Вопрос 19: Новая экономическая политика и ее проведение в Беларуси

Вопрос 15: Основные тенденции развития экономики Европы в начале XX вв. Социально-экономическое положение белорусских губерний в 1900-1914 гг. Столыпинская аграрная реформа и ее проведение в Беларуси.

Вопрос 13: Формирование белорусской нации. Возрождение бел. языка и литературы. Демократическое и национально-освободительное движение в Бел. Во 2-ой половине 19-20 вв.

Развитие капитализма расш. хоз. связей способствовали ликвидации к концу 19 в. экономического разъединения народов Беларуси, складыванию эк. единства, формирование нац. рынка с центром в Минске, который стал частью Всероссийского рынка. Важную роль в этом сыграло строительство ж/д. Создание общности эк. жизни сыграло решающую роль в формировании бел. нации. Она же обусловило формирование нового бел. языка, который сложился на основе среднебелорусской группы говоров. Чечет, Рыпиский обратились к бел.фальклору, а затем перешли к лит.творчеству на бел. языке, а это привело к возрождению бел. письменности, которая стала затем источником нац.мысли, т.о. и нац.-культ. возрождения в целом. Бел. этнич.террит. сложилась еще в период формирования бел. народности и была разделена в РП и РИ между различными террит. Единицами, т.о. бел. нация формировалось в неблагоприятных условиях на протяжении длительного времени. Народники теоретически обосновали идею существования самостоятельного бел. этноса определяли территорию его обитания, этнические приметы, особенности исторического пути и выдвинули лозунг федеративной самостоятельности Беларуси в рамках Росси. В нач. 90 гг. 20века в Москве и Петербурге действовали организации бел. студентов под руководством Гуриновича и др. БСГ выступала за уничтожения самодержавия и создания соц-ого общества, за демократическую Бел. в рамках РФ. БСГ стала инициатором издания первой легальной газеты *Наша доля*. Борьбу за нац. возрождение продолжала *Наша нива*. Она стала трибуной бел.нац. движения, выступала за нац. равноправие, свободное развитие бел. культуры, языка, т.о. *Наша нива* сыграла определяющую роль в формировании нац. самосознания белорусов.

Промышленность Беларуси специализировалась по обработке продуктов местной с/х., лесной и минеральных ресурсов. Беларусь отставала от Росси по уровню концентрации изготовления. Интенсивное строительство ж/д на Бел. было вызвано ее политическим положением. Царский урад руководствовался военно-стратегическими целями экономическими интересами Российской империи. Обеспечивалась ж/д связь столиц, важные индустриальные и с/х районы были связаны между собой, с балтийскими и черноморскими портами, с странами Западной Европы. Беларусь находилась на перекрестке со многими из этих стран. Начало ж/д сетки Бел. положила Петербургская - Варшавская магистраль. В 70-е гг. были построены еще две магистральные линии – Московско-Брестская и Либава – Романская. Ведущую роль начали занимать банки. Кроме отделений центральных банков империи появились местные – Минский и Могилевский коммерческие банки.

В белорусских губерниях произошел процесс капитализации с/х. Этому способствовала аграрная реформа. Причины:

1. реформа 1861 г. не привела к решению аграрного вопроса, что способствовала развитию российской империи;

2. хозяйство крестьян оставалось отсталое;

3. внутренний рынок оставался ограниченным.

Столыпиская аграрная реформа – буржуазная реформа крестьянского наделенного землевладения в России 1906-1907 г. Реформа получила имя министра внутренних дел того времени, Петра Столыпина, одного из его авторов, инициаторов и правителей. Революция 1905-1907 гг. не решила аграрного вопроса, и землевладельческого вопроса.

Цели реформы: 1. обеспечить условия быстрого развития экономики страны.

2. разбить всеобщий крестьянский фронт против помещиков, расколоть деревню, ускорить появление класса сельской буржуазии крестьян.

Все эти цели означали переход от прусской до американской модели землевладения. На Бел. был построен специальный фонд для русских переселенцев. Им разрешалось покупать землю на Беларуси. Реформа помогла росту с/х производительности. К 1913 Беларусь стала крупнейшим районом выращивания картофеля. Выросли посевы льна, злаковых культур. Помещецкие хозяйства втягивались в рыночные отношения. Столыпинская реформа усилила сельскую буржуазию, расширила возможности для развития капитализму в с/х. Столыпинская аграрная реформа была остановлена ВОВ, а потом установлением советской власти.

Канец XIX – пачатак XX ст. – час стварэння і станаўлення палітычных партый. У другой палове 90-х гг. сярод сацыял-дэмакратаў шматнацыянальных заходнiх губерняў пераважала тэндэнцыя да стварэння рабочых арганiзацый па нацыянальнай прыкмеце. У Расii ствараюцца буйныя гарадскiя i рэгiянальныя сацыял-дэмакратычныя арганiзацыi. Усё гэта выклiкала неабходнасць аб’яднання сацыял-дэмакратаў у адзiную партыю. Iнiцыятарам аб’яднальнага працэсу стаў пецярбургскi “Саюз барацьбы за вызваленне рабочага класа”. У 1898 г. у Мiнску прайшоў з’езд, якi прыняў рашэнне аб аб’яднаннi прадстаўленых на iм арганiзацый у РСДРП i выбраў ЦК партыi.Летам 1903 г. за мяжой адбыўся ІІ з’езд РСДРП. Ён прыняў праграму у якой абвяшчалася пралетарская рэвалюцыя, заваяванне дыктатуры пралетарыяту і пабудова сацыялізму. Адбыўся раскол РСДРП. Рэвалюцыйную частку расійскіх сацыял-дэмакратаў пачалі называць бальшавікамі, а прыхільнікаў рэфармісцкага накірунку – меншавікамі.У 1902 г. прыхiльнiкi iдэй народнiцтва стварылi Партыю сацыялiстаў-рэвалюцыянераў (эсэраў). Эсэры мелі на мэце звяржэнне самадзяржаўя, знiшчэнне памешчыцкага землеўладання i ўстанаўленне ў Расii федэратыўнай дэмакратычнай рэспублiкi.На рубяжы XIX–ХХ стст. з агульнадэмакратычнага руху вылучаецца беларуская нацыянальная плынь. У канцы 1902 – пачатку 1903 гг. аформiлася Беларуская рэвалюцыйная грамада (БРГ). На сваiм I з’ездзе ў 1903 г. БРГ прыняла праграму, дзе называла сябе сацыяльна-палiтычнай арганiзацыяй беларускага працоўнага народа. Тэарэтычныя погляды БРГ спалучалi iдэi рэвалюцыйнага дэмакратызму i народнiцтва. Партыя выступала за звяржэнне самадзяржаўя, знiшчэнне капiталiзму i ўсталяванне дэмакратычнага ладу, прызнавала правы народаў Расii на аўтаномiю.

Рэвалюцыя 1905-1907 гг. На Беларусі.У пачатку ХХ ст. у Расii склалася рэвалюцыйная сiтуацыя. Эканамiчны крызiс 1900–1903 гг. i руска-японская вайна 1904–1905 гг. садзейнiчалi абвастрэнню ўсiх супярэчнасцей. Рэвалюцыйны выбух у Расii стаў непазбежным.У палiтычнай барацьбе вылучаюцца тры лагеры: урадавы, лiберальна-буржуазны i дэмакратычны. Кожны з iх меў свае мэты i задачы. Урадавы лагер iмкнулся захаваць самадзяржаўе i не дапусцiць карэнных змен у дзяржаўна-палiтычным ладзе Расii. Лiбералы марылi аб палiтычных свабодах, жадалi лiквiдаваць перажыткi феадалізму. Агульнай мэтай дэмакратау было знiшчэнне ўсiх рэшткаў феадалізму, у тым лiку i памешчыцкага землеўладання, звяржэнне самадзяржаўя i ўсталяванне дэмакратычнай рэспублiкi.9 студзеня 1905 г. у Пецярбургу было растраляна мiрнае шэсце рабочых, якiя накiроўвалiся да цара з просьбай палепшыць становiшча народа. Гэтая падзея выклiкала магутную хвалю пратэсту.У лютым – сакавiку колькасць палiтычных выступленняў рэзка зменшылася, але адбылося значнае павелічэнне эканамiчных забастовак.Вясною 1905 г., як следства ўздзеяння рабочага руху, на Беларусi разгарнуўся масавы рэвалюцыйны рух сялянства.Восенню 1905 г. шматлiкiя агульнагарадскiя стачкi злiлiся ва Усерасiйскую палiтычную стачку. Ва ўсёй Расii баставала звыш двух мiльёнаў чалавек.18 кастрычнiка ў Мiнску на плошчы адбыўся мiтынг, у якiм удзельнiчалi каля 20 тыс. чалавек. Каб разагнаць мiтынгуючых, губернатар Курлаў загадаў прымянiць зброю.У снежнi 1905 г. палiтычная барацьба пралетарыяту Расii працягвалася. У Маскве яна перарасла ва ўзброенае паўстанне. Забастоўка ахапiла большасць чыгуначных вузлоў Беларусi. У апошнія месяцы 1905 г. зноў узрос сялянскi рух.Аднак збiць рэвалюцыйную хвалю ўладам ўсё ж такi ўдалося. У пэўнай ступенi гэтаму спрыяў Манiфест 17 кастрычнiка.Пасля снежаньскiх падзей 1905 г. рэвалюцыйны рух паступова iдзе на спад.

34.Першая сусветная вайна і Беларусь. Лютаўская рэвалюцыя 1917 г. на тэрыторыі Беларусі.
В августе 1915 года началась война в Беларуси. Немцы аккупировали ¼ часть Беларуси. Население подверглось массовым грабежам, поджогам, убийствам.
Война нанесла большой ущерб сельскому хозяйству Беларуси, в тяжелом положении находилась промышленность. Сокращение сельскохозяйственного и промышленного производства, разруха на транспорте, казнакрадство, спекуляции привели к острому дефициту товаров народного потребления и росту цен.
^ I Мировая война между Тройственным союзом (Германия, Австро-Венгрия и Италия) и Антантой (Англия, Франция и Россия) за колонии, рынки сбыта, источники сырья и сферы влияния началась 19 июля 1914 года и закончилась 3 марта 1918 года.
Тяготы войны и разруха хозяйства вызывали недовольство в обществе. С 23 по 27 февраля 1917 года прошли массовые выступления рабочих, которые переросли в забастовку, к которой присоединились солдаты Петроградского гарнизона, император Николай II отрекся от престола. 27 февраля в Петрограде был создан Совет рабочих и солдатских депутатов. Одновременно в Госдуме выдвигается Временное правительство. Так возникло двоевластие.
Известие о победе революции достигло и Беларуси. 6 марта 1917 года был избран Минский Совет рабочих и солдатских депутатов на совместном заседании исполкома и солдат -депутатов.
Одновременно действовал и Временный Общественный комитет порядка. Местные власти подчинялись директивам Временного Правительства.
Правительственная программа развития страны выглядела следующим образом: продолжение войны, собрание Установочного собрания для обозначения дальнейшей судьбы Российского государства и решения аграрного вопроса, установление политики в отношении к рабочим, крестьянам и солдатам.
Временному правительству досталось тяжелое экономическое положение: железнодорожный транспорт был парализован, рабочие требовали введения 8-ми часового рабочего дня, повышение заработной платы, государственного социального страхования.
Мероприятия временного правительства не имели последовательности и проблем не решали:
1.Проводилась мобилизация промышленности на нужды обороны, но промышленная буржуазия выступила против вмешательства государства в сферу деятельности и распределения экономических ресурсов.
2.Проводилась политика регулирования цен, спекуляцией и инфляцией, которая не имела успех. 25 марта 1917 года была введена государственная монополия по производству хлебной продукции. Повысились цены на 60-70%, что со временем привело к голоду.

Вясной 1917 года яшчэ больш пагоршылася сацыяльна-эканамiчнае становiшча краiны.У народзе узраслi антыурадавыя настроi.Гэта спрыяла бальшавiкам ажыццяуляць курс шостага з'езда РСДРП(б) на узброенае паустанне. Яны пачалi праводзiць сваiх прадстаунiкоу у Саветы i дабiлiся у гэтым поспеху. Але у Беларусi бальшавiкi мелi большасць толькi у Мiнскiм i Гомельскiм Саветах.Што тычыцца сялянскiх саветау,то iх абсалютная большасць знаходзiлася пад уплывм эсэрау i БСГ.Бальшавiцкая арганiзацыя на Беларусi на 95% складалася з салдат. Гэта давала магчымасць бальшавiкам разгарнуць падрыхтоуку узброеных фармiраванняу (Чырвонай гвардыi) для захопу улады.25 кастрычнiка 1917 года рабочыя, салдаты пад кiраунiцтвам ЦК РСДРП (б) зверглi Часовы урад.26 кастрычнiка Другi Усерасiйскi з'езд Саветау абвясцiу савецкую уладу у цэнтры i на месцах,прыняу Дыкрэт аб мiры i Дыкрэт аб зямлi.Быу утвораны Часовы рабоча-сялянскi урад(СНК) на чале з У.I.Ленiным. Апоуднi 25 кастрычнiка бальшавiкi Мiнска атрымалi паведамленне аб перамозе узброенага паустання у Петраградзе.Мiнскi Савет абвясцiу сябе уладай.Па яго указаннi з турмы былi вызвалены салдаты арыштаваныя за антыурадавыя выступленнi.З iх быу арганiзаваны Першы рэвалюцыйны,iмя Мiнскага Савета,полк.Пераходам улады да Саветау ажыццяулялi,створаныя бальшавiкамi,ваенна-рэвалюцыйныя камiтэты (ВРК),якiя абапiралiся на салдацкiя масы.ВРК Заходняй вобласцi i фронту узначалiлi бальшавiкi Кнорын,Ландар,Мяснiкоу. Процiдзеянне бальшавiкам у Мiнску аказау Камiтэт выратавання, на чале з меньшавiком Калатухiным. Камiтэт увеу у Мiнск Кауказкую дфвiзiю i прад'явiу Мiнскаму Савету ультыматум з патрабаваннем перадачы яму усей улады у горадзе i на Заходнiм фронце.Мiнскi Савет вымушаны быу пайсцi на часовы кампрамiс з Камiтэтам выратавання. Неузабаве да бальшавiкоу Мiнска падаспела дапамога (браняпоезд)i суадносiны змянiлiся на карысць бальшавiкоу. Уладу у Мiнску i на Заходнiм фронце зноу узяу у свае рукi ВРК Заходняй вобласцi i фронту.Ён распусцiу Камiтэт выратавання а Калатухiна арыштавалi.Пры дапамозе ВРК бальшавiкi распусцiлi Саветы у якiх не мелi пераважанай большасцi i правялi iх перавыбары,чым забяспечылi устанауленне сваей дыктатуры.Такi характар насiла змена улады у Вiцебску i ГомелiЗ некаторымi асаблiвасцямi так адбылося i у Магiлеве. Савецкi урад аб'явiу генерала Духонiна звергнутым з пасады Глаукаверха рускай армii.Стаука была лiквiдавана,а улада перайшла у рукi ВРК.Вярхойным глауна камандуючым быу прызначаны прапршчык - Крыленка.Забяспечыушы сабе большасць у Саветах бальшавiкi у лiстападзе 1917 года склiкалi з'езды,што адбылiся у Мiнску. Гэта былi iз'езд Саветау рабочых i сялянскiх дэпутатау Заходняй вобласцi,Трэцi з'езд Саветау сялянскiх дэпутатау Мiнскай i Вiленскай губерняу i Другi з'езд армii Заходняга фронту. Яны прынялi рэзалюцыi,у якiх вiталi устанауленне Савецкай улады i выказалi ёй поуную падтрымку.26 лiстапада трыма з'ездамi быу утвораны Выканаучы Камiтэт Заходняй вобласцi i фронту - Аблвыканкоамзах. Яго старшыней стау бальшавiк Рагозiнскi.Старшыней Савета народных камiсарау Беларусi – Ландэр У лютым 1918 года бальшавiкi амаль завяршылi арганiзацыю Савецкай улады у губернях, паветах i воласцях. Саветы сталi адзiнымi паунапраунымi органамiулады,што праводзiлi палiтыу партыi-бальшавiцкай.Пачалі праводзіцца рэвалюцыйныя пераўтварэнні і ў вёсцы. Першым крокам у гэтым напрамку былі канфіскацыя ўсёй зямлі.У канцы кастрычніка 1917 г. былі ажыццёўлены меры, накіраваныя на паляпшэнне становішча працоўных Беларусі. Была прынята пастанова аб устанаўленні 8-гадзіннага рабочага дня.Такім чынам, перамога Кастрычніцкай рэвалюцыі і ўстанаўленне савецкай улады паклалі пачатак рэвалюцыйным пераўтварэнням ва ўсіх сферах грамадскага жыцця беларускага народа.

1-шы Усебеларускi з'езд а- 5-7 снежня 1917 у Мiнску, 1872 дэлегаты ад усiх 5-цi губерняу Беларусi, меу права вырашаць пытаннi аб стварэннi краевай улады.Была абрана Рада i фактычна аб'яулены па-за законам Аблвыканкомзах. Бальшавiкi з дапамогай зброi разагналi з'езд (17 снежня).Трэцi Усерасiйскi з''езд Саветау адобрыу дзеяннi бел.бальшавiкоу. 18 снежня 1917 тайна у дэпо Лiбава - Роменскай чыгункi адбылося паседжанне Прызiдыума Усебел. з''езда. Абраны выканаучы камiтэт (17 чал.) начале з Тамашом Грыбам.Ва умовах развалу фронта бальшавiкi не здолелi арганiзаваць абарону Б.У ноч на 19 лютага 1918 года бальшавiкi уцяклi з Мiнска.Уладу у свае рукi узяу Выканкам Усебеларускага з'езду.21 лютага 1918 года Выканкам звярнууся да народа Б.з 1-шай Устауной граматай: абвясцiу сябе часовай уладай i абявязауся склiкаць Усебеларускi Устаноучы з''езд. 9 сакавіка 1918 - пашыранае пасяджэнне выканкома Савета Усебеларускага з’езда: 2-я Устаўная грамата: Б. абвяшчалася Нар. Рэспублікай.Аднак не былі дастаткова акрэслены сац.-паліт. задачы. 25 сакавіка 1918 Рада, Устаўная грамата, павінна была завяршыць працэс самавызначэння і канстытуіраваць утварэнне бел. нац. дзяржаўнасці. Абвяшчэнне незалежнасці Беларусі.Найбольшую самастойнасць Рада БНР атрымала ў галіне культуры і адукацыі.Народны сакратарыят БНР атрымаў ад ням. камандавання некаторыя правы і ў галіне міжнароднай палітыкі. Рада БНР на закрытым пасяджэнні - тэлеграма Германіі, падзяка за вызваленне ад бальшавіцк. прыгнёту і анархіі: Раду пакінулі эсэры, меншавікі, яўрэйскія сацыялісты.Крызіс прывёў да расколу БСГ.Пасля вайны на вызваленай тэрыторыі Беларусі была адноўлена савецкая ўлада. Ствараліся яе органы: ваенныя саветы, рэвалюцыйныя камітэты, выканкомы Саветаў.Абвяшчэнне БНР – 1-шая спроба рэалізацыі бел. ідэі – нац.свядомасці, нац.-культ. адраджэння і нац. дзяржаўнасці.Аднак гэта быў першы крок барацьбы за бела. дзяржаўнасць. Незалежнасць і свабода, аб’яўленыя 1918 так і засталіся жаданнем.Рада БНР паспяхова займалася культ.-асветн. дзейнасцю.Дазвол на выданне 14 бел.-моуных газет i часопiсау.Адкрыты педiнстытут, бюро па напiсанню падручнiкау, таварыства "Асвета".У эканамiчнай вобласцi была арганiзавана Бел. гандлевая.Пасля лiстападаускай 1918 года рэвалюцыi у Германii Савецкi урад дэнансавау Брэсцкi мiрны дагавор i рушыу Чырвоную Армiю на Захад. Не маючы уласных войск,Рада БНР не змагла аказаць супрацiуленне.Многiя члены Рады БНР вумушаны былi пакiнуць Мiнск.Няудала завяршылася 1-ая спроба арганiзацыi бел. дзяржаунасцi.Рада БНР зрабiла значны уплыу на рост нац.самасвядомасцi

38.Утварэнне ССРБ і Літоўска-Беларускай ССР.
Пасля вызвалення Б. ад ням.акупантаў і аднаўлення савецкай улады зноў паўстала пытанне аб утварэнні бел. нац. дзяржаўнасці. Існавала некалькі пазіцый: 1) Кіраўніцтва Паўночна-Заходняга абкома РКП(б): Б. павінна быць тэрытарыяльнай адміністрацыйна-гаспадарчай адзінкай РСФСР. 2) Бел. нац.камісарыят (Белнацкам): стварэнне Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Р. Рэзалюцыя аб утварэнні беларускага савецкага ўрада.Пленум ЦК РКП(б) прыняў пастанову аб утварэнні БССР. 1 студзеня 1919 г. Часовы ўрад Беларусі абнародаваў маніфест у сувязі з утварэннем БССР. 1-ы усебел. з'езд Саветау, Мiнск, 2-3 лютага 1919. Па прапанове Свярдлова з'езд прыняу рашэнне аб аб'яднаннi БССР з Лiтоускай ССР. З'езд прыняу канстытуцыю БССР,аналагiчную канст. РСФСР 1918. Па ёй вышэйшым органам улады БССР абвяшчауся Усебел. з'езд Саветау.Узначалiу Вялiкi Прэзыдыум - Мяснiкоу.Аб'яднанне Лiтвы i Беларусi у ЛiтБел адбылося 27 лютага 1919 года. Старшыней новай дзяржавы са сталiцай у Вiльнi стау Цыхоускi,. ЛiтБел праiснавау да наступлення палякау у 1919 г

39.Вайна Польшчы і Савецкай Расіі. Другое абвяшчэнне БССР. Рыжскі мір
. 1918 адрадзiлася Польская дзяржава. Пiлсудскi аб'явiу аб аднауленнi РП у межах 1772.У снежнi 1918 польскi урад стау на шлях ажыццяулення памерау далучыць землi Украiны, Б. i Лiтвы да Польшчы. 21 снежня у Гродна Рада БНР стварыла Савет Дзярж. абароны (узначалiлi В.Ластоускi i генерал В.Кандратовiч). Сiлы былi няроуныя. Было вырашана далучыцьь Гродзеншчыну да Лiт. рэспублiкi на правах аутаномii. Лiт. рэспублiка у той час была прызнана шэрагам дзяржау у тым лiку i краiнамi Антанты. З мэтай адстойвання iнтарэсау бел. народа i кiравання бел. землямi пры Лiт. урадзе было створана Мiнiстэрства бел. спрау, узначалiу I.Варонка.Да п.1919 палякi захапiлi значн. частку Гродзенскай губернii, працягвалi наступленне у трох напрамках: 1)Вiльня-Лiда-Маладзечна, 2)Баранавiчы-Мiнск, 3)Кобрын-Пiнск. Захапiлi Брэст, Ваукавыск, Слонiм, Скiдаль, Шчучын, Пiнск, Баранавiчы. Бальшавiцкая улада не змагла арганiзаваць значнага супрацiулення.Вялiкiя сiлы Чырвонай Армii у гэты перыяд канцэнтравалiся на Усходнiм фронце,якi бальшавiцкi урад лiчыу галоуным. Вясной 1919 польскiя войскi захапiлi Лiду i Вiльню. Урад ЛiтБел пераехау у Мiнск.У мэтах канцэнтрацыi сiл i узмацнення абароны 1 чэрвеня 1919г. у Маскве было прынята рашэнне аб перадачы паунамоцтвау бальшавiцкiх урадау Украiны, ЛiтБел i Латвii ураду РСФСР. Лiт.-бел. армiя перайменавана у 16 армiю. Польскае наступленне працягвалася. Пагроза навiсла над Гомелем. I толькi на лiнii р.Бярэзiны фронт стабiлiзавауся да вясны 1920.У сакавiку 1920 палякi - новае наступленне. Пры дапамозе Антанты яны захапiлi Мазыр, Калiнкавiчы, Рэчыцу.25 красавiка палякi сумесна з пятлюрауцамi разгарнулi наступленне на працягу усяго польска-савецкага фронту ад р.ПРыпяць да р.Днестр.Дзякуючы перакiдванню войск з Усходняга фронту, Чырвоная Армiя 14 мая
1920г. здолела перайсцi у контрнаступленне. Але з-за недахопу сiл наступленне не дала вынiкау. Новае наступленне Чырвонай Армii распачалося у лiпенi 1920, было старанна падрыхтавана i дало плён. 7 лiпеня быу вызвалены Мiнск, 1 жнiуня - Брэст. Пад нацiскам А.Чарвякова,З.Жылуновiча, Д.Чарнушэвiча ЦК КП(б)Б прызнау неабходным выступiць з дэкларацыяй аб прызнаннi самавызначэння бел. народа. 31 лiпеня 1920. у Мiнску прынята Дэкларацыя незалеж-цi БССР у межах адной (Мiнскай) губернii. Гэта было не столькi аднауленне беларускай дзяржавы, колькi супакойванне народных мас. Супраць гэтага акта выступiлi беларускiя эсеры, якiя жадалi бачыць Беларусь сапрауды цэласнай i незалежнай дзяржавай. Рыжскі мірны дагавор Расіі i Украiны з Польшчай (18 марта 1921): Зах. Б. i Зах. Укр. – Польшчы. Польское админ.-тер. деление: воеводства, поветы, гмины.

Асноуным прынцыпам НЭПа савецкай дзяржавы у 1921-1928гг з'яуляецца выкарыстанне тавара-грашовых адносин. НЭП, па задумцы яе творцау, павинен быу забеспечыць хутки уздым эканомики.

На весцы НЭП выяуляуся у:

• замена харчовай разверстки харчпадаткам

• свабодзе выбару формау землекарыстання

• праве сялян свабодна распараджацца лишками сваей працы

• замене натур. падатка грашовым

• дазволе арэнды зямли и найму рабочай силы.

У горадзе НЭП характарызавауся:

• мелкия и сярэдния прадпр.-вы аддавалися у арэнду

• у прам.-ци дапускалися прыватная, змешаная, кааператыуная и дзярж. формы уласнасци, за дзяржаай захоувалися буйныя прадпр.-вы., банки

• были дазволены прдпрыем.-ва и прыватны гандаль(знеш. гандаль заставауся дзярж. манаполияй)

• дзярж. прадпр.-вы атрымали пэуную самастойнасць

• бясплатныя паслуги, урауниваука у аплаце працы, картачная систэма адменена

• мат.-ая зацикауленнасць у вынниках працы

• финансавая стабильнасць(у 1922-1924г прведзена грашовая рэформа, у абарот уведзены савецки чырвонец з золата=5$

Асабливасци НЭПу на Беларуси

• у РСФСР буйныя фабрыки и заводы аб’ядналися у трэсты, якими киравау Выш. Савет Нар. Гасп.-ки. На Бел. – дробная прамысл. таму трэстау не было

• у Бел. на пач. 20-х гг. меуся арганизаваны прыватна-гандлевы аппарат

• Бел. сялянства имкнулася да хатарской формы гасп. дзейнасци. Прынами гэтага были:забяспечаннасць зямлей нижей, чым у СССР, неспрыяльныя прыр. умовы(балоты, лясы, низкая якасць глебы). Развицце хутарской формы землекарыстання забяспечыла хуткае аднауленне с/г Бел. Да 1927 была поунасцю адноудена с/г, прамысл. перавысила даваенны узровень развицця. НЭП стымулявау расслаенне грамадства, у чым бальшывики бачыли для сваих планау пагрозу, там уз прыходам да улады Сталинам НЭП быу згорнуты.

41.Удзел БССР ў стварэнні СССР. Нацыянальна-дзяржаўнае будаўніцтва ў Беларускай ССР у 20-х гг. XX ст.
В межвоенный период (20-30-е годы) общественно-политическая жизнь в Беларуси, как и в Советской стране в целом, было полным противоречий, тесно связанным с социально-экономическими процессами, которые происходили в эти годы белорусском обществе в первой половине 20-х годов возможно определить существование и борьбу двух тенденций. Одна из них была направлена ​​на определенную демократизацию в политических отношениях, другая - на продолжение политики военного камунизму.З 'появилась белорусский партия социалистов-революционеров (эсеров или БПС-Р). Отличие позиции белорусских эсеров от позиции КП (б) Б заключалась в вопросах, связанных с характером власти и суверэнитэтам.З этого момента началось открытое противостояние двух политических партий, которое закончилось не в пользу БПС-Р. В 1921 г. карательные органы арестовали 860 активных ее членов.В конце 1922 ускорился процесс объединения советских республик, в котором активное участие принимала БССР. На I Всесоюзном съезде Советов 30 декабря 1922 г. 25 представителей БССР вместе с делегациями РСФСР, УССР и ЗСФСР подписали декларацию и договор о создании СССР.Создание СССР позволило объединить усилия исторически связанных между собой народов, способствовать их быстрому экономическому, социальному и культурному развиццю. В начале 30-х годов в белорусском советском обществе были все черты тоталитарного политического режима.в 30-е годы окончательно сформировались политические институты белорусского общества, его тоталитарный политический рэжым.Начало белорусизации - июню 1924 т. е. середины 1923 году и до середины 1924 процесс белорусизации прошел первую фазу, в течение которой велась в основном ее политическая и идеологическая подготовка..Официально территориальная реформа проведена в 1926-1929 гг.Адным из направлений национальной политики с ' являлась белорусизация государственных учреждений, общественных организаций, которая имела целью изучение сотрудниками белорусского языка и перевод на нее справаводства. в ходе белорусизации решалась задача более активного выдвижения на руководящие посты представителей коренного (не только белорусского) населения.Политика белорусизации затронула и армию. В 1923-1925 гг. проводилась военная реформа. Важным направлением белорусизации являлась национально-культурное будавництва. Значительных успехов в годы проведения политики белорусизации достигли белорусский литература, национальный белорусский театр, музыка, жывапис. политика белорусизации появилась практической попыткой в ​​условиях советской власти осуществить белорусское национальное возрождение.Успешно проходила беларусiзацыя учебных заведений. К 1928г. 80% школ было переведено на белорусский язык обучения. Белорусский язык несли в массы белорусские писатели У.Дубоука, М.Чарот, К.Чорны i др.. Художественные произведения 20-х годов свидетельствуют об изменениях, которые происходили в обществе. На середину 20-х годов в БССР действовало 240 краязнау-венных организаций В ходе беларусiзацыi развивалась новая отрасль в науке - беларусазнауства. В 20-е годы партийные органы пытаются играть ведущую роль в проведеннi беларусiзацыi, начинают тянуть науку под свой контроль, разрушать ее национальные формы. Это особенно проявилось в отношении iнбелкульта, который потерял свое первоначальное назначэнне
К 1928г. беларусiзацыя достигла значительных успехов. Она облегчила борьбу с безграмотность, способствовало претворению просветительской работы, создала пе-предпосылки для развертывания национально-культурного строительства в БССР

2.Палітыка беларусізацыі, яе асноўныя напрамкі, ход і вынікі. Культура БССР у 1920-1930-х гг.
У міжваенны перыяд (20–30-я) грамадска-паліт. жыццё на Б. было поўным супярэчнасцей, цесна звязаным з сац.-эканамічнымі працэсамі.Барацьба двух тэндэнцый. Адна - дэмакратызацыя, другая – працяг палітыкі ваен. камунізму. Пачатак палітыкі беларусізацыі – 1924. З 1923 да сяр. 1924. працэс беларусізацыі прайшоў 1-ую фазу, на працягу якой вялася ў асноўным яе падрыхтоўка. Беларусізацыя дзярж. устаноў, грамадскіх арганізацый, якая мела на мэце вывучэнне супрацоўнікамі бел.мовы і перавод на яе справаводства.Вырашалася задача актыўнага вылучэння на кіруюч. пасады прадстаўнікоў карэннага (не толькі бел.) насельніцтва. Значных поспехаў дасягнулі бел.літ., нац. бел. тэатр, музыка, жывапіс.Нягледзячы на супярэчнасці, цяжкасці і недахопы, палітыка беларусізацыі з’явілася практычнай спробай ва ўмовах савецкай улады ажыццявіць бел. нац. адраджэнне. Паспяхова праходзiла беларусiзацыя навучальных устаноу. Да 1928 80% школ пераведзена на бел. мову. Бел.мову неслi у масы бел. пiсьменнiкi У.Дубоука, М.Чарот, К.Чорны i iнш. Мастацкiя творы 20-х гадоу сведчаць аб зменах,якiя адбывалiся у грамадстве. Паэма Я.Коласа "Новая зямля" дала цэласнае уяуленне аб спадзяваннях беларус- кага сялянства, яго духоуным патэнцыяле. Развiваецца краязнауства. На сярэдзiну 20-х гадоу у БССР дзейнiчала 240 краязнау-чых арганiзацый. У ходзе беларусiзацыi развiвалася новая галiна у навуцы - беларусазнауства. Плённа працавалi на нiве бел. адраджэння паэт, празаiк Цiшка Гартны; пiсьменнiк М.Гарэцкi; гiсторыкi В.Ластоускi,У.Iгнатоускi, У.Пiчэта; жывапiсец i графiк М.Фiлiповiч; стваральнiк першага беларускага кiнафiльма "Лясная быль" Ю.Тарыч; аутар першай п'есы на бел.мове "Машэка" Е.Мiровiч; кампазiтар, аутар Дзярж. гiмна БССР Н.Сакалоускi... Да 1928 беларусiзацыя дасягнула значных поспехау. Яна аблегчыла барацьбу з непiсьменнасцю, садзейнiчала ажыццяуленню асветнiцкай работы, стварыла пе-радумовы для разгортвання нацыянальна-культурнага буд

43.Правядзенне індустрыялізацыі і калектывізацыі ў БССР.
Масавая калектывізацыя выклікала супраціўленне кулацтва. У гэтых умовах партыя перайшла ад палітыкі абмежавання і выцяснення кулацтва да палітыкі ліквідацыі кулацтва.Разгарнулася кампанія па суцэльнай калектывізацыі і ліквідацыі кулацтва як класа, прымусу і раскулачвання серадняка, закрыцця цэркваў, рынкаў.Раскулачваць пачалі не толькі кулакоў, але і сераднякоў, якія не хацелі ўступаць у калгасы.Метады, якімі ажыццяўлялася калектывізацыя вёскі, абагуленне сялянскіх гаспадарак, прывялі да таго, што вясной 1932 г. замест суцэльнай калектывізацыі адбыўся чарговы масавы выхад сялян з калгасаў.У выніку дапушчаных памылак у эканамічнай палітыцы ў 1932–1933 гг. краіну ахапіў масавы голад, які забраў жыцці многіх людзей.Да канца 30-х гадоў калектывізацыя ў Беларусі была звершана, кулацтва як клас ліквідавана.Сельская гаспадарка фінансавалася па рэшткавым прынцыпе. Іншая справа – 70–80-я гады, калі дзяржава атрымала магчымасць фінансаваць аграрны сектар эканомікі на ўзроўні сучасных патрабаванняў. Сельская гаспадарка Беларусі ў гэтыя гады па вытворчасці прадукцыі на душу насельніцтва стала ў шэраг з сельскай гаспадаркай развітых дзяржаў свету.

44.Фарміраванне савецкай грамадска-палітычнай сістэмы ў БССР у канцы 20-х – 30-я гг. XX ст. Палітычныя рэпрэсіі ў БССР.
Общественно-политическая система БССР в 20-30-е годы В межвоенный период (20 - 30 гг) общественно-политическая жизнь в республики, как и во всей Советской стране в целом, была полна противоречий, тесно связанных с социально-экономическими прорцессами, которые происходили в те годы. Строился социализм как понимали его руководители государства в 20-ые гг: 1) тотальное обобществление; 2) ликвидация собственника вообще; 3) создание глубоко идеализированного общества. Эту мысль чётко выразил секретарь ЦК ВКП(б) В.Молотов. На практике постепенно утанавливалась атмосфера всеобщей подозрительности, произвольное толкование законов, повсеместно выживались "враги", поощрялось доносительство. Происходила методическая и массированная обработка общества, направленная на то. Чтобы воспитать послушных исполнителей, укоренить мысль о безгрешности и безошибочности высшего руководства страны. В обществе были созданы условия, когда грубо игнорировались права человека.В условиях НЭПа (до конца 20-ых годов) в республике наблюдался общественно-политический подъём: 1) повсеместно отмечался яркий оптимизм в успехе социалистического строительства; 2) рассширилась компетенция Советов как органов власти, активно вовлекались трудящиеся в работу местных Советов; 3) проводилась административно-территориальная реформа; 4) в 1927 г. принята новая Конституция БССР, провозгласившая курс на демократизацию; 5) процесс образования СССР; 6) политическая амнистия 1923 года. В целом в середине 20-ых годов в общественно-политической жизни существовали и боролись две тенденции - курс на демократизацию в условиях НЭПа и продолжение курса политики военного коммунизма, тенденция монополизации КПБ всей политической жизни.С победой сталинской линии в ВКП(б) в общественно-политической жизни республики:
1) усилилась директивная система управления;
2) возросла роль партийно-государственного аппарата;
3) система законов подгонялась под линию партии;
4) страна стала жить в условиях силовых методов решения политических задач, начинается период массовых репрессий;
5) руководители, имевшие свою точку зрения, порой несоответствующей офицальной политики, прежде всего люди образованные и честные, преследовались и сурово карались.
Грубые нарушения прав человека объяснялись сталинской теорией об обострении классовой борьбы по мере движения к социализму. Это положение вождя стало теоритической базой массовых необоснованных репрессий. В Беларуси как и в целом по СССР эти деформации в политической жизни прикрывались видимостью демократии, обращением к массам.
Следует отметить три устоя, на которых сформировался сталинизм:
1) абсолютизация и догматизация марксизма;
2) создание разветвлённого административного аппарата (тотальная бюрократия);
3) абсолютизация насилия.
В Беларуси политические репрессии начались уже в конце 20-ых годов. По обвинению в так называемом национал-демократизме начинается процесс уничтожения национальной творческой интеллигенции. Потом очередь дошла до всех участников в белорусском национальном движении. Шёл постоянный процесс поиска "врагов"и "вредителей". В БССР до войны было уничтожено примерно 250 тысяч человек [2, 305]. Столько же сослано в Сибирь, Казахстан, Среднюю Азию. Страна жила в атмосфере страха и подозрительности. В 30-ые годы в стране сложилась система, которая называется "административно-командная" (разновидность тоталитаризма). Для неё характерны: 1) единая официальная идеология; 2) единая массовая партия; 3) монополия партии на государственный аппарат и информацию; 4) полицейский контроль перерастает в террор против личности

45.Заходняя Беларусь у складзе Польшчы (1921-1939 гг.) Уз’яднанне Заходняй Беларусі і БССР.
Польское админ.-тер. деление: воеводства, поветы, гмины. Упадок промыш-ти. Вывоз леса из Б. Рабочие в антисанитар-х условиях. 1919, 20 – аграрная реф-ма Польши: слишком высокие цены на землю, безземельные, многочисл-е налоги. Поляки грубо нарушали договор: свободное развитие нац. меньшинств. Белорусы не принимались на гос. службу, письма на бел. языке не отправляли. Преслед-сь бел. печать. Полонизация, запрет бел. языка. Рев.-нац. движение, партизанское, кот. после рижского мир. дог-ра стало сильнее. Поляки разгромили эсеровское подполье. Оставшиеся оружия не сложили. Усиленные репрессии, полицейский террор. Забастовки рабочих 1923.Во главе рев. движения – коммунисты. Подпольные ком. ячейки. Бел. Рев. Орг-я – влияние среди крестьян и интелегенции: за конфиск. помещичьих земеле и воссоединение Б. Эффект=е средство мобилизации трудящ-ся на рев-ю – подпольная ком. печать. Комсомолские орг-и. КПЗБ возглавила партиз. движ-е. Боев. опер-и партизаны часто проводили под именем Мухи-Михальского. Наводило страх на помещиков, полицию. Рев.-демокр. борьба. Компартия, Бел. Крестьянск.-Рабоч. Грамада, Тов-во Бел. Школы. Кампания за амнистию полит.заключенных 1926: митинги и демонстрации. Полиция разгоняла съезды. 1927: БКРГ – вне закона. Борьба. ТБШ – масс. компания за школы на родном языке. 1929-33 – жёсткий эконом. кризис. Нищета, голод. Спад пром-ти в Польше. Безработица. Забастовки =всех пром. предприятий. Борьба крестьян, стремление к единству с раб. классом. КБЗБ - тактика единого фронта 36-37: масс. полит. акции. Борьба за жизнь Притыцкого, стрелявшего в суде в провокатора (+рабочие Фр., Чехосл.,США,Англии). Смертн. приг. заменили пожизненным. Испания, мятеж Франко – бел. выступили в поддержку. Движение солидарности с исп. народом. Рев. борьба продолж. и после роспуска компартии. Освобождение трудящихся наступило в сент 1939

Дата добавления: 2015-01-03