Созылмалы периодонтит 2 страница

Ал енді қабыну кезеңі-процессі үлкен азу тістердің таңдай түбірінен бірінші кіші азу тістен не болмаса кіші күрек тістен туатын болса, іріңді экссудат таңдай жағына қарай тарайды. Таңдайда жарты шар тәрізді немесе сопақша, келген, көлемі-диаметрі 3-4 см аса қоймайтын ісік байқалады. Таңдайдағы абсцесс дамыған сайын іріңді экссудат сүйек сырты қабығын сүйектен ажыратады да, солқылдап ауыра бастайды.

Ісікке тілмен тиіскенде, тамақ жегенде, сөйлегенде ауыру сезімі үдей түседі. Таңдайдың шырышты қабығы тығыз әрі қалың болғандықтан, бұл жерде орналасқан абсцесстер 7-10 күн өткенде ғана өз бетімен жарылуы мүмкін.

Ірің өз бетімен жарып шыққан тесік кішкентай болғандықтан, көп уақытқа дейін (бірнеше апта) таңдайдағы ісік қайтпайды және өте аз мөлшерде одан мезгіл-мезгіл ірің шығып тұрады. Қалғаны өлеттенген грануляциялық тінмен толы болады. Кейбір жағдайда осы грануляциялық тіннің ішінде таңдайдың кортикальды пластинкасының өлеттенген майда сүйектің шіріген бөлігін-секвестрларын кездестіруге болады. Бұл остеомиелит дамуының белгісі. Бұл кезең-процесстің өз бетімен ұзақ уақыт бойы жазылуы және іріңді заттың бірден шыға қоймауы. Осының әсерінен таңдай сүйегінің қан айналу процессі бұзылып, сүйек өлеттеніп секвестрацияға ұшырауы мүмкін. Бірақ жедел ағымды іріңді периостит өз бетімен сүйекте үлкен өзгерістер тудыра алмайды, остеомиелит екіншілік дамитын ауру. Бұл іріңді периоститтің остеомиелиттен негізгі айырмашылығы. Тіс қатарын тексергенде тіс жегі қуысымен тіс қуысы байланысқан тісті көруге болады. Тісті аспаппен соққанда ауырады, егер қабыну процесі тіс түбірі ұшындағы инфекция ошағынан басталмаса, онда маргинальды периодонтиттің, пародонтиттің немесе альвеолиттің белгісі анықталады. Рентген суретінде қабынуға себеп болған патологиялық кезеңі-процестің, яғни периодонтиттің бір түріне тән, сарысулы ісікке немесе ретенцияға ұшыраған тістің көрінісін көруге болады. Қанның құрамындағы гемоглобин мен эротрициттердің саны аз уақыт ішінде өзгере қоймайды. Лейкоциттер саны көптеген науқастарда 9-10х10³ мкл немесе одан жоғары көтерілуі мүмкін (көбінесе сегмент ядролы нейтрофильдер әсерінен). Эротроциттердің тұнбаға түсу уақыты 15-20 мм/сағ дейін өседі, қан сары-суы құрамында С-реактивті белок пайда болады. Іріңді ота-операция жолымен шығарған соң қан көрсеткіштері келесі күні қалпына келе бастайды. ЭТЖ уақыты бірнеше күн ішінде қалыптасады, ал несеп көрсеткіштері жедел ағымды іріңді периоститте еш өзгеріске ұшырамайды.

Тек кейбір организмі әлсіз науқастарда ғана зәр құрамында белок — 0,33 дейін кездесуі мүмкін.

Жедел ағымды іріңді периоститті — жедел ағымды іріңді немесе қайта қозған созылмалы периодонтиттен, жедел ағымды жақ сүйегі остеомиелитінен, жақ жанындағы жұмсақ тіндердің флегмонасынан ажырата білу керек (Периоститтің периодонтиттен және жақ сүйегі остеомиелитінен айырмашылығы кітаптың арнайы бөлімінде айтылады). Жақ сүйегі жанындағы жұмсақ тіндердің флегмонасында — беттің тері қабатында домбығумен бірге тығыз ұйыспа-инфильтрат байқалады. Оның бетіндегі тері қабаты қан кернеп қызарған, жылтырап тұрады, қатпарға жиналмайды. Периоститте — тері қабатының түсі өзгермейді, қатпарға жиналады. Флегмона кезінде науқастың жалпы жағдайы қатты төмендейді, дене қызуы көтеріледі, улану белгілері пайда болып, қан құрамында үлкен патологиялық өзгерістер білінеді.

Іріңді периоститті емдеудің негізгі мақсаттары а) инфекцияның негізгі ошағын жою; б) сүйектің сыртқы қабығы астындағы инфильтратты ашып, іріңді экссудатты шығару; в) дәрі-дәрмекпен ем шараларын жүргізу.

Бірінші шарты — қабынуға себепші болған тісті жұлумен немесе оның косметикалық, функционаддық бағалығы және түбір өзегі кең әрі жақсы өтетін болса, периосттың қабынуы шектелген аймақта орналасса, онда тіс түбірі ұшындағы экссудатты тіс түбірі өзегі арқылы шығарады. Тісті сақтап қалып емдеп, бітемелейді-пломбылайды. Ал сүйектің сыртқы қабығы астындағы іріңді экссудатты жергілікті жансыздандыру арқылы немесе көрсетілген жағдайда жалпы жансыздандыру арқылы тіліп шығарады. Ол үшін инфильтраттың ең жоғарғы, көтеріліп тұрған жерінің кілегей және сүйектің сыртқы қабықтарын сүйекке дейін жеткізіп, қабынуға себепші болған тістің және ең кемінде екі көршілес тістердің тұстарынан тіледі. Оның ұзындығы ұйыспаның-инфильтраттың көлеміне сәйкес болуы керек. Қабынған жерді тек ірің жиналғанда ғана емес қабына бастаған жағдайда да тілген дұрыс. Өйткені тілінген жердегі тіндердің қысымы төмендеп, ауыру сезімі бәсеңдейді де, сүйектің сыртқы қабығы астындағы экссудаттың сыртқа шығуына мүмкіндік туады. Таңдай абсцестерін ұяшық-альвеолды өсіндіге параллель келеді немесе абсцесс орналасқан жердегі шырышты қабықты үшбұрыш етіп кесіп алып тастайды (Г.А. Васильевтің әдісі бойынша).

Көптеген оқулықтарда тілінген жараға қашыртқы-дренаж қою ұсынылады (дәкемен немесе резеңке қолғаптан жасалған). ҚазҰМУ-дың хирургиялық стоматология кафедрасы ұжымы ауыз қуысындағы жараларға қашыртқы-дренеж қоюды дұрыс деп есептемейді. Өйткені сөйлегенде тамақ ішкенде, ұйықтағанда қашыртқы-дренаж жараның ішіне кіріп, қалып қоюы мүмкін. Бұл пікірді бізде дұрыс деп есептейміз. Егер де оны дәрігер не науқастың өзі байқамаса ол инфекцияланған бөгде дене ретінде, бірнеше ай не жыл бойы қабыну кезеңінің қайта қозуына себепкер болады. Бірақ қашыртқының пайдасы өте күшті, себебі іріңді шығаруға оңды септігін тигізеді. Оны дұрыс пайдалана білу қажет екенін ескертеміз.

Қабынған жерді тілген соң, науқас аузын жылы әлсіз антисептикпен шайқағаны дұрыс. Егер келесі күні жараның шеттері бірігіп, жабылып қалса, оны тегістеуішпен немесе «москит» тәрізді қысқашпен ашқан жөн. Науқас үйде аузын антисептик ерітінділерімен шайқауын жалғастыруы қажет.

Келесі күннен бастап дәрігер физиотерапиялық ем тағайындайды. Одонтогенді периостит гиперергиялық реакция түрінде жүретіндіктен организмнің иммунологиялық реактивтігін қалыптастыру үшін, сенсибилизацияға қарсы ем (кальций хлориді, димедрол, кальций глюканаты, супрастин) тағайындайды.

Көрсетілген жағдайда антибактериалды (антибиотиктер сульфаниламидтер) ем, ауыру сезімін басатын дәрі-дәрмектерді тағайындауға болады. Қалыпты жағдайда қабынуға себепші болған тісті жұлып, іріңді ошақты тілген соң науқастың жағдайы жақсарып, қабыну басылады. Егер қолданылған емнен нәтиже шықпаса, онда периостит жақ сүйегі остеомиелитіне немесе жұмсақ тіндердің флегмонасына жалғасып кеткені.

Созылмалы периодонтиттің хирургиялық емдеу әдістері. Созылмалы периодонтитте отасыз-консервативті ем қолдануға болмайтын жағдайда немесе қолданған емнен күткен нәтиже болмаса, хирургиялық ем әдістерінің бірін қолдану қажет:

1. Тіс жұлу; 2. Тіс түбірінің ұшын кесу (резекция) гранулемамен бірге; 3. Тіс түбірінің ұшын кеспей (резекциясыз)гранулеманы алу; 4. Реплантация (тісті жұлып емдегеннен кейін қайтадан өз ұясына қондыру); 5. Гемисекция (тісті жартылай кесіп алып тастау); 6. Апикотомия (ампутация) яғни емдеуге келмеген түбірін кесіп алу.

Тіс жұлу отасы-операциясы арнайы тарауда толық берілді.

Тіс түбірінің ұшын кесу ота-операциясы гранулемамен бірге.

Осы отаны-операцияны жасауға болатын жағдайлар:

1. Тіс түбірін емдегенде түбір ұшына дейін бара алмаса, ұшы қисық не болмаса түбір өзегінің саңылауының болмауы; 2. Тіс түбірі ұшынша үлкен гранулеманың болуы; 3. Бордың немесе пульпоэкстрактордың тіс түбірі өзегінде сынып қалуы; 4. Тіс түбірі ұшының бормен жұмыс істегенде тесіліп қалуы; 5. Тіс түбірі ұшының сынуы; 6. Бітемелік-пломбалық затты тіс түбірі ұшынан көп мөлшерде шығарып жіберуі; 7. Сарысулы ісікті алған кезде.

Тіс түбірінің ұшын кесу ота-операциясын жасауға болмайтын жағдайлар:

1. Тіс босаңдау болса; 2. Жүрек-қан тамырлар ауруы болса; 3. Жүйке-нерв жүйесі нашарласа; 4. Геморрагиялық диатезде.

Мүшені кесіп тастау-резекция — көбінесе біртүбірлі тістерге жасалынатын ота-операция. Отаға-операцияға тісті алдын ала дайындау қажет, ол үшін ота-операция жасайтын күні немесе біркүн бұрын тіс түбірі өзегін механикалық, химиялық жолдармен тазалап, өзекті фосфат цемент-пен бітейді-пломбылайды, содан кейін рентгенге түсіріп тексеру қажет.

Жансыздандыру жасалғаннан соң кілегей және сүйектің сыртқы қабықтарын сүйекке жеткізіп трапециялы не болмаса доғалдап кеседі. Кесілген тіндердің көлемі гранулема орналасқан сүйек қуысының көлемінен үлкен болуы керек. Кесіндіні тегістегішпен сүйектен сыдырып дөңгелек бормен тіс түбірі ұшы проекциясының айналасынан бірнеше жерден тесіп, фиссурлы бормен тесіктерді қосып, сыртқы кортикальды қабатын алып тастап, тісті ұстап тұрып оның ұшын кеседі де гранулемамен бірге алып тастайды. Пайда болған сүйек қуысын қыратын-кюретаж жасайтын қасықпен жақсылап тазалап, антисептиктермен өңдегеннен кейін тіс түбірі ұшына дейін бітемемен

Сурет-56. Тіс түбірін кесу операциясының кезеңдері:

а, б)түбірді кесу, тегістеу; в) амальгамамен бітеу-пломбылау;

г) жараға тігіс салу

бітелгенбе-пломбылаған ба, жоқ па соны тексереді.

Егер пломба тіс түбірінің кесілген жеріне дейін жетпесе, онда оның өзегін кеңітіп теріс конус тәрізді бор арқылы күміс амальгамасымен бітейді-пломбылайды. Сүйек қуысы жиегінің тегістігін тексеріп, оны антисептикпен жуып, қан ұйығымен толтырады. Егер, сүйек қуысы үлкен болса, сүйектенуді жылдамдататын брефоматериалмен немесе сүйектің ұнтағымен толтырады, содан кейін кілегей және сүйектің сыртқы қабықтар қиығын орнына қойып кетгутпен тігеді.

Кесіп тастау-резекция отасының артықшылығы — ұзақ уақытқа дейін тісті сақтап қалуға мүмкіншілік береді (56-с у р е т).

Кемшілігі: 1) Тістің тұрғылықтығы нашарлайды; 2) Ота-операция зақымды деп есептеледі; 3) Кейде кесілген қиындының көлемі кішігірім болса сүйек жеткілікті ашылмайды да, ота-операцияның уақытын ұзартады.

Екінші ота-операция тіс түбірінің ұшын кеспей гранулеманы алу. Бұл ота-операцияның жасау әдісі-техникасы жоғарыда айтылған тіс түбірінің ұшын кесу ота-операциясымен бірдей, айырмашылығы түбірдің ұшы кесілмейді. Оның ұшындағы гранулеманы немесе гранудленген тіндерді қыру-кюретажды қасықпен түтелдей қырнап тазалап, антисептиктермен жуып, құрғатып, содан кейін түбірдің ұшын фуропластпен перхлорвинилмен бірге немесе БФ—6 клеймен жауып, 1-2 минуттан кейін клей қатайған соң пайда болған сүйектегі қуысты қан ұйығымен толтырып, кесілген қиындыны орнына қойып, кетгутпен тігеді.

Фуропласт, перхлорвинил және БФ—6 клей тіс түбірінің ұшындағы өзектердің өлген ұлпа микробтарының шығуына кедергі жасайды.

Бұл ота-операцияның артықшылығы: 1) Тістің тұрақтылығы өзгермейді; 2) Кесіп тастау отасына-резекция операциясына қарағанда зақымдылығы аздау.

Тісті реплантация жасау, яғни тісті жұлып өңдегеннен кейін ұясына қайта отырғызу. Бұл ерте кезден қолданып келе жатқан әдістердің түріне жатады. Бірінші рет 1794 жылы Амбруаз Паре ұсынған болатын. Кейбір мәліметтерге қарағанда бұл отаны-операцияны Гиппократ уақытында қолданған. Тарихи мәліметтерге қарасақ тісті қайта қондыру отасы-операциясы басқа органдарды қайта қондыру отасынан-операциясынан әлдеқұрлым ерте қолданыла бастаған. Соңғы кездерде емдеу мекемелерінің техникалық жабдықталуының жақсаруына және антибиотиктерді кеңірек қолдануға байланысты бұл отаға-операцияға көзқарас өзгеріп, жиі пайдаланыла бастады.

Реплантация жасау операциясы төменгі жағдайларда қолданылады:

1. Қателікпен сау тісті жұлғанда; 2. Зақымның әсерінен сау тіс ұядан шығып қалғанда; 3. Гранулденген, грануломатозды созылмалы периодонтитте. Бұл отаны-операцияны көп жағдайда көптүбірлі тістерге қолданады.

Жансыздандырғаннан кейін тегістегішпен айналасындағы жұмсақ тіндерді көп зақымдамай сыдырып, тіс ұясының қабырғасын, түбірлерін зақымдамай тісті жұлу қажет. Егер де жұлған тіспен бірге гранулема шықса, қыруды-кюретажды қасықпен қырып тазалайды, бірақ периодонтқа көп зақым келтірмеу керек. Тістің ұясын антисептикпен жуып залалсыздандырылған-стерилді тампонмен жауып, тістің куысын ашып, түбірлерінің өзегін кеңейтіп, тазартып, жуып, құрғатып бітемемен бітелгеннен-пломбылағаннан соң түбірлер ұшын кесіп тастайды. Осыдан кейін тісті антибиотик ерітіндісіне салып қою керек. Ұясындағы қан ұйығын жуып, тісті өз ұясына отырғызады. Реплантация жасалған тісті айналасындағы тістерге тез қататын пластмассадан жасаған қаппа арқылы немесе құрсау яғни шина арқылы бекітеді. Кейбір ғалымдардың пікірінше, егер тіс өз ұясына мықты отырса оны айналасындағы тістерге бекіту қажет емес. Құрсаулар 3-4 апта бойы тұруы қажет. Отадан-операциядан кейін науқасқа ауырғанды басатын, қабынудың алдын алатын дәрі-дәрмектер беру қажет.

В. А. Козловтың (1962) пікірінше өз ұясына отырғызылған тіс пен сүйектің өзара байланысы «периодонтты түрде» болған кезде (ота-операция жасалғанда периостит пен периодонт көп зақымдалмаған жағдайда) тістің қызмет ету-функциясы жақсы сақталып 10-15 жыл өз қызметін атқарады.

Реплантация жасаған тістің бітуі «остеоидты» түрде болуы мүмкін, яғни тістің түбірі мен сүйектің байланысы сүйектің бітісуі сияқты болады. Бұл жағдайда тістің қызмет ету-функциялық қабілеті өте төмен болады.

Үшінші түрі — аралас немесе фиброзды деп аталады.

Кей кездерде тісті өз ұясына қайта қондыру ота-операциясын жедел ағымды қабыну кезеңдерінде-процестерінде (жедел ағымды остеомиелит, периоститте немесе жедел ағымды периодонтитте) қолдануға болады (И. К. Широков, 1967). Мұндай жағдайда реплантация отасын-операциясын екі кезеңде өткізеді, яғни кейінге қалдырылған реплантация.

Бірінші кезеңі: тісті жұлғаннан кейін оның ұясын антибиотик ерітіндісі сіңген тампонмен толтырып қояды. Бірнеше күн бойы жедел ағымды қабыну кезінде болган өзгерістерді қалпына келтіру үшін ем жүргізеді. Осы аралықта жұлынған тісті антибиотик ерітіндісіне салып тоңазытқышта сақтайды. Қабыну кезеңі-процесі басылған соң (15-20 күн аралығында) тіс ұясындағы жетілмеген дәнекер тіндерді кюретажды қасықпен алып тастап, антибиотик ерітіндісімен жуады да тісті бітемелеп-пломбылап өз орнына отырғызады. Сонымен қатар отаның-операцияның екінші кезеңінде қабыну кезеңі-процесі кері қайтқанда тіс өз ұясына отырғызылады.

Тісті қайта отырғызу ота-операциясының тағы бір түріне трансплантация жатады, яғни тісті өз ұясынан алып басқа ұяға (сол аурудың) отырғызу.

Гемисекция негізінде көптүбірлі тістерге қолданылады. Бұл ота-операция кезінде әртүрлі себептермен отасыз-консервативті емдеуте болмайтын жағдайда жасалынады: 1. Түбір өзегінде саңылаудың болмауы; 2. Емдеу кезінде түбір өзегінің қабырғасы немесе түбірлерінің қосылған жерін-бифуркациясын (айрықшасын) тесіп алу; 3. Түбір өзегінде пульпоэкстрактордың, бордың қалып қоюы.

Гемисекция отасы-операциясы эндодонтиялық емдеу мен тіс сауытының қуысын бітегеннен-пломбылағаннан кейін жасалады. Жансыздандыру жасағаннан кейін сепарациялық дискімен төменгі жақ сүйегіндегі тістің сауытын екіге бөледі де түбірімен бірге элеватормен немесе қысқашпен жұлады. Тіс түбірі аралық пердесін және тіс сегментін қоршаған сүйек тінін сақтап қалу керек. Егер жоғарғы азу тістің таңдай түбірін алу қажет болса, тіс сауытын сагитальды жазықтықта кеседі, ал ұрт түбірін алу қажет болса «Г» әрпі тәрізді кеседі. Отадан-операциядан кейін қалған тістің жартысы жасанды сауытпен қапталуы тиіс.

Ампутация - бұл ота-операция көптүбірлі тістерде бір түбірін қосылған жерінен-бифуркацияға дейін кесіп алу.

Бұл отаны-операцияны жасауға болатын жағдайлары жоғарыда айтылған гемисекция ота-операциясындай, сондықтан қайталамаймыз.

Жансыздандыруды жасағаннан кейін жақ сүйектің ұрт не болмаса таңдай, тіл жағынан кілегей және сүйектің сыртқы қабықтарын кесіп, трапеция не доғалдап сүйектен сыдырып, тіс ұясының сыртқы қабырғасын бормен ойып алады. Жалаңаштанған тіс түбірін фиссурлы алмаз бормен қосылған жері-бифуркациясының деңгейінен кесіп, элеватормен не қысқашпен алады, гранулденген тіндерді қырнап алып, антисептикпен жуып кілегей және сүйектің сыртқы қабықтарының қиындысын қойып кетгутпен тігеді.

8.5. Жақ сүйектерінің жедел ағымды одонтогенді остеомиелиті

«Остеомиелит» термині «сүйек миының қабынуы» дегенді білдіреді. XIX ғасырдың І-ші жартысында ұсынылды. Бірақ бұл қабынуда патологиялық кезең-процесс тек сүйек миымен шектелмей оның барлық құрамын, коршаған жұмсақ тіндерін қамтиді. Сондықтан бұл атау ауруға толық сәйкес келмейді. Кейін бұл аурудың басқаша атауы ұсынылғанмен (сүйек флегмонасы, гаверсит, остеит, остит, паностит т.б.) осы «остеомиелит» атауы қалдырылды.

«Остеомиелит» -жақ сүйегінің барлық элементтерінің және оны қоршаған жұмсақ тіндердің, ішкі және сыртқы жағдай-факторлардың әсерінен пайда болатын инфекциялы-аллергиялық іріңдеп өлеттеніп қабынуы.

Келіп шығуы-этиологиясы. Жақ сүйектері остеомиелитінің қоздырғышы - ауыз қуысының тұрақты микрофлорасы: стафилококк, стрептококк, энтерококк, диплококк, Гр-таяқшалар т. б.

Көптеген ғалымдардың пікірі бойынша одонтогенді инфекция ошағын стафилококк монокультурасы немесе стрептококктар тудырады. Кейде остеомиелитте стафилококктың бета-гемолитикалық стрептококкпен ассоциациясы кездеседі. В. И. Кочеровец (1981) барлық одонтогенді остеомиелитпен ауыратын адамдарда анаэробты флораның 3-4% өлімінің (фузобактерия, бактероид, пептост-рептококкт.б.) ассоциациясын, сонымен бірге 70% ауруда анаэробты стафило,- стрептококктың көптеген антибиотиктерге резистентті түрін тапқан. Клиникалық және зерттеу-эксперименталдық мәліметтерге қарағанда инфекцияның пайда болуы мен дамуы тек микроорганизм қасиетіне емес организмнің төзімділігіне де байланысты.

Патогенезі. Остеомиелит патогенезін зерттеуде Э. Лексер (1884), А.А.Бобров (1889) көп еңбек сіңірген. Өздерінің клинико-тәжірибелік-эксперименталдық зерттеулерімен гематогенді остеомиелиттің инфекциялы-эмболиялық теориясын тұжырымдады. Олардың айтуынша, бактериялық эмбол қан ағысымен біріншілік ошақтан сүйекке түсіп, оның соңғы тамырларының біріне отырады, әрі қарай іріңді кезеңінің-процестін көзі болып табылады. Бұл теорияның шығуына жаңа туған бала мен балалардың түтік сүйектеріндегі қанмен қамтамасыздандыру ерекшеліктері себеп болды. Өсіп келе жатқан сүйекте диафизарлық, метифизарлық, эпифизарлық тамырлар жүйесі анастамоз құрамай тұйық бітеді. Әрі қарай бұрынғы совет анатомдары мұндай тұйық қан тамыры тек ұрықтың ішкі дамуында болып, ол әрі қарай жақсы анастамоз құрайтын тамырлармен алмасатынын дәлелдеді (В. М. Уваров, 1936, М. Г. Привес, 1938). В. М. Уваровтың (1934) зерттеуі жақ сүйектерінің қанмен қамтамасыздануында дамыған анастамозы бар экстра және интраоссальды жүйе бар екенін дәлелдейді.

Э. Лексер (1884) жұмысы теріске шыққан соң Пенке (1903) сүйек миының өте жоғары бактерицидтік қасиеті бар, сондықтан сүйекке тікелей микроорганизм енгізіп экспериментальды остеомиелит алу мүмкін емес деген тұжырымға келді.

А. М. Лукьяненко (1968) және басқалар төменгі жақ сүйегінің көп сүйек тіндерінің шіріген бөлігін-секвестрациясын төменгі ұяшық-альвеолды артерияның тромбозымен, эмболиясымен және басылып қалуымен байланыстырады.

Осыған орай қан айналысы бұзылуымен байланыстыруға болады, бірақ остеомиелит патогенезінде шешуші рөл атқарады деу өте дұрыс емес.

Осыған қарамастан соңғы жылдары остеомиелит дамуына тіндердегі микроциркуляция бұзылуы әсер ететіні жайлы көптеген жұмыстар жасалды. Сүйекке қабыну эксудатының енуі сүйек миындағы микроциркуляцияны бұзады. Бұл микроциркуляторлық бұзылыстың негізінде аллергия феномендері жатыр: 1) Антиген-антидене қосылысынан туған тамыр реакциясы; оған базофиль немесе толық клеткалар қатысады; 2) Тін мен клетка мембранасында антиген-антидененің өзара қатынасындай цитотоксикалық реакциялар; 3) Комплемент қатысуымен болатын антиген-антидене реакциясы; 4) Баяу дамитын гиперсезімталдық реакциясы. Бұл механизмдер қызыл сүйек миының микроциркуляторлық шоғыры қабырғасының өткізгіштігі мен фибринолитикалық, ұю жүйелерінің бұзылуын анықтайды. Соңғы нәтижесі ретінде сүйек миының тамырында тромбоз болып, ол іріңдеп ыдырайды. Сүйекте ірің жиналуынан сүйекішілік гипертензия дамып, кезең-процесске экстро-оссальды тамырлар қатысады. Жедел ағымды остеомиелитте гемодинамиканың жергілікті бұзылуы қан жүйелерінің жалпы көрсеткіштерінің бұзылуына әкеледі.

Остеомиелит патогенезінде маңызды рөл С. М. Дерижановқа беріледі (1940). Ол жануарды жылқы сарысуына аздап микроб қосып сенсибилизациялаған.Осы қоспаның шешуші дозасын сүйек миы қуысына енгізгенде жедел ағымды остеомиелит дамыған. Дерижанов жедел ағымды остеомиелит тек сенсибилизацияланған адам организміне күшті инфекция түскенде дамиды деген, оған қосымша арнайы емес тітіркендіргіштер (жарақат, салқын тию т. б.) болады.

Л. М. Снежко (1951) мен Г. А. Васильев (1953) зерттеулері бойынша тәжірибе-эксперимент түрінде остеомиелит дамыту үшін алдын ала организмді сенсибилизациялау керек.

Одонтогенді остеомиелиттің тәжірибе-эксперименталды моделін 1961 жылы М. Девятаков алды. Ол қоянға жылқы сарысуын 5 күн бойы күніне 6 рет тері астына жіберіп тұрды. Жылқы сарысуын енгізгеннен- инъекциядан соң 10 күннен кейін сүйек миына ашылған тіс өзегі арқылы шешуші мөлшерін-дозасын жіберді.

Дата добавления: 2014-11-18