Толкование норм права: понятие, способы, необходимость и значение 2 страница

2. Іріктелген топтар саны.

Тапсырма талабы:

1. Тесік және біліктің шектік өлшемдерін, шектік ауытқуларын және дәлдік шек мәндерін анықтау.

2. Берілген қосылыстардағы шектік саңылаулар мен керулердің шамаларын анықтау.

3. Тесіктің және біліктің топтық дәлдік шектерін анықтау.

4. Берілген қосылыстың дәлдік шек өрісі, сұлбасын сызу, тесік және біліктің дәлдік шек өрісін белгіленген топ сандарына бөлумен.

5. Әрбір өлшем топтарында, тесік пен біліктің шектік өлшемдерін көрсетіп іріктеушінің картасын құрастыру.

6. Топтық саңылауды және керулерді анықтау.

Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар:

1. Өлшемдердің дәлдік шектерін және шектік ауытқуларын анықтау тәртібі, 1-тапсырманың 1 пунктінде келтірілген. Шектік өлшемдерді анықтауда сонда 2 пунктінде көрсетілген.

2. Шектік саңылаулар және керулерді есептеу тәртібі де сонда 4 пунктінде келтірілген.

3. Тесікпен және біліктің топтық дәлдік шек шамаларын бөлшектердің дәлдік шектерін өлшемдік топтар санына (n) бөлу арқылы табамыз: T = ; T = , яғни барлық тесікпен және біліктің топтық өлшем дәлдік шектері өзара бірдей тең болады.

4. Тесіктің және біліктің өлшемдерін және шектік ауытқуларын әрбір өлшем топтарында берілген қосылыстың дәлдік шек өрісі сұлбасы бойынша

анықтаған жеңіл, сұлбада дәлдік шек өрістерге берілген топтың өлшем сандарына бөліп және топтық өлшемдер дәлдік шек шекараларында ауытқулардың мәндерін анықтау арқылы.

5.Әрбір өлшем топтарындағы тесік және білік шектік көрсетілген өлшемдерін іріктеудің картасы.

2-тапсырманың алғашқы мәліметтері:

Ø 40

Топ саны – 5

Тесік үшін- Ø 40 H10

МЕСТ 25346-89 бойынша төменгі ауытқуды EI= 0 мкм табамыз.

IT=a * i=64 * 1,6 =102,4 мкм =0,1024 мм

TD=ES - EI, Осыдан: ES=TD-EI=0,1024-0=0,1024мм

Ø 140 H10

Тесіктің ең үлкен және ең кіші шектік мөлшерлерін табамыз:

D =Dn+ES=40+0,1024= 40,1024м

D = Dn+EI=40+0= 40мм

Шектік мөлшері бойынша:

T = D - D = 40,1024-40=0,1024 мм

Ауытқуы бойынша:

T =ES-EI=0.1024-0= 0,1024 мм

Білік үшін – Ø40 d10

Жоғарғы ауытқуы стандарт бойынша:

es=-80мкм=-0,08мм

eі=es-Td=-0,080-0,1024= -0,1824

IT=a * i =64 *1,6 =102,4 мкм =0,1024мм

Ø40 d10

d =dn+es=40+(-0,080) =39,92мм

d =dn+ei=40+(-0,1824) =39,8176мм

Шектік мөлшері бойынша:

T = d -d =39,92-39,8176 = 0,1024мм

Ауытқуы бойынша:

T =es-ei=-0,080-(-0,1824) = 0,1024мм

Саңылауының шектік мөлшерін табамыз:

S = D - d =40,1024-39,8176 = 0,2848мм

S = D - d = 40-39,92=0,08мм

Тесік үшін дәлдік шек тобын табамыз:

= = = 0,02048мм

Білік үшін дәлдік шек тобын табамыз:

= 0,02048мм

Кесте 3 – Ø40 H10/d10 қосылыстар бөлшектерінің екі топтық өлшемдік іріктеуге арналған іріктегіш картасы

Өлшемдік топтың нөмірі	Бөлшектер өлшемдері, мм
Тесік	Білік
	Жоғары		39,8176
Дейін	40,02048	39,83808
	Жоғары	40,02048	39,83808
Дейін	40,04096	39,85856
	Жоғары	40,04096	39,85856
Дейін	40,06144	39,87904
	Жоғары	40,06144	39,87904
Дейін	40,8192	39,89952
	Жоғарғы	40,08192	39,89952
Дейін	40,1024	39,92

Қазіргі уақытта сұрыптап жинастыру үшін келесідей қондыруларды қолданады, тесікпен және біліктің қайсыларында дәлдік шектері тең болған жағдайда. Бұндай жағдай бірдей қондырулардың әртүрлі өлшем топтарында сәйкес шектік саңылаулар немесе керулер бірдей шамаға ие болады, яғни:

= 40,02048-39,83808=0,1824мм

40,04096-39,85856=0,1824 мм

40,06144-39,87904=0,1824 мм

40,08192-39,89952=0,1824 мм

40,1024-39,92=0,1824мм

Енді керулерді есептейік:

=40,000 -39,85856= 0,14144 мм

40,02048-39,87904=0,14144 мм

40,04096-39,89952=0,14144 мм

40,06144-39,92=0,14144 мм

40,08192-39,94048=0,14144 мм

Есептеу негізінде теңдік ақиқаттылығы дәлелденеді.

IT=a ͯ i;

a=

Яғни,дәлдік шектің бірлік саны азайады да, бөлшек квалитеті 6-7 квалитеттеріне сәйкестеніп, жуықтап 7 квалитетіне теңесті. Басқаша айтқанда бөлшегімізді орындау дәлдігі жоғарлады.

Тапсырма 3. Бұйымның стандарттау және бірыңғайлау деңгейін анықтау.Қолдану (,қайталану () және бағасы бойынша қолдану (), бұйымның саны бойынша бірыңғайлау дәрежесі () және бұйымның салмағы бойынша бірыңғайлау дәрежесі () коэффициенттері червякты редуктордың бөлшектері үшін мәліметтер берілген.

N=150 шт.; 65шт.; C= 1800 тг; 1200тг; = 2,

мұнда N – бөлшектің жалпы саны, - бөлшектердің түпнұсқалы(стандартты емес) саны; С – барлық бөлшектердің жасау бағасы, тг; – орташа салмақ,кг.

Қолдану коэффициенті = бұйымды саны бойынша бірыңғайлау дәрежесі коэффициентіне тең:

(1)

56,67

Қайталану коэффициенті:

(2)

0,57

Бұйымның бағасы бойынша қолдану () коэффициенті:

(3)

= 33,33

Бұйымның саны бойынша бірыңғайлау дәрежесі коэффициенті ():

(4)

= 56,67

Бұйымның салмағы бойынша бірыңғайлау дәрежесі коэффициенті:

мұнда, бұйымның бірыңғайланған жалпы салмағы, кг;

барлық бұйымның жалпы салмағы,кг;

=

=150 300

56,67

Тапсырма 4. Өлшемділік тізбек және оған кіретін өлшемдік дәлдік шектерін есептеу

Тапсырманың мақсаты:

1. Толық өзара ауыстырымдылық әдісімен олардың құрастырушы үзбелеріне (буындарына) дәлдік шектер есептеп және құрама өлшемдер тізбегін құрастыруды үйрену.

2. Өлшем дәлдік тізбек түсінігімен танысу.Терминдері мен анықтамаларын білу.

3. Өлшемділік тізбектің жіктелуін үйрену.

4. Өлшемділік тізбектерді құраудың алгоритімімен танысу.

5. Өстердің орналасуының ауытқуын есептеу тәсілін үйрену.Өлшемдерді қою тәсілімдерімен танысу.

Негізгі мәліметтер ретінде қызмет ететін:

1. Тораптың сызбасы тұйықтаушы үзбесін көрсетумен.

2. Тұйықтаушы үзбенің шектік ауытқулары және нақтылы өлшемі.

Тапсырма талабы:

1.Өлшемдік талдау жасау, яғни берілген тұйықтаушы үзбемен өлшемділік тізбегіне кіретінін көрсетумен, қайсысылары ұлғайтушыал қайсысы кішірейтуші екендіктерін әрі олардың геометриялық сүлбесін бейнелеп көрсету керек.

2.Берілген өлшемділік тізбектердің құрастырылуының дұрыстығын тексеру.

3.Құрастырушы үзбелердің дәлдік шек бірлігін тағайындау, қайсыларының дәлдік шектерін анықтау қажет.

4. Тұйықтаушы ұзбенін дәлдік шегін анықтау.

5. Берілген өлшемділік тізбегінің орташа дәлдік коэфициентін анықтау.

6. Квалитет тағайындау,сол бойынша құрастырушы үзбелердің дәлдік шектерін белгілеу.

9. Түзетуші үзбесінің ауытқуын есептеп шығару.

10.Өлшемділік тізбегінің құрастырушы үзбелеріне дәлдік шектердің дұрыс тағайындалғандығын тексеру.

11. Есептелген нәтижелер деректерін 6 кестеге енгізу.

Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар:

1. Өлшемділік тізбегінің анықтамалары және терминдері, өлшемділік талдау қағидалары (принциптері) және өлшемділік тізбектерін құрастыру тәртіптері 11 - тарауда және 62 параграфте, 10.1 тарауда (2) толық келтірілген. Өлшемділік тізбегінің тұйықтаушы үзбесі үшін геометриялық сүлбесін қарастырудың мысалы 10 суретте келтірілген (қосымшада 3 сызбаны қараңыз)

2. Өлшемділік тізбегінің дұрыс құрастырылғандығын формула бойынша тексереді,онда тұйықтаушы, ұлғайтушы және кішірейтуші үзбелердің нақтылы өлшем мәндерін қоюмен. Егер теңдік орындалса,онда өлшемділік талдау дұрыс жүргізілген және өлшемділік тізбек дұрыс құрастырылған.Бұл байланыстылықта теңдеудің бұзылуы өлшемділік талдауда қателіктер кеткендігін көрсетуі және оны ұқыптырақ жүргізу керек.

3. Құрастырушы үзбелердің ішінде, қайсыларының дәлдік шектері белгілі болған өлшемдері де болуы мүмкін (ішпектер және басқандай стандартты бөлшектер). Бұндай өлшемдерге дәлдік шек бірлігін анықтап керегі жоқ.Дәлдік шек бірлігін тек қана құрастырушы үзбелердің өлшемдеріне қайсысына белгісіздеріне 12 кесте немесе 10 кесте (2) арқылы анықтау керек.

4.Тұйықтаушы үзбе дәлдік шектерін оның шектік ауытқулары арқылы анықтайды.

5.Өлшемділік тізбектің орташа дәлдік коэффициентін анықталғанда құрастырушы үзбелердің белгілі дәлдік шектері болғанда.келесідей есептеменің ерекшелігін ескерген дұрыс.Бұл коэффициентті келесідей формуламен анықтау керек.

6. Орташа дәлдік коэффициенті белгілі болғанда квалитетті,қайсысы бойынша құрастырушы үзбелерге дәлдік шек тағайындайтын 13 кесте немесе 11 кесте арқылы белгілейді, Cтандартты коэффициент дәлдігіне жақын жатқан мәнге сәйкестік бойынша (дәлдік шек бірлік санына) 11 тарау 65 параграф немесе 10.4 тарау келтірілген ұсыныстарды ескерумен.

7. Түзетуші үзбені таңдауда келесідей ұғымды басшылыққа алу керек. Егер қабылданған квалитет дәлдік коэффициенті «а» кіші "а"(орташа) болса,онда түзетуші күрделілік технологиялық үзбеден,ал керісінше жағдайда технологиялық қарапайымнан таңдайды.

8. Белгіленген квалитет бойынша 6 пунктегі құрастырушы үзбелерге келесідей қағидаларды басшылыққа ала отырып тағайындайды:қапсыратын өлшемдер үшін негізгі тесіктерге сияқты,ал қапсырылатын өлшемдерге-негізгі білік сияқты.Кейбір жағдайларда, қашан мүмкіндік болмағанда үзбеге симметриялық ауытқулар белгіленеді.

9. Түзетуші үзбе, өлшемділік тізбегінің (ұлғайтушы немесе кішірейтуші) құрастырушыларының бірі болуымен барлық құрастырушы үзбелерге ауытқулар тағайындап болған соңтек қана соның шектік ауытқулары (11.10) және (10.8),(10.9) формулаларда белгісіз болып қалады. Сондықтанда таңдап алынған түзетуші үзбе құрастырушы үзбелердің қай тобында екенін біліп (ұлғайтушы немесе кішірейтуші),әр бір теңдеуді белгісіз мүшесі ES немесе EI арқылы шешеді.Соңынан түзетуші үзбенің дәлдік шегін анықтайды.

10. Берілген өлшемділік тізбектегі құрастырушы үзбелерге тағайындалған дәлдік шектердің дұрысытығын (11.4), (10.4) формулалары бойынша тексереді.

Есептеме дұрыс болғанда да барлық құрастырушы үзбелер өлшемдері дәлдік шек қосындысы тұйықтаушы өлшем дәлдік шектерде тең болулары керек.

11. Барлық өлшемдердің есептік нәтижелерін 6 кестеге енгізу керек.Тұйықтаушы үзбе Б=20 мм (1 сызба қосымшадан қараңыз)өлшемділік тізбек үшін мысал ретінде осы кестеде толтырылған. Бұл кестедегі жазу жолдарының саны берілген өлшемділік тізбегінің барлық үзбе санына сәйкес келуі керек.

Терминдер мен анықтамалар

Өлшемдік талдау өлшемділік тізбектерді есептеу мен құруына негізделген және МЕСТ-16139 “Өлшемдік тізбекбер. Негізгі қалыптар, Терминдер, белгіленулер анықтамалар” және МЕСТ 16320-80 «Өлшемдік тізбектер.Жазықтықтағы өлшемдік тізбектерді есептеу».

Өлшемділік тізбек деп өстердің бір-біріне қатысты және бетіне қатысты бөлшек, механизм немесе машинаны толықтай және тұйық контур құрайтын есептерді шешуге тікелей қатысатын өлшемдер жиынтығын айтамыз.

Үзбелер - өлшемділік тізбекті құрайтын өлшемдер.Есеп құралғанда жауап ретінде қабылданатын немесе есептің табылуға тиісті өлшемін және бөлшек жиналғанда немесе жасалғанда ақырға болып белгілі болатын өлшемді тұйықтаушы үзбе дейміз.Қалған өлшемдердің түгелі белгілі құраушы үзбелер болады.Бір тізбекке кіретін үзбелерді орыс әліпбиінің бір әріпімен белгілеу қабылданған.

Қойылған есепке байланысты өлшемділік тізбек конструкторлық, технологиялық және өлшегіш болуы мүмкін

Тұйықтаушы үзбе ретінде берілген өлшемділік тізбекте өлшемі болады.Себебі, - червякты доңғалақпен тірек втулка арасындағы саңылау, Б1, Б2, Б3, Б4 бөлшектерін жасап, жиналған соң, ғана белігілі болады.Технологиялық тізбекке мысал ретінде сатылы валиктің сызбасын қарастыруға болады.

Тұйықтаушы үзбе ретінде қайсымының қабылдануы,валик жасау технологиясына байланысты болады. Егер валик басында диаметіріне аралығында өңделсе, кейін диаметіріне - аралығында өңделсе және ақырында диаметіріне - - аралығында өңделсе, ақырғы болып өлшемі табылады, яғни тұйықтаушы үзбе болады. Егер де валикті көшіруші станокта жасаса және аралығында диаметрі, аралығында диаметрі аралығында диаметрі өңделсе өлшемі ақырғы, тұйықтаушы үзбе болып табылады.

Құраушы үзбелер тұйықтаушы үзбелерге түрліше әсер етеді.

Мысалы, өлшемін үлкейтуге байланысты жіне басқа өлшемдердің тұрақты мәндерінің өсуіне байланысты, тұйықтаушы үзбе де өседі , және өлшемдерінің әрқайсысының мәнін өсірсек, тұйықтаушы үзбе мәні кемиді.

Мәнінің өсуіне байланысты, тұйықтаушы үзбе мәнін өсіретін үзбелер өсіруші, ал мәнінің өсуіне байланысты,тұйықтаушы үзбе мәнінің кемітетін үзбелерді, кемітуші деп атайды.

Өлшемділік толық тізбектер сызықты және бұрыштық бола алады.

Сызықтық өлшемділік тізбектер – үзбелері сызықты өлшем болатындар, бқрыштық- өлшемдері бұрыштық үзбелерді айтамыз.

Одан басқа жазықтықты және кеңестіктік өлшемділік тізбектер болып бөлінеді.

Жазықтық өлшемділік тізбектерде сызықты өлшемдер бір-біріне белгілі бұрышпен орналасса да бір немесе бірнеше параллель жазықтықта жатады, егер кеңістікті болса параллель емес жазықтықтарда жатады.

Дата добавления: 2017-01-13