Пытанні для самаправеркі. 1. Назавіце храналагічныя рамкі Адраджэння ў Еўропе і най­больш адметных прадстаўнікоў еўрапейскага Адраджэння

1. Назавіце храналагічныя рамкі Адраджэння ў Еўропе і най­больш адметных прадстаўнікоў еўрапейскага Адраджэння.

2. У чым сутнасць еўрапейскага Адраджэння і дзейнасці гума­ністаў?

3. Назавіце асаблівасці Адраджэння на беларускіх землях.

4. Што вы ведаеце пра Ф. Скарыну як першадрукара, асветніка і вучонага?

5. Калі пачалося і як развівалася беларускае кнігадрукаванне?

6. Растлумачце назву паэмы М. Гусоўскага «Песня пра зубра».

7. Каму належыць «Хроніка польская, літоўская, жамойцкая і ўсяе Русі» і што вы ведаеце пра яе стваральніка?

8. Які твор прысвечаны падзеям Лівонскай вайны?

9. Як развівалася абарончае і культавае дойлідства на беларус­кіх землях?

10. Аб чым сведчыла прыняцце ў ВКЛ Статутаў 1529, 1566, 1588 гг.?

11. Раскажыце пра сістэму адукацыі ў ВКЛ.

12. Якія навучальныя ўстановы існавалі ў ВКЛ?

13. Якія факультэты існавалі ў Віленскім універсітэце?

14. Назавіце прозвішчы першага рэктара і найбольш знакамітых выкладчыкаў Віленскага універсітэта.

15. Што вы ведаеце пра развіццё беларускага жывапісу ў XVI –першай палове XVII ст.?

Літаратура: К–[6]; А–[3, 4, 7, 8, 10–13, 15, 17, 19–23];

Д–[11, 24, 25, 27, 35, 41–42, 46].

Экзаменацыйнае пытанне 21. Утварэнне Рэчы Паспалітай. Месца і роля ВКЛ у палітычнай сістэме Рэчы Паспалітай.

Перадумовы і прычыны ўтварэння Рэчы Паспалітай. Люб­лінскі сойм і ўмовы ўтварэння Рэчы Паспалітай. Вынікі Люб­лінскай уніі. Каралі Рэчы Паспалітай.

Перадумовы і прычыны ўтварэння Рэчы Паспалітай. Пры­чыны падпісання Люблінскай уніі:

- цяжкае становішча ВКЛ у сувязі з Лівонская вайной;

- імкненне шляхты ВКЛ да набыцця «залатых шляхецкіх вольнасцей», якімі валодала шляхта ў Польшчы;

- жаданне польскай шляхты падпарадкаваць ВКЛ у якасці багатага прыдатку і атрымаць для сябе новыя землі і пасады;

- каталіцкая царква разлічвала пашырыць уплыў каталіцызму на беларускія, рускія і ўкраінскія землі.

Люблінскі сойм і ўмовы ўтварэння Рэчы Паспалітай. Студзень 1569 г. – сойм у Любліне. 1 ліпеня 1569 г. падпісана Люблінская унія, якая абвяшчала стварэнне новай дзяржавы з назвай Рэч Паспалітая, што ў перакладзе з польскага азначала рэспубліка (Res – справа, Publica – агульнанародная з лацінскай мовы). Рэч Паспалітая была федэрацыяй (федэрацыя – дзяр­жава, што складаецца з самастойных дзяржаўных утварэнняў, аб’яд­наных на пэўных умовах у адзіную краіну). Рэч Паспалітая была шляхецкай, шматнацыянальнай краінай, якая аб’яднала дзве суседнія дзяржавы: ВКЛ і Польшчу.

Умовыпадпісання Люблінскай уніі:

- агульнымі пры аб’яднанні былі:

· манарх (кароль);

· сойм (вышэйшы орган улады, але мог збірацца толькі на тэрыторыі Польшчы. Асобных соймаў для ВКЛ і Польшчы не прадугледжвалася);

· знешняя палітыка;

· умовы набыцця зямлі польскімі феадаламі ў ВКЛ і феадаламі ВКЛ у Польшчы;

- самастойнымі, асобнымі ў Рэчы Паспалітай заставаліся:

· адміністрацыйны апарат (дзяржаўныя пасады);

· заканадаўства (у ВКЛ яно было прадстаўлена Статутам 1588 г.);

· судовая арганізацыя (з 1581 г. вышэйшым судовым орга­нам ВКЛ з’яўляўся Галоўны трыбунал);

· войска (яго асновай у XVI ст. у ВКЛ з’яўлялася паспалітае рушанне – усеагульнае апалчэнне, што складалася са шляхты і жаўнераў – ваеннаабязаных мужчын, якіх выстаўляў са сваіх зямельных уладанняў кожны шляхціц. У час вайны войскі ВКЛ і Польшчы аб’ядноўваліся ў агульнае адзінае войска);

· афіцыйныя назвы дзяржаў пры існаванні агульнай назвы – Рэч Паспалітая;

· герб і пячаткі (у ВКЛ – выява Пагоні, у Польшчы – выява Арла);

· мова афіцыйнага справаводства (старабеларуская – у ВКЛ, польская і лацінская – у Польшчы. З 1696 г. усё справаводства Рэчы Паспалітай пераведзена на польскую мову, якая стала дзяржаўнай і ў ВКЛ).

Вынікі Люблінскай уніі. Пасля падпісання Люблінскай уніі:

· утвараецца новая дзяржава Рэч Паспалітая, якая мела дзве казны, два войскі, дзве мовы;

· пачынаецца паланізацыя – апалячванне беларуска-літоўскай шляхты праз далучэнне яе да польскіх «залатых шляхецкіх вольнасцей»;

· пачынаецца акаталічванне;

· фарміруецца новае саслоўе «народ шляхецкі», які складаў­ся ў большасці сваёй з шляхты, якая была аб’яднана адзінымі правамі і прывілеямі, у значнай ступені адзінай каталіцкай рэ­лігіяй, а таксама польскай мовай;

· вядзецца барацьба за самастойнасць ВКЛ у Рэчы Паспалітай;

· у 1696 г. усё афіцыйнае справаводства пераводзіцца на польскую мову. З гэтага часу пачынаюцца адносіны да бела­рускай мовы, як да другасортнай, што выклікае імкненне да развіцця беларускай мовы.

Каралі Рэчы Паспалітай. З 1569 па 1795 гг. каралямі Рэчы Паспалітай былі:

Дата добавления: 2015-06-25