МЧС России 46 страница

ПАНОПТИКУМ паноптикум (мумадикай авур фигураяр ва къариб шейэр авай музей).

ПАНОРАМА панорама (1. санлай килигайла аквадай гегьенш чка, гьа чкадин шикил. 2. вич къавай экв аватдай элкъвей кIвалин цла ттунвай, кIвалин юкьвал акъвазайдаз гьакъикъат хьиз аквадай са чкадин, са дяведин зурба суьрет. 3. воен. тупунай ядайла дуьз лишандиз къачун патал ишлемишдай, затIар чIехиз къалурдай, чкадин пIипI алцумдай алат).

ПАНСИОН пансион (1. ксудай общежитие галай кIелдай чка. 2. кIелдайбруз ксудай чка, общежитие. 3. уст. тIуьн-хъун ва ксуниз герек затIарни галаз кирида вугудай кIвал).

ПАНСИОНЕР пансионер (1. пансионда кIелзавайди. 2. пансионда яшамиш жезвайди).

ПАНТАЛОНЫ ед. нет 1. уст. шалвар. 2. дишегьлийрин вахчег.

ПАНТАЛЫК: сбить с панталыку разг. кьил квадрун, кьил кьилел тун, тавун: ийир-тийир квадрун; сбиться с паталыку разг. кьил квахьун, кьил-кьилел аламукь тавун.

ПАНТЕИЗМ мн. нет, филос. пантеизм (дуьньядин, тIебиатдин дибда авайди материя туш, аллагьдикай, руьгьдикай ибарат тир, тIебиатдихъ галаз сад тар бине я лугьудай диндин-идеализмдин рехъ; тIебиатни аллагь сад яз кьун).

ПАНТЕИСТ пантеист (пантеизмдин терефдар).

ПАНТЕРА зоол. пантера (пеленгдин жинсиникай пенек-пенек хьайи хам лай са чIехи вагьши гьайван, лекьен).

ПАНТОМИМА пантомима (рахун авачиз гьакI гъилерин, ччинин ишарайралди ва бедендин маса юзунралди къалурдай театрдин тамаша).

ПАНЦЫРНЫЙ панцыр алай (гьайванар, мес. хъалхъас къиб).

ПАНЦЫРЬ панцырь (1. ист. аскердин жендек хуьдай кьеркь хьтин металлдикай расай партал. зоол. бязи гьайванрин винел жедай кIеви карч хьтин хам, къаб, мес. хъалхъас хъипрен. 3. тех. циз гьахьдайбру - водолазри алукIдай, яд акат тийир аппарат).

ПАПА¹ буба, дах, тха (аялди лугьудайди я).

ПАПА² рел. папа (католикрин диндин ругьанийрин лап чIехи кьил, Римда авайди я).

ПАПАХА бапIах, бармак.

ПАПАША разг. 1. пер. буба дах, тха. 2. тха; халу (яшлу итимдиз хушвал патал).

ПАПЕРТЬ ж паперть (клисадиз гьахьдай ракIарив гвай аскIан айван хьтин чка).

ПАПИРОСА папирос, пIапIрус.

ПАПИРОСНЫЙ пIапIрусдин; пIапIрусрин.

ПАПИРУС папирус (1. бот. тропикдин уьлквейра жедай са набатат. 2. ист. куьгьне заманда кхьинар авун патал гьа набататдин пешиникай расай материал. 3. ист. гьа материалдал кхьей куьгьне замандилай амай затI).

ПАПКА папка (1. къене чарар хуьн патал картондин жилд. 2. ктабдин картондин жилд).

ПАПОРОТНИК бот. папоротник, къижи (къарбулухдин тамара жедай, кьве патай кьацIар авай яргъи гзаф пешер алай са набатат).

ПАПОРОТНИКОВЫЙ папоротникрин, къижийрин; папоротниковые мн. папоротникрин (къижийрин) жинсиникай тир набататар.

ПАПЬЕ-МАШЕ нескл. папье-маше (жуьреба-жуьре къугъвадай шейэр ийидай, килинж, киж ва гипс акадрай кагъаздин масса).

ПАР¹ бугъ, пар (мес. ргазвай цин). ♦ под парами стоять рекье гьатиз гьазур яз акъвазун (мес. паровоз); на всех парах жезмай кьван зарбдиз.

ПАР² с.-х. пар, са йисуз тум тевгьена тур кьуьгъвер (ччил).

ПАРА 1. жуьт; пара сапог са жуьт чекмеяр. 2. кьвед; са-кьвед; пара яблок кьве ич; пара слов са кьве гаф. 3. тай, тангъахда авай кас; она тебе не пара ам (дишегьли) ви тангъахда авайди туш. ♦ пара белья перемни вахчаг; в новенькой паре уст. цIеп-цIийи костюм алаз; ехать на паре (ва я на паре лошадей) кьве балкIан квай арабада аваз фин; супружеская пара гъуьлни паб; два сапога пара погов. кьведни сад-садалай фейибур, сад-садалай къалмаз туш (яни кьведни пис я).

ПАРАБЕЛЛУМ парабеллум (автомат тапанчийрин са жуьре).

ПАРАГРАФ параграф (1. ктабдин, макъаладин текстда §-лишандалди ччара ийидай, вичик цIийи метлеб квай гъвечIи пай. 2. гьа паюнин кьиле эцигдай и лишан-§).

ПАРАД парад (1. кьушунрин гьазурвал ахтармишиз ва я са суварин, гъалибвилин, шадвилин чIавуз кьушунар дуьзмишна абруз килигун. 2. суварин, шадвилин йкъара кьушунар, физкультурникар ва мсб дуьзмиш хьана къекъуьн).

ПАРАДНЫЙ 1. параддин (мес. партал, форма). 2. парадный, куьчедихъай авай, куьчедихъ акъатнавай (рак, кIваляй экъечIдай ва аниз гьахьдай чка).

ПАРАДОКС парадокс (виридаз адет хьанвай фикирдив кьан тийирди хьиз, акьулди атIун тийирди хьиз аквадай формада лагьанвай са къариб фикир, са агьвалат).

ПАРАДОКСАЛЬНЫЙ парадокс квай; парадокс тир.

ПАРАЗИТ 1. биол. паразит (са организмдин иви хъваз адан къене ва я винел яшамиш жезвай маса организм, мес. нет, чIут. ва мсб). 2. пер. паразит, муьфтехур (вичи кIвалах тийиз ччарадан зегьметдал дуланмиш жезвай кас).

ПАРАЗИТИЗМ мн. нет паразитизм, паразитвал.

ПАРАЗИТИЧЕСКИЙ паразитрин; паразит (паразитар) тир.

ПАРАЗИТОЛОГИЯ мн. нет паразитология (паразитар ахтармишдай, чирдай илим).

ПАРАЛИЗОВАТЬ сов. и несов. фалужди ягъун (азарди бедендин са чка шулу авун, см. паралич). пер. кар ийиз тежервал авун; гьерекатсуз авун.

ПАРАЛИТИК фалужди ягъайди, фалуж галукьайди.

ПАРАЛИЧ фалуж, фалуж азар.

ПАРАЛИЧНЫЙ фалуж галукьнавай, фалужди янавай.

ПАРАЛЛЕЛЕПИПЕД мат. параллелепипед (вичин сад-садаз къаншар патар-синер барабар тир, ругуд пад авай фигура).

ПАРАЛЛЕЛИЗМ параллелизм (1. мат. цIарарин къушабавал, арада садхьтин мензил аваз къвал-къвалав гваз фин. 2. пер. къушабавал, кьве кар сад садахъ галаз хьун. 3. пер. са кар са шумуд чкада тикрар авун, тухун. 4. лит. къвал-къвалав гвай цIарара ва я предложенийра ухшар членар гьа сад хьтин чкайрал ишлемишун).

ПАРАЛЛЕЛОГРАММ мат. параллелограмм (сад-садаз къаншар патар чеб чпив барабар тир кьуд пипIен фигура).

ПАРАЛЛЕЛЬ ж 1. параллель (1. мат. сад-садак ккIин тийиз къушаба фейи цIарарикай сад. 2. геогр. ччилин шардин винелай гьакI хиялда кьуна тухузвай цIар). 2. пер. тешпигь, тешпигъвал, тешпигь ийиз жедай кап, гекъигиз жедай кар.

ПАРАЛЛЕЛЬНЫЙ 1. къушаба; къушаба фенвай (мес. цIарар). 2. пер. тешпигь тир, ухшар тир, сад хьтин; къушаба тухузвай.

ПАРАНДЖА уст. паранджа, шаршав (виликди юкьван Азияда мусурман дишегьлийри галчукдай).

ПАРАПЕТ арх. чахчахар, мегьежар, къерехдай авай цал хьтинди (мес. муькъвелай ават тавун патал къерехдай ядай).

ПАРАТИФ мн. нет паратиф (руфунин тифдиз ухшар, садакай садак фидай азар).

ПАРАФИН мн. нет, мед. парафин (нафтадикай, къванци цIивиндикай хкуддай, шемер ва мсб. ийидай лацу мум хьтин затI).

ПАРАФРАЗ, ПАРАФРАЗА парафраз (1. лит. са ва са шумуд гафунин, предложениедин метлеб маса гафаралди лугьун, гьа и маса гафар. 2. муз. музыкада са шейинай къачур темадал маса шей туькIуьрун, гьакI туькIуьрай и музыкадин шей).

ПАРАШЮТ парашют (самолётдай агъуз хкадрун патал ишлемишдай, гар акатна кьилел ахъа жедай таж хьтинди).

ПАРАШЮТИЗМ парашютизм (парашют гваз хкадрунин спорт).

ПАРАШЮТИСТ парашютист (парашют гваз самолётдай хкадардай аскер ва спортдал машгъул кас).

ПАРАШЮТНЫЙ парашютдин; парашютистрин; парашютный десант парашютистрин десант; парашютная вышка парашют гваз хкадардай вышка (хкадриз чирдай кьакьан минара хьтинди).

ПАРЕНЫЙ вичин бугъадал чрай, бугъламишай. ♦ дешевле пареной репы разг. шаламрин къиметдай я, лап ужуз я.

ПАРЕНЬ м разг. 1. жегьил, жегьил гада. 2. гада; итим; он парень неплохой ам пис гада (итим) туш.

ПАРИ ср. нескл. мерж (таржума, чардума), мерж кьун, таржума кьун, жинаб кьун.

ПАРИК парик (кьилел акьалждай масадан чIарар, мес. театрда артистди).

ПАРИКМАХЕР деллекчи, парикмахер.

ПАРИКМАХЕРСКАЯ деллекхана, парикмахерски.

ПАРИРОВАТЬ несов. 1. алудун, кьулухъди элкъуьрун (спортда жувал къвезвай ягъун). 2. пер. алудун, гьич авун, кьулухъди элкъуьрун (гьуьжетда мидядин гьужум, делилар).

ПАРИТЕТ мн. нет 1. барабарвал; барабар ихтиярлувал. 2. эк. паритет (жуьреба-жуьре уьлквейрин пулар къизилдалди сад садав гекъигун).

ПАРИТЕТНЫЙ барабар; барабарвилин; на паритетных началах барабарвилин бинедал, барабар ихтиярлувилин бинедал.

ПАРИТЬ несов. 1. вичин бугъадал чурун; вичин бугъадал ругун; бугъламишун. 2. кудай яд иличун, кудай целди ва я бугъадалди михьивун; бугъламишун. 3. бугъ алахьзавай кулуналди гатун, чуьхуьн (гьамамда жендек). 4. зегьемлу хьун, нефес кьадай тегьерда чими хьун (гьава).

ПАРИТЬ несов. 1. цава лувар ахъайна лал кьена акъвазун (мес. липIлипI къуш). 2. пер. хиялар авун, хиялралди цавара къекъуьн, хиялралди цавуз экъечIун.

ПАРИТЬСЯ несов. 1. вичиз (жуваз) бугъ гун; кудай бугъ алахьзавай кул жуван жендекдив гваз эгечIун (гьамамда). 2. вичин бугъадал чурун. 3. пер. разг. чимила гьекьедал хьун, гьекьер авахьун, чимила ккун (мес. ракъиник).

ПАРИЯ м 1. пария (Индияда са кастадикни квачир, са ихтиярни авачир кас). 2. пер. са ихтиярни авачир кас.

ПАРК парк (1. сейр ийидай, ял ядай багъ. 2. вагонар, автомашинар, аэропланар акъвазардай, хуьдай ва рас хъийидай чка. 3. воен. армия материалралди таъмин ийидай, санай саниз юзурдай, къекъведай склад. 4. армиядин ва я маса транспортдин хозяйстводин вири вагонар, автомобилар, танкар ва я ихьтин маса алатар).

ПАРКЕТ паркет (кIвалин ччиле твадай, кIалубдик кваз расай гъвечIи тахтадин ва я кIарасдин кIусар; гьахьтин кIусар ттур кIвалин ччил).

ПАРКЕТНЫЙ паркетдин, паркет авай.

ПАРЛАМЕНТ парламент (конституция авай пачагьлугъра хкягъай векилрикай ибарат тир, законар акъуддай ихтияр авай чIехи дережадин собрание - идара).

ПАРЛАМЕНТАРИЗМ мн. нет парламентаризм (кьилел парламент алай государстводин идарадин кьурулуш, система).

ПАРЛАМЕНТЕР парламентёр, илчи (дяве ийизвай патарикай сада, душмандихъ галаз рахунар авун патал ракъурдай илчи).

ПАРЛАМЕНТСКИЙ парламентдин.

ПАРНИК парник (лап фад салан мейваяр битмишун, агакьрун патал винел пад шуьшеяр авай рамкайралди кIевдай лак).

ПАРНИКОВЫЙ парникдин; парникрин; парниковые огурцы парникдин (парникда битмишрай) афнияр.

ПАРНОЙ 1. бугъ алахьзамай чиг; парное молоко бугъ алахьзамай чиг векь. 2. бугъ квай, бугъ алахьзавай; парной воздух бугъ квай гьава.

ПАРНОКОПЫТНЫЕ жуьт кикен гьайванар, кьвечхел кикер авай гьайванар.

ПАРНЫЙ 1. жуьт; къуша; парные подсвечники къуша шемданар. 2. кьве балкIандин, кьве балкIан квай (кутIундай). 3. кьве касди ийидай, кьве кас квай (спортда, мес. къугъун).

ПАРОВИК 1. пардин къазан. 2. пардал кIвалахдай мотор.

ПАРОЗОЗ паровоз, машиндин келле.

ПАРОВОЗНИК разг. паровозда кIвалахзавайди (машинист, кочегар).

ПАРОВОЗНЫЙ паровоздин; паровозрин.

ПАРОВОЗОРЕМОНТНЫЙ паровозар ремонт ийидай.

ПАРОВОЗОСТРОИТЕЛЬНЫЙ паровозар акъуддай (мес. завод).

ПАРОВОЙ¹ 1. пардин (бугьадин), пар (бугъ) гьасил ийидай (мес. къазан). 2. пардал кIвалахдай, бугъадал кIвалахдай (мес. машин). 3. бугъадал чрай; бугъламишай; паровые котлеты бугъадал чрай котлетар.

ПАРОВОЙ² с.-х. гьална тур кьуьгъверин; паровое поле гьална тур кьуьгъверин ник, кьуьгъвер.

ПАРОДИЙНЫЙ пародия тир, пародия квай (см. пародия).

ПАРОДИРОВАТЬ сов. и несов. пародия кхьин, пародияламишун, хъуьруьн къведай тегьерда къалурун.

ПАРОДИЯ пародия (1. литературадин са произведениедал ва я ам кхьейдал хъуьруьн патал винелай гьадаз ухшар аваз хъуьруьн къведай тегьерда кхьей маса произведение; садан произведение хъуьредай, чIалар ахъайдай тегьерда къалурун. 2. пер. вичел хъуьруьн къведай чешне, хъуьруьн къведай тегьердин тешпигь).

ПАРОКОННЫЙ кьве балкIан кутIундай (ва я квай).

ПАРОКСИЗМ 1. мед. пароксизм (вахт-вахтунда акатиз хкат хъийидай тIалин, мес. къиздирмадин, къизмишвал, акатун). 2. пер. кьун, къизмишвал, къизмиш хьун; в пароксизме гнева вич ажугъди кьурла (кьунваз), хъел къизмиш хьанваз.

ПАРОЛЬ м пароль (чинебан шартIлу гаф; гьам лагьайдаз къаравулди къадагъа тир чкадиз ва я кьушун алай чкадиз физ рехъ гуда).

ПАРОМ паром (вацIун ва я вирин и патай а патаз инсанар, малар ва арабаяр чIугун патал целай цIилералди ялдай къерехар авачир луьткве ва я гъварарикай, кьуларикай расай муьгъ хьтинди).

ПАРОМЩИК паромчи (паром чIугваз адал кIвалахзавай кас).

ПАРООБРАЗНЫЙ пардиз ухшар, бугъадиз ухшар.

ПАРООБРАЗОВАНИЕ мн. нет бугъ хьун, бугъ гьасил хьун.

ПАРОПРОВОД бугъ тухудай турба (бугъ тухудай турбаяр, турбайрин система).

ПАРОХОД пароход.

ПАРОХОДНЫЙ пароходдин; пароходрин.

ПАРОХОДСТВО пароходство (1. пароходрин транспорт. 2. пароходрин

ПАРТА парта (школада аялар ацукьдаи скамейка - куьсруь).

ПАРТАКТИВ (партийный актив) партактив.

ПАРТБИЛЕТ (партийный билет) партбилет (партиядин членвилин билет).

ПАРТЕР мн. нет партер (театрдин тамашдай залдин сад лагьай мертебада, агъа кIане авай ацукьдай чкаяр).

ПАРТИЕЦ партиец (партиядин член).

ПАРТИЗАН партизан (1. чкадин хадкьарикай гуьгьуьллудаказ душмандин далу пата дяведин иштиракчи. 2. пер. партизанвалдай кас, см. партизанщина 2-манада).

ПАРТИЗАНИТЬ разг. партизанвал авун.

ПАРТИЗАНСКИЙ 1. партизандин; партизанрин. 2. партизанвилин.

ПАРТИЗАНЩИНА мн. нет, разг. 1. партизанвал, партизанвилин гьерекат. 2. пер. партизанвал, кIвалахдин плансузвал, карда хурук акатайвал авун.

ПАРТИЙНОСТЬ ж мн. нет партийнивал (1. партиядин руьгьдив, политикадив, идеяйрив кьурвал. 2. партиядин членвал, партиядик кваз хьун).

ПАРТИЙНЫЙ 1. партиядин, партийный. 2. партийный, партиядик квай, партиядин член тир.

ПАРТИТУРА муз. партитура (1. гзаф сесерин хордин ва я музыкадин произведениедин вири сесер квай партийрин кIватIал. 2. гьахьтин произведениедин вири партийрин нотаяр).

ПАРТИЯ¹ полит. партия (са классдин лап активный, кIвенкIве авай пай яз гьа классдин менфятар, интересар хуьн мураддалди садхьанвай ва гьа классдин женгиниз регьбервал ийизвай ксарин политический организация, мес. коммунистрин (большевикрин) партия чи уьлкведин рабочий классдин партия я).

ПАРТИЯ² 1. партия (садра агакьай ва я ракъурай са тайин кьадардин затIар); получена партия калош са партия калушар атанва. 2. партия (музыкадин произведениеда сада лугьудай ва я ядай пай, ччара роль). 3. десте; пришли три партии землекопов пуд десте ччил эгъуьндайбур атана. 4. гъилер, сефер; они сыграли пять партий в шахматы абур вад сеферда шахматрал къугъвана.

ПАРТКОМ (партийный комитет) партком (партиядин комитет).

ПАРТКОНФЕРЕНЦИЯ (партийная конференция) партконференция (партиядин конференция).

ПАРТНЁР партнёр (къугъвадай, кьуьл ийидай ва я са маса кар ийидай чIавуз а кар санал ийидай юлдаш).

ПАРТОРГ (партийный организатор) парторг (партиядин организатор, партийный организатор, партиядин тешкилатдин регьбер).

ПАРТОРГАНИЗАЦИЯ (партийная организация) парторганизация, партиядин тешкилат, партиядин организация, партийный организация.

ПАРТСОБРАНИЕ (партийное собрание) партиядин собрание, партийный собрание.

ПАРТСТАЖ мн. нет (партийный стаж) партстаж, партийнивилин стаж (партиядиз гьахьайдалай кьулухъ алатай вахт).

ПАРТСЪЕЗД (партийный съезд) партсъезд, партиядин съезд.

ПАРУС елкен (гимидин тарчунал кутIундай, гар киткайла акъаж жедай ва гими гарун къуватдалди вилик ракъурдай зурба ших, кетен).

ПАРУСИНА мн. нет парусина (яцIу кетендин; шихинин са жуьре).

ПАРУСНИК мор. елкен алай гими.

ПАРУСНЫЙ елкендин, елкен алай (мес. луьткве).

ПАРФЮМЕРИЯ мн. нет парфюмерия (1. бедендин михьивал, тазавал, гуьрчегвал хуьн патал ва хъсан ни атун патал ишлемишдай затIар, мес. одеколон, михьи запун ва мсб. 2. гьа затIар расна акъудун. 3. гьабрун магазин, алишвериш).

ПАРФЮМЕРНЫЙ парфюмериядин.

ПАРЧА мн. нет зарлу хара.

ПАРША мн. нет 1. гачалар, гачал (инсандин). 2. хъутур (гьайвандик, мес. кицIин).

ПАРШИВЕТЬ несов. разг. 1. гачалри кьун, гачал хьун. 2. хъутурри кьун, хъутур акатун,

ПАРШИВЫЙ 1. гачал; гачалар квай, гачалри кьур; паршивая голова гачал (гачалар квай) кьил. 2. хъутур квай, хъутурди кьур (мес. хеб, кицI). 3. пер. усал; пис; мурдар.

ПАС 1. пас, зун квач (къумар къугъвазвайла, гьа гъилериз чарар паяйла къугъуна иштирак тавун). 2. пер. квач, (зи) кар туш (залай) алакьдач. 3. спорт. туп масадал ракъурун.

ПАСЕКА чIижерин куьнияр хуьзвай чка.

ПАСЕЧНИК чIижерин куьнияр хуьзвай, абрухъ гелкъвезвай кас.

ПАСКВИЛЬ м чиркин буьгьтен; нагьакь русвагьдай, намусдик хкIадай буьгьтен.

ПАСМУРНЫЙ 1. гьалчIай, циф алай, чIеми (югъ, цав, гьава). 2. пер. ччин чIуру, ччин чIурузвай, атIугъай.

ПАСОВАТЬ несов. 1. пас лугьун, вич квач лугьун (къумар къугъвазвайла). 2. пер. кьулухъ чIугун; рей гун; ажузвал хиве кьуна табий хьун. 3. спорт. туп масадал ракъурун.

ПАСПОРТ паспорт.

ПАСПОРТИЗАЦИЯ мн. нет 1. паспорт гун, паспортрин къайда ттун (халкьдиз). 2. паспортламишун, паспортар кхьин (мес. заводда станокриз ва я жинсинин малариз).

ПАСПОРТНЫЙ паспортдин; паспортрин; паспортный стол паспортрин стол (милицияда).

ПАССАЖ пассаж (1. къав алай базар, кьве куьчедиз рехъ авай, кьве пата туьквенар авай къав алай дегьлиз хьтин. 2. музыкадин са макьамда зарб кваз ядай са чка. 3. пер. уст. са кардин къене бейхабар уюн, рикIелни алачир са къариб гьал).

ПАССАЖИР пассажир (поездда, пароходда, автобусда ва мсб аваз фидай, физвай кас).

ПАССАТ пассат (тропикрин арада гьамиша жедай кьуру гар).

ПАССИВ мн. нет 1. эк. пассив (са карханадин ва я идарадин хиве авай пулунин ва маса шейэрин буржар ва мажбурвилер вири). 2. пер. кимивал, нукьсанвал, пис тереф.

ПАССИВНОСТЬ ж мн. нет пассиввал (1. кар тавун, карда бушвал, иштираксузвал. 2. суствал, бушвал).

ПАССИВНЫЙ пассивный, пассив (1. эк. къецепатан алишверишда уьлкведай масаниз тухузвай мал масанрай уьлкведиз гъизвайдалай тIимил тир. 2. карда; иштирак тийир, кар тийир; активвал квачир; буш, суст). ♦ пассивное избирательное право вич хкягъуниз ихтияр хьун.

ПАСТА паста (бедендин михьивилин крара, техникада, бязи затIар чурунин карда ва мсб ишлемишдай хъуьтуьл тини хьтин затI); зубная паста сарар михьдай паста.

ПАСТБИЩЕ уьруьш, чIур (мал, лапаг хуьдай).

ПАСТЕЛЬ ж пастель (1. жуьреба-жуьре рангарин хъуьтуьл карандашар. 2. гьахьтин карандашдалди чIугур шикил, суьрет).

ПАСТЕРИЗАЦИЯ мн. нет пастеризация (жими затIар, мес. нек, абрук квай микробралди азарлу хьуникай хуьн патал, ругун),

ПАСТЕРИЗОВАТЬ сов. и несов. пастеризация авун (см. пастеризация).

ПАСТЕРНАК мн. нет пастернак (вичин недай пай дувул яз ччилик жедай, газардин жинсиникай са набатат).

ПАСТИ несов. чIура хуьн (малар).

ПАСТИЛА пастила (шекердик ргана емишрикай расай хъуьтуьл къенфет хьтинди).

ПАСТИСЬ несов. 1. чIура векь тIуьн; коровы пасутся в поле ккалери чуьлда векь незва. 2. чIура хуьн.

ПАСТОР пастор (протестантрин кешиш).

ПАСТУХ 1. чубан. 2. нехирбан.

ПАСТУШЕСКИЙ, ПАСТУШИЙ чубандин; нехирбандин.

ПАСТЬ¹ 1. см. падать. 2. кьин; он пал на поле битвы ам дяведин майданда кьена. 3. душмандиз гьатун; рей гун; душманди къачун; крепость пала къеледи душмандиз рей гана. 4. алатун, алудна гадрун, пунай акъатун, ярх хьун (мес. куьгьне гьукумат). 5. аватун; виляй аватун; чIур хьун. ♦ пасть духом рикIе умудсузвал гьатун, умудсуз хьун; викIегьвал квахьун; пасть жертвой къурбанд хьун (са кардин) рекье пуч хьун.

ПАСТЬ² ж сив (вагьши гьайвандин).

ПАСТЬБА мн. нет чIура хуьн (малар).

ПАСХА рел. пасха (1. чувудрин гатфарин диндин сувар. 2. христианрин диндин сувар. 3. и сувариз шурадикай, мукашдикай ийидай ширин недай затI).

ПАСЫНОК тахай хва.

ПАТЕНТ патент (1. са касдиз алишвериш ва я са пеше, мес. чекмечивал, ийиз ихтияр ава лагьай чар. 2. са касдиз ада вичи акъудай са затIуникай, са машиндикай, алатдикай вичиз кIандайвал менфят къачуз ихтияр авайвилин чар).

ПАТЕНТОВАННЫЙ 1. патент къачунвай; патент авай; патентламишнавай; патент ганвай. 2. пер. разг. халис, шаксуз.

ПАТЕНТОВАТЬ сов. и несов. патент гунуг; патент къачун; патентламишун.

ПАТЕТИЧЕСКИЙ къизгъин; гзаф эсер ийидай.

ПАТЕФОН патефон.

ПАТОКА мн. нет патока (крахмалдин тамамвилелди шекердиз дуьнмиш тахьанвай экьи чIун галай вирт хьтин ширин затI).

ПАТОЛОГИЧЕСКИЙ патологический, патологиядин.

ПАТОЛОГИЯ мн. нет, мед. патология (организмдик квай начагъвилерин, азаррин крар чирдай илим).

ПАТРИАРХ патриарх (1. патриархатдин девирда са къабиладин, сихилдин кьил. 2. православияда виридалайни чIехи къуллугъ, лап чIехи ихтияр гъиле авай кешиш).

ПАТРИАРХАЛЬНЫЙ 1. ист. патриархальный, патриархатдин девирдин. 2. пер. лап ата-бубайрин куьгьне; патриархальный обычай лап ата-бубайрин куьгьне адет.

ПАТРИАРХАТ мн. нет патриархат (лап къадим замандин сихилдин, тухумдин жемятдин са форма; ина жемятдин асул ячейка бубадин цIарцIяй тухун, сихил яз, адан вири ихтияр патриархдин гъиле жедай).

ПАТРИОТ патриот (вичин ватан ва халкь кIандайди, абруз вафалуди).

ПАТРИОТИЗМ мн. нет патриотизм, патриотвал (ватан гзаф кIан хьун, адаз вафалу хьун).

ПАТРИОТИЧЕСКИЙ патриотвилин.

ПАТРОН¹ пер. къаюм; далу, куьмекдай кас (садаз куьмекзавай, гьамиша адан тереф хуьзвай кас).

ПАТРОН² патрон (1. воен. патрум. 2. тех. расзавай затI кIевиз кьадай менгена, хъимилар хьтинди. 3. электрикдин лампочка твадай куквар хьтинди. 4. цвадай затIунин кIалуб, чешне).

ПАТРОНАТ къаюмвал; гъил алаз хуьнуьх.

ПАТРОНИРОВАТЬ несов. куьмек гун; дуван хуьн; къаюмвал авун.

ПАТРОННИК патрон твадай чка (тфенгдин).

ПАТРОНТАШ патронташ, патрумдаш.

ПАТРУЛИРОВАТЬ несов. патрулвал авун; патрулар къекъуьн.

ПАТРУЛЬ м воен. патруль (са чкада къайда хуьниз килигдай, ахтармишдай, къекъведай къаравул аскеррин гъвечIи десте).

ПАУЗА 1. ара; ара атIун (рахунрин). 2. пауза (рахунин, кIелунин къене ва я музыкада жизви акъвазун, жизви ара атIун).

ПАУК хуьшрекан.

ПАУПЕРИЗАЦИЯ мн. нет пауперизация (капиталистрин эксплоатациядик гзаф кьадарралди зегьметчи массаяр акьалтIай кесибвиле, къекъверагвилин гьалда гьатун).

ПАУПЕРИЗМ мн. нет пауперизм (капиталистрин эксплоатация авай шартIара зегьметчийрин акьалтIай кесибвал, къекъверагвилин гьал).

ПАУТИНА хуьшрекандин муг.

ПАФОС мн. нет пафос (чIехи ашкъилувал, руьгь хкаж хьун, руьгьламиш хьун).

ПАХ анат. кеш; къвалан буш (кьвехен кьил).

ПАХАРЬ м цан цадайди, лежбер.

ПАХАТЬ несов. кьуьгъвер авун, гьалун, ччил гьалун, цан цун.

ПАХНУТЬ несов. 1. ни атун; ни галаз хьун; ни аваз хьун; пахнет сеном кьурай векьерин ни къвезва (ни ава); розы хорошо пахнут къизилгуьлрикай хъсан ни къвезва; къизилгуьлрихъ хъсан ни гала. 2. пер. ни акъатун; пахнет весной гатфарин лишанар малум жезва, гатфарин ни акъатнава; пахнет порохом барутдин ни акъатнава (къвезва, яни дяве хьунин къурхувал мукьвал жезва).

ПАХНУТЬ атун, ягъун (гар; таза гьава); гар атун, гьава атун; галукьун (гар, гьава).

ПАХОТА мн. нет цан; цун, ччил гьалун.

ПАХОТНЫЙ цуниз ярамиш, цадай; пахотная земля цадай ччил.

ПАХТАНЬЕ см. пахтать.

ПАХТАТЬ несов. квар агъурун, гъери кьун, гъери хкудун.

ПАХУЧИЙ ни къведай, ни галай.

ПАЦИЕНТ пациент (доктордин кьилив къведай начагъди).

ПАЦИФИЗМ мн. нет пацифизм (тапан, яланчи ислягьчивал; винелай ислягьвал патал, дявеяр тахьун патал женг чIугвада лугьуз гьар гьи дяведин хьайитIани, гьахълу дяведин эксина пропаганда тухудай, амма гьакъикъатда буржуазиядин пад хуьдай ва ада гьазурзавай империалист дяве далдаламишзавай, вичи пролетариат алдатмишдай буржуазный политический течение я).

ПАЦИФИСТ пацифист (пацифизмдин терефдар).

ПАЧКА пачка; са десте; са къундах; туп; пачка табаку са пачка туьтуьн; пачка писем са къундах чарар; пачка чаю са туп (пачка) чай.

ПАЧКАТЬ несов. кьацIурун; чиркинрун.

ПАЧКАТЬСЯ несов. 1. жув кьацIурун; чиркинрун. 2. кьацIун; чиркин хьун.

ПАШНЯ цанвай ник; кьуьгъвер.

ПАШТЕТ паштет (1. къушдин ва я малдин якIукай, лекьикай регъвена гъеридал чрай фарш (гатай, регъвей як), дулмада твадай як хьиз раснавайди. 2. къат-къат гьахьтин фарш тур афар, цикIен хьтинди).

ПАЮСНЫЙ: паюсная икра чуькьвей чIулав икра (балугъдин куьр).

ПАЯЛЬНИК тех. паяльник (луьгьуьм гудайла ишлемишдай алат).

ПАЯЛЬНЫЙ луьгьуьм гудай, луьгьуьм гуниз герек тир.

ПАЯЛЬЩИК паяльщик, луьгьуьм гудай устIар.

ПАЯСНИЧАТЬ несов. разг. къабачивал авун, къабачидин (квасадин) макьамар авун, уюнбазвал авун.

ПАЯТЬ несов. луьгьуьмламишун, луьгьуьм гун (луьгьуьмдалди галкIурун).

ПАЯЦ къабачи; кваса; цIегь; уюнбаз (мес. циркина).

ПЕВЕЦ 1. манияр ядайди, ашукь. 2. ист. шаир.

ПЕВУНЬЯ манияр лугьуниз ашкъи авайди, гьамиша манияр лугьудайди; макьамар ядайди (мес. къуш).

ПЕВУЧИЙ чIун галай, везиндалди акъатдай (сес).

ПЕВЧИЙ 1. манияр ядайди, ашукь. 2. макьамар ядай (мес. нуькI). 3. клисада хорда иштиракзавайди, хордик кваз диндин манияр лугьудайди.

ПЕГИЙ цIару, пенек-пенек хьайи рангунин (балкIан).

ПЕДАГОГ педагог (учитель).

ПЕДАГОГИКА мн. нет педагогика (тарс ва тербия гунин методрикай рахадай илим).

ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ 1. педагогикадин; педагогические науки педагогикадин илимар. 2. педагогический; педагогический институт педагогический институт. 3. педагогвилин; педагогаческий талант педагогвилин талант (зигьин).

ПЁДАГОГИЧНЫЙ педагогикадив (педагогикадин истемишунрив) кьур.

ПЕДАЛЬ ж педаль (машинра ва музыкадин инструментра вичел кIвач илисуналди абрув кIвалах ийиз тун патал тир пай).

ПЕДАНТ педант (са кар, кIвалах гьа садра къайда хьанвайвал лап вири куьлуь-шуьлуьни кваз, гьарфба-гьарф формальнидаказ бегьемардай кас).

ПЕДАНТИЗМ мн. нет педантвал.

ПЕДАНТИЧНЫЙ педантвилин; педантвилелди (са кар авун).

ПЕДВУЗ (педагогическое высшее учебное заведение) педвуз.

ПЕДИАТР педиатр, аялрин доктор.

ПЕДИАТРИЯ мн. нет педиатрия (аялрин азаррин ва абур сагъарунин гьакъиндай илим).

ПЕЙЗАЖ пейзаж (тIебиатдин са чкадин акунар, адан шикил, суьрет).

ПЕКАРНЯ пекарня (фу чрадай чка).

ПЕКАРЬ м пекарь (фу чрадай кас).

ПЕКЛЕВАННЫЙ: пеклеванная мука лап куьлуь ва сафунай ягъай гъуьр; пеклеванный хлеб лап куьлуь ва сафунай ягъай гъуьруьн фу.

ПЕКЛО мн. нет, разг. 1. лап чими чка, чимивал къизмиш тир чка, ракъини кузвай чка. 2. пер. лап яцI; къизгъин чка (дяведин). 3. жегьеннем.

ПЕЛЕНА 1. уст. яргъан; перде. 2. пер. перде; шаршав; холмы покрыты густой пеленой тумана кIунтIар ччилин цифедин къалин шаршавди (пердеди) кIевнава.

ПЕЛЕНАТЬ несов. пекерик кутун, къундахда ттун (аял).

ПЕЛЁНКА таза аял кутадай ппек.

ПЕЛЕРИНА, ПЕЛЕРИНКА пелерина (дишегьлийри парталрин винелай галчукдай, гзаф вахтара башлухни галай, юкьвал кьван къведай аба хьтинди).

ПЕЛИКАН зоол. пеликан (яргъи кIуф ва туьтуьхдик чанта квай чIехи са цин къуш).

ПЕЛЬМЕНИ мн. дуьшпери, гуьрзеяр, пичIекар (къене як авай хинкIар).

ПЕНА мн. нет каф; мыльная пена запундин каф.

ПЕНАЛ пенал (карандашар, ручкаяр твадай яргъи кьвати).

ПЕНЁК гъвечIи пун, гъвечIи кIанчI (ттар атIайла амукьдай).

ПЕНИЕ см. петь.

ПЕНИСТЫЙ каф алай; каф акьалтдай.

ПЕНИТЬ несов. каф акьалдрун.

ПЕНИТЬСЯ несов. каф авун; каф акьалтун.

ПЕНКА¹ 1. чар, ччин, къаймах (чими авур некIедин). 2. ччин, чар; кьелечI каф (мес. ргазвай мурабадин винел акьалтдай).

ПЕНКА² мн. нет пенка (къалиянар ийидай, цIу кун тийир минерал).

Дата добавления: 2014-01-11