МЧС России 23 страница

КОТИРОВАТЬ сов. и несов. къимет тайин авун, къимет эцигун (мес. процент алай чарарин, буржунин билетрин).

КОТИРОВАТЬСЯ несов. 1. къимет аваз хьун, къиметдай фин; шей фин. 2. см. котировать.

КОТИТЬСЯ несов. 1. шенпIияр хун. 2. балаяр (мес. кIелер) хун.

КОТЛЕТА котлет.

КОТЛОВАН дерин хандакI (дарамат эцигун ва я маса кар патал атIай).

КОТЛОВИНА чухур; еке чухур.

КОТОМКА кIулаз ядай (ва я къуьнуьхъ вигьидай) турба, тагьар.

КОТОРЫЙ 1. шумуд лагьай; шумуд. 2. гьи. 3. садбур; масабур; бязибур. 4. (сложный предложениеда кьилди гафуналди перевод ийидач); книга, которую я купил вчера, пропала накь за къачур ктаб квахьна.

КОТТЕДЖ коттедж (шегьердилай къерехда авай са гъвечIи кIвалер; са хзан яшамиш жедай гъвечIи кIвалер).

КОФЕ нескл. къагьве.

КОФЕИН мн. нет кофеин (къагьведин тваррикай ва чайдин пешерикай хкуддай бейгьуш ийидай, жув-жувалай ракъурдай шей).

КОФЕЙНИК къагьведан.

КОФЕЙНИЦА 1. къагьве регъведай гъилин машин. 2. къагьве твадай кьвати.

КОФЕЙНЫЙ 1. къагьведин. 2. къагьве квай, къагьведикай авур.

КОФЕЙНЯ къагьвехана, кофейни.

КОФТА, КОФТОЧКА кофта (дишегьлидин партал).

КОЧАН кьил (келемдин); кIаш (гьажикIадин).

КОЧЕВАТЬ несов. 1. куьч хьун. 2. куьчери гьалда (санай саниз куьч жез яшамиш хьун. 3. пер. гьарна къекъуьн.

КОЧЁВКА 1. см. кочевье. 2. см. кочевать

КОЧЕВНИК куьчери, куьчери гьалда яшамиш жезвай кас.

КОЧЕВОЙ куьчери; куьчеривилин.

КОЧЕВЬЕ куьчерияр ацукьнавай чка, куьч жедай (куьч хьанвай) чка.

КОЧЕГАР кочегар (пардин къазанрин пичера цIай ийидай, цIуз килигдай рабочий).

КОЧЕГАРКА кочегарка (пардин къазанрин пичерик цIай кутадай чкаяр авай чка).

КОЧЕНЕТЬ несов. чIагун; кIарас хьиз хьун.

КОЧЕРГА цIук хкуьрдай ракь (са кьил къекъвей яргъи); маша.

КОЧЕРЫЖКА келемдин кьачI, ттум.

КОЧЕТ обл. кIек.

КОЧКА кьантIар; къунт (уьлен квай ччилин бицIи кIунтI).

КОЧКОВАТЫЙ къунтар авай, къунт-къунт хьайи.

КОШАРА обл. лапагрин ятах, кар, бере.

КОШАЧИЙ 1. кацин; кацерин. 2. кацин хьтин. 3. кацин хамунин, кацин хамуникай авур

КОШЕЛЁК кисе, пул твадай кисе.

КОШЁЛКА храй чанта, зинбил.

КОШЕЛЬ м уст. 1. пул твадай кисе. 2. храй чанта, зинбил.

КОШКА 1. кац (диши). 2. кацин хам. 3. гъвечIи лабар (гьуьле, вацIа гими санал хуьн патал циз вигьена са куьнихъ галкIурдай къармах). 4. кIвачел гьалдай къармах (симин тIарай виниз акьахун патал). 5. михер акъуддай алат (жуьреба-жуьре къармахрин тIвар). 6. пенцIер галай къайишдин къамчи (куьгьне заманда инсанар гатадай). ♦ чёрная кошка пробежала между ними абрун кицI кицIе акьунва, абрун араяр къанва.

КОШМА лит.

КОШМАР 1. хъварц; пис азаб гудай ахвар. 2. пер. гзаф пис затI, пис кар.

КОШМАРНЫЙ 1. пис азаб гудай, къурхулу, зегьле тухудай, ччан акъуддай. 2. гзаф пис, такIан къведай.

КОЩУНСТВО мн. нет муртадвал; гьуьрметсузвал.

КОЩУНСТВОВАТЬ несов. муртадвалун; гьуьрметсузвалун.

КОЭФФИЦИЕНТ коэффициент (1. мат. вичелди са чIехивал зарб ийидай, умножитдай число. 2. са шейинин са сифет гьикьван ятIа кьадар тайинардай число).

КРАБ краб, гьуьлуьн пахлахан (гьуьлуьн къирхаягъ хьтинди).

КРАВЧИЙ ист. кравчий (пиялачи, виликди Москвадин пачагьри хуьрек недайла абруз къуллугъдай кас).

КРАГИ ед. нет зангалар (яцIу тумаждин, кIанер квачир гьакIан кухар).

КРАДЕНЫЙ чуьнуьхай; краденое чуьнуьхай затI.

КРАДУЧИСЬ чинеба; далдайрикай.

КРАЕВЕД краевед (краеведениедал машгъул кас).

КРАЕВЕДЕНИЕ мн. нет краеведение, край чирун (край, уьлкве, вилаят, адан девлетар, мулкар ва мсб ахтармишна чирун).

КРАЕВЕДЧЕСКИЙ краеведениедин, край (уьлкве, вилаят) чирдай.

КРАЕУГОЛЬНЫЙ дибдин; асул метлеб авай; краеугольный камень сифте пипIен къван, диб; асул дибдин идея.

КРАЖА чуьнуьхун; угъривал.

КРАЙ 1. къерех. 2. край; уьлкве; вилаят. ♦ край света дуьньядин а кьил (яни лап яргъа чка); краем уха са уьтери; конца -краю нет ттум-кьил (ва я и кьил а кьил) авач; хватить через край шит авун, кьадардилай артух лугьун (я са кар авун); из края в край кьиляй кьилиз вирина.

КРАЙНЕ нареч. лап, акьалтIай кьадар.

КРАЙНИЙ 1. къерехдин; къерехда авай; къерехдал алай; къерехдив гвай. 2. лап яргъа авай, акьалтIай къерехда авай. 3. акьалтIай кьадардин, акьалтIай. ♦ по крайней мере гьич тахьайтIа; в крайнем случае тежез хьайитIа, гьич тахьайтIа.

КРАЙНОСТЬ ж 1. акьалтIай кьадар, акьалтIай дережа; кьадардилай элячIун, кьадардилай артухвал. 2. чарасузвал, чара атIайвал. 3. дарвал, кесибвал.

КРАМОЛА уст. крамола (куьгьне вахтунда политикадин рекьяй гьукуматдиз аксивал, аксиниз экъечIун).

КРАМОЛЬНИК уст. бунтовчи, крамольник, крамолчи (куьгьне заманда пачагьдин гьукуматдин аксина политический кIвалах тухузвайди).

КРАН¹ кран, цIуцI (мес. самовардин).

КРАН² кран (залан шейэр хкаждай механизм).

КРАП тIехвер (мес. са рангунин парчадал маса рангунин тIехвер).

КРАПАТЬ несов. куьлуь стIалар кIвахьун, стIалар аватун, стIалар кваз хьун (куьлуьз кьери марф къун).

КРАПИВА мн. нет верг; вергер.

КРАПИВНИЦА 1. агъургъан (азар). 2. зоол. чепелукьдин са жуьре.

КРАПИВНЫЙ вергедин; вергерин. ♦ крапивная лихорадка агъургъан (азар).

КРАПИНА, КРАПИНКА тIехв, хал.

КРАСА 1. мн. нет гуьзелвал, гуьрчегвал. 2. безег; мешреб.

КРАСАВЕЦ 1. гуьрчег итим. 2. гуьзел, гуьрчег.

КРАСАВИЦА гуьзел, гуьрчег дишегьли; гуьзелди.

КРАСИВЫЙ гуьзел, гуьрчег.

КРАСИЛЬНЫЙ ранг ийидай, рангадал вигьидай, куьпдал вигьидай.

КРАСИЛЬНЯ куьпхана; ранг ийидай чка, ранг ийидай (рангадал вигьидай) кархана.

КРАСИЛЬЩИК куьпчи, рангадал вигьидай устIар.

КРАСИТЕЛЬ м рангдай затI (ккуь рангдатIа, гьа затI).

КРАСИТЬ несов. 1. шир ягъун. 2. ранг авун, ранг ягъун, рангадал вигьин. 3. гуьрчегрун, мешреб гъун, гуьрчегдиз къалурун.

КРАСИТЬСЯ несов. 1. жуваз (вичиз, яни ччиниз, рацIамриз) рангар ягъун. 2. ранг авун, ранг акъатун. 3. ранг кьун; ранг кьадайди хьун (мес. парча).

КРАСКА 1. ранг. 2. шир. 3. ярувал (ччинин).

КРАСНЕТЬ несов. 1. яру хьун. 2. ччин яру хьун (регъуьвиликди). 3. пер. регъуь хьун. 4. яру хьана (яруз) акун.

КРАСНЕТЬСЯ несов. акун (яру затIар), яру хьана (яруз) акун.

КРАСНОАРМЕЕЦ красноармеец.

КРАСНОАРМЕЙСКИЙ 1. красноармеецдин. 2. Красная Армиядин.

КРАСНОБАЙ буш рахунар ийидайди, бушбугъаз, кьуру цIалцIам гафар рахадайди.

КРАСНОВАТЫЙ ярувал алай.

КРАСНОГВАРДЕЕЦ красногвардеец (красный гвардиядикай тир кас).

КРАСНОЗНАМЁННЫЙ яру пайдахдин орден ганвай (ва я авай).

КРАСНОЛЕСЬЕ мн. нет шамагъаждин (ва гьадан жинсиникай тир цацар хьтин пешер алай ттарарин) ттам.

КРАСНОПЁРЫЙ 1. яру цIакулар алай (къуш). 2. яру лувар квай, лувар яру (балугъ).

КРАСНОРЕЧИВЫЙ 1. гуьзелдиз рахадай, ораторвилин гьунар авай. 2. гуьзел чIалалди кхьей (рахай шей). 3. пер. са мана квай, са гаф квай, са метлеб квай (мес. килигун). 4. пер. ачух, вичи ачухдиз къалурзавай, ачухдиз шагьидвалзавай.

КРАСНОРЕЧИЕ мн. нет рахунин гуьзелвал; ораторвилин устадвал

КРАСНОТА мн. нет ярувал.

КРАСНОФЛОТЕЦ краснофлотец.

КРАСНОФЛОТСКИЙ 1. Красный флотдин. 2. краснофлотецдин.

КРАСНОЩЁКИЙ яру хъуькъвер авай, хъуькъвер яру.

КРАСНЫЙ яру. ♦ красный лес шамагъаж, ель ва ибрун жинсиникай тир цацар хьтин пешер алай ттарарин ттам; красная рыба къизилбалугъдин жинсинин балугъар; красная цена лап виниз тир къимет, лап вини кьил къимет; красная строка абзацдин кьилин цIар.

КРАСОВАТЬСЯ несов. 1. акун (са гуьрчег затI), гуьрчегдиз акун. 2. алаз (аваз) хьун, алаз (аваз) акун. 3. вичи вич къалурун.

КРАСОТА 1. гуьзелвал, гуьрчегвал, успагьивал, тIарамвал. 2. гуьзел.

КРАСОЧКА разг. гуьзел руш; алагуьзли.

КРАСОЧНЫЙ 1. рангарин. 2. ачух, гуьзел, гзаф эсер ийидай.

КРАСТЬ несов. чуьнуьхун.

КРАСТЬСЯ несов. чинеба, таквадайвал явашдиз агатун.

КРАСЯЩИЙ ранг ийидай.

КРАТ: во сто крат вишбара, виш сеферда, виш гъилера.

КРАТЕР кратер (вулкандин, кудай дагъдин кукIва авай легъв, сив).

КРАТКИЙ 1. куьруь; куьрел. 2. мукьвал (рехъ). ♦ в кратких словах куьрелди.

КРАТКОВРЕМЕННЫЙ куьруь (куьрел, тIимил) вахтунин.

КРАТКОСРОЧНЫЙ куьруь (куьрел) муьгьлетдин; куьрел (куьруь) вядедин (вахтунин, муддатдин).

КРАТКОСТЬ ж мн. нет куьруьвал, куьрелвал.

КРАТНЫЙ мат. кратный (амукь тийиз са числодиз пайиз жедай число).

КРАТЧАЙШИЙ 1. лап виридалайни куьруь. 2. виридалайни мукьвал (рехъ).

КРАХ 1. банкротвал, кIватун. 2. пер. барбатIвал, барбатI хьун, кар кьиле тефена кIватун.

КРАХМАЛ мн. нет крахмал (1. ракъинин эсердик гьавадин углокислотадикай набататрин къацу паяра лап куьлуь тваррин шикилда гьасил жедай кьетIен жуьредин углевод. 2. жуьреба-жуьре набататрин гьахьтин тваррикай ийидай продукт).

КРАХМАЛИСТЫЙ гзаф крахмал квай.

КРАХМАЛИТЬ несов. крахмал ягъун, крахмалдал вигьин (чуьхвей перемар тIарамдиз акъвазрай лагьана).

КРАХМАЛЬНЫЙ 1. крахмалдин. 2. крахмал ягъай, крахмалдал вигьей.

КРАШЕ уст. гуьрчег, хъсан (масадалай).

КРАШЕНЫЙ 1. шир алай, шир ягъай; крашеный пол шир ягъай пул (кIвалин ччил). 2. ранг авур, ранг ягъай, рангадал вигьей; крашеная материя рангадал вигьей парча. 3. рангар ягъай (ччиниз, пIузарриз).

КРАЮХА фан еке кIус.

КРЕАТУРА креатура, гъилибан (зурба кесер авай ксари ва я тешкилатри эцигнавай, гьабрун гафуна авай кас).

КРЕДИТ кредит (1. бурж пул ва маса шейэр буржуна ахъаюн. 2. са тайин харжийриз ахъайдай пулар. 3. пер. ихтибар).

КРЕДИТ бухг. кредит (бухгалтериядин дафтарда бурж вугузвай касдин ва я идарадин счёт).

КРЕДИТОВАТЬ сов. и несов. кредит ахъаюн, кредит гун, бурж (буржуна) вугун.

КРЕДИТОВАТЬСЯ сов. и несов. 1. кредит къачун, бурж къачун. 2. см. кредитовать.

КРЕДИТОР кредитор (вичи пул ва я маса шейэр буржуна вугудай, масадал вичин бурж алай кас).

КРЕДИТОСПОСОБНЫЙ кредит (бурж) вахкуз жедай.

КРЕДО нескл. кредо (садан инанмишвилер, принципар).

КРЕЙСЕР крейсер (зарб фидай чIехи дяведин гими).

КРЕЙСИРОВАТЬ несов. рейс авун, къекъуьн (гьуьлерал гимияр).

КРЕМ крем (1. ширин, асала хьтин недай затI. 2. юмшагъ хьунин, цIалцIам хьунин патахъай ччиниз, гъилериз ядай маз. 3. чекмейрин маз).

КРЕМАТОРИЙ крематорий (мейитар кремация ийидай, кудай чка).

КРЕМАЦИЯ кремация авун, мейит кун.

КРЕМЕНЬ м чахмахд къван.

КРЕМЛЁВСКИЙ кремлдин.

КРЕМЛЬ м кремль (1. куьгьне замандин Россияда шегьердин къене авай къеле. 2. Москвада СССР-дин гьукумат авай чка).

КРЕМНЕВКА чахмахд къван авай тфенг.

КРЕМНЕВЫЙ 1. чахмахд къванцин. 2. чахмахд къван авай (тфенг). 3. пер. чахмахд къван хьтин кIеви.

КРЕМНЕЗЁМ мн. нет кремнезём (чахмахд къванни кислород акахьай са минерал -къван).

КРЕМОВЫЙ 1. крем алай. 2. зайиф хъипивал алай (рангунин), кремдин ранг алай.

КРЕН ян гун; ян; са патахъ майил; сделать крен ян гун, майил авун; итти с креном са патаз ян аваз (алгъана) фин (мес. гими).

КРЕНДЕЛЬ м крендель (са алчудрай формадин булка, тIунутI). ♦ свернуться кренделем кIвачер, метIер хурув агудна, кIем хьиз агаж хьана къаткун; кренделя писать (ва я выделывать, выводить) кIвачер патай-патай фин (кефли яз).

КРЕНИТЬ несов. ян гуз тун, алгъурун.

КРЕНИТЬСЯ несов. алгъун, ян гун.

КРЕОЗОТ мн. нет креозот (кIарасдикай ва я къванцин цIивиндикай хкуддай ягълу жими затI).

КРЕП креп (1. кьелечI са парча. 2. ясдин лишан яз гъилел гьалдай чIулав лента).

КРЕПДЕШИН крепдешин (пекдин парча).

КРЕПДЕШИНОВЫЙ крепдешиндин, крепдешиндикай цвайи.

КРЕПИТЕЛЬНЫЙ мед. къен кIеви ийидай.

КРЕПИТЬ несов. 1. кIеви авун; мягькемрун. 2. кIевиз кутIунун. 3. кIватIун (гимидин цIил).

КРЕПИТЬСЯ несов. 1. кIевиз акъвазун. 2. см. крепить.

КРЕПКИЙ 1. кIеви. 2. мягькем. 3. туьнт (чай, туьтуьн, чехир ва мсб). ♦ крепкое словцо туьнт гаф, экъуьгъунин гаф, себ; крепкий на ухо япарал заланди.

КРЕПКОНОГИЙ кIвачерал мягькем, дурумлу.

КРЕПЛЕНИЕ 1. мн. нет. см. крепить. 2. дестек, гьача (са чка кIевиз кьадай, кIеви ийидай затI).

КРЕПНУТЬ несов. 1. кIеви хьун. 2. мягькем хьун. 3. къуватлу хьун, сагъ хьун.

КРЕПОВЫЙ крепдин, крепдикай авур.

КРЕПОСТНИК крепостник (крепостное право хуьз гьерекатзавай, гьа кардин терефдар тир, лежберар азадунин душман тир кас).

КРЕПОСТНИЧЕСКИЙ 1. крепостникрин. 2. крепостниквилин.

КРЕПОСТНИЧЕСТВО мн. нет крепостнойвал..

КРЕПОСТНОЕ ПРАВО крепостниквилин ихтияр (помещикдиз, яни чIехи мулкарин иеси тир агъадиз вичин лежберар, абрун кIвалер малар маса гуз, вичиз кIандайвал ишлемишиз, гужар ийиз хьунин ихтияр).

КРЕПОСТНОЙ¹ ист. 1. крепостной, крепостниквилин; крепостниквилин къайдадин; крепостная зависимость крепостниквилелай аслувал. 2. крепостной лежбер.

КРЕПОСТНОЙ² къеледин.

КРЕПОСТЬ¹ ж 1. кIевивал. 2. туьнтвал (сиркедин, эрекьдин).

КРЕПОСТЬ² воен. къеле.

КРЕПЧАТЬ несов. кIеви хьун; къати хьун, гужлу хьун (гар, къай).

КРЕПЧЕ нареч. 1. кIевиз (масадалай, мадни). 2. в знач. сказ. кIеви я (масадалай, мадни). 3. туьнт я.

КРЕПЫШ разг. ччан кIеви, сагъ.

КРЕСЛО кресло (къваларихъай кьуьнтер эцигдай чкаяр авай ацукьдай стул).

КРЕСТ 1. хаш. 2. пер. азаб, залан кьисмет. ♦ поставить крест гъил къачун, вил атIун, умуд атIун; куьтягь хьайидай гьисабун.

КРЕСТЕЦ анат. сагьрид кIараб.

КРЕСТИТЬ несов. 1. христианвилик кутун (аял ва я христианрин дин кьабулзавай маса кас), хашунин цяй ягъун. 2. хаш чIугун. 3. садан аял хашунин цяй яна тIвар эцигдайла бубавилин ва я дидевилин чка кьун.

КРЕСТИТЬСЯ несов. 1. христианрин дин кьабулун. 2. хаш чIугун.

КРЕСТНИК хаш чIугур хва (яни аял христианламишиз хашунин цяй ядайла адаз бубадин чка кьур касдиз адан хвавал).

КРЕСТНЫЙ хаш чIугур (буба, диде; чпиз гьабру хаш чIугур хва, руш).

КРЕСТОВИК зоол. далудал хашунин суьрет алай хуьшрекан.

КРЕСТЬЯНИН лежбер.

КРЕСТЬЯНКА лежбер дишегьли.

КРЕСТЬЯНСКИЙ 1. лежбердин; лежберрин. 2. лежбервилин.

КРЕСТЬЯНСТВО мн. нет 1. лежберар. 2. лежбервал, лежбервилин кIвалах.

КРЕТИН 1. кретин (кретинизм азар квайди). 2. пер. кIамаш, сефигь.

КРЕТИНИЗМ мн, нет 1. кретинизм (сурлумпIдин железадин бегьемсузвиляй арадиз къведай ва акьулдин зайифвилиз, сефигьвилиз себеб тир азар). 2. пер. сефигьвал, кIамашвал.

КРЕЧЕТ шангъар (катран жинсиникай са къуш).

КРЕЩЕНИЕ 1. хашунин цяй ягъун, христиан авун. 2. хаш цик кутадай сувар.

КРИВАЯ 1. какур цIар. 2. см. кривой.

КРИВДА мн. нет, уст. тапарар, ттаб, яланчивал.

КРИВИЗНА какурвал, патахъвал.

КРИВИТЬ несов. какурун, патахърун. ♦ кривить душой рикIе авайди дуьз талгьун, ттаб (тапарар) авун, тапаррун.

КРИВИТЬСЯ несов. 1. какур хьун, патахъ хьун. 2. пер. пIуз кудун; ччин чIурун; ччин агажун (са кар хуш тахьана, са кардиз, касдиз нифретдалди килигиз).

КРИВЛЯКА ж и м. разг. акъажай, кьуьруькар гвай, вичелай вил аладриз кьуьруькар ийидай кас.

КРИВЛЯТЬСЯ несов. разг. вичи вич акъажун, кьуьруькар авун.

КРИВОБОКИЙ къвал какур, патахъ.

КРИВОЙ 1. какур, патахъ. 2. са вил авай, са вил буьркьуь. 3. чIуру; кривое зеркало 1) чIуру гуьзгуь; чIурукIа къалурдай гуьзгуь; 2) пер. дуьз тушир, чIуру шикил, чIурукIа къалурун (са кар).

КРИВОНОГИЙ патахъ кIвачер квай, кIвачер какур, кIвачер патахъ.

КРИВОНОСЫЙ 1. патахъ (какур) нер алай. 2. патахъ (какур) кIуф квай, кIуф патахъ; патахъ цIуцI квай.

КРИВОТОЛКИ ед. нет дуьз тушир хабарар, бине авачир гьакIан сиве-сара экъуьрунар.

КРИВОШЕИЙ гардан какур, гардан патахъ.

КРИВОШИП кривошип (машиндин чархунин гъил).

КРИЗИС кризис (1. капитализмдин уьлквейра товарар гзаф акъудиз, амма халкьдихъ абур къачудай такьат авачиз хьуникди, товарар гьасил авун акъвазрунал, рабочияр, лежберар ва шей гьасил ийидай гьахьтин гъвечIи иесияр барбатI хьунал, бейкарвал гзаф хьунал гъидай четин, кIеви гьал, капитализмдин системадиз хас тир зидвилер, акьунар хци хьуникди жедай адан четин, пис гьал. 2. капитализмдин, парламент авай уьлквейра вири министрар отставкадиз экъечIуниз мажбур жедай тегьерда политический гьал хци хьунин четин, кIеви гьал. 3. азарлуди я кьиникьалди ва я тIал хана хъсанвилихъ элкъуьналди куьтягь жедай четин, кIеви гьал, вахт. 4. четин гьал, дар гьал).

КРИК гьарай, гьараюн; къив.

КРИКЛИВЫЙ 1. гьарайдай. 2. гьарай-эвер ийидай; къал алаз рахадай; къал (къалмакъал) ийидай. 3. пер. дикъет желб ийидай, виле акьадай.

КРИКНУТЬ однокр. эверун; гьараюн.

КРИКУН разг. къал алаз рахадай, гьарайдай кас; гьакIан гьарай-эвер твадай кас; буш, кьуру гьараяр ийидай кас.

КРИМИНАЛИСТ криминалист (криминалистикадин специалист).

КРИМИНАЛИСТИКА мн. нет криминалистика (уголовный крарин, яни угьривал, ришветчивал, яна кьиникь ва ихьтин маса эакондиз акси тахсиркарвилин гьакъиндай илим).

КРИМИНАЛЬНЫЙ криминал, тахсиркарвилин (см. криминалистика).

КРИСТАЛЛ кристалл (1. дуьзгуьн, сад садав кьур гзаф пипIер алай формадин цIерекIв, бицIи кIус, мес. живедин цIерекIв, кьелен цIерекIв. 2. пер. гзаф михьивилин, сафвилин лишан, яни кристалл хьтинди).

КРИСТАЛЛИЗОВАТЬ кристалламишун, кристаллриз элкъуьрун.

КРИСТАЛЛИЗОВАТЬСЯ 1. кристалламиш хьун, кристаллар хьун. 2. пер. са тайин формада гьатун, халис михьи кIалубда гьатун.

КРИСТАЛЛИЧЕСКИЙ кристаллдин; кристалдрин формада авай; кристаллрикай ибарат тир.

КРИСТАЛЛОГРАФИЯ мн. нет кристаллография (кристаллрин гьакъиндай илим).

КРИСТАЛЬНЫЙ 1. кристаллдин. 2. пер. кристалл хьтин, гуьзгуь хьтин (михьи, саф).

КРИТЕРИЙ критерий (вичелди са затIуниз, кардиз къимет эцигдай, ери тайинардай лишан, уьлчме).

КРИТИК критик, критикачи, критика ийидай кас.

КРИТИКА критика (са кардин, са шейинин дуьз, терефар ва чIуру терефар ахтармишна адал къимет эцигун; кимивилер, нукьсанвилер, чIуру терефар къалурун).

КРИТИКАН критикан, кьуру критикачи (яни гьар вуч хьайитIани критика ийидай, гьар квек хьайитIани нукьсанвал, кимивал кваз аквадай кас).

КРИТИКАНСТВО мн. нет критиканвал, буш кьуру критикачивал.

КРИТИКОВАТЬ несов. критика авун.

КРИТИЧЕСКИЙ ¹ критикадин, критика квай (авай); критика ийидай.

КРИТИЧЕСКИЙ² 1. кризисдин. 2. гзаф четин, кIеви, къурхулу (гьал).

КРИЧАТЬ несов. 1. гьараюн. 2. гьарай (гьараяр) гун; къив (къивер) гун.

КРИЧАЩИЙ 1. гьарайдай; эвердай. 2. см. крикливый 3-манада.

КРОВ мн. нет 1. къав. 2. пер. далда; под кровом ночи йифен далдадик. 3. юрд, кIвал, са мескен; яшамиш жедай чка; остаться без крова яшамиш жедай чка авачиз амукьун.

КРОВАВЫЙ 1. иви (ивияр) алай, ивидай (ивийрай) ктад хьанвай. 2. иви квай; иви галай. 3. гзаф ивияр экъичдай (экъичай), гзаф инсанар кьейи.

КРОВАТЬ ж кровать (крават, чарпай).

КРОВЕЛЬНЫЙ къавун; къавуз ядай (мес. ракь).

КРОВЕЛЬЩИК къавуз ракь ядай устIар.

КРОВЕНОСНЫЙ ивидин, иви къекъведай; кровеносный сосуд ивидин дамар.

КРОВИНКА ивидин стIал.

КРОВЛЯ къав.

КРОВНИК къанлу, (са касдин) ивидин душман.

КРОВНЫЙ 1. ивидин, иви сад тир (стхавал, мукьвавал). 2. халис жиисинин (гьайван). 3. лап мукьва тир (кар, интересар). 4. пис, кIеви; баришугъ тежер (мес. душман). ♦ кровные деньги жуван зегьметдалди къазанмишай пул.

КРОВОЖАДНЫЙ ивидихъ къаних; вагьши; инсафсуз, регьимсуз.

КРОВОИЗЛИЯНИЕ иви чукIун (мефтIеда, беденда дамаррай организмдин къениз).

КРОВООБРАЩЕНИЕ мн. нет иви къекъуьн (дамарра аваз беденда).

КРОВООСТАНАВЛИВАЮЩИЙ иви атIудай, иви акъвазардай.

КРОВОПИЙЦА м и ж иви хъвадай залум, пис инсафсуз кас.

КРОВОПОДТЕК вили хьайи чка, вили тIехв (ягъуникди, галукьуникди хамунин кIаник санал иви къудгъунна ктIай хьиз вили хьун).

КРОВОПРОЛИТИЕ ивияр экъичун, гзаф инсанар кьиникь.

КРОВОПРОЛИТНЫЙ гзаф ивияр экъичай, гзаф инсанар кьейи (мес. дяве).

КРОВОПУСКАНИЕ мед. иви къачун.

КРОВОСМЕШЕНИЕ иви акахьун (яни мукьвабрун -стхадинни вахан, бубадинни рушан, дидединни хцин арада явавал, пис мурдар алакъа).

КРОВОТЕЧЕНИЕ мед. иви фин.

КРОВОТОЧИВЫЙ иви къвезвай, иви физвай.

КРОВОТОЧИТЬ несов. иви атун.

КРОВОХАРКАНИЕ мед. хурай иви атун.

КРОВЬ ж мн. нет иви. ♦ портить кровь иви чIурун, ччандик цIай кутун, кефи чIурун (хъел гъана); писать кровью эсер ийидай тегьерда рикIин къеняй куз-куз кхьин; кровь с молоком яру тIегь хьтин, ччиниз иви хъиткьиннавай (сагъ).

КРОВЯНИСТЫЙ иви квай.

КРОВЯНОЙ ивидин.

КРОИТЬ несов. хкатIун.

КРОЙКА мн. нет хкатIун.

КРОКЕТ крокет (кIумп-лаш хьтин спортдин къугъун).

КРОКИРОВАТЬ сов. и несов. ягъун (крокетдин шар).

КРОКОДИЛ крокодил (чурчулдиз, хуьрлуьнкIдиз ухшар ва гьадан жинсиникай чими уьлквейра жедай гзаф зурба гьайван). ♦ крокодиловы слёзы яланчидин вилин накъвар, яланчи шел-хвал.

КРОЛИК 1. кролик, кIвалин къуьр. 2. кроликдин хам.

КРОЛИКОВОД кроликар хуьдайди.

КРОЛИКОВОДСТВО мн. нет кроликар хуьн.

КРОЛИЧИЙ 1. кроликдин. 2. кроликдин хамарикай авур.

КРОЛЬЧАТНИК кроликар хуьдай чка, кроликрин демек.

КРОЛЬЧИХА диши кролик.

КРОМЕ предлог гъейри, башкъа; кроме денег пулунилай гъейри; кроме того адалай гъейри. ♦ кроме шуток зарафат авачиз, зарафат къерехдиз тан.

КРОМЕШНЫЙ: тьма кромешная виле эцядай тIуб акван тийир пис мичIивал; ад кромешный къиямат, пис чалпачух.

КРОМКА кьуру къерех (парчадин); къерех.

КРОМСАТЬ несов. куьткуьнун, кIус-кIус авун; кIус-кIусна чIурун.

КРОНА¹ ттаран хилер алай пай, тан.

КРОНА² крона (бязи пачагьлугъра тахминан 40 -60 кепекдив барабар пул).

КРОНЦИРКУЛЬ м кронциркуль (гъвечIи элкъвей цIарар чIугвадай циркул).

КРОНШТЕЙН кронштейн (цлав гутуна эцигзавай затI, мес. лампа, кьацI, айван кьун патал кирсеба янавяй даях, дестек хьтинди).

КРОПИТЬ несов. 1. хъчин (яд, кьеж); цин стIалар ягъун. 2. къун (чиг, куьлуь марф).

КРОПОТЛИВЫЙ 1. гзаф алахъдай, гьакъисагъвал ийидай (кас). 2. алахъун кIандай, дикъетдалди чалишмиш хьун кIандай.

КРОТ 1. муьнуьгъ. 2. муьнуьгъдин хам.

КРОТКИЙ умун; милайим; хъуьтуьл.

КРОХА гъвел (фан ва мсб).

КРОХОБОР хирде-хурушчи (са месэлада хирде-хурушдал, куьлуь-шуьлуь гъвелрал алахънавай кас).

КРОХОБОРСТВО мн. нет хирде-хурушчивал (асул метлеб авай еке крарир фикир гуз алахь тийиз куьлуь-шуьлуьйрал алахъун).

КРОХОТНЫЙ разг. см. крошечный.

КРОШЕЧНЫЙ бицIи, лап гъвечIи.

КРОШИТЬ несов. 1. куьткуьнун; куьлуь авун. 2. гъвел-гъвел авун; гъвелар авун. 3. пер. кукIварун, къирмишун (мес. душман).

КРОШИТЬСЯ несов. хана куьлуь хьун; гъвел-гъвел хьун; кIус-кIус хьун.

КРОШКА¹1. гъвел. 2. шараг, бала, ччан шараг (хушвилелди аялдиз, я дишегьлидиз).

КРОШКА² 1. куьткуьнун. 2. куьткуьнай; табак крупной крошки ириз куьткуьнай туьтуьн, тенбек.

КРУГ 1. круг (мат, площаддин, майдандин элкъвей цIарцIе авай пай). 2. цIар; элкъвей цIар; начертить круг элкъвей цIар чIугун. 3. круг (къене гьава авай дакIур резиндин элкъвей чарх хьтин турба, гьуьле батмиш тахьун патал ишлемишда). 4. гьалкъа, чарх, рат, фарфалаг ва ихьтин маса элкъвей затIар, чкаяр; круг сыра нисидин элкъвей кIаш (чарх). 5. пер. ара; в кругу друзей дустарин арада; политические круги политикадал машгъул ксар (ксарин группа).

КРУГЛЕНЬКИЙ 1. элкъвей. 2. куьк, ацIай. ♦ кругленькая сумма бегьем еке пул.

КРУГЛЕТЬ несов. элкъвейди хьун.

КРУГЛОЛИЦЫЙ элкъвей ччин алай.

КРУГЛОСУТОЧНЫЙ суткада кьиляй-кьилиз, вири суткада (йифизни юкъузни жезвай).

КРУГЛЫЙ 1. элкъвей. 2. акьалтIай, тамам. 3. тахминан тир (галай кепекар, дробар, текар гадарна тахминан къачунвай число, гьисаб). ♦ круглый год вири йиса кьиляй-кьилиз; круглый сирота касни (я буба, я диде) авачир етим.

КРУГОВОЙ элкъвей цIарцIин; кьил-кьиле ядай; чарх ядай. ♦ круговая порука виридан уртах (иштираквилелди) заминвал, вирида садан ва гьар сада виридан патахъай жаваб гудай заминвал.

КРУГОВОРОТ 1. элкъуьн; кьил-кьилиз, ягъиз элкъуьн; ара датIур элкъуьн. 2. гьамишан гьерекат, ара датIур дегишвал.

КРУГОЗОР 1. акунин майдан, вили атIузмай кьван чка, горизонт. 2. пер. чирвилин дережа, вил ачухвилин дережа.

КРУГОМ нареч. 1. чарх яна алчуд хьана. 2. элкъвена къваларив, гьар пата, къерехрив. 3. пер. тамам, гьар патахъай вири патарихъай, михьиз.

КРУГООБОРОТ элкъвена кьил кьилиз ягъун.

КРУГОСВЕТНЫЙ дуьньядилай элкъведай, дуьньядилай цIар элкъуьрдай; кругосветное путешествие дуьньядилай (ччилин шардилай) элкъвена кьил-кьилиз ядай сиягьат (къекъуьн).

КРУЖЕВА мн. 1. кружеваяр (гъаларикай нехишар аваз храй чил хьтин, парталрин, агъарин къерехрихъ гилигдай лентер). 2. пер. кружеваяр хьтин араяр авай (пешер ва мсб).

КРУЖЕВНИЦА кружеваяр храдай устIар (дишегьли).

КРУЖЕВНОЙ 1. кружевайрин; кружеваяр храдай. 2. кружеваяр галай; кружевайрикай авур.

КРУЖЕВО см. кружева.

КРУЖИТЬ несов. 1. алчудрун, элкъурун. 2. элкъуьн; самолёт кружил над деревней самолёт хуьруьн винел элкъвезвай. 3. рехъ квахьна къекъуьн.

КРУЖИТЬСЯ несов. элкъуьн, алчуд хьун.

КРУЖКА кружка (ракьун, чинидин ва я хъенчIин яд хъвадай къаб).

КРУЖКОВЕЦ кружокдин член, кружокдик квайди.

КРУЖКОВЩИНА мн. нет кружокчивал, группабазвал (са группадин, кружокдин, дестедин сергьятрай экъечI тийиз, амайбрук акакь тийиз кьилди акъвазиз, кьилди-кьилди группаяр хьунин терефдарвал).

КРУЖНЫЙ элкъвена къерехдай фейи (рехъ).

КРУЖОК 1. кружок (чпин фикирар ва метлебар сад тир ва я чеб са кар авун патал тешкил хьанвай ксарин группа, десте, кIватIал, мес. кIелунин, кьуьлерин, литературадин ва мсб). 2. гъвечIи кIватIал, гъвечIи группа. 3. гъвечIи уьнуьг; гьалкъа; фарфалаг (элкъвей фарфалаг хьтин бицIи шикил ва я затI).

КРУП¹ мед. бугъма, туьтерин азар.

КРУП² сагьри (балкIандин).

КРУПА мн. нет 1. чIахар, крупа. 2. пер. хар-хар хьайи, чIахар хьтин жив.

КРУПИНКА 1. бицIи твар. 2. см. крупица.

КРУПИЦА зерре, жизви; ни крупицы са зеррени, са жизвини.

КРУПНЕТЬ несов. ири хьун; еке хьун.

КРУПНО нареч. 1. ириз; крупно писать ириз (ири хатIаралди) кхьин. 2. екез, зурбаз (къал, рахунар хьун).

КРУПНОЗЕРНИСТЫЙ ири тварцин; ири тварар авай; тварар ири.

КРУПНЫЙ 1. ири; крупный песок ири къум. 2. ири; еке; чIехи; зурба; крупные яблоки ири (чIехи) ичер. 3. чIехи, зурба; крупный завод з урба завод.

КРУПОЗНЫЙ крупозный; крупозное воспаление крупозный тIал (мес. жигеррин, туьтуьнин ва маса чкайрин винел пад яру хьана, гъер акьалтиз, чIур хьун, тIа хьун).

КРУПОРУШКА с.-х. чIахар ийидай машин; динг.

КРУПЧАТКА къуьлуьн лап куьлуьз регъвей, лап хъсан лацу гъуьр.

КРУТИЗНА мн. нет 1. тиквал. 2. тик гуьне.

КРУТИТЬ несов. 1. звер гун. 2. алчудрун; элкъуьрун. 3. алчударна кутIунун (гъилер).

КРУТИТЬСЯ несов. 1. звер акьалтун. 2. алчуд хьун, элкъуьн.

КРУТОЙ 1. тик; крутой берег вацIун тик къерех. 2. садлагьана хьайи, къетIъи; крутой поворот дороги рекьин садлагьана къекъуьн; крутая перемена садлагьана къетIъи дегишвал. 3. лап экьи, кIеви; крутая каша лап экьи (кIеви) хапIа. 4. кIевиз ргай; крутое яйцо кIевиз ргай кака.

Дата добавления: 2014-01-11