яд экъведай дерин чка (вире, вацIа). 2. гьуьлуьн кIан, гьуьлуьн дерин.

ПУЧИТЬ несов. 1. экъисун (вилер). 2. экъис хьун, дакIун (мес. руфун).

ПУЧОК 1. десте, гъвечIи тпIих (мес. тIваларин). 2. галгам; кIунчI (мес. къацу чичIекрин).

ПУШЕЧНЫЙ тупунин; тупарин; тупар; пушечная пальба тупар ягъун. ♦ пушечное мясо пер. тупарин сиве вугудай як (яни дяведиз, тупунин хуруз ракъурдай солдатар).

ПУШИНКА туьк; цак.

ПУШИСТЫЙ 1. цак алай; туьк алай; хъуьтуьл йис алай. 2. хъуьтуьл памбаг хьтин, хъуьтуьл туьк хьтин; пушистые волосы хъуьтуьл туьк хьтин чIарар.

ПУШКА туп.

ПУШНИНА мн. нет багьа хамар (мес. сикIерин, къуьрерин, цуцIулрин ва мсб).

ПУШНОЙ 1. багьа хамунин, багьа хам алай (мес. гьайван). 2. багьа хамарин, багьа хамар гьазурдай (мес. вахт; кеспи).

ПУШОК 1. туьк. 2. цак (см. пух).

ПУЩА къалин там.

ПУЩЕ нареч. разг. гзаф, мадни кIевиз, мадни, гзаф; ещё пуще рассердился мадни гзаф хъел атана.

ПУЩИЙ: для пущей важности артух (мадни гзаф) дамах патал; артух виниз хкажун патал.

ПЧЕЛА чIиж.

ПЧЕЛИНЫЙ чIижрен; чIижерин.

ПЧЕЛОВОД куьнуьчи, чIижерхъан, чIижер хуьзвайди.

ПЧЕЛОВОДСТВО мн. нет чIижерхъанвал, чIижер хуьнин пешекарвал.

ПЧЁЛЬНИК чIижерин куьнияр эцигнавай чка.

ПШЕНИЦА мн. нет къуьл.

ПШЕНИЧНЫЙ къуьлуьн.

ПШЕНО мн. нет гатай цуькI (гатана сулуф, хъуьруьш алудай чIахар хьтин).

ПШЁННЫЙ, ПШОННЫЙ гатай цуькIуьн.

ПЫЖ чакъул, ппек, кIумп (барутдин, гуьлледин винелай тфенгда твадай).

ПЫЖИТЬСЯ несов. разг. 1. жув яцIуз кьун, гзаф дамах авун, къене ялар ттун. 2. жезмай кьван алахъун, ялун.

ПЫЛ мн. нет 1. обл. ялав; къизмиш цIай. 2. пер. къизмишвал; туьнтвал; в пылу къизмишвилик, къизмиш чIавуз, къизгъин чIавуз (са кардин).

ПЫЛАТЬ несов. 1. куькIуьнна, ялав алаз (ялавар акъатиз) ккун. 2. пер. ифин; яру хьун; щёки пылают хъуькъвер яру хьанва (ифена яру хьанва, кузвай хьиз ава). 3. пер. ккун; пылать гневом хъиле ккун, гзаф хъел кваз хьун.

ПЫЛЕСОС пылесос, руг фитIиндайди (руг вичин къениз чIугуна кIвал, гьава михьдай аппарат).

ПЫЛИНКА руквадин зерре, руквадин гъвел.

ПЫЛИТЬ несов. руг авун, руг акъудун.

ПЫЛИТЬСЯ несов. руквади кьун, руг ацукьун.

ПЫЛКИЙ 1. обл. кудайди, фад цIай кьадайди. 2. пер. къизмиш; гьевеслу.

ПЫЛЬНИК бот. пыльник (емишдин цуькведин кукIва адан маядин руг жедай кисе, чка).

ПЫЛЬ ж мн. нет руг. ♦ пускать ва я пустить пыль в глаза вич са гьунарлу кас хьиз къалурун; кьуру дамахдалди масабур ягъалмишриз алахъун.

ПЫЛЬНЫЙ руг алай, руквади. кьур; руг авай; пыльный ковёр руг авай халича.

ПЫЛЬЦА мн. нет бот. маядин руг (набататдин цуькведин кукIва жедай тумламишдай, маяламишдай руг хьтинди).

ПЫРЕЙ бот. пырей (силин кьил хьтин кьил алай, кьакьан сам авай вири чкайра жедай са хъач; малдиз хъсан алаф я, амма эчIелин хъачни я).

ПЫРНУТЬ разг. сухун.

ПЫТАТЬ несов. 1. гатунар-ягъунар ийиз азабар гун (силис къачудай); азабар гун. 2. обл. хабарар кьун.

ПЫТАТЬСЯ несов. алахъун, чалмамиш хьун (са кар ийиз).

ПЫТКА 1. гатунар-ягъунар ийиз азабар гун (силис къачудай чIавуз). 2. пер. азаб, азият.

ПЫТЛИВЫЙ гьар са затI чириз алахъдай, чириз гьевеслу; чириз кIандай; гьар са затIунин гъавурда гьатиз кIандай.

ПЫХТЕТЬ несов. 1. ухь авун, угь авун (са залан, четин кIвалахдал алахънаваз, ялиз). 2. пуф-пуф авун (мес. машиндин келледи).

ПЫШЕТ: он пышет здоровьем ам кIамай кьван сагъ я, сагъвиляй иви хъиткьиниз акъвазнава.

ПЫШКА 1. дакIур элкъвей хъуьтуьл булка; тIунутI. 2. пер. элкъвей куьк тIунутI хьтин ччин алай кас, куьк пурцух кас.

ПЫШНЫЙ 1. гуьзел, чIагай (мес. кIвал, партал ва мсб). 2. хкаж хьайи хъуьтуьл (мес. чIарар); къувунай, дакIур пурпу (мес. тIунутI, фу).

ПЬЕДЕСТАЛ 1. пьедестал (памятник эцигдай диб, адан кIаник кутадай къван ва мсб). 2. пер. еке дережа; еке гьуьрметдин чка; низвергнуть с пьедестала дережа агъуз вигьин, гьуьрметдай вигьин.

ПЬЕСА пьеса (1. театрдин сегьнеда къалурун патал кхьей литературадин затI. 2. музыкадин еке тушир затI, произведение).

ПЬЯНЕТЬ несов. 1. пиян хьун, кефли хьун. 2. пер. лап кеф хьун, вич-вичелай фин, агалхьун; кефли хьайиди хьиз хьун (еке лезетдин, хушвилин эсердик).

ПЬЯНИТЬ несов. 1. пиянрун, кефли авун. 2. пер. кефли хьайи хьиз авун, кьил-кьилелай ракъурун, вич-вичелай ракъурун (мес. агалкьунри).

ПЬЯНИЦА пияниска.

ПЬЯНКА пиянвилин (пиянискавилерин, пиянискавилер ийидай, гзаф хъунар ийидай) межлис.

ПЬЯНСТВО мн. нет пиянискавал.

ПЬЯНСТВОВАТЬ несов. пиянискавал авун.

ПЬЯНЫЙ пиян; пиянди.

ПЮПИТР муз. пюпитр (нотаяр эцигдай, кьакьан са кIвач квай ччин алгъай куьсри хьтин тахта).

ПЮРЕ нескл. пюре (салан майвайрикай, емишрикай ргана, эзмишна, тIур яна расдай экьи затI-къафун, хуьрек).

ПЯДЬ ж къакъаяр (чIиб хьтин уьлчме, чIехи тIубни къалурдай -ишарадин тIуб ахъайна эцигайла абрун кIвенкIверин арада авай мензил). ♦ ни пяди са черекни; гьич са чIибни, гьич са чIиб алай чкани.

ПЯЛИТЬ несов. чIугун, чIугуна акьалжун. ♦ пялить глаза вилер экъисна (садаз) килигиз акъвазун.

ПЯЛЬЦЫ ед. нет гъвечIи ттарар (мес. чил храдай гъвечIи ттарар хьтин, нехишар ядай парча вичел акьалжна тIарамардай рамка).

ПЯСТЬ ж анат. билегдилай агъуз гъил (тупIар галай пай).

ПЯТА см. пятна. ♦ по пятам гуьгъуьна аваз; гуьгъуьнал алаз; геле, аваз; дабан басмишиз; под пятой кIвачин кIаник; зулумдик; Ахиллесова пята зайиф чка, фад зарар гуз жедай чка (къадим замандин грекрин махарик квай Ахилесан тек са дабандилай гъейри амай чкайриз зиян гуз жедач лугьудай; и мисал гьанлай амайди я).

ПЯТАК са шегьи (вад кепек).

ПЯТАЧОК 1. са шегьи. 2. пер. вакIан тIиш, кIуф.

ПЯТЁРКА 1. вад. 2. вад манат, вад авай чар. 3. вад кас.

ПЯТЕРНЯ разг. капаш, кап (тупIар ахъазвай гъилин кап).

ПЯТЕРО вад; вад кас.

ПЯТИАЛТЫННЫЙ пуд шегьи (15 кепек авай гимиш пул).

ПЯТИГРАННИК мат. вад синенди (вад син, вад ччин авай тело, фигура).

ПЯТИДЕСЯТИЛЕТИЕ 1. яхцIурни цIуд йис. 2. яхцIурни цIуд йис тамам хьун (тамам хьайи вахт).

ПЯТИДЕСЯТЫЙ яхцIурни цIуд лагьай.

ПЯТИДНЕВНЫЙ вад йикъан.

ПЯТИКЛАССНИК 5 лагьай классда авай аял.

Дата добавления: 2014-01-11