Иерархия каталогов 6 страница

KZTKp – Казахтелеком префтері, дивиденд 300 тенге;

CSBNp – Каспий банк префтері, дивиденд 21 тенге;

KKGBp – Казкоммерцбанк префтері, дивиденд 0,04 АҚШ доллары;

NRBNp6 – Нурбанк префтері, дивиденд 1000 тенге.

50. Опцион дегеніміз не? Табысың және бағасын есептеу мысалы.

Опцион (ағылш. option, лат.optio – таңдау, тілек, қалау) – иесіне келешекте қайсыбір активтерді тиянақталған бағамен (орындалған бағамен) сатып алу немесе сату құқығын беретін бағалық қағаз.

Опционның түрлері:

Еуропалық опцион – опционға беретін құқық тек белгіленген күні ғана іске асырылатын опцион. Америкалық опцион – опционда осындай құқық белгіленген күнге дейін бірқатар кезең бойына жүзеге асыру мүмкіндігі көзделген опцион.

Иесіне келешекте қайсыбір активтерді тиянақталған бағамен (орындалған бағамен) сатып алу – опцион call деп аталады. Опцион call құны үш факторға:

· Актив бағасының орындалу бағасына қатынасына;

· Пайыз мөлшерлемесіне;

· Опцион жазылған актив әкелетін табысқа тәуелді.

Иесіне келешекте қайсыбір активтерді тиянақталған бағамен (орындалған бағамен) сату – опцион put деп аталады.

Валюталық опцион – белгілі бір көлемдегі шетелдік валюталарды белгілі бір бағамен сатуға немесе сатып алуға құқық беретін опцион. Қордағы опцион – түп негізінде корпорациялардың қарапайым акциялары жататын опцион. Тауарлы опцион – сатып алушыға белгілі бір уақытқа дейін опциондарды қолдану бағасы бойынша тауарлардың белгілі бір көлемін сатуға немесе сатып алуға құқық беретін опцион.

Опциондардың бағасын есептеу Блэк-Шоулздың формуласымен байланысты:

Блэк-Шоулздың концептуалды моделі келесідей түрде өрнектелген формуламен анықталады: Опцион коллдың бағасы = [акцияның күтілетін болашақ бағасы]-[опционның орындалуының күтілетін бағасы].

Математикалық формуласы былай бейнеленеді:

С – опцион коллдың теориялық бағасы;

S – акцияның қазіргі бағасы;

t– опционның іс-әрекетінің соңына дейінгі уақыт;

К – страйк опциона;

r – пайыздық қойылым;

е – натуралды логарифм (2,71828)

-сигма, орташа квадраттық ауытқу; ln - натуралды логарифм;

51. Фьючерс дегеніміз не және оның функциясы. Табыстың және бағасын есептеу мысалы.

Фьючерс (лат. болашақ) — уағдаласылған сұрыптағы тауарды белгілі бір мөлшерде келісілген бағамен көрсетілген кезең бойына жеткізу жөніндегі келісімшарт. Фьючерстік шарт бойынша міндеттемелер барлық жағдайда дерлік нақты тауарды жеткізу жолымен емес, төлеу немесе бағадағы айырманы алу жолымен орындалады.

Фьючерстік келісімшарт — биржа активін мәміле жасасу сәтінде тараптар белгілеген баға бойынша келешекте белгілі бір сәтте сатып алу-сату (жеткізу) жөніндегі стандарттық биржалық шарт, яғни келешектегі тауар жеткізілімі туралы келісім. Мұнда іс жүзінде барлық талаптар, атап айтқанда, жеткізілім сапасы, мөлшері, талаптары, төлем талаптары, буылып-түйілу, таңбалану, тауарды қарау тәртібі, форс-мажор, т.б. бір ізге түсіріледі. Фьючерстік келісімшарт биржадағы сауда тақырыбы болып табылады. Фьючерстік келісімшарт туынды қаржы құралдары тобына жатады. Фьючерстік келісімшарт үшін базистік активтер — валюта бағамы (валюталық фьючерс), жетекші компаниялар акцияларының бағамы (қор фьючерсі), пайыз нысанында табыс әкелетін активтер — депозиттер, облигациялар (пайыздық фьючерс), тауарлар (тауар фьючерсі), биржалық индекстер (индекстік фьючерс). Тараптардың міндеттемелерді өтеуіне биржа толық кепілдік береді.

Фьючерстік биржа - тауар биржаларының саудасын ұйымдастырудың қазіргі нысаны. Фьючерстік биржада сауда тек қана фьючерстік келісімшарттар арқылы жүргізіледі.

Фьючерстік келісімшарт биржада нарықтық баға құрылуының негізі ретінде қолданылады.Оның спот-келісімшарттан айырмашылығы Фьючерстік келісімшарт стандарталған және оның иесі жоқ.

Фьючерстің екінші маңызды қызметі өндіруші мен қолданушыны белгілі бір тауардың болашақта бағасының өзгеруінен сақтандыру мақсатында қолданылуы. Мысалы, ауыл шаруасына өнім жинағанда оның бағасының төмендемеуі маңызды болып табылады. Ал өнім өңдеушіге керісінше өнімді алғанда оның бағасы жоғарыламауы маңызды.

Мысал. Брокер клиенттен бір доллар 5630 тг болатын $1000 тұратын үшайлық фьючерстік келісім шартқа заказ алды. Брокер сатылымның 10% болатын маржаны құяды,яғни $1000*5630*0.1=563000 тг. Күнделікті вариациялық маржаның өзгеруі: (5638-5630)*1000=8000 руб. Клиент табысы, (5636-5638)*1000 = -2000 тг. Клиент шығыны, (5649-5636)*1000=13000 тг. Клиент табысы және т.б. Егер клиент ашық позицияны жабатын онда оның табысы (5649-5630)*1000=19000 тг. Құратын болады.

52. Капитал құрылымы дегеніміз не? Капиталдың орташа құнын есептеу.

Капитал құрылымы өзінің шаруашылық қызметі кезіндегі кәсіпорында қолданылатын, меншікті және қарыздық қаржылық қорлардың қатынасын сипаттайды. Кәсіпорында қолданылатын капитал құрылымы оның қаржылық, операциондық, инвестициялық қызметіндегі көптеген аспектілерді анықтайды, оның қызметінің қорытынды нәтижесіне белсенді әсер етеді. Капитал құрылымы меншікті капитал мен активтің рентабельдік коэффициентіне әсер етеді, төлем қабілеттік пен қаржылық тұрақтылық коэффициентінің жүйесін анықтайды және соңында кәсіпорынның дамуы кезіндегі тәуекел мен табыстылық санатының қатынасын құрайды.

Капитал құрылымын басқару минималды капитал бағасы мен кәсіпорынның максималды нарықтық құнына жететін өзіндік және тартылған қаражаттардың тиімді қатынасын іздестіру үрдісін білдіреді. Осыған сай, капиталдың ең төменгі және фирманың мүмкін болар жоғарғы құнына кепілдік болатын таза табыс пен компанияның қаржылық тұрақтылық деңгейі арасындағы тиімді ара қатынасты қамтамасыз етуші өзіндік және тартылған қаражаттардың қатынасы ретіндегі капиталдың тиімді құрылым анықтамасы тұжырымдалады. Жағымды капитал құрылымын жасау, яғни, меншікті және тартылған қаражаттардың ең тиімді қатынасына қол жеткізу бүгінгі таңдағы қаржы менеджментінің «патша мәселесі» (The Royal Issue) болып отыр.

Капитал құны акциялар, бөлінбеген табыс, қарыздық міндеттемелер секілді капиталдың құрамдас бөліктерінің орташа салмақталған құны ретінде есептеледі. Капиталдың жалпы құнын шартты түрде k_o деп белгілеп, келесі формула бойынша анықтауға болады:

k_j = Σ капиталдың жалпы құрылымындағы әрбір капитал көзінің пайыздық үлесі әрбір капитал көзінің құны = W_dk_d + W_pk_p + W_ek_e + W_sk_s, (8)

мұнда W_d – қарыздық міндеттемелерден түскен капиталдың пайыздық үлесі; W_p – артықшылықты акциялардан түскен капиталдың пайыздық үлесі; W_e – қарапайым акциялардан түскен капиталдың пайыздық үлесі (капиталдың сыртқы құны); W_s – бөлінбеген табыстан түскен капиталдың пайыздық үлесі (капиталдың ішкі құны); k_d, k_p, k_e және k_s – сәйкесінше қарыздық міндеттемелерден, артықшылықты акциялардан, қарапайым акциялардан және бөлінбеген табыстың құны.

53. Ипотекалық кредиттеу дегеніміз не? Есептеу мысалын келтір.

Ипотекалық неселеу нарықтық экономикада кеңінен таралған несиелеудің формасы болып табылады. Ол қозғалмайтын мүліктік кепілзат арқылы, сонымен қоса жер меншігі арқылы беріледі. Жер меншігі нарықтық несиелік қатынастар жүйесіне кәсіпорындарды, ұйымдарды, фирмаларды, халықты тартады.

Ипотекалық несиелеу кәсіпорындардың, фирмалардың және құрылыстың қажеттіліктерін мемлекеттік қаржы көздерінің орнын басуында үлкен рөлін атқарады. Ипотекалық несиелеудің дамуы инфляцияның жоғары қарқынды жағдайында және ұзақ мерзімдік несие ресурстарының тапшылығы жағдайында шаруашылық жүргізетін субъектердің инвестициялық белсенділігін үлкейтуге мүмкіндік береді.

Ипотекалық несиелеу екі бағыттан тұрады:

· Шаруашылық жүргізетін субъетілерге және халыққа тікелей ипотекалық несие беру;

· Ипоткелақ несиелердің қайталама нарығында сату. Бұл несиелеу үшін қосымша ресурстарды тартуды қамтамасыз етеді.

Бірінші ипотекалық несиелеудің бағытымен көбінесе ипотекалық банктер айналысады, ал екінші бағытпен қаржылық компаниялар, ипотекалық банктердің активтерін сатып алатын, кепілзат мүлігімен қамтамасыз етілген және өзінің атынан бағалы қағаздарды шығаратын қорлар айналысады.

Қарыз алушының несиені қайтаруға мүмкіндігі болмаған жағдайда, банктің шығындарын өтеу үшін,кепілге қойылған мүлікті өндіріп алу және сату жүргіз-ді.

«БТА Ипотека» компаниясының ипотекалық несие түрлерінің ерешеліктері

Қазіргі таңда Қазақстанда ипотека әркімге тиімді және кеңінен қолданылып келе жатыр. Сондықтан да көптеген қаржылық мекемелер ипотекалық несиенің бірнеше түрлерін ұсынады. «Жыл» және «жылдық» пайыздық ставка?

Мысалы: Тұрғын үй құны - $ 20000

Алғашқы салым - $ 3000

Несие суммасы - $ 17000

Несие мерзімі 15 жыл (180 ай)

Қорытындысында неие 9,5 % жылдықпен пәтер $ 41225 және 14 % жылдықпен - $ 40751.

№ ай	Бағдарлама 9,5% жылына	Стандартты бағдарлама 14% жылдық
Ай басына негізгі қарыздан қалдық	Айлық төлем	Шотқа төлем	Негізгі қарызды өтеу	Ай басына негізгі қарыздан қалдық	Аннуитеттік төлем	Шотқа төлем	Негізгі қарызды өтеу
…
	Барлығы				Всего

Банктен несие алуда біз білуге қажетті формулалар:

PVn - (банктен алатын ақшамыз).

FVn – банкке қайтаруға тиіс ақшамыз.

FVn =PVn *(1+процентная ставка)

PVr - банктін талаптарына қарай өзіміздің қолға алынатын таза ақшамыз.

PVr - ді есептеу мына формуланы қолданамыз:

PVr = PVn -аморт. – обналичка – срахование – открытие счета – оценка имущества – операц. расход. – дисконт.

А (аннуитет) – әр айда төленетін ақша.

А = (FVn – дисконт – аморт.) /t

Бұл жердегі t (ай немесе жыл) бастапқы банктің талабына сай берілген аннуитетіміз. Яғни осыдан шығатыны, біздің t уакыт сайын төлеп отыратын нақты ақшамыз -A.

FV_A - банкке қайтаратын ақша.

FV_A =A

Аннуитет жоқ болса FV_A –ны есептеу:

FV_A = FV_n -S_D- S_A;

S_D дисконтирование,

S_A амортизация

54. Лизинг дегеніміз не және оның функциясы. Есептеу мысалын келтір.

Лизинг — компанияның негізгі қорын қаржыландыруға қатысты қаржылық қызмет түрі. ЛИЗИНГ сөзі ағылшын тіліндегі LEASE – жал сөзінен шыққан.

Лизинг – лизинг шартын жүзеге асыруға байланысты туындайтын экономикалық және құқықтық қатынастар жиынтығы, оған сәйкес жалға беруші (әрі қарай – лизинг беруші) жалға алушы (әрі қарай – лизинг алушы) нұсқаған мүлікті белгілі бір сатушыдан өз меншігіне алуға және осы мүлікті лизинг алушыға ақылы негізде уақытша иеленуге және пайдалануға беруге міндеттенеді.

Лизинг функциясы. Лизинг алушы үшін лизингті қолданудың артықшылығы жабдықты лизингке алудағы салыстырмалы қарапайымдылық болып табылады. Сондай-ақ лизинг алу кезіндегі келісім-шығындар лизингтік компания арқылы қаржыландырылады және осының арқасында өнеркәсіптің жаңа өнімді үлкен қаржылық ресурстарды мобилизаациялаусыз, ірі меншікті құралды кепілдікке қоймай не несие алмай модернизациялауға не ұйымдастыруға мүмкіндігі бар. Тағы бір айта кететін жайт лизингты қолдану өнеркәсіптің баланс құқығындағы жалға алған не жеке меншік құралдарына қатысты бөліктеріндегі экономикалық көрсеткішті нашарлатуға жол бермейді. Басқа сөзбен айтқанда, лизинг өнеркәсіпті несие алудан сақтайды.

Сонымен қатар лизингтың артықшылығы болып банкілік несиелендірумен салыстырғанда оның қол жетімділігі болып саналады. Бірде- бір банк үлкен жобаларды, мәселен басынан басталған, немесе жеткілікті қаматамассыз етілмейтін және тұрақты несиелік тарихы жоқ жобаларды қаржыландырмайды. Жабдықты несиеге алғаннан лизинге алу тиімді, себебі лизинг компаниялар ережелері қатаң тәртіпті ұстанбайды.

Лизингтiк төлемдердi ортақ соманың есептеуi мына формула бойымен жүзеге асырылады:

Ұж = АҚ + ЖК + КВ+ Дуо+ ҚҚС,

МҰНДА:

Ұж - лизингтiк төлемдердiң ортақ сомасы;

АҚ - ағымдағы жылда лизинг берушiге тиесiлi амортизациялық аударымдардың мөлшерi;

ЖК - несие ресурстарында пайдаланылатын мүлiктiң алуына лизинг берушiнің төлемі - лизинг шарт объектiсi;

КВ - лизингтiң келiсiм шарты бойымен мүлiктiң бергеніне лизинг берушiге делдалдық ақы;

Дуо - келiсiм шарт ескерiлген лизингтердiң лизинг алушысынан қосымша қызметтер үшін лизинг берушiге төлем;

ҚҚС - лизинг берушiнiң қызметтерi бойымен лизинг алушыға төлеуге қойылатын қосымша құн салығы.

55. Қор биржасы жұмысының қағидалары. Биржалық индекстердің функциясы және анықтамасы.

Биржа дегеніміз бұл – ұйымдастырылған, дәйекті жұмыс істейтін нарық, онда сұраныс пен ұсыныстың негізінде ресми түрде белгіленетін бағалар бойынша бағалы қағаздар саудасы (қор саудасы), стандарттар мен үлгілер бойынша көтерме сауда (тауар саудасы) немесе валюта саудасы (валюта) іске асырылады. Биржалық тауар түріне байланысты әлемдік практикада: Тауар (тауарлы-шикізат) биржасы; Қор биржасы; Валюта биржасы болып үшке бөлінеді.

Биржалық сауданың ерекшелігі ретінде, ондағы мәмілелердің әрдайым бір жерде, қатаң белгіленген уақытта – биржалық сеанс өткізу уақытында және де барлық қатысушыларға ортақ, нақты ережелердің болуын айтуға болады. Биржа биржалық құндылықтармен жасыланатын мәмілелердің келісілуі мен орындалуының анық ұйымдастырушылық құрылымын, анық механизмін және мәмілелердің орындалуының сенімділігі жоғары бақылау жүйесін қамтамасыз етеді.

Қазақстан қор биржасының (KASE) стратегиялық мақсаты - әлемдік инвесторларға қауіп-қатері төмен әр түрлі қаржы инструменттерін жетілген халықаралық тәжірибеге сәйкес сатып, сапалы қосымша биржа қызметтерін пайдалануға мүмкіндік беретін, жетекші өңірлік қаржы орталығы ретінде қалыптасу.

Биржалық индекс – рыноктагы бағалы қағаздардың күйі және серпінділіктің көрсеткіші. Индекстің ағымдық мағынасын оның алғашқы мағыналарымен қатар қойып рыноктың тәртібін бағалауға болады, макроэкономикалық өзгерістерге, жағдайға оның реакциясы, түрлі корпоративтік уақиғаларды, саудагерліктің үдерістері. Индекстің есебін пайдалану кезінде, қандай бағалы қағаздар таңдалады соған тәуелді, ол рынокты бүтіндей сипаттауы мүмкін, белгілі бір класстың бағалы қағаздарынның рыногы болуы мүмкін. Түрлі индекстердің динамикасын салыстыру, экономиканың қандай секторлары шапшаңдылықпен дамып жатқанын көрсете алады. Индекс рынокта ұлттық фондылық рынокты бүтіндей ұсына біледі немесе осы рынокты тағайынды сауда алаңын көрсете алады. Биржалық индекс есептеседі және түрлі ұйымдармен жариялайды, көбіне ақпараттық немесе рейтинг агенттіктерімен және фондылық биржалармен.

Биржалық идекстердің негізгі функциялары: техникалық кешендер; сауданы ұйымдастырады; белгіленімді жасайды; ақпараттық, консультациялық ұйымдық қызмет атқаруларды ұсынады; ақшалы жиған-тергеннің мобилизация концентрациясы және жинақталған жолымен биржалық дәнекерлерге қағаздың сатуы; биржалық сатылым үшін жиналыстың ұйымдастырылуы; биржалық келісім-шарттың зерттемесі; келісім шарттың орындалуының кепілдік функциялары.

56. Тауар биржасының функциясы және анықтамасы.

ТАУАР БИРЖАСЫ – заңды тұлға құқығына ие ұйым. Ол күні бұрын белгіленген белгілі бір орында және белгілі бір уақытта өзі белгілеген ережелер бойынша көпшілік үшін өткізілетін жария сауда-саттық нысанындағы биржалық қызметті ұйымдастыру және реттеу жолымен көтерме сауда базарын қалыптастырады. Аталған белгілерге сай келмейтін ұйымдар өзінің атауында Тауар Биржасы немесе “биржа” деген атауды пайдалана алмайды. Тауар Биржасы көпшілік қолды тауарлармен (астық, мақта, металл, т.б.) үлгілер және стандарттар бойынша ірі көлемдегі көтерме сауданы қамтамасыз етеді. Кейде биржалар тек бір топтағы тауарлармен ғана сауда жасауға маманданады. Биржалық баға туралы деректер биржалық бюллетеньдерде баға белгіленімі түрінде ұдайы жарияланып тұрады. Алғаш рет 19 ғ-да пайда болды. Қазіргі кезде мамандандырылған биржалар ретінде кеңінен таралды.

Биржадағы мәмілелер үш түрлі болып келеді, олар:

1) қолма-қол ақшалай төленетін мәміле, мұндай жағдайда тауардың дереу жеткізілуі көзделеді;

2) мерзімдік мәміле, мұнда тауар шартта көрсетілген белгілі бір мерзім өткеннен кейін жеткізілуге тиіс;

3) реттелмелі мәміле, яғни ерекше биржалық шарттарға негізделген мәміле.

Қазіргі заманғы биржаларда негізінен стандартталған тауар сатылады, шындығында тауардың өзі емес, оны жеткізуге жасалған келісімшарт қана сатылады.Тауарлық биржаның негізгі міндеттері болып табылады: Ұйымдасқан тауар нарығының дамуына өз үлесін қосу; Қазақстандық өндірушілердің тауарлары экспортын, олардың материалды-шикізаттық қамсыздануының тұрақтылығын тиімді арттыру; Тауарды сатушы мен сатып алушыны іздеу шараларын қарапайымдылату; Қалыптасқан ережелерге сай биржалық мәмілелерді жасаудың ең үлкен шамадағы мөлдір жүйесіне ие сауда механизмін жасау.

Тауар биржасының мүшелерi:

1. Биржадағы брокерлiк орынды иеленетiн заңды және жеке тұлғалар, соның iшiнде шетелдiктер де биржа мүшелерi бола алады.

2. Биржаға мүшелiкке қабылдау, мүшелiктi тоқтата тұру және тоқтату тәртiбi биржа жарғысымен белгiленедi.

Тауар биржалары жөнiндегi уәкiлеттi органның функциялары: биржалық лицензиялар беру; тауар биржаларының тiзiлiмiн жүргiзу; биржа туралы заңдардың сақталуын бақылау; биржа қызметiн және биржалық сауданың дамуын зерделеу; биржалық құжаттарды дайындау жөнiндегi әдiстемелiк ұсыныстарды әзiрлеу; биржалық сауданың үлгi ережелерiн бекiту болып табылады.

57. FOREX валюталық нарығының функциясы және анықтамасы.

Форекс - (Forex, кейде FX, ағылш. FOReign EXchange — «шетелдік айырбас») еркін бағалар бойынша (белгіленім шектеусіз немесе тіркелген мағыналармен белгілі нысанға келеді) валютаның банкаралық айырбасының нарығы.

Сол себептен әдетте «Форекс нарығы» тіркесі пайдаланылады. Форекс терминін пайдалану валюталық операцияның барлық жиынтығы үшін емес, валютаның өзара айырбасы үшін қабылданған.

ФОРЕКС нарығында валютаның барлық негізгі түрлері пайдаланылады. Аталмыш нарықта банк негізгі рөлдердің бірін ойнайды. Олар, сондай-ақ, ФОРЕКС нарығында маркетмейкерлер атауын да алып жүреді. Банктер белсенді сауда операцияларын орындайды, өзінің клиенттеріне, сонымен қатар банк-контрагенттерге валютаны сатуды немесе сатып алуды ұсынады.

Форекс нарығы операцияларының мақсаттары сауда, спекуляция, хеджирлеу және реттелген (центробанктің валюталық интервенциялары) болып келеді.

Дата добавления: 2017-02-01