История создания 9 страница

10. Ақша айналысының заңы. Ақша реформалары

11. ҚР-да ұлттық валютаның қалыптасуы мен нығаюы

Ұсынылатын әдебиеттер

1. Экономикалық теория. Оқулық. Алматы. Қазақ университеті. 2002.

2. Қашықов Ш., Нұрғалиев Ө. Экономикалық негіздері. Қарағанды. Оқулық.

3. Шеденов Ө.Қ., Байжомартов У.С., Жунісов Б.А., Комягин Б.И. Жалпы экономикалық теория. Оқулық. Алматы-Ақтөбе.2002.

4. С.С.Мәуленова, С.Қ.Бекмолдин, Е.Қ.Құдайбергенов Экономикалық теория. Оқу құралы. Алматы, Экономика, 2004.

СДЖ арналған тапсырмалар

1. Натуралды шаруашылықта не тұрақты тапшылықта болады?

А) Тауарлар мен қызметтер

В) Табиғи ресурстар

С) Ақша

Д) Уақыт

Е) Интеллектуалды тауарлар

2. Натуралды шаруашылық дегеніміз:

А) сатуға арналған өнім

В) өндірісті кеңейту

С) қоғамдық еңбек бөлінісі

Д) әмбебап өндірістік еңбек

Е) тікелей (қолма-қол) байланыс

3. Құн заңының мәні:

А) қазіргі нарықтық шаруашылықтың апат мінездерін реттейтін, заң

В) айырбас құны бойынша жүзеге асатын, заң

С) тауар айырбастары олардың құнының өсуімен көтерілетін және олардың айырбас құндарының түсу кезінде төмендейтін, заң

Д) тауар құнының шамасы кеткен шығындардың сомаларына тең

Е) тауарлардың импорт және экспорт құндарының арасындағы ара қатынастар өзгермейді

4. Ақшаның қызмет қатынастарына не жатпайды?

А) қор жинау құралы

В) құн өлшемі

С) айырбас құралы

Д) тартымдылық құралы

Е) төлем құралы

5. Келтірілген қызметтердің қайсысын алтын ақша ғана атқара алады?

А) құн өлшемі

В) төлем құралы

С) әлемдік ақша

Д) айналым құралы

Е) асыл қазына жинау құралы

6.Бартер ақшаның қай қызметін атқарады?

А) қор жинау құралы

В) айналым құралы

С) дүниежүзілік ақша

Д) құн өлшемі

Е) төлем құралы

7. Ақшаның қандай қызметі баға ұғымын білдіреді?

А) құн өлшемі

В) қор жинау құралы

С) әлемдік ақша

Д) төлем құралы

Е) айналым құралы.

8. Ақша бірлігін үлкейту, белгілі бір пропорция жолымен ескі ақшаларды жаңа ақшаларға айырбастау:

А) Дефляция

В) Деноминация

С) Девальвация

Д) Ревальвация

Е) Нуллификация

9. Ақша экономикалық категория ретінде-бұл:

А) жалпылама эквивалент қызметін атқаратын товар

В) басқа товарға қарай құнын анықтайтын товар

С) алтынмен құнын анықтайтын товар

Д) алтын және күміс

Е) товар айырбасына қызмет атқаратын құрал.

10. Қай жылы Қазақстанда ұлттық валюта енгізілді?

А) 1990ж

В) 1992ж

С) 1993ж

Д) 1995ж

Е) 1994ж

11. Стипендияны төлеу кезінде ақша қандай қызмет атқарады?

А) құн өлшеуші

В) айналым құралы

С) төлем құралы

Д) жинақтау құралы

Е) дүниежүзілік ақша

12. Ақша айналысының көрсеткіштерін көрсетіңіз:

А) Берілген елдегі евро және американ доллары және өндірістік дамыған елдердің басқа да валюталары

В) Ақша бірлігі

С) Ақша агрегаттары

Д) Ақша түрлері

Е) Ақша жүйесінің институттары.

6-тақырып.Нарық түрлері, құрылымы, үлгілері.

Практикалық (семинарлық) сабақтың жоспары.

1. Нарықтың мәні, атқаратын қызметі

2. Нарықтың құрылымы.

3. Нарықтық экономиканың үлгілері.

Талқылайтын сұрақтар

1. Нарықтың неоклассикалық теориясының әдіснамалык сілтемесі қандай болады?

2. Дж. М.Кейнстің реттелетін нарық теориясының ерекшелігі неде?

3. Нарықтың қызмет істеуі туралы монетаристік теорияның иегізі кандай?

4. Капиталдьң алғашқы жинақталуы нені көрсетеді?

5. Нарық дегеніміз не?

6. Нарық экономиканың субъекгілерін атаңыздар.

7. Нарық қандай критерийлермен жіктеледі?

8. Нарық тетіктерінің негізгі элементтерін атаңыздар.

9. Нарық инфракұрылымы өзіне нені құрады?

10. Нарық қандай қызметтерді аткарады?

11. Нарықтың басымдылыгы неде?

12. Рыноктың қандай кемшіліктері бар?

Ұсынылатын әдебиеттер

1. Экономикалық теория. Оқулық. Алматы. Қазақ университеті. 2002.

2. Қашықов Ш., Нұрғалиев Ө. Экономикалық негіздері. Қарағанды. Оқулық.

3. Шеденов Ө.Қ., Байжомартов У.С., Жунісов Б.А., Комягин Б.И. Жалпы экономикалық теория. Оқулық. Алматы-Ақтөбе.2002.

4. С.С.Мәуленова, С.Қ.Бекмолдин, Е.Қ.Құдайбергенов Экономикалық теория. Оқу құралы. Алматы, Экономика, 2004.

СДЖ арналған тапсырмалар

1. Нарық шаруашылыгының негізгі субьектілері болып табылатындар:

А) өндіріс факгорының иелері;

В) өидірістік, сауда және несие беруші капиталистер;

С) жалдамалы жұмысшылар, калиталистер, жер иелері;

Д) үй шаруашылығы, бизнес жоне үкімет;

Е) кәсіподақ, кәсіпкерлердің бірігуі, мемлекеттік институттар.

2. Жоғарыда аталғандардың ішінде қайсысы нарық тетіктернің кұрылымдық элементтері болмайды?

А) бәсекелестік;

В) сұраныс;

С) ұсыныс;

Д) бұйрықтық (директивтік) жоспарлау;

Е) баға.

3. Нарық экономикасында «қалай өндіру» мэселесі шешіледі:
А) оңдірушілердің ұмтылысы арқылы пайда алу және соған орай,

өндіріс ұстанымын азайту;

В) сұраныс пен қозғалыс арқылы соңгы өнімге белгіленетін баға;

С) өндірісті мамандандыру негізінде;

Д) өндіріс құралдарын экономикада кеңінен колдану негізінде;

Е) трансакциялық шығынды қысқарту негізінде

4. Нарық инфрақүрылымы дегенде не түсіндіріледі:

А) өндірістің материалдык жағдайы;

В) өндірістің жалпы жағдайын қамтамасыз ететін, шаруашылық кызметінің саласы мен аясы;

С) қызмет аясы;

Д) өндіріс құралдары;

Е) тауар өндірушілердің тиімді кызметі үшін жалпы жағдайда қамтамасыз, ететін, қызмет аясы мен әр түрлі ұйымдардың жүйесі.

5. Нарық инфрақұрылымының элементтері болып табылатындар:

А) тауарлық жэне қор биржалары, еңбек биржасы, сауда үйлері;

В) әкімшіліктер, соттар, прокуратура;

С) зауыт пен фабрикалар;

Д) өндірістің материалдык жағдайы;

Е) адамның өмірлік қызметінің жағдайы.

6. Нарықтық экономика жағдайындагы тауар өндірушілер арасындағы байланыстардың негізгі нысаны болып табылатындар:

А) шарттар жүйесі;

В) жоспарлы байланыс;

С) тікелей коғамдык қатынастар;

Д) баспа-бас айырбас байланысы;

Е) телеграфтық байланыс.

7. Нарықтың басымдылығына катысты емес:

А) ресурстарды тиімді бөлу;

В) рынок кімнің акшасы бар, солардың сұраиысын канағаттанды

руга бағытталған;

С) барлық шектелген ақпараттардың болуына карамастаи, рынок-

тың пайдалы кызмет ету мүмкіндігі;

Д) өзгерісті жагдайларға жоғары бейімділік және икемділік;

Е) ғылыми-техникалық революцияның нәтижелерін оңтайлы пай-

далану.

7-тақырып. Сұраныс пен ұсыныс теориясының негіздері

Практикалық (семинарлық) сабақтың жоспары.

1. Сұраным заңы, сұраным қисығы. Сұранымның бағадан тыс факторлардың ықпалымен өзгеруі.

2. Ұсыным заңы. Ұсыным қисығы. Ұсынымға ықпал жасайтын бағадан басқа факторлар.

3. Сұраным мен ұсынымның өзара әрекеттері, нарық тепе – теңдігі.

4. Икемділік ұғымы. Сұраным мен ұсыным икемділігі.

Талқылайтын сұрақтар

1. Сұраныс заңы. Сұраныс қисығы. Сұранысқа ықпал ететін факторлар.

2. Ұсыныс заңы. Ұсыныс қисығы. Ұсынысқа ықпал ететін факторлар.

3. Сұраныс пен ұсыныстың өзара әрекеттесуі. Нарықтық тепе-теңдік.

4. Сұраныс пен ұсыныс нарықтық экономиканың құралдары ретінде.

5. Икемділік түсінігі. Икемділік теориясын тәжірибеде қолдану.

6. Тұтыну іс-әрекетінің теориясы.

Келесі терминдердің анықтамасын табыңыз:

1. Өндіруші артықшылығы.

2. Сұраныс заңы.

3. Ұсыныс заңы.

а) Баға өсімі сұраныстың азаюына әкелетіндігін көрсететін гипотеза.

б) Өндірушілер белгілі бір тауарлар санын сатуға дайын минималды сомасы мен олар осы тауарды іс жүзінде сататын сома арасындағы айырмашылық.

в) Сұранысқа әсер ететін басқа факторлар тұрақты болған жағдайдағы тауарға сұраныс пен осы тауар бағасы арасындағы өзара байланыс.

г) Жиынтық табыс пен жиынтық экономикалық шығындар арасындағы айырмашылық.

д) Ұсынысқа әсер ететін басқа факторлар тұрақты болған жағдайдағы тауардың ұсынысы мен осы тауар бағасы арасындағы өзара байланыс.

Есептерді шығарыңыз.

1 есеп. Сумкаға сұраныс қисығы келесі теңдікпен сипатталады Qd = 600 - 2Р, онда Р - баға, Qd – 1 айдағы сұраныс көлемі. Оның ұсынысының қисығы Qs = 300 + 4Р. Тауардың тепе-тең өндіріс көлемімен бағасы қаншаға тең. Егер баға «төбесі» 10$ тең болса, пайда болатын дефицит қаншаға тең?

2 есеп. Тұрғындар табысының артуынан видеомагнитофон және нанның сұраныс қисығы қалай өзгереді?

1 есеп. Велосипедке сұраныс қисығы келесідей берілген:Qd = 6000 - 20 Р, онда Р – баға, мың тг.

Ұсыныс қисығы келесі түрде: Qs = 3000 + 40 Р. Тепе-тең өндіріс көлемі қаншаға тең?

4 есеп. Сұраныс қисығының ығысуы неден болғандығын түсіндіріңіз?

Q

Ұсынылатын әдебиеттер

1. Ә.Әубәкіров, Б.Б.Байжұмаев, Ф.Н. Жақыпова, Т.П.Табеев. Экономикалық теория. Оқу құралы. Алматы. Қазақ университеті. 1999.

2. Әкімбеков С., Баймухаметова А., Жанайдаров У. Экономикалық теория. Оқу құралы. Алматы. 2001.

3. Экономикалық теория. Оқулық. Алматы. Қазақ университеті. 2002.

4. Қашықов Ш., Нұрғалиев Ө. Экономикалық негіздері. Қарағанды. Оқулық.

5. Шеденов Ө.Қ., Байжомартов У.С., Жунісов Б.А., Комягин Б.И. Жалпы экономикалық теория. Оқулық. Алматы-Ақтөбе.2002.

6. С.С.Мәуленова, С.Қ.Бекмолдин, Е.Қ.Құдайбергенов Экономикалық теория. Оқу құралы. Алматы, Экономика, 2004.

СДЖ арналған тапсырмалар

1. Қай фактор сұраныс қисығын оңға немесе солға жылжыта алады?

А) салық пен дотация

В) шекті қайтарымдылықтың төмендеу заңы

С) тұтынушының ұнатуы

Д) шекті пайдалылықтың төмендеу зағы

Е) ресурстар бағасы

2. Х тауардың У тауармен ауыстырудың шекті нормасы 3-ке тең. Бұны төменгінің қайсысы көрсетеді?

А) Х тауарын тұтыну У тауарын тұтынудан гөрі қалаулы

В) У тауардың қосымша 1 бірлігін алу үшін Х тауардың 3 бірлігін тұтынуы қымқаруы керек

С) тауарлар тең бағалы

Д) Х тауары У тауарынан гөрі 3 есе бағалы

Е) тауарлар бірін-бірі ауыстыра алмайды

3. Егер Х тауардың сұранысы икемсіз болса, онда бағаның 10% төмендеу нәтижесінде?

А) сұраныс көлемі 10 %-дан кем өседі

В) сұраныс көлемі 10 % төмендейді

С) сұраныс көлемі 10 % өседі

Д) сұраныс көлемі 10 %-дан артық өседі

Е) сұраныс көлемі 10 %-дан кем төмендейді

4. Сұраным икемді, егер де:

А) Е<1

В) Е>1

С) Е=шексіздікке

Д) Е=1

Е) Е=0

5. Сұраныс қисығының өзгерісіне қайсы фактор әсер етпейді?

А) тұтынушылардың саны

В) тұтынушылардың табысы

С) тұтынушылардың ұнатуы

Д) тауардың бағасы

Е) алмастыратын тауарлардың бағасы

6. Ұсыныс қисығы төмендегі тұжырымдардың қайсысын көрсетеді?

А) баға мен ұсыныс көлемі арасындағы тура тәуелділікті

В) баға мен ұсыныс көлемі арасындағы оң байланысты

С) баға мен ұсыныс көлемі арасындағы кері тәуелділікті

Д) нарықтағы сату көлемінің серпінің

Е) нарықтағы бағалар өзгерісінің серпінін

7. Сұраныс заңына сәйкес:

А) тауар бағасы құлдырағанда, жоспарланған сатып алу көлемі өседі

В) сұраныс өскенде, баға өседі

С) сұраныс қисығы оңға қарай құлдырайды

Д) егер тұтынушылардың табысы өсетін болса, онда олар тауарларды көбірек алады

Е) ұсыныстың сұраныстан артуы бағаны төмендетеді

8. Технологияның жетілдіру нәтижесінде жылжиды?

А) сұраныс қисығы оңға және төмен

В) сұраныс қисығы жоғары және оңға

С) ұсыныс қисығы солға және жоғары

Д) ұсыныс қисығы оңға және төмен

Е) сұраныс қисығы жоғары және солға

9. Егер тұтынушының табысы өссе, сұраныс қалай өзгереді?

А) сұраныс қисығы оңға жылжиды

В) сұраныс қисығы өзгермейді

С) сұраныс қисығы солға жылжиды

Д) екінші тауарға ұсыныс өзгермейді

Е) сұраныс көлемі өседі

10.Баға 3%-ға төмендегенде, сұраныс 3%-ға жоғарлады. Сұраныстың бағалық икемділігі туралы не айтуға болады?

А) абсолютті икемді сұраныс

В) сұраныс икемсіз

С) икемділік нольге тең

Д) абсолютті икемсіз сұраныс

Е) икемділігі бірге тең

8-тақырып. Бәсеке және монополия.

Практикалық (семинарлық) сабақтың жоспары.

1. Бәсекенің мәні және оның экономикалық ролі.

2. Жетілген және жетілмеген бәсеке теориясы.

Талқылайтын сұрақтар

1. Монополия теориясы.

2. Монополиялық бәсеке

3. Акционерлік қоғамдар.

4. Монополияға қарсы заңдар мен саясат.

Ұсынылатын әдебиеттер

7. Ә.Әубәкіров, Б.Б.Байжұмаев, Ф.Н. Жақыпова, Т.П.Табеев. Экономикалық теория. Оқу құралы. Алматы. Қазақ университеті. 1999.

8. Әкімбеков С., Баймухаметова А., Жанайдаров У. Экономикалық теория. Оқу құралы. Алматы. 2001.

9. Экономикалық теория. Оқулық. Алматы. Қазақ университеті. 2002.

10. Қашықов Ш., Нұрғалиев Ө. Экономикалық негіздері. Қарағанды. Оқулық.

11. Шеденов Ө.Қ., Байжомартов У.С., Жунісов Б.А., Комягин Б.И. Жалпы экономикалық теория. Оқулық. Алматы-Ақтөбе.2002.

12. С.С.Мәуленова, С.Қ.Бекмолдин, Е.Қ.Құдайбергенов Экономикалық теория. Оқу құралы. Алматы, Экономика, 2004.

СДЖ арналған тапсырмалар

1. Монополиялық бәсеке нарығына төмендегілердің қайсысын жатқызуға болады?

А) энергетика нарығы

В) банк қызметтері нарықтары

С) шикізат тауарларының нарығы

Д) автомобиль нарықтары

Е) сабын, шампунь, тіс пастасы нарықтары

2. Монопсония – бұл:

А) рынокта көптеген сатушылардың болу жағдайы

В) рынокта жалғыз ғана алушының болу жағдайы

С) рынокта көптеген сатып алушылардың болуы

Д) бірнеше сатып алушы мен сатушының болу жағдайы

Е) рынокта жалғыз ғана сатушының болу жағдайы

3. Дуополиялық бәсекені анықтайтын белгі:

А) өнімнің нақты түрін өндіретін фирмалардың саны салыстырмалы көп емес, шектеулі

В) өнімнің нақты түрі 2 кәсіпорында өндіріледі

С) бір сатып алушы

Д) өнім түрі бір фирмада өндіріледі

Е) өнімнің көптеген нақты немесе қиялдағы өзгешеліктерін көрсететін көптеген өндірушілер

4. Егер нарықта ұқсас тауарларды өндіретін бірнеше бәсекелестер болса, онда сұраныс:

А) икемді

В) икемділігі бірге тең

С) икемсіз

Д) икемділігі нольге тең

Е) абсолютті икемсіз

5. Жетілген бәсеке жағдайына не жатпайды?

А) бір текті тауарлар

В) нарыққа еркін кіріп және шыға алу

С) ақпараттың шектеулігі

Д) еркін баға белгілеу

Е) сатушы мен сатып алушының көп болуы

6. Монополия – бұл:

А) олигополия

В) бір фирмадан тұратын сала

С) нақты баламаның болуы, өнімнің жақын айырбастаушысы бар

Д) салаға кіруге кедергі жоқ

Е) бірнеше ірі фирмалар билік жүргізетін сала

7. Олигополия –бұл:

А) еркін бәсекенің нарығы

В) бір фирмадан тұратын сала

С) сараланған тауар шығаратын бірнеше ірі фирма билейтін нарық

Д) монопсония

Е) жетілдірілген бәсекенің нарығы

8. Бәсекенің идеалды түрі, онда нарықта бірдей мүмкіндіктері бар бір- бірінен тәуелсіз көптеген сатушылар мен сатып алушылар қызмет етеді:

А) салааралық бәсеке;

B) әділетсіз бәсеке;

C) бағалық емес;

D) бағалық бәсеке;

E) дұрыс жауап жоқ;

9.Жетілмеген бәсекеге нарығының осы типінде бұл өнімді тек бір ғана фирма шығарады және ол бағаны жоғары деңгейде бақылайды:

А) олигополия;

B) монопсония;

C) монополиялық бәсеке;

D ) жетілген бәсеке;

E) монополия;

10. Бәсекенің бұл тауарлар мен қызметтерді бәсекелес бағасынан төмен бағамен сатуды туындайды:

А) бағалық бәсеке;

B) әділетсіз бәсеке;

C) бағалық емес;

D) жетілмеген бәсеке;

E) жетілген бәсеке;

11. Әр түрлі салалардағы тауарлар арасында сатуды туындайды бәсекенің түрі:

А) бағалық бәсеке;

B) әділетсіз бәсеке;

C) бағалық емес;

D) салааралық бәсеке;

E) жетілген бәсеке;

12. Нарықта монополисттің пайда болуымен жетілген бәсеке қандай бәсеке түріне айналады:

А) бағалық бәсекеге;

B) нарықтық бәсекеге;

C) кәсіпкерлік бәсекеге;

D ) жетілмеген бәсекеге;

E) өзгеріссіз қалады;

13. Жекеленген өндіруші нарықты үстемдік етіп, осы тауар нарығын бақылауға алғанда қандай жағдай пайда болады:

А) олигополия;

B) монопсония;

C) жетілген бәсекеге;

D ) жетілмеген бәсекеге;

E) монополия.

9-тақырып. Капитал (қорлар). Ауыспалы айналым және айналым.

Практикалық (семинарлық) сабақтың жоспары.

1. Капиталлдың ауыспалы айналымы мен айналымы.

2. Негізгі капиталдың техникалық және эккономикалық құнсыздануы. Амортизация.

Талқылайтын сұрақтар

1. Кәсіпкерлік капитал

2. Кәсіпкерлік капиталдың ауыспалы айналымы мен айналымы

3. Негізгі және айналмалы капитал

4. Кәсіпорын қорларының құрылымы

5. Қорлардың ауыспалы айналымы мен айналымы

6. Ауыспалы айналым кезеңдері

7. Табиғи және моральдық тозу

8. Амортизация және амортизациялық қор

9. Өндіріс уақыты және айналыс уақыты. Кәсіпорынның айналмалы құралдары

СДЖ арналған тапсырмалар

1. Капиталдың жалпы формуласын көрсет:

А) Т-А-Т

В) А-Т-А

С) А-Т-А

Д) А-Т-Т

Е) Т-Т-А

2. Материалдық өндіріске төмендегілердің қайсысын жатқызуға болады?

А) Материалдық-техникалық жабдықтау

В) Білім беру

С) Басқару органдары

Д) Несиелік мекемелер

Е) Денсаулық сақтау

3. Айналмалы өндіріс қорлары-бұл:

А) өндірісте жасалып шығарылған дайын өнімдер

В) ғимараттар, құрал-жабдықтар

С)өндіріс кезеңінде өзінің құнын бөліп ауыстыратын материалдық қаржылар

Д) тұтынушыларға тиеп жіберуге дайындалған өнімдер

Е)бір өндіріс кезеңінде толық шығындалатын және дайын өнімге құнын толық ауыстыратын материалдық қаржылар.

4. Тауар – бұл:

А) Басқа өнімге айырбастау немесе ақшаға сату үшін өндірілген өнім

В) Өндірісте пайдаланылатын ой және еңбек күштерінің бірлігі

С) Бұл табиғаттың өнімі

Д) Еңбек барысында адамдар пайдаланылатын еңбек құралы

Е) Болашақ өнімнің материалдық негізін қалайтын заттар

5. Негізгі капитал- бұл:

А)Тұтыну бұйымы

В)Бірнеше айналымға қатысатын, өзінің құнын дайын өнімге біртіндеп ауыстыратын өндіріс құрал-жабдықтарының бір бөлігі

С) Өндіріс қаражаты

Д) Еңбек бұйымы

Е) Жұмыс күші

6. Капиталдың айналым жылдамдығы – бұл:

А) Өндіріс уақыты

В) Бір жыл ішінде қорлардың жасайтын айналымдар саны

С) Жұмыс күшінің бір өндіріс кезеңіндегі ауысуы

Д) Өнімнен түскен қаржыны кәсіпорынға қайтару мерзімі

Е) Айналым уақыты

7. Өндіріс процесіне бірнеше рет қатысып, өз құнын өнімге біртіндеп өткізетін құралдар, олар ғимарат, қондырғы және т.б.:

А) айналмалы капитал;

B) айналыс қорлары;

C) негізгі капитал;

D) өндіріс емес капитал;

E) дұрыс жауап жоқ..

8. Амортизацияны есептеу кезінде капитал құнын жыл сайын бірдей мөлшерде шегеріліп, амортизациялық қорға аударылады:

А) қарапайым амортизация;

B) ауыспалы амортизация;

C) жылдамдатылған амортизация;

D) қысқартылған амортизация;

E) ұзартылған амортизация.

9. Негізгі капиталдың өндіріс процесінде пайдалануына жарамай қалуы, істен шығуы:

А) моралды тозуы;

B) физикалық тозуы;

C) техникалық тозуы;

D) өндірістік тозуы;

E) дұрыс жауап жоқ

10. Амортизацияны осы әдіспен есептеу кезінде амортизация нормасы екі есе арттырылады, ол ҒТП байланысты, соның арқасында қондырғыны пайдалану мерзімі азаяды:

Дата добавления: 2017-02-01