Тэма22.3. Казачны фальклор

Тэма 22.2. Замовы.

Сучасны фальклор.

Лекцыя 21. Народная песнятворчасць савецкага часу.

Тэрміналагічная база: Аналіз гістарычнай эпохі. Перыяды няроўнай часавай працягласці: кастрычнік 1917г. і грамадзянская вайна да пачатку 20-х г.г.; 20-30-я гады; гады Вялікай Айчыннай вайны; пасляваенны час. Вызначальныя рысы кожнага перыяду.

Песні часоў грамадзянскай вайны. Народна-песенная творчасць 20-30г.г., развіццё самадзейнага мастацтва, калгасная песнятворчасць. Практыка стварэння самадзейных хароў і агульны фальклорны працэс 20-30 гадоў.

Народна-песенная творчасць Заходняй Беларусі (1921-1939г.г.)

Песнятворчасць перыяду Вялікай Айчыннай вайны (1941-1945г.г.). Партызанская песня, як з’ява беларускай народнай творчасці. Агітатрады і партызанскія атрады. Аўтары партызанскіх песень. Тыпізаваныя прыкметы жанру. Уплыў на фарміраванне жанру савецкай масавай песні калгаснай самадзейнасці даваеннага часу.

Сучасны стан традыцыйнай культуры. Праблемы захавання аўтэнтычнай традыцыйнай культуры ў сучасных умовах.

Лекцыя 22. Жанры вусна-паэтычнага фальклору і іх сувязь з народнай музычнай творчасцю.

Тэрміналагічная база: Знітаванасць верша і музыкі ў песенных фальклорных жанрах. Узаемасувязь паэтычных і музычных вобразаў.

Тэрміналагічная база: Спецыфіка жанру. Замовы і светапогляд старажытных славян. Заклінанні, іх функцыі, адрозненне ад замоў. Праклёны, іх функцыі, адрозненне ад замоў і заклінанняў. Тыпы замоў у адпаведнасці з прызначэннем: гаспадарчыя ад розных хвароб, звязаныя з сямейным і прыватным жыццём, замовы грамадскага і сацыяльнага зместу. Кампазіцыя замоў, змястоўнасць кожнай часткі. Рытмічная, інтанацыйная арганізацыя замоў. Замоўны характар старажытных абрадавых песень.

Тэрміналагічная база: Характарыстыка жанру, паходжанне назвы. Гістарычныя вытокі народнага казачнага эпасу. Цесная сувязь казак з міфамі, легендамі, паданнямі, замовамі, прыказкамі, прымаўкамі. Бытаванне казак на беларускай вёсцы ў часы наладжвання попрадак, са звычаяў расказваць фальклорныя творы ў піліпаўскі пост і калядныя вечары.

Вобразы казачнікаў у беларускім фальклоры. Казачнік Бай.

Класіфікацыя казак. Чарадзейныя, фантастычныя казкі, іх сувязь з міфамі, паданнямі, старажытнымі абрадамі. Казкі, сюжэты якіх сустракаюцца ў іншых славянскіх народаў. Казкі, звязаныя з беларускай гістарычнай рэчаіснасцю.

Казачныя вобразы Івана Прастачка, Івана Падвея (Удовінага сына), Івашкі Мядзвежага Вушка, Кацігарошка, Кірылы Кажамякі, Іллі Мурамца і іх сувязь з вобразамі старажытных былін, паданняў пра волатаў. Чарадзейныя казкі пра матэрыяльны дабрабыт. Характарыстыка зачынаў, канцовак, паўтораў, казачных формул чарадзейных казак.

Казкі пра жывёл, як найбольш старажытны від казачнага эпасу. Сувязь з паляўнічымі апавяданнямі старажытнасці, для якіх характэрны анімізм, татэмізм. Характэрныя рысы жанру. Цесная сувязь з музычным фальклорам. Тыповыя персанажы: ліса, воўк, мядзведзь, заяц, сабака, кот, баран, конь, певень, асэнсаванне іх вобразных рысаў і тыповых характараў і якасцей людзей праз гэтыя вобразы.

Адметныя рысы беларускіх народных казак пра жывёл.

Легендарныя казкі - казкі блізкія да легенд. Дзеючыя асобы легендарных казак. Казкі рэлігійнага і антырэлігійнага зместу.

Сацыяльна-бытавыя казкі і іх асаблівасці. Героі сацыяльна-бытавых казак і адносіны да іх у народзе.

Навелістычныя казкі і іх адметныя рысы ў параўнанні з сацыяльна-бытавымі. Героі навелістычных казак і іх станоўчыя, адмоўныя рысы. Тыповыя сюжэты.

Тэма 22.3. Легенды і паданні.

Тэрміналагічная база: Спецыфічныя рысы жанра легенды. Час узнікнення, сутнасць назвы. Гістарычны шлях развіцця жанру легенд.

Касмаганічныя легенды: пра стварэнне Сусвету, Зямлі, Сонца, зорак, адрозненні легенд дахрысціянскага і хрысціянскага перыядаў.

Этыялагічныя легенды пра тлумачэнне жывёльнага свету.

Тапанімічныя легенды пра ўзнікненне пэўных гарадоў, вёсак, рэк, азёр, урочышчаў і іх назваў.

Этнаграфічныя легенды пра паходжанне народаў і плямёнаў.

Легенды аб дзеянні святых, вандраваннях Ісуса Хрыста.

Гістарычныя і гераічныя легенды.

Сацыяльна-бытавыя і ўтапічныя легенды.

Легенды часоў грамадзянскай вайны, Вялікай Айчыннай вайны.

Сувязь легенд з музычным фальклорам, іншымі відамі фальклору.

Вызначальныя рысы паданняў, іх адрозненне ад легенд і казак. Беларускія паданні часоў старажытнасці і іх героі. Паданні пра воінскія подзвігі герояў абаронцаў Русі ад захопнікаў. Беларускія гістарычныя паданні - пра войны, барацьбу з іншаземнымі захопнікамі, пра эпідэміі, пра гістарычных асоб і герояў; тапанімічныя - пра паходжанне гарадоў, мястэчак, вёсак, урочышчаў, гарадзішчаў.

Беларускія паданні пра гістарычнае мінулае ў старажытных хроніках XVI ст.

Тэма 22.4. Загадкі, прыказкі, прымаўкі.

Тэрміналагічная база: Спецыфіка жанраў, іх старажытныя вытокі.

Сувязь зместу загадак з шматграннай рэчаіснасцю, асобай чалавека, яго працоўнай дзейнасцю, матэрыяльным, сацыяльным, духоўным жыццём, прыродай і яе з’явамі, жывёльным і раслінным светам. Метафарычныя і алегарычныя загадкі. Загадкі-пытанні, загадкі-задачы. Сувязь загадак з музычным фальклорам.

Прыказкі, як адлюстраванне жыццёвага вопыту і мудрасці народа. Тэматыка прыказак: пра жыццё і сямейны побыт чалавека, яго маральныя якасці, трапныя назіранні, разважанні, павучанні.

Прымаўкі. Вызначальныя рысы, іх адрозненне ад прыказак.

Значэнне прыказак і прымавак у абрадавым фальклоры.

Дата добавления: 2014-10-17