Менеджмент-1 кредит 1 страница

1.Басқарудағы адами қатынастар мектебінің тұжырымдарын ашыңыз және өкілдерін атаңыз.

2. Ұйымның негізгі сыртқы орта факторларын сипаттаңыз. Тікелей және жанама әсер ету орталарының айырмашылығын табыңыз

3. Ұйымның ішкі ортасын сипаттаңыз. Ұйымның ішкі айнымалыларының өзара байланысын қарастырыңыз.

4. Коммуникация анықтамасын беріңіз және коммуникацияның түрлерін сипаттаңыз

5. Коммуникация процессінің элементтерін анықтап, әр кезеңін түсіндіріңіз

6. Жекетұлғалық коммуникациядағы кедергіліерді және жекетұлғалық коммуникацияны жетілдіру әдістерін сипаттаңыз

7. Бағдарланған және бағдарланбаған шешімдердің, пайымдалған және ұтымды ерекшелігін түсіндіріңіз.

8. Стратегия мен стратегиялық жоспарлау мәнін ашыңыз. SWOT – талдау түсінігін көрсетіңіз

9. Теорияның мазмұндық теориясын ашыңыз. Оның басқару теориясына қосқан үлесі мен кемшілігі

10. Бақылау мәнін ашыңыз және оның түрлерін қолдану уақытына қарай көрсетіңіз

11. Ұтымды шешім қабылдау анықтамасын беріп, мазмұнын ашыңыз

12. Өкілеттілік пен жауапкершілікті жүктеу мәнін ашыңыз. Билік пен өкілеттілік айырмсашылығын түсіндіріңіз

13. «Билік», «ықпал», «көсбасшы» түсініктеріне анықтама беріңіз. Биік пен ықпал нысандарын сипаттаңыз.

14. Көсбасшылықтағы мінезқұлық әдісін түсіндіріңіз

15. Келіспеушілік үдерісінің моделін көрсетіңіз. Келіспеушілікті шешудің құрылымдық және тұлғааралық әдістерін қарастырыңыз

1.Басқарудағы адами қатынастар мектебінің тұжырымдарын ашыңыз және өкілдерін атаңыз.

Басқарудың адамгершілік қатынас мектебінің белгілі өкілдері Мери Паркер және Элтон Мэйо. Олар өндірісті ғылыми жолменбасқару мектебінің өкілдері ұсынған жақсы еңбек ақы, әрбір жұмыс операциясын нормалау, әрдайым еңбек өнімділігін арттыра бермейтінің сезді. Жұмыскерлерге бастықтың қалауы мен материалдық ынталандыру жүйесіне қарағанда топтағы өз әріптестерінің қысымы күштіәсер ете алатындығы анықталды. Абрахольм – Маслоу және басқа психологтар жүргізген зерттеу нәтижесі бұл құбылыстың болу себебін түсінуге көмектеседі. Адамдардың бұндай әрекеттерінің болу себебің Маслоу экономикалық ынталандыру кетіктерінен деген жоқ, оның әртүрлі адам қажеттілігінен болатының тапты.

1. Физилогиялыық қажеттілік. Бұл тірі қалудың қам – қарекеті. Адам әрқашанда алдымен базистік қажеттілікті қанағаттандыру үшін жұмыс істейді.

2. Қажеттіліктің қауіпсіздігі. Мұнда базистік қажеттіліктің бұдан былайда қанағаттандырылатынына сенімді болатыны алынады.

3. Қажеттіліктің әлеуметтік топқа жататыны мұны былайша түсінуге болады – басқа адамдармен бірігу қажеттілігі болатының мойындау.

4. Өзін-өзі қадірлей білуіне адамның өз намысың қорғай алуы жатады.

5. Өзіне-өзі сенімділік - өз ойлағаның жүзеге асыра алуы.

Психологиялық зерттеу жұмыстарын жүргізушілер мынандай қорытындыға келді: егер басшы адамдар өз жұмыскерлерінің жағдайын ойлайтын болса, онда қызметкерлердің қанағаттандырылу деңгейі артады, мұның өзі сөзсіз еңбек өнімділігің өсіреді. Олар басқару жүйесінде адамгершілік ниетті қолдануды ұсынады. Бастықтардың жұмыскерлермен ықыласы әңгіме жүргізуі, оларға жұмыста да, кең аумақта қатынас жасауына мүмкіндік беруі нәтижелікке жеткізетінің дәлелдеді.

Басқарудың төртінші мектебі – ьасқару ғылымы немесе сандық тәсіл деп аталатың жоғарыда айтқанбыз (1950 жылдан осы кезге дейінгі мерзімді қамтиды).

Бұл мектептің мәні екі жағдаймен анықталыды:

1) Үлгілерді пайдалану арқылы басқарудың күрделі проблемасың түсінуді терендету;

2) Бастықтар күрделі ситуация жағдайында шешім қабылдағанда көмек болатың сандық тәсілді дамыту.

Менеджмент мектептерінің түрлерін және даму кезеңдерін сипаттаңыз?

Ғылыми менеджмент мектептері (1885-1921) Ф.У.Тейлор, Л.Гилберт, Г.Гантта есімдерімен тығыз байланысты.Тейлордың теориясында қайшылықтар туындағанмен, оның ілімі қазіргі заманғы менеджмент концепциясының теориялық – тарихи қайнар көзі болды.

Ғылыми менеджменттің негізігі мақсаты- «кіріс -шығыс» формуласы бойынша кәсіп орын тиімділігін арттыру. Мұның мәні біртұтас басқару жүйесінде әр менеджер жауапкершілікпен ресурстарды орналастыру және шығындау, сонымен қатар өндіріс жүйесін тиімді пайдалануда. Тейлор сонымен қатар, менеджерлердің негзігі қызметтері әр қызметкерлерге міндеттеме арттыру, берілген жұмысты орындай алатын қызметкерлерді таңдау, қызметкерлердің өз міндеттемелерін жоғарғы деңгейде арттыруға итермелеуде жауапты екендігін атап айтты. Егер бұл функцияларды менеджер орындаса, кәсіп орын еңбегінің тиімділігін арттыру міндеттері орындалды деп саналады. Басқарудың ғылыми ізденістері еңбек операцияларын жетілдіруде талдау және бақылау қол еңбегінің тиімділігіне негізделген. Негізі тиімділік басқару функцияларын бөлу принциптерінде, демек, жұмысшылар еңбегінен басқару бойынша еңбек бөлінісі. Бұл басқару әрекеті жеке еңбек сфера болып, ал жұмысшылар осыған жинақталып жетістіктрге жету. Тейлор ұзақ жылдар бойы қызметтерін тиімді орындап, күш жұмсау арқылы жекеленген жағдайлардағы жұмысшылардың жұмыс көлемін анықтады.

ХХ ғасырдың соңында басқарудың жаңа тәсілі қаланды. Осы теорияның негізін қалаушы француз кәсіпкері А.Файол және оны жақтаушылар Д.Муни, А.Рейли Дл.Гулик, Р.Урвиг, Р.Дейвис, Г.Кунтц, С.Доннел есімдерімен тығыз байланысты. Олар классикалық мектептің негізін қалады. Д.Муни, А.Рейли басқарудың әмбебеп принциптерін ойластырды. А. Файол практикалық тәжірибені жинақтау негізінде басқару- бұл кәсіп орын мүмкіншіліктерін барынша пайдаланып, оны белгілі бір мақсатқа жетелеу деген қорытындыға келді. Ол сондай- ақ мемлекетті басқару ісін ғылыми жолмен ұйымдастырудың принциптерін қолану мүмкін екендігіне алғаш рет ой жүгіртті. Ол басару мәселелерін екі бағытқа жіктеді:

1. Еңбек процестерін технологиямен тығыз байланыстыра отырып басқару.

2. Өндірістік жүйені басқару.

Өндірісті басқаруда туындайтын мәселелердің туындауына нарықтық жағдайдағы тұрақсыздық әсері. Өндірісті басқаруға жоспар құрғанда өткен жыл тәсілдеріне сүйенбей жаңашыл өзгерістерге көңіл аудару қажеттілігін анықтады. Бұл жұмысшылардың тәжірибесіздігінен туындамайтынын, үнемі жаңашылдыққа бағытталған нарықтан туатынын айтты. Классикалық үлгідегі басқаруда адамгершілік факторлары: әділетті төлем ақы, экономикалық жабдықтау, жұмысшылар арасындағы формальды функционалдық қарым- қатынасты құру сияқты тармақтар ақсап қалды.. Өндірістегі «адамгершілік қатынастар» бақылана отырып, өндіріс тиімділігін арттыру ұжымның ұйымшылдығынан туындайтынын дәлелдеді. Сөйтіп, 1930 жылдардан бастап тәжірибеде қолданылуда. Бұл бағыт американдық әлеуметтанушы ғалым М.П.Фоллет және Э.Мэйо есімдерімен тығыз байланысты. Тәжірибеде еңбекті нақты ұйымдастырып басқару және материалдық жабдықтауан бұрын ұжымдағы адамдардың жақсы қарым-қатынастары өндіріс тиімділігін арттырды. Өйткені, жоғары тиімді еңбекке адамдардың тек экономикалық қызығушылықтары есем, өз еңбегіне деген қанағаттанарлығы.

50 жылдардан бастап қарым- қатынас және мінез- құлық мектептері қарқынды дами бастады. Бұл бағыт психология мен әлеуметтану ғылымдарын басқару жүйесінде қолданумен айналысады. Бұл мектептің негізін қалаушылар: ұйымдастыруда мінез- құлық себептер пирамидасын ұсынған А.Маслоу, Р.Лайкерта, Д.Макгрегора, Ф.Грецберг, К.Арджирис. К.Аджирис көрсетуі бойынша, менеджер ұжымды қатал қадағалап, бақылауда ұстау жұмыс тиімділін арттырады және қызметкерлердің жиі ауысуына шек қояды. Керісінше, Р.Лайкерттің пікірінше, менеджердің ұжымға дегегн сенімділікпен қарауы, ұжымдық конфликті болдырмай, жұмысшылардың жоғарғы тиімді еңбек өнімділігін арттыруда жағымды психологиялық атмосфераны қалыптастырады, деді. Математика және есептеуіш техниканың қарқында дамуы жаңа басқару үлгідегі мектептің қалыптасуына әкеп соқты. Осының негізінде басқару ғылымдары немесе сандық ықпал мектептері өмірге келді. Бұл мектептің негізгі өкілдері: американдық ғалымдар К.Черчмен, Р.Акоф, Л.Берталанфи, Д.Марч, Г.Саймон, Р.Форестор. Бұл мектеп жақтастарының пікірлерінше, бұл тәсілді қолдану тиімділігне 4 жағдайды ескеру:

1. басқару мәселелерінің қиындығы соншалықты, менеджерлерге үлкен ауқымды өндісіті басқаруда көмек қажаттілігін ескеру.

2. шешім қабылдауда экономикалық көрсеткіштерді қолдана отырып, өндіріс факторларын саналық талдау басқару ғылымдарының жеңіл түріне төселі.

3. Жағдайды жақсарту жолдарын және шынайы өндіріс жағдайын жетілдіру басқаруда математикалық модельдерді қолданумен сәйкестендіру.

4. Ауқымды ақпараттарды талдау және қайта өңдеуде математикалық аппараттарды басқару қиындықтарын тудырмас үшін компьютер қолданған жөн.

2. Ұйымның негізгі сыртқы орта факторларын сипаттаңыз. Тікелей және жанама әсер ету орталарының айырмашылығын табыңыз

Ұйым дегеніміз не? Олардың белгілері қандай?

Кез–келген топ ұйым болып саналуы үшін төмендегі талаптарға сай келуі керек:

· кем дегенде екі адамның болуы;

· ортақ мақсаттардың болуы;

· топ мүшелерінің мақсатқа жетуде бірге әрекет етуі.

Ұйым дегеніміз – ортақ мақсатқа қол жеткізу үшін қызметті санлы үйлестіруші адамдар тобы. Ұйымның мақсаты жан–жақты болуы мүмкін.Менеджмент әлемінің негізін ұйым құрайды. Ол менеджменттің негізгі құрауыш себепшісі болып табылады.

Ұйымның өмір сүруінің кезеңдері:

1. ұйымның пайда болуы- мақсаттары пайда болады

2. балалық шағы – қысқа мерзімді пайда болуы

3. есею- ұйымның имиджі қалыптасып, бір талапты, тұрақты өнімге бейімдейді.

4. қартаю – қолы жеткен нәтижелерді сақтап қалуға тырысады.

5. қайтадан жаңаруы.

Кез келген ұйының құрылуы негізгі үш кезеңнен тұрады:

1. орындалатын жұмыстың мәнін анықтау

2. менеджмент элементтері бойынша жұмысты үлестіру

3. менеджмент элементтерінің жіктелуі негізінде басқарудың логикалық топтарының негізінің құрылуы.

Орындалатын жұмыстың мәнін анықтау - бұл міндеттің орындалуы үшін ұйымның нақты жұмыс түрлерін және кезеңдерін қарастыратын бөлімдерін ажыратып көрсету. Менеджмент элементтері бойынша жұмысты үлестіру - бұл кезеңге: мөлшер мен стандарттарды қалыптастыру (түрлі деңгейдегі әр жетекшінің қызметтік міндеттерінің жұмыс көлемін анықтау); тәртіптер орнату; ғылыми басқару әдістерінің тәсілдері (мысалы, жұмыс уақытын талдау, ұйым еңбектері және әдістерін білу), ұйыммен байланыстағы жеке тұлғалармен толықтай серіктестігін құру.

Барлық ұйымдарға тән сипаттамалар: ресурстар

сыртқы ортадан тәуелділігі

еңбек бөлінісі

басқарудың тәртіптілігі

бөлімдер

Ұйымның ішкі ортасының негізгі элементтері:

1. ұйымның мақсаты, ұйымда басты мақсат болуы тиіс

2. ұйымның құрылымы, менеджмент деңгейі негізінде әр түрлі бөлімдерінің өзара байланысы

3. тапсырмалары, белгілі уақытта орындалуы тиіс жұмыс көлемі

4. технология, адамдардың біліктілігі, білімділігі.

Ұйымның екі түрі бар:

1. Ресми ұйымдар

2. Бейресми ұйымдар.

Ресми ұйымдар - ұйымның мақсатына жету үшін басшылықтың еркімен құрылған адамдар тобы. Жалпы ұйым туралы айтылса, ол ресми ұйымдар тобы. Ресми ұйымдар белгілі бір заңды талаптарға негізделген.

Бейресми ұйымдар — әр түрлі әлеуметтік ішкі себептерге байланысты ресми ұйымның ішінен құралған ұйымдар. Бейресми ұйымдар шағын ғана ұйымдардан басқа барлық ресми ұйымдарда болады. Оларда жетекшісі болмасада, олар өте қажет. Олар белгілі бір мақсаттарға жету үшін жүйелі түрде өзара қатынаста болатын адамдар тобы.

Бейресми ұйымдарға адамдардың топтасуының себептері:

1. қатысушылық немесе достық сезім

2. өзара көмек

3. өзара қорғау, адамдар күшінің бірігуі.

4. өзара ортақ қызығушылықтар мен мүдделер.

Бейресми ұйымдар сипаттамасы: әлеуметтік бақылау;

өзгерістерге қарсы тұру.

Сыртқы орта әсерін: тікелей әсер ететін және жанама әсер ететін факторлар болып бөлінеді.

Тікелей әсер ететін факторлар:

1. тасымалдаушылар (жеткізушілер). Ол өнімнің өндірілуіне, нарықты жабдықтауға, пайда табуға тікелей әсер етеді.

2. еңбек ресурстары (қаншалықты жаңашыл жабдықталған технология, капитал, материалдар болса да білікті квалификацияланған мамандарсыз өндіріс тиімділігі артпайды).3. заң және заңды мекемелер;4. Тұтынушылар; 5. Бәсекелестер. Жанама әсер ететін факторлар:

1. экономика жағдайы.

2. әлеуметтік және мәдени факторлар

3. саяси факторлар

3. Ұйымның ішкі ортасын сипаттаңыз. Ұйымның ішкі айнымалыларының өзара байланысын қарастырыңыз.

1. Ұйымның ішкі және сыртқы ортасы

Ұйымның ішкі ортасы.

Қандай ұйым, кәсіпорын болмасын «өмір сүріп», өзінің мақсатына жету үшін менеджер ең бірінші ішкі ортаның элементтері мен сыртқы ортаның әрекеттеріне көңіл аударуы тиіс.

Ұйымның өзі адамдар құрған жүйе болғандықтан, оның ішкі ортасының элементтері қабылданған басқару шешімінің нәтижесі болып табылады, олардың негізгі түрлері мыналар: мақсаты, құрылымы, міндеттері, технология, адамдар.

 Мақсаты – бұл ұйымның жұмысының соңғы нақты нәтижесі. Ұйым өзінің жұмыс

жоспарын дайындау алдынданегізгі мақсатын анықтап, оны ұйымның мүшелеріне таныстырады, ұйым мүшелері өз жұмысының нәтижесі не екенін, қандай болатынын білу арқылы соған жетуге талпынып, еңбектенеді. Әртүрлі ұйымның мақсаттары, әрине, өзінің таңдап алған бағытына байланысты әртүрлі болады (түрлі өнімдер өндіру, қызмет көрсету, білім беру т.с.с.). Сонымен бірге ұйымның бөлімдерінің де өз алдына түрлі мақсаттары болады және олар ұйымның негізгі мақсатына жетуге бағытталады. Негізгі мақсатқа жету жолындағы кіші мақсаттарға нарық үлесін, өнімнің жаңа түрін өндіру, өнімнің, қызметтің бұрынғыдан да жоғары сапасын т.б. жатқызуға болады.

Әрбір ұйымның мақсатының орындалу дәрежесі сол ұйымның экономикалық тиімділігін – рентабельділігін көрсетеді. Ұйымның құрылымы көздеген мақсатқа жету жолына орай алдын-ала зерттеу, ойластыру арқылы құрылады.

 Құрылымы дегеніміз – еңбекті (жұмысты) адамдарға кездейсоқ бөлу арқылы емес,

мамандықтарына, салаларына, функцияларына, деңгейлеріне сай бөлу арқылы пайда болады. Ұйым мүшелерінің көздеген мақсатына жету үшін басқару деңгейін қисынды үйлестіру (тікелей және көлденең (көлбеу) еңбек бөлінісі арқылы) ұйымның құрылымын көрсетеді. Ұйым құрылымының түрлері кейінгі тақырыптарда толық қарастырылады.

 Міндеттер жеке адамдарға емес, құрылымдағы қызмет орнына жүктеледі. Әрбір

қызмет орныныңнегізгі мақсатқа үлес қосу үшін бекітілген арнайы міндеттері болады және ол белгілі бір уақытта, белгілі бір әдіспен орындалуы тиіс.

Міндеттердің үш түрі болады:

а) ададмдармен жұмыс істеу;

ә) заттармен жұмыс істеу (техника, құрал-жабдық, шикізат т.б.;

б) мәліметпен жұмыс істеу.

Әр қызметкер өзінежүктелген міндеттеріне сай адамдармен, мәліметпен, заттармен жұмыс атқаруы арқылы бөлімдердің және ұйымның мақсаттарын орындайды.

Ұйым мүшелері өз міндетін атқару үшін сол орындалатын жұмыстың технологиясын білуі тиіс.

 Технология дегеніміз – шикізатты түрлендіру жолы, яғни көздеген мақсатқа жету

үшін құрал-жабдықтар мен шикізаттың, сол жұмысқа сай білімнің басын біріктіріп жұмысты орындау.

Сондықтан міндеттер мен технология бір-бірімен тығыз байланыстыа. Қызметкерлер де, жұмысшылар да өз міндеттерінің орындалу технологисын жоғары дәрежеде меңгеруі қажет.

Технологияның орындалу тәсілі әртүрлі болуы мүмкін, ол адамның біліміне, сол істі қандай дәрежеде меңгеруіне, тәжірибесіне де байланысты. Мысалы, А.Смиттің «Богатство народов» (1776 ж.) деген кітабында келтірілген түйреуіш (булавка) жасау технологиясын өзгерту арқылы ең бірінші өндірістік революцияға жол ашылды десе де болады. Мұнда бір түйреуішті бір адам жасағаннан гөрі біреуі сымды түзетіп, екіншісі кесіп, үшіншісі ұштап т.с.с. бірнеше адамдар өз функциясын орындаған (бір түйреуіш жасау үшін 18-дей жұмыс атқарылуы қажет) жағдайда күніне 10 ададм 48 мың дана жасайтын болған, егер бір адам өзі ғана дайындаса, онда күніне бар болғаны 20 дана жасаған болар еді. Қазіргі кезде өнім өндірудегі күрделі процестердің барлығы дерлік конвейерлік жүйе арқылы жүзеге асырылады.

Технологияны жетілдіруге ағылшын ғалымдары Эли Уитни (стандартизация), Генри Форд (автомобиль жинау), Джоан Вудворд, Джеймс Томпсонның еңбектерін атауға болады.

Технологияның ең тиімді түрін таңдау орындалатын жұмыс процесіне және адамдарға байланысты. Ұйымдардағы барлық жұмыс ададмдардың қатысуы арқылы ғана жүзеге асады. Ұйымдағы жұмыстардың қай түрі болмасын жақсы аты мен жаман аты сол ұйымдағы адамдарға қатысты.

Сондықтан ұйымның ішкі ортасының ең басты элементінің бірі – адамдар.

 Адамдардың ұйымдағы іс әрекеті үш түрлі көріністе анықталады: адамның жеке

басының ерекшелігі, адамдармен қарым-қатынаста топ арасында өзін көрсетуі, сонымен бірге менеджердің жетекші, лидер ретінде өзін көрсетуі жеке адамға жәнеадамдар тобына ықпалы.

Адамдар сыртқы түрімен бір-біріне қалай ұқсамайтын болса, олардың ішкі жан-дүниесі онан да өзгеше, әртүрлі болатыны белгілі. Ададмдардың мінез-құлқынан басқа олардың жұмысқа икемділігі, тәрбиесі, талғамы, діни ұғымы көзқарастары да соншалықты әртүрлі болады. Сондықтан менеджер ұйымның мақсатына жету үшін ададмдардың басты роль атқаратынын үнемі естен шығармай, адамгершілік факторын бірінші орынға қойған жөн. Ұйымның ішкі ортасының өзгеріп отыратын элементтерін талдай отырып, олар бір-бірімен тығыз байланыста екенін, ажырамас бірлікте ғана әрекет ету арқылы көздеген мақсатқа жетуге болатынын байқадық, оны схема түрінде былайша көрсетуге болады:

Ұйымның сыртқы ортамен байланысы. Әрбір ұйымның басшысы ішкі ортаның элементтерін реттеп, негізгі мақсатқа бағыттап отыруға міндетті екеніне сөз жоқ, бірақ ұйымның табысы сыртқы ортаның өзгерістеріне де тәуелді, себебі ұйым сыртқы ортамен үнемі байланыста болатын ашық жүйе ретінде дамиды.

Менеджер сыртқы ортаның ұйымға қалай әсер ететінін қадағалап, әртүрлі өзгерістерге бейімделіп отыруы тиіс.Сыртқы орта ұйымға тікелей және жанама әсер ететді.

Ұйымның сыртқы орта факторларына сипаттама беріңіз

Ұйымға сыртқы ортадан тікелей әсер ететін факторлар: Ұйымға тікелей әсер ету ортасы дегеніміз – ұйым қызметіне әсер ету салдарынан оны өзгертетін және ұйым тарапынан өзі де өзгеріске ұшырайтын факторлар. Бұл факторлардың әсерін ұйым менеджерлері өз тарапынан реттеп отыра алады.
Тікелей әсер ететін факторларға жабдықтаушылар, тұтынушылар, бәсекелестер, заң және мемлекеттік пен қоғамдық органдар жатады. Жабдықтаушылар: өндіріс материалдарының бір түрін басқа түрмен алмастыру жабдықтаудың жүйесінде өзгерістер тудыруы мүмкін, бұл өзгерістерді санау өте қиын, бірақ олар көп және олармен әрқашанда есептесу қажет. Потециалды инвесторлар қатарына банктер, бюджет қорлары, акционерлер, жеке тұлғалар және т.б. жатады. Олар тек инвестицияларды тек пайда кепілі болған жағдайда жасайды. Ал үлкен тәуекелмен іс-әрекет жасап жүрген ұйымдар үшін сирек жағдайларда тіптен қаражат жұмсамауы мүмкін.Ең соңында ұйымның қызмет етуі тиісті білігі бар мамандарға, материалдарға, капиталға, және тех-ға б/сты болу керек.Тұтынушылыр: Басқару теор-нда бизнестің жалғыз нағыз мақсаты тұт-шыларды құру деген көзқарас орын алған. Мұнда үлкен мағына жатыр- ұйымның «өмір сүруі» табысы, өз қызметі,мен өнімдеріне тұт-ды табу қабілеттілігінде жатыр. Тұт-шылар белгілі бір баға б/ша тауар мен қызметтерді пайдалана отырып ұйымның әс-әрекетінің табыстылығын анықтайды. Ұйым өз қызметін тұт-дың белгілі бір тобына бағыттай отыра, ал сыртқы ортаның осы факторына әсер ететіндігін, оған өзінің тәуелділігін ескерткенін байқатады. Бәсекелестер: Олар рынокқа өнімнің жаңа түрін алып шығады, өз жарнамаларын күшейте түседі, өз өнімдері бағаларын төмендетіп немесе клиент/ге қызмет көрсету көлемін кеңейтеді. Заң ж/е мем/т органдары: Ұйым қызметі түрлі заңдармен реттеледі.

Дата добавления: 2015-08-31