МЧС России 28 страница

МЕЛОЧНОЙ² см. мелочный.

МЕЛОЧНЫЙ 1. куьлуь-шуьлуьйриз фикир гудай, куьлуь-шуьлуьйрихъ гелкъведай. 2. куьлуь-шуьлуьйрал бинеламишнавай, жизвийрал бинеламишнавай. 3. пер. куьлуь, усал.

МЕЛОЧЬ ж 1. куьлуьбур; куьлуь-шуьлуь; жизвияр, жизви. 2. хирде (куьлуь) пул.

МЕЛЬ ж кьери чка (вацIун, гьуьлуьн). ♦ сидеть (как рак) на мели гзаф кIеве гьатун.

МЕЛЬКАТЬ несов. 1. малум жез алатун; акваз тадиз вилерикай квахьиз хьун. 2. вил хкIаз хьун, кьериз-цIаруз дуьшуьш хьун. 3. са уьтери акун, бегьем ачух тушиз акун. 4. пер. фикирдиз атун.

МЕЛЬКНУТЬ однокр., см. мелькать.

МЕЛЬКОМ нареч. жизви, са гъвечIи, са уьтери.

МЕЛЬНИК регъуьхбан (регъверин иеси ва я регъве кIвалахзавайди).

МЕЛЬНИЦА регьв.

МЕЛЬНИЧНЫЙ регъуьн; регъверин.

МЕЛЬХИОР мн. нет мельхиор (цурни къеле акадарна расай, гимишдиз ухшар металл).

МЕЛЬЧАЙШИЙ лап куьлуь; лап жизви; лап бицIи.

МЕЛЬЧАТЬ несов. 1. куьлуь хьун; гъвечIи хьун. 2. пер. усал хьун.

МЕЛЬЧИТЬ несов. куьлуь авун; гъвечIи авун.

МЕЛЮЗГА мн. нет, разг. 1. куьлуьбур; куьлуь-шуьлуь (ччан алай затIар); куьлуь аялар. 2. пер. алан-къулан, гъвечIи кас (агъуз тир дережада авай кас).

МЕМБРАНА мембрана (сес кьадай ва ам акъуд хъийидай перде ва я кьелечI металлдин пластинка, мес. патефондин раб твадай чкада авай).

МЕМОРАНДУМ меморандум (са пачагьлугъдин дипломатияди са месэладин гьакъиндай вичин гьукуматдин фикирар малумарзавай нота, малумат).

МЕМОРИАЛ бухг. мемориал (алишверишдин гьар йикъан операцияр кхьидай дафтар).

МЕМОРИАЛЬНЫЙ 1. мемориал; мемориальная книга мемориал дафтар (см. мемориал). 2. мемориальная доска (са кас) гьамиша рикIел хуьн патал кхьена цлаз ядай (ва я цла твадай) кьул.

МЕМУАРИСТ мемуарист (мемуарар кхьидай ва я кхьей кас).

МЕМУАРЫ ед. нет мемуарар (са касди вичин девирда хьайи вичиз акур ва я вичи иштирак авур вакъиайрикай кхьей эхтилатар, рикIел хкунар).

МЕНА 1. дегишрун. 2. хирде авун, куьлуь авун (пул).

МЕНЕЕ тIимил (масадалай, мадни); это не менее важно им (адалай) тIимил метлеблу туш; не менее пяти раз агъа кIан вадра, лап тIимилдай вадра, вад сефердилай тIимил тушиз. ♦ тем не менее гьакI ятIани; более или менее са кьадар, тIимил ва я гзаф.

МЕНЗУРКА мензурка (дарманар ва я маса жими затI алцумун патал лишанар авуна дережайриз пайнавай шуьше, къаб).

МЕНИНГИТ мед. менингит (мефтIедихъ галукьдай азар).

МЕНОВОЙ дегишардай, дегишрунин.

МЕНСТРУАЦИЯ мед. вацран кьилер, парталрик хьун (дишегьли).

МЕНТОР уст. тербиячи, тербия гудайди.

МЕНТОРСКИЙ уст. тербиячивилин, тербия гудай тегьердин (ягьанатдалди лугьудайди я).

МЕНЬШЕ 1. тIимил. 2. гъвечIи. 3. тIимил я. 4. гъвечIи я.

МЕНЬШЕВИЗМ мн. нет, полит. меньшевизм (революциядиз ва марксизмдиз акси оппортуниствилин, куьлуь буржуазиядин течение - рехъ яз, рабочийрин гьерекатда ам буржуазиядин агентура яз хьана).

МЕНЬШЕВИК меньшевик (меньшевизмдин терефдар).

МЕНЬШЕВИСТСКИЙ 1. меньшевиквилин; меньшевикрин. 2. меньшевизмдин.

МЕНЬШИЙ 1. (мадни, масадалай) тIимил. 2. (мадни, масадалай) гъвечIи.

МЕНЬШИНСТВО гъвечIи пай; тIимил пай.

МЕНЮ ср нескл. меню (хуьрекрин тIварар алай чар; хуьрекрин сиягь).

МЕНЯЛА м пул дегишардайди, хирде ийидайди (вичи масабруз).

МЕНЯТЬ несов. 1. дегишрун. 2. хирде авун, куьлуь авун (пул).

МЕНЯТЬСЯ несов. 1. дегишрун. 2. дегиш хьун.

МЕРА 1. уьлчме. 2. кьадар; дережа. 3. серенжем, тедбир. ♦ без меры кьадар авачир къван; по меньшей мере лап тIимилдай, гьич тахьайтIа; в полной мере тамамвилелди.

МЕРГЕЛЬ м мн. нет, геол. мергель (чепедикайни киреждин къванцикай ибарат тир, кIане ацукьай дагълух жинс, къван хьтинди).

МЕРЕЖКА мережка (парчадин гъалар хкудиз, хьайи тIеквенрин къерехар элягъиз ийидай нехиш).

МЕРЕЩИТЬСЯ несов. вилерикай карагун, аквазвай хьиз хьун.

МЕРЗАВЕЦ алчах, мурдар кас.

МЕРЗКИЙ 1. алчах. 2. мурдар; такIан къведай; пис.

МЁРЗЛЫЙ 1. къаю тухвай. 2. муркIади кьур, чIагай, дав кьур.

МЁРЗНУТЬ несов. 1. къаю тухун. 2. муркIади кьун, дав кьун.

МЕРЗОСТНЫЙ алчах; гзаф пис, мурдар.

МЕРЗОСТЬ ж 1. алчахвал, мурдарвал, писвал. 2. мурдар гаф, пис гаф. 3. мурдар затI, пис затI.

МЕРИДИАН меридиан (ччилин шардин полюсрилай фенвай, хиялда кьунвай цIар).

МЕРИЛО уьлчме.

МЕРИН ахта балкIан.

МЕРИНОС 1. меринос (шуькIуь хъуьтуьл йисун жинсинин хеб). 2. мериносдин сар.

МЕРИНОСОВЫЙ меринос; мериносдин.

МЕРИТЬ несов. 1. алцумун, уьлчмишун. 2. алукIна килигун, кьун, кьуна килигун.

МЕРИТЬСЯ несов. 1. ахтармишун, сад садав кьуна килигун (къуват ва мсб); мериться силами гьарда вичин къуват къалурун (юкьварар кьун; сада садав акъажун). 2. алцумун, уьлчмишун.

МЕРКА уьлчме.

МЕРКАНТИЛИЗМ мн. нет, ист. эк. меркантилизм (16 - 18 лагьай виш йисара алверчи буржуазиядин менфятар хуьзвай экономикадин теория ва экономикадин политика). 2. пер. менфятпересвал, жибиндин менфят гуьзлемишун, куьлуь темягькарвал.

МЕРКАНТИЛЬНЫЙ 1. меркантилизмдин. 2. пер. жибиндин менфят гуьзлемишдай, менфятпересвилин, куьлуь темягькар.

МЕРКНУТЬ несов. 1. экв (нур) зайиф хьун, мичIивал акьалтун; звёзды меркнут гъетерин экв зайиф жезва. 2. пер. зайиф хьун, гъвечIи хьун, екевал квахьун, агъуз хьун (садан тIвар, метлеблувал, машгьурвал).

МЕРЛУШКА кIелен хъицикь (тIушунай, расай).

МЕРЛУШКОВЫЙ кIелен хъицикьдин, кIелен хъицикьрикай авур.

МЕРНЫЙ 1. сад хьтин, са уьлчмедин. 2. тади тийир, сад хьтин, са жуьредин. 3. алцумдай; уьлчмедин.

МЕРОПРИЯТИЕ серенжем, тедбир.

МЕРТВЕННЫЙ мейитдин хьтин, кьейидан хьтин, ччан алачир хьтин.

МЕРТВЕТЬ несов. 1. кьейиди хьиз хьун, ччан аламачирди хьиз хьун; кьейидан хьиз хьун (гъил, кIвач). 2. мейит хьиз хьун, ччиниз мейитдин ранг ягъун.

МЕРТВЕЦ мейит, кьейиди.

МЕРТВЕЦКАЯ гурхана, мейитар эцигдай кIвал (мес. азарханада).

МЕРТВЕЦКИ нареч.: напиться мертвецки кьейиди хьиз луьл жедалди хъун; мертвецки пьян кьейид хьиз пиян я.

МЕРТВЕЧИНА мн. нет 1. кьейи жендек (жендекар), леш (лешер). 2. пер. ччан алачир хьтинди, диривал квачирди, руьгь квачирди.

МЕРТВИТЬ несов. кьейиди хьиз авун, ччан алачирди хьиз авун.

МЕРТВОРОЖДЁННЫЙ кьенваз (ччан алачиз) хайи.

МЁРТВЫЙ 1. кьейи; ччан алачир. 2. пер. ччан алачир хьтин; ччан алачирдан хьтин; диривал авачир (квачир). ♦ мёртвый капитал менфят тагузвай, ишлемиш тийизвай капитал; мёртвый час обеддилай кьулухъ ял ядай, ксудай вахт (санаторийра, больницайра); спать мёртвым сном кьейиди хьиз ксун; мёртвая тишина тамам секинвал, ччан алай затI авачир хьтин секинвал.

МЕРЦАТЬ несов. зайифдиз нур гун, зайифдиз экв гун; цIапIрапIар авун; зурзадай зайиф экв гун; зайифдиз рекIв-рекIв авун.

МЕСИВО мн. нет гъуьр ва ярма акадрай нагъвар.

МЕСИТЬ несов. 1. ишинун (тини). 2. тIушунун, тIуш гун (палчух).

МЕСТАМИ нареч. бязи чкайрилай; инлай-анлай.

МЕСТЕЧКО¹ чка.

МЕСТЕЧКО² местечко (шегьердин жуьредин чIехи хуьр, Белоруссияда ва Украинада).

МЕСТИ несов. 1. шткун; мести сор зирзибил, гьешемар шткун. 2. гваз къекъуьн, гьарнихъ ягъун; ветер метёт листья гару пешер гваз къекъвез гьарнихъ ягъизва. 3. жив цава алчуд хьун; на дворе метёт къецел жив цава алчуд жезва.

МЕСТКОМ (местный комитет) местком (профсоюздин чкадин комитет).

МЕСТНОСТЬ ж чка.

МЕСТНЫЙ чкадин; гьа чкадин; са чкадин.

МЕСТО 1. чка. 2. (кутIунай) затI, тай (гъиле кьадай, багаждиз гудай). ♦ место заключения дустагъхана; иметь место см. иметь; узкое место зайиф чка, зайиф тереф (са кардин).

МЕСТОЖИТЕЛЬСТВО мн. нет яшамиш жезвай чка.

МЕСТОИМЕНИЕ грам. местоимение, тIварцIин эвез.

МЕСТОНАХОЖДЕНИЕ авай чка.

МЕСТОПОЛОЖЕНИЕ чка, алай чка.

МЕСТОПРЕБЫВАНИЕ мн. нет авай чка.

МЕСТОРОЖДЕНИЕ 1. хайи чка. 2. квай чка (мяден).

МЕСТЬ ж мн. нет кьисас. ♦ кровная месть къан вахчун.

МЕСЯЦ ¹ варз (цава авай).

МЕСЯЦ ² варз (календардин).

МЕСЯЧНИК месячник (са кампания, са кIвалах кьиле тухудай варз).

МЕСЯЧНЫЙ вацран, са вацран.

МЕТАЛЛ металл (ракь, цур, гимиш ва ихътин масабур).

МЕТАЛЛИСТ металлист (металлдин промышленностдин рабочий).

МЕТАЛЛИЧЕСКИЙ 1. металлдин, металлдикай авур. 2. металлдин. 3. пер. металлдин хьтин туьнт (ван).

МЕТАЛЛОИД металлоид (металл тушир гугургг, азот, фосфор хьтин затIар).

МЕТАЛЛООБРАБАТЫВАЮЩИЙ металл ишлемишдай, металлдин кIвалах ийидай.

МЕТАЛЛОПЛАВИЛЬНЫЙ металл цIурурдай.

МЕТАЛЛОПРОМЫШЛЕННЫЙ металлд промышленностдин, металлд промышленность авай (металл акъуддай ва металлдикай затIар расдай промышленностдин).

МЕТАЛЛОРЕЖУЩИЙ металл атIудай.

МЕТАЛЛУРГ металлург (металлургиядин промышленностдин ва металлургиядин специалист).

МЕТАЛЛУРГИЧЕСКИЙ металлургиядин.

МЕТАЛЛУРГИЯ мн. нет металлургия (1. мяденрикай металлар хкудунин ва металл ишлемишунин къайдайрикай илим. 2. металлар хкуддай ва ишлемишдай промышленность).

МЕТАМОРФОЗА дегишвал; дегиш хьун.

МЕТАТЕЛЬНЫЙ гадардай, гьалчдай; метательные бомбы гьалчдай (гадардай) бомбаяр.

МЕТАНИЕ см. метать ¹.

МЕТАТЬ¹ несов. 1. гадрун; гьалчун; ягъун (мес. хьел, цIапандай къван). 2. гадрун, вигьин (балугъди куьр). 3. вигьин (чип). 4. хун (вакIа цIуьрнуьгъар). 5. паюн (къумар къугъвадайла банк). 6. кьун, кIватIун (векьер кIунтIуна, маркуна).

МЕТАТЬ² несов. кашаб авун, кашабар ягъун (яни цвалар авун).

МЕТАТЬСЯ несов. 1. чабалмишун; къатадун. 2. пер. инихъ-анихъ чукурун, санал акъваз тавун.

МЕТАФОРА лит. метафора (вичин асул манада ваъ, маса манада, тешпигь патал ишлемишнавай гаф ва я гафар, мес. сикI - амалдар инсандиз; цав рахазва ва мсб).

МЕТАФОРИЧЕСКИЙ 1. метафоравиле ишлемишнавай, маса (тешпигь) манада ишлемишнавай. 2. метафора яз, метафоравиле (ишлемишун).

МЕТЕЛИЦА чайгъун, саврух.

МЕТЕЛКА 1. ккул; бицIи ккул; псид ккул. 2. ккул хьтин кьил (бязи набататрин, мес. нацIарин).

МЕТЕЛЬ ж чайгъун, саврух.

МЕТЕЛЬЩИК ккул гвайди, шиткидайди.

МЕТЕОР метеор (1. гьар жуьредин цавай къвадайди, атмосферада жедай гьал, мес. марф, жив, яргъируш. 2. см. метеорит).

МЕТЕОРИТ метеорит (цавун бушлухдай аватдай къван ва я металлдин масса).

МЕТЕОРОЛОГ метеоролог (метеорологиядин специалист).

МЕТЕОРОЛОГИЯ мн. нет метеорология (гьавадин ва атмосферада жезвай маса гьаларин гьакъиндай илим).

МЕТИЗАЦИЯ см. метисация.

МЕТИС метис (1. талиш, яни ччара жинсерин эркекни диши сад садаз ягъайла арадал атай гьайван ва гьа жуьредалди хьайи набатат. 2. дидени буба ччара-ччара расайрикай тир инсан).

МЕТИСАЦИЯ мн. нет метисламишун (ччара-ччара жинсер сад садаз ягъун).

МЕТИТЬ¹ несов. лишан авун; лишан эцигун.

МЕТИТЬ² несов. 1. лишандиз къачун, лишан кьун, туькIуьрун (тфенг). 2. пер. ишара авун. 3. пер. кIан хьун (са кар, са къуллугъ), рикIе аваз хьун, жез гьерекатун.

МЕТИТЬСЯ несов. лишандиз къачун, лишан кьун, туькIуьрун (лишандал).

МЕТКА лишан.

МЕТКИЙ 1. кьур чка ядай, дуьз ядай; кьур чкадихъ галукьдай, лишандилай алат тийир. 2. пер. лап кутугай, лап кьур, дуьз (мес. гаф).

МЕТЛА ккул; ттаран ккул.

МЕТОД метод, тегьер, къайда, рехъ.

МЕТОДИКА методика (са илим чирунин, са кар авунин методрин, къайдайрин система).

МЕТОДИСТ методист (методикадин специалист).

МЕТОДИЧЕСКИЙ 1. методикадин. 2. къайдадалди галай-галайвал ийидай; кIеви къайда гвай; къайда авай; сад хьтин кIеви къайдадалди жезвай.

МЕТОДИЧНЫЙ см. методический 2-манада.

МЕТОДОЛОГИЧЕСКИЙ методологиядин; методологиядиз талукь тир.

МЕТОДОЛОГИЯ методология (илимдин методдин ва я ччара-ччара илимрин методрин гьакъиндай илим).

МЕТОНИМИЯ лит. метонимия (са затIунин тIварцIин чкадал адахъ галаз алакъалу яз ишлемишнавай маса затIунин тIвар, мес. пулунин гьунар лугьудай чкадал жибиндин гьунар лугьун).

МЕТР¹ метр (яргъивилин уьлчме).

МЕТР² лит. метр, уьлчме (шиирдин).

МЕТРАЖ мн. нет метраж, метрийрин кьадар.

МЕТРАНПАЖ тип, метранпаж (типографияда набор авур материал герек тирвал ктабдин ва я газетдин ччинрин шикилда дуьзмишдай рабочий).

МЕТРИКА¹ мн. нет, лит. метрика (1. шиирдин уьлчмейрин, везинрин гьакъиндай илим. 2. уьлчмеяр, везинар).

МЕТРИКА² метрика, яшдин гьакъиндай чар.

МЕТРИЧЕСКИЙ¹ метрдин; метрическая система мер метрдин уьмчмейрин система.

МЕТРИЧЕСКИЙ² метрикадин, метрикадал (метрдал) бинеламишнавай (мес. шиирар).

МЕТРИЧЕСКИЙ³ метрикадин, яшдин гьакъиндай тир.

МЕТРО нескл., см. метрополитен.

МЕТРОВЫЙ са метр алай, са метрдин яргъивал алай.

МЕТРОПОЛИТЕН метро, метрополитен (чIехи шагьерра ччилин кIаник квай ракьун рехъ).

МЕТРОПОЛИЯ метрополия (колонийрикай рахадайла гьабрун иеси тир империалист пачагьлугъ).

МЕХ¹ 1. расай хам, хаз (мес. сикIрен ва масабрун). 2. хаздин, багьа хамарин партал.

МЕХ² цел..

МЕХАНИЗАЦИЯ мн. нет механизмламишун; механизмламиш хьун.

МЕХАНИЗИРОВАТЬ сов. и несов. механизмламишун (кIвалах механизмралди, машинралди таъмин авун).

МЕХАНИЗМ механизм (1. машиндин ва я са алатдин къенепатан къурулуш. 2. пер. са кардин къенепатан къурулуш, къайда).

МЕХАНИК механик (1. механикадин специалист. 2. машинрин кIвалахдиз килигдай инженер, техник ва я рабочий, устIар).

МЕХАНИКА мн. нет механика (11 физикадин, гьерекатдикай ва къуватрикай рахадай хел. 2. пер. са кардин, са шейинин дуьздал алачир, чинабан къурулуш, асул гьакъикъат).

МЕХАНИЧЕСКИЙ 1. механизмдин, механизм авай; механизмдал кIалахдай. 2. механикадин; механизмдал бинеламишнавай. 3. пер. кьатIун авачиз гьакI механизмди хьиз ийидай.

МЕХОВОЙ хаздин, багьа хамарин.

МЕЧ гуьрз, тур, къилинж (куьгьне замандин, кьве патал мурз алай дуьз яргъи яракь). ♦ Дамоклов меч гьамиша вичикай кичIевал авай, гьамиша кьилел атана акъвазнавай хата.

МЕЧЕНЫЙ лишан алай, лишан авунвай.

МЕЧЕТЬ ж мискIин.

МЕЧТА 1. хиял. 2. рикIин хиял; эрзиман; тамарзу тир кар.

МЕЧТАТЕЛЬ м хиялар авунал рикI алай кас, гьамиша буш хиялар ийидайди.

МЕЧТАТЕЛЬНЫЙ 1. хиялар ийидай, хиялар авунал рикI алай. 2. хиялрив ацIанвай; хиялдик квай; хиялди басмишнавай.

МЕЧТАТЬ несов. 1. хиял (хиялар) авун. 2. тамарзу хьун, эрзиман хьун.

МЕШАЛКА хкуьрдай затI (мес. кIар ва мсб).

МЕШАНИНА мн. нет разг. къарма-къариш затI, акахьай хешил, канбар (и гафарин асул манада аваз туш).

МЕШАТЬ 1 несов. манийвал авун, маний хьун.

МЕШАТЬ² несов. 1. хкуьрун, ктадун. 2. какадрун.

МЕШАТЬСЯ несов. разг. 1. маний хьун. 2. акахьун; къаришмиш хьун.

МЕШКАТЬ несов. энгел авун; геж авун; кьулухъ ягъун; тади тавун.

МЕШКОВАТЫЙ шешел хьтин, чувал хьтин (гьяркьуь, абур алачир).

МЕШКОВИНА шешелдин ших.

МЕШОК 1. шешел; чувал. 2. чанта; тагъар.

МЕШОЧЕК гъвечIи шешел; чанта; кисе; тагъар.

МЕЩАНИН мещанин (1. виликди шегьердин сенятчийрин ва куьлуь алверчийрин, куьлуь буржуазиядин къатарикай тир кас. 2. пер. куьлуь, кьилди вичин менфятрин къайгъуда авай, дар фикир авай инсан).

МЕЩАНСКИЙ 1. мещанрин. 2. мещанвилин.

МЕЩАНСТВО мн. нет 1. мещанар (мещанинар). 2. мещанвал.

МЗДА мн. нет, уст. 1. муьзд, гьакъи. 2. ришвет.

МИАЗМЫ мн. миазмар (ктIизвай затIарилай къарагъай зегьерлу микробар квай бугъар).

МИГ мн. нет легьзе, вил акьална ахъайдай кьван вахт, вили лупIдай кьван вахт.

МИГАТЬ несов. 1. лупI авун; лупI-лупI авун (вилери, лампади). 2. вилербур авун, вилин ишара авун. 3. пер. зурзаз-зурзаз ишигъ гун, рекIв-рекIв авун.

МИГНУТЬ однокр. 1. лупI авун. 2. вил акьалун, вилин ишара авун.

МИГОМ нареч. гьасятда; вил акьална ахъайдалди.

МИГРАЦИЯ миграция, куьч хьун, чка дегишрун.

МИГРЕНЬ ж мигрень, кьилин мазула (тIал).

МИГРИРОВАТЬ несов. куьч, хьун, санай саниз фин, чка дегишрун.

МИЗАНТРОП инсанар такIан кас.

МИЗАНТРОПИЯ мн. нет инсанар такIанвал, инсанар акунани кIан тахьун.

МИЗЕРНЫЙ жизви; лап гъвечIи.

МИЗИНЕЦ гъвечIи тIуб.

МИКРОБ микроб (анжах микроскопдай килигайла аквадай лап куьлуь организм, ччан алай шей).

МИКРОБИОЛОГИЯ мн. нет микробиология (микробрикай рахадай илим, биологиядин са хел).

МИКРООРГАНИЗМ микроорганизм, микроб.

МИКРОСКОП микроскоп (гьакI вилералди акван тийир лап куьлуь затIар-микробар чIехиз къалурдай прибор).

МИКРОСКОПИЧЕСКИЙ 1. микроскопдалди ийидай. 2. анжах микроскопдай аквадай. 3. пер. лап бицIи, жизви.

МИКРОСКОПИЧНЫЙ лап бицIи; лап тIимил, жизви.

МИКРОФОН микрофон (сес гужлу ийидай прибор).

МИКСТУРА микстура (са шумуд затI кваз раснавай хъвадай дарман).

МИЛИТАРИЗАЦИЯ мн. нет милитаризация; милитаризоватун (см. милитаризовать).

МИЛИТАРИЗИРОВАТЬ сов. и несов., см. милитаризовать.

МИЛИТАРИЗМ мн. нет милитаризм (капиталист уьлквейра яракьламиш хьунин ва дяведиз гьазурвал гужлу авунин политика).

МИЛИТАРИЗОВАТЬ сов. и несов. милитаризоватун (1. дяведин законриз, къайдайриз табийрун. 2. дяведин кардиз гьазурун).

МИЛИТАРИСТ милитарист, милитаризмдин терефдар.

МИЛИТАРИСТИЧЕСКИЙ милитаризмдин; милитаристрин; милитариствилин.

МИЛИЦЕЙСКИЙ милициядин.

МИЛИЦИОНЕР милиционер.

МИЛИЦИЯ мн. нет милиция.

МИЛЛИАРД миллиард.

МИЛЛИАРДЕР миллиардчи.

МИЛЛИАРДНЫЙ миллиарддин; миллиардралди авай (тир).

МИЛЛИГРАММ миллиграмм (граммдин агъзурдай са пай).

МИЛЛИМЕТР миллиметр (метрдин агъзурдай са пай).

МИЛЛИОН миллион.

МИЛЛИОНЕР миллиончи, миллионер; колхоз-миллионер миллионер колхоз.

МИЛЛИОННЫЙ 1. миллиондин. 2. миллионралди авай; миллионрикай ибарат тир.

МИЛОВИДНЫЙ рикIиз чими акунар авай, хуш сифет авай.

МИЛОСЕРДИЕ мн. нет мергьемат, регьим.

МИЛОСЕРДНЫЙ мергьематлу, регьимлу.

МИЛОСТИВЫЙ мергьематлу; хуш.

МИЛОСТЫНЯ мн. нет шафакъат, садакьа.

МИЛОСТЬ ж 1. шафакъат; мергьемат; регьим; хъсанвал; регьимлувал. 2. ихтибар; хатурлувал. ♦ милости просим буюр, пара хуш я; сделайте милость: 1) буюр, тавакъу ийида; 2) ваз минет я, са мергьемат ая.

МИЛЫЙ 1. играми, азиз, кIани. 2. рикIиз чими, хуш.

МИЛЯ миля (яргъивилин уьлчме; адан кьадар жуьреба-жуьре я, мес. географиядин ва я немсерин миля 7.420 метр, английский ва я гьуьлуьн миля 1852 метр я).

МИМИКА мн. нет мимика (рикIин гьалар, гьиссер къалурзавай ччинин мускулрин, хамунин гьерекат, юзунар); говорить с мимикой мимикадалди лугьун (рахун).

МИМИКРИЯ мн. нет, биол. мимикрия (бязи гьайванриз яшамиш хьун патал женгина менфятлу гьалда абрунни тIебиатдин, чкадин арада рангарин ва формайрин ухшарвал).

МИМИЧЕСКИЙ мимикадин; мимикадалди тир.

МИМО нареч. и предлог 1. къвалавай, патавай; элячIна. 2. къерехдай, къерехда туна.

МИМОЕЗДОМ нареч. разг. мукьувай фидайла, физвай рекьелай.

МИМОЗА бот. мимоза (чими уьлквейра жедай са цуьк, набатат).

МИМОЛЕТНЫЙ атана алатдай; алатна фидай; фад алатдай; уьтери; са гъвечIи герендин.

МИМОХОДОМ нареч. 1. къвалавай (патавай) фидайла, физвай рекьелай. 2. гафунин арада; уьтери. 3. гьакI дуьшуьш хьана, дуьшуьш яз.

МИНА¹ воен. мина (ччилик ва я цик кутадай хъиткьидай. зурба гуьлле; миномётдай ядай гьахьтин гуьлле).

МИНА² ччин, ччинин шикил, сифет. ♦ делать весёлую мину при плохой игре кар, кефи чIуру яз ччинай хушвал, шадвал къалурун.

МИНАРЕТ минара.

МИНДАЛЕВИДНЫЙ бадам хьтин, бадамдиз ухшар.

МИНДАЛЕВЫЙ бадамдин; бадамрин.

МИНДАЛИНА 1. бадам. 2. анат. туьтуьхдин цил (кIалханда жедай цил хьтин цIумаруф).

МИНДАЛЬ мн. нет 1. бадамдин ттар. 2. бадам (яргъ алай, хтун цил хьтин, кIерец хьтин емиш).

МИНДАЛЬНИЧАТЬ несов. разг. хъуьтуьлвал авун, юмшагъвал авун, хъуьтуьлвилелди рафтарвал авун.

МИНДАЛЬНЫЙ 1. бадамдин. 2. бадамдин хвехверин.

МИНЁР минёр (минаяр кутадай, минайрин кар чидай специалист, аскер).

МИНЕРАЛ минерал (къванци цIивин, руда ва масабур хьтин ччиликай хкуддай менфятлу затIар).

МИНЕРАЛОГ минералог (минералогиядин специалист).

МИНЕРАЛОГИЯ мн. нет минералогия (минералрин гьакъиндай илим).

МИНЕРАЛЬНЫЙ 1. минералдин; минералрин. 2. минерал (минералар) квай.

МИНИАТЮРА миниатюра (1. бицIи гуьрчег шикил. 2. искусстводин гъвечIи, бицIи шей).

МИНИАТЮРНЫЙ 1. миниатюрдин. 2. пер. гъвечIи (бицIи) ва гуьрчег.

МИНИМАЛЬНО нареч. 1. лап тIимил. 2. лап тIимилдай, агъа кIан.

МИНИМАЛЬНЫЙ лап тIимил; виридалайни тIимил тир; лап агъа кIан.

МИНИМУМ 1. минимум, лап тIимилди. 2. разг. лап тIимил яз, агъа кIан.

МИНИРОВАТЬ сов. и несов. минаяр кутун.

МИНИСТЕРСКИЙ 1. министрдин; министррин; министрвилин. 2. министерстводин.

МИНИСТЕРСТВО 1. министерство (1. министр кьилел алай идара. 2. министрар, гьукумат). 2. министрвал.

МИНИСТР министр (гьукуматдин член яз, гьукуматдин идарадин чIехи хилерикай садан -министерстводин кьилел алай кас).

МИННЫЙ 1. минадин. 2. минайрин. 3. минаяр квай.

МИНОВАТЬ сов. и несов. 1. алатун; алатна фин. 2. элячIна фин. 3. пер. хкатун, ччара хьун, алатун (бала, са кар).

МИНОМЕТ миномёт.

МИНОМЕТНЫЙ миномётдин; миномётрин.

МИНОНОСЕЦ миноносец (душмандал минаяр ахъайиз гьужум ийидай зарб фидай дяведин гъвечIи гими).

МИНУВШИЙ 1. алатай, фейи. 2. фейи вахтар, фейи вакъиаяр.

МИНУС мат. 1. минус. 2. пер. кимивал, нукьсанвал.

МИНУТА декьикьа, минута.

МИНУТНЫЙ декьикьадин; декьикьайрин.

МИНУТЬ 1. алатун. 2. элячIун. 3. тамам хьун (яш).

МИОКАРДИТ мед. миокардит (рикIин азар).

МИР¹ мн. нет 1. дуьнья. 2. махлукьат; алем. 3. хуьруьн жемят. ♦ всем миром вирида санлай; на миру и смерть красна виридахъ галаз кьиникьни сувар я; пустить по миру барбатIун, къекъверагвиле ттун.

МИР² мн. нет 1. баришугъвал, ислагьвал. 2. секинвал; умунвал; фаракъатвал..

МИРАЖ мираж (1. ачух, секин гьавада адан ччара-ччара къатар жуьре-жуьре хьуникди, горизонтдилай къеце авай, таквазвай шейэрин хъен гьавадиз ягъун ва гьа тегьерда абур мукьвал алайди хьиз, гьакъикъатда аквазвай хьиз хьун. 2. пер. буш хиял).

МИРВОЛИТЬ несов. кефиниз кIандайвал ийиз тун.

МИРИАДЫ мн. сан-гьисаб авачир кьван.

МИРИТЬ несов. дустарун, баришмишун.

МИРИТЬСЯ несов. 1. баришмиш хьун; меслят хьун. 2. рази хьана акъвазун (кимивилерал, са чIуру кардал); эхун (чIуру кар).

МИРНО нареч. 1. ислагьвилелди. 2. меслятдаказ, меслятвилелди; секиндиз.

МИРНЫЙ 1. ислагь. 2. ислагьвилин; ислагьвилелди жезвай (ийизвай, физвай); ислагьвилин гьакъиндай тир. 3. секин; умун; динж.

МИРОВАЯ разг. меслят, меслятвал; баришугъвал.

МИРОВОЗЗРЕНИЕ мировоззрение, дуьньядиз килигунин тегьер (дуьньядиз, тIебиатдиз, инсанрин обществодиз, яшайишдиз килигзавай тегьер, гьадан гьакъиндай фикир).

МИРОВОЙ¹ 1. дуьньядин. 2. алемдин.

МИРОВОЙ² см. мировая. ♦ мировой судья ист. мировой судья (революциядилай виликди гьукуматди тайинардай судья, чиновник).

МИРОЕД жемят незвай кулак, эксплоататор, чарадан зегьмет незвайди.

МИРОЗДАНИЕ мн. нет. см. вселенная.

МИРОЛЮБИВЫЙ ислагь, ислагьвал кIандай; ислагьвилин.

МИРОЛЮБИЕ мн. нет ислагьвал; ислагьвал кIан хьун.

МИРОПОНИМАНИЕ мн. нет дуьньядин гьакъиндай фикир, дуьнья кьатIунин тегьер.

МИРОСОЗЕРЦАНИЕ дуьньядиз килигунин тегьер (см. миропонимание).

МИРСКОЙ 1. дуьньядин. 2. халкьдин, жемятдин.

МИРТ мирт (хъсан ни къведай лацу цуьквер ахъайдай гьамиша къацу са кул).

МИСКА ккур, чIехи бади.

МИССИОНЕР миссионер (колонийриз ва аслу тир уьлквейриз абрун халкьарин арада империалист уьлкведин диндин пропаганда тухун ва я гужалди абур гьа диндиз элкъуьрун патал ракъурдай, гьакьикъатда вич ракъурзавай гьукуматдин политический агент тир кас).

МИССИЯ 1. везифа; тапшуругъ; роль. 2. миссионервилин тешкилат. 3. миссия (1. кьилел посланник алай дипломатиядин векилвилин идара. 2. кьилди са тапшуругъ бегьемрун патал ракъурнавай дипломатиядин делегация, векилар).

МИСТИК мистик (аллагьдихъ, ахиратдин гьаларихъ инанмиш тир, диндал кIеви кас, муьрид).

МИСТИКА мн. нет мистика (аллагьдив мукьва хьун, адахъ галаз акахьун мумкин тирвилихъ, тIебиатдилай къеце маса къуват хьунихъ инанмиш тир диндин рехъ).

МИСТИФИКАТОР мистификатор, алдатмишдайди.

МИСТИФИКАЦИЯ къастуналди ягъалмишун, алдатмишун.

МИСТИФИЦИРОВАТЬ сов. и несов. алдатмишун, ягъалмишрун.

МИСТИЦИЗМ мн. нет мистицизм, мистиквал, суфивал (см. мистика).

МИСТИЧЕСКИЙ мистикадин, мистиквилин, суфивилин; мистика квай, суфивал квай.

МИТИНГ митинг.

МИТИНГОВАТЬ несов. разг. митинг (митингар) авун, митингда иштирахун, митинг къурмишун.

МИТКАЛЬ м мн. нет миткьал (лап ужуз сая чит).

МИТРОПОЛИТ митрополит (православный христианрин диндин лап чIехи дережадин кешиш).

МИФ миф, мах.

МИФИЧЕСКИЙ 1. миф тир, мах тир. 2. махарик квай; махарик квай хьтин. 3. пер. авачир, гьакI туькIуьрнавай.

МИФОЛОГИЯ 1. мифар, махар. 2. мифология, мифрин гьакъиндай илим.

МИЧМАН мичман (гьуьлерин кьушунда офицервилин сад лагьай чин, дережа).

МИШЕНЬ лишан (тфенгдив ва маса яракьдив ядай).

МИШУРА мн. нет 1. гилебатун, зарлу гъалар. 2. пер. гьакIан винел патан цIарцIар, къалп безегар, дзи-дзияр.

МЛАДЕНЕЦ таза аял, бицIек; бала, шараг.

МЛАДЕНЧЕСКИЙ 1. таза аялдин, аялвилин. 2. аялдин хьтин.

МЛАДЕНЧЕСТВО мн. нет аялвилин вахт, таза аял тир вахт.

МЛАДОЙ уст. жегьил.

МЛАДШИЙ 1. гъвечIи; младший брат гъвечIи стха. 2. виридалай гъвечIиди; младший в семье хзандикай (хзандин арада) виридалай гъвечIиди.

МЛЕКОПИТАЮЩИЕ нек хъвадай гьайванар.

МЛЕТЬ несов. 1. къах хьана амукьун; кьурун (рикI, нефес). 2. агалхьун, гьакI цIурун, сив ахъа хьана амукьун, гъуьргъуь хьун (шадвиляй, лезетлувиляй).

МЛЕЧНЫЙ некIедин, нек хьтин; млечный сок нек хьтин кьеж (бязи хъчарай акъатдай). ♦ млечный путь астр, карванд рехъ (цава экуь зул арадал гъидай гъетерин кIапIал).

МНЕНИЕ фикир.,

МНИМЫЙ 1. хиял ийизвай, буш. 2. ттапан, гъакъикъатда авачир

МНИТЕЛЬНЫЙ рикIив кьадай (са хата хьун, азар галукьун), гьамиша кичIе, буш хиял ийидай.

МНИТЬ несов. хиял авун, фикир авун. ♦ мнить о себе много вич екез кьун, еке кас хьиз хьун.

МНОГИЕ гзафбур, са гзафбур.

МНОГО нареч. 1. гзаф. 2. в знач. сказ. гзаф я.

МНОГОВАТО нареч. разг. 1. са кьадар гзаф, гзаф хьиз. 2. в знач. сказ. са кьадар гзаф я.

МНОГОВОДНЫЙ гзаф яд авай, яд гзаф авай.

МНОГОГОЛОВЫЙ гзаф сесер квай, гзаф сесерин.

МНОГОГРАННЫЙ 1. гзаф патарин. 2. пер. гьар са терефдихъай хабардар, гегьенш (акьул, зигьин, кIвалах).

МНОГОДЕТНЫЙ гзаф аялар авай, аялар гзаф авай.

МНОГОЕ гзаф крар, гзаф затIар.

МНОГОЖЕНСТВО мн. нет гзаф папар къачун, санлай са гъуьлуьз гзаф папар хьунин гьал.

МНОГОЗЕМЕЛЬНЫЙ гзаф ччил авай, ччил гзаф авай.

МНОГОЗНАЧИТЕЛЬНЫЙ 1. гзаф (еке) метлаб авай. 2. са метлеб квай хьтин.

МНОГОЗНАЧНЫЙ 1. мат. гзаф цифрайрин, гзаф лишанрин. 2. гзаф манаяр квай,

МНОГОКРАТНЫЙ гзаф сеферрин, шумудни са сефердин, гзаф сеферра тикрар жезвай.

Дата добавления: 2014-01-11