Касса» шотына№1 журнал-ордері 6 страница

2. Ақша қаржысының қозғалысы - ақша қаржысының кіріс -

шығыс әрекеттері.

3. Операциялық кәсіпкершілік - заңды түлғаның ақша

қаржысымен кәсіпкерлік жасап табыс табуы;

4. Инвестициялық кәсіпкерлік - үзақ мерзімдік активтік сатыл

алу, сату әрекеттері;

5. Қаржы кәсіпкерлігі - заңды тұлғаның кәсіпкершілік

барысындағы меншікті қорына және несие қаржысына

әсерін тигізетін әрекеттер.

Заңды тұлға өзінің ақша, қаржы әрекеттерінің мазмұн, мағынасын екі түрлі әдіспен анықтайды:

1. Тікелей әдіс - онда ақша қаржысының іс-әрекеті кіріс-

шығыс құжаты негізінде көрсетіледі.

2. Қосалқы немесе жанама әдіс - ақша қаржысының құбылысы инвестициялық кәсіпкерлік әсеріне байланысты және каржы кәсіпкерлігі іс-әрекетінің әсерінен табыстылықты реттейді.

Шаруашылық субъектілері қазіргі бухгалтерлік стандарт бойынша осы жоғарыда көрсетілген үш түрлі қаржылық есебін тапсырады. Аудит тұрғысынан оларды тексеру өте күрделі. Аудиттің негізгі мақсаты көсіпорындарға аудитор бір жылдық жұмыс қорытындысын анықтап, өзінің аудиторлық қорытындысын беру үшін осы қаржылық есептерді түгелдей тексеруге міндетті. Балансты тексеру үшін аудитор оның әр бабын жеке-жеке анықтауы қажет. Ол үшін "Бас кітап" көрсеткішін аналитикалық есеп кестелеріндегі жазушы салыстырып, оның жеке-жеке жүргізілетін аналитикалық есеп тізбегімен салыстырып, одан кейін ең соңында түгелдеу құжаттарымен беттестіру, қарама-қарсы анықтау жасау арқылы түгелдеу барысының құжаттарына талдау жасағаннан кейін ғана тексеру толық жүргізілді деуге болады.

Қаржы-шаруашылық нәтижесінің есебін тексеру үшін аудитор алдымен бухгалтерлік есеп жұмысының ұйьмдастыруын, есеп жүргізу әдісін анықтауға міндетті. Есептің әр бір жолын тексеру үшін оның есебін жүргізу тәртібін анықтап одан кейін ғана тексеруге болады.

1. Дайын өнімді сатудан түскен табыс - бүл көрсеткіштің
анықтығын шаруашылық субъектісінің "есеп саясатының"
талабына сәйкес, табысты есептеу әдісіне сәйкес анықтау
қажет. Онда "кассалық әдіс" немесе "есептің есептеу өдісі"
қолданылуына сәйкес анықталады.

2. Дайын өнімнің өндірістік өзіндік құны — бүл көрсеткішті
тексеру үшін аудитор кәсіпорынның технологиялық
ерекшелігіне сәйкес өндіріс өнімінің өзіндік құнын анықтау
әдісіне сүйене отырып оның "калъкуляциясын" тексеруі
қажет, ал оның әр бабын тексеру үшін өндіріс шығынын
есептеуді тексеру қажет.

Қазақстан Республикасы Президентінің "бухгалтерлік есеп" туралы Указында (№ 2732, 26.12.1995 ж.) өндіріс өнімінің шығынын есептеу жүйесі анықталған. Онда өндіріс шығынын есептеу үшін келесі топтау - бабы белгіленген:

- материалдар шығыны;

- негізгі қүрал тозу табысы;

- еңбек ақы төлемі;

- әр түрлі қорларды есептеу: әлеуметгік қамсыздандыру,

міндетті медицина, емдеу қоры, жолдар, жүмыссыздыққа қарсы қамсыздандыру қоры;

-суға төлем, табиғи ресурс шығыны, заңды тұлға үшін төлем, геологиялык шығындарға төлем, тағы басқалай міндетті (занды) шығындар;

-тағы басқа шығындар.

Аудит барысында осы өндіріс шығынын есептеу бабының бухгалтерлік есебін жүргізу ерекшеліктерін жан-жақты тексеруі қажет. Осы орайда аудитор тексеру барысында сол шаруашылық субъектілерінің "есеп саясатын" басшылыққа алады.

3. Жалпы және әкімшілік шығыны - 821 есептегі тікелей
өндіріс процесіне қатысы жоқ, әкімшілік және жалпы
шаруашылық шығыны есептелінеді Аудит барысында осы
топқа жататын шығындар аналитикалық есебін тексеру
арқылы анықталады.

4. Тауарды сату шығыны - 811 есептегі топталған тауарларды
сату барысына қатысты шығындар аналитикалық есебін
тексеру арқылы анықталады.

5. "Процент" төлеу шығыны - 831 есептегі әртүрлі несие
алғаны үшін төленетін "процент" шығыны және шығарылған
құнды қағаз үшін аренда келісім шарты бойынша төлемдер
көрсетіледі.

Өндіріс өнімінің өзіндік құнын анықтауда көптеген қосалқы есеп көрсеткіштерін дүрыс анықтау өте күрделі жүмыс. Мысалы, бітпеген өнім табысы анықтау, өндірісте бүлінген өнім сомасын анықтау, жалпы өндірістік шығындарды бөлу, тағы басқа көрсеткіштерді анықтау.

Шаруашылық субъектілерінің "ақша - қаржысының есебі ақша операцияларының негізіне сәйкес үш түрде жасалынады: нақты ақша қаржысының әрекеттері. Касса кіріс-шығыс әрекеттері нақты құжаттар арқылы тексеріліп анықталады. Аудит барысында есеп кестелері, касса есептері тексеріледі. Кәсіпкершілік операциясы - касса есебінде алғашкы құжаттар арқылы жеке-жеке негізгі құралдың сату табысу, материалдық емес активті сату табысы, тағы басқа түрлі кірістер жеке-жеке көрсетіледі.

Үшіншіден, касса арқылы жүргізілген инвестиция әрекеттерінде алғашқы құжат арқылы жеке-жеке көрсетіледі. Мысалы, құнды қағаз шығарудан түскен табыс несие алу нәтижесінде түскен табыс тағы сол сияқты кіріс әрекеттері. Шығыс болған табыстары несиені төлеу, құнды қағаз сатып алу, тағы басқа осы топтағы төлемдер. Аудит барысында алғашқы құжат есеп кестелері арқылы олардың заңдылығын, дұрыстығын анықтау жасалынады.

Алғашқы қүжаттарды және есеп кестелерін тексеру

Аудит барысында тексеру жұмысы бухгалтерлік есеп — кестесінің алатын орны ерекше. Себебі, есеп көрсеткіштері сол есеп кестелері арқылы жүйеге келтіреді. Есеп кестелерінің түрі, мазмұны есеп түрлеріне сәйкес әр түрлі болады. Қазіргі кезде шаруашылық субъектілерінде есеп түрлері әр түрлі. Қазіргі кезде компьютерлік есеп жүргізу көп қолданылғанмен алғашқы есеп құжаттарын жүйеге келтіру үшін есеп кестелері, кітап, ведомость ретінде қолданылып отыр. Ондағы мақсат сол есеп кестелері арқылы бухгалтерлік есеп мәліметін бір жүйеге келтіру, олардың мазмұн — мағынасын есеп жүргізу талабына сәйкес келтіру. Заң талабына сәйкес есеп мәліметін топтау.

Сондай жүйеге келтірілген есеп кестелері есеп жасауға, оперативтік анализ жасауға, әр жүйедегі мәлімет көрсеткіштерінің арасындағы байланысты анықтауға тиімді есеп құралы болады. Аудит барысында тиімді есеп кестелері үлкен қызмет көрсетеді. Дұрыс жүргізілген есеп кестелері арқылы аудиттік тексеру жүргізіп қорытынды жасауға болады.

Аудит барысында алғашқы есеп құжатымен жұмыс істеу өте күрделі. Себебі, есеп құжаттары барлық мәлімет көзі, қандай мәлімет болса да ол тек бухгалтерлік құжат арқылы ғана дәлелденеді. Сол бухгалтер құжаттарының өзінде көптеген түрлі қателер немесе қылмыстық мақсатпен жөндеулер, заңсыз жөндеу немесе санды түзету, қол қоюдың жасанды болуы, арифметикалық қате жіберілуі тағы сол сияқты көптеген кездейсоқ жағдайлар кездесуі мүмкін. Сондықтан, аудитор алғашқы есеп құжатын тексеруде ерекше мұқият, ынталы, ерекше талаптанып қарауы қажет. Бухгалтер құжаты тек қана сиямен немесе пастамен толтырыпған болуы қажет.

Ақша әрекетінің бухгалтерлік құжаттары ерекше мұқияттылықпен толтырылады, онда қате жіберілген жағдайда ондай құжаттарда түзету жасауға болмайды. Ақша құжатгары тәртіп бойынша арнайы тіркеуден өткізіледі, сондықтан да бухгалтерлік құжатта қате жіберілген болса ондай ақша құжаттары жойылмай сақтауға алынуға тиісті. Ондай құжаттарга "күші жойылған" ("аннулирован") деп қызыл сиямен жазылып сақтауға алынады. Касса әрекетін жүргізу ережесі бойынша кіріс жэне шығыс касса ордерлерін үшінші қызметкер толтыруы қажет, оны әнім өз бүйрығымен анықтауы қажет. Касса ордерін толтыруға кассирдің де, аға бухгалтердің де қүқысы жоқ.

Касса әрекетінде қате немесе қылмыскершілік жіберілсе ондай фактілер касса түгелдеу, тексеру жасаған кезде анықталады. Ондағы қолданылатын ең сенімді тексеру әдісі ол -қарама-қарсы құжаттарды салыстыру әдісі. Мысалы, дүкенші кассаға нақты ақша өткізсе, кіріс касса ордері касса есебіне тіркеледі де оның (карточкасы) тіркеме үзіндісі дүкенші есебіне тіркеледі. Яғни, кассир есебі мен дүкенші есебінің тіркеуінде бірдей ақша көрсетуі қажет. Немесе кассир банкіден чек кіташпасымен нақты ақша алған болса сол ақшаны банк көшірмесімен қарама-қарсы тексереді. Касса есебінде бір құжаттың қайталануы да мүмкін (шығыс ордерлерінің немесе басқадай ақша шшыс қүжаттарының). Касса барысын тексеруде касса ордерлерінің тіркеу кітабын, касса кітабын, касса есебін мұқият тексеру қажет.

Материалдың алғашқы бухгалтерлік есебін құжаттау барысы да өте күрделі. Бүл тексеру материалға жауапкершіліктегі жұмысшылар есебін тексеру арқылы анықталады. Материалды кіріске алу есебінде алғашқы құжаттарды тексеру үшін жабдықтаушылармен есеп айырысу журнал - ордері арқылы тексеру ерекше орын алады. Себебі, материалды кіріске алу, ол үшін төлем жасау қарама-қарсы тексеру жолын қамтамасыз етеді. Материалды шығысқа шығару есебінің құжаттарын тексеру, материадды кіріске алған цехтардағы есеп арқылы қарама-қарсы тексеріледі.

Шаруашылық субъектілерінде алғашқы бухгалтерлік құжаттар-есептеу кестелері болады. Оларды тексеру бухгалтерлік нормативтік күжаттар арқылы жүргізіледі. Мысалы, жұмысшьшарға еңбек ақы төлемін есептеу немесе тауардың табиғи шығыс соммасын есептеу, өндірісте өндіріс өнімінің өзіндік құнын есептеу калькуляциясын тағы басқа көптеген құжаттар тексеріледі.

Қорыта келгенде қандай алғашқы есеп құжаты болмасын барлығы мемлекеттік бухгалтерлік есеп жүргізу заңы талабына сай болуы қажет.

Аудиторлық тәуекелділік және аудиторлық дәлелдеулер.

1. Аудиторлық тәуекелдік және оның құрамы.

2. Аудиторлық дәлелдер және оның түрлері.

Қаржылык есептемелердің аудитімен біркатар тэуекелдік аспектілері тікелей байлынысты. Тэуекелдіктің негізгі екі түрі болады: аудиторлык тәуекелдік жэне бизнес (аудитордың немесе оның фирмасының) тэуекелдігі.

Аудиторлык тэуекелдіктің мағынасын былай түсіндіруге болады: аудитор қаржылык есептілік дұрыс жасалған деген қорытындыға келеді, осының негізінде аудиторлык корытындыға пікір-ескертпе айтылмайды, яғни пікірдің шынайылығына күмэн келтірмейді, ал шындығына келгенде - каржылық есептіліктің елеулі акауы болады.

Бизнес тәуекелдігінің мағынасы мынаған саяды: клиентке ұсынылған аудиторлык корытынды әділ жасалса да, аудитор немесе аудиторлык фирма клиентпен арадағы өзара карым-катынасында сәтсіздікке ұрынады. Бизнес тәуекелдігін бакылаудағы басты фактор аудиторлык тәуекелдіктің деңгейін мұкият аныктау болып табылады. Аудиторлык тәуекелдікті бағалаудың негізгі екі әдісі бөліп көрсетіледі:

а) бағалаушылық (интуициялык, яғни түйсіктік);

э) сандық.

Арнайы әдебиеттерде сипатталған аудиторлык тэуекелдіктін үлгісі (моделі) 5А8 47 (ол 8АЗ 39 (аудиттің іріктеу эдісі туралы) ережесіне және тәуекелдіктің елеулілігіне негізделеді). Аудиторлық тәуекелдіктің алдын ала үлгісі мынадай формада болуы ыктималы:

DAR=ІR*CR*DR,

мұнда DAR - колайлы аудиторлык тәуекелдік;

ІR- шаруашылык ішіндегі тэуекелдік;

СR - бакылау тәуекелдігі,

DR - табылмау тәуекелдігі, яғни байкамай қалу катері.

Осы келтірілген үлгіге (модельге) кіретін аудиторлык тэуекелдік түрлерінің ерекшеліктерін қарастырайық.

1. Қолайлы аудиторльщ тәуекелділік (DAR) - аудит аяқталғаннан кейін каржылык есептемеде елеулі кателіктердің барын жэне стандартты аудиторлык пікір-ескертпесіз (пікірдің шынайылығына күмән келтірмейді) білдірілгенін аудитор мойындауға әзірлік шарасы.

2. Шаруашылық ішіндегі тәуекелділік (ІR) - сегментте қателіктің барын жэне бұл кателіктің шаруашылык ішіндегі бақылау жүйесінің тексеруінде рұксат етілген деңгейдегі шамадан тыс (артык) екенін аудитордын болжау шарасы.

3. Бақылау тәуекелдігі (СR.) - сегменттегі шамадан тыс қателік клиенттің шаруашылық ішіндегі бакылау жүйесінде табылмайтыиын жоне жойылмайтынын аудитордың болжау шарасы.

4. Табылмау қатері (ОR) - кандай да бір сегмент бойынша аудиторлык мэліметтер арқылы шамадан тыс кателікті табу мүмкін еместігін аудитордын мойындауға дайындык шарасы (39, 241-242-6.).

Аудиторлық тәуекелділіктің жоғарыда келтірілген үлгілерін колданып, олардың деңгейін үш тәсілдің біреуімен анықтауга болады немесе осыларды бір мезгілде пайдалану керек.

Аудиторлық тәуекелдіктің үлгілерін пайдаланудың бірінші тәсілі. Айталык, аудитор болашақта болатын аудиттің жоспарын жасау барысында шаруашылық ішіндегі тәуекелдіктің - 80%, бақылау тәуекелдігі - 50% жэне табылмау катері - 10%, деп жорамалдайды. Аудитте тәуекелдіктің осы сандары бойынша есептеп, аудитор нәтижесінде 4% (0,80,5-0,1) алады. Егер аудитор бұл жагдайда тәуекелдіктің осы жолғы (тиісті) қолайлы деңгейі 4% жоғары болмауы керек деп шешетін болса, онда ол әлеуметті (потенциальный) жоспарды колайлы деп санауы керек.

Мұндай жоспар аудиторлык тәуекелдіктің колайлы деңгейін аудитордың алуына көмектеседі, бірак, ол тиімсіз. Әлдеқайда тиімді жоспар жасауы үшін аудиторлар тәуекелдікті есептеудің екінші тәсілін жиі пайдаланады, яғни табылмау катері мен алуға жататын мәліметтердің тиісті санын аныктайды.

Осы максаттағы аудиторлык тәуекелдік үлгілерінің формуласы былайша өрнектеледі:

ОК=-°**-. (7.2.)

ІЯ-СК

Алдындағы үлгілерге орала отырып, былайша айтып көрелік: аудитор өзіне қолайлы аудиторлык тәуекелдіктің деңгейін 5% белгіледі, сол себепті де аудит жоспары 10% табылмау қатерінің денгейіндегі іріктеліп алынған айғақтардың санымен келісудің кажеттілігіне орай өзгеруі ықтимал. Өйткені тәуекелдік үлгілерінің осы формасында табылмау катері шешуші факторға айналады, өйткені ол кажетті айғактардың санын алдын ала анықтап береді. Тапап етілген айғақтар саны табылмау катерінің деңгейіне кері пропорционал болады. Табылмау қатерінің деңгейі негұрлым төмен болса, айғақтар соғұрлым көп талап етіледі.

Біркатар аудиторлар іс-тәжірибеде колданатын аудиторлық тәуекелдік үлгілерін пайдаланудың үшінші, әлдекайда жалпы тәсілі айғактардың тәуекелдікпен байланысы туралы және әр түрлі тәуекелдіктердің арасындағы өзара байланыс туралы аудитордың есіне салып отыруга бағытталған. Бұл өзара байланыстардың маңызын түсіну айғактардын тиісті санын айтуды ұйымдастыруда көп көмегін тигізеді.

Әдетте ТМД елдерінде аудиторлык тәуекелдікті есептеу үшін мына формула жиі колданылады:

А_Т=Т_Т-Б_Т-П_Т,

мұнда А, - аудиторлык тәуекелдік;

Т_т - кэсіпорынның (ұйымның) өзіндік ерекшелігіне байланысты таза тэуекелдік, яғни рұқсат етілген шамадан асатын кателіктің есеп беруде болу ықтималдығы;

Б_т - бақылау тэуекелдігі, яғни рұксат етілген шамадан асатын, клиенттің ішкі бақылау жүйесі байкамай калган кателіктің болу ыктималдығы;

П_т - накты шамалардың қателіктерін тестілеу процесінде аныкталмауы ыктимал, аудитор үшін колайлы тәуекелдік.

Осылайша, тэуекелдігі көп салалардағы аудиторлық жұ-мысты шоғырландыру аркылы тэуекелі төмен салапардағы тексеруге кететін уакытты үнемдеуте болады.

Аудитордың жұмысының сапасын бақылау және клиенттің ішкі бақылау жүйесі

1. Аудит жүргізгенде, жұмыс сапасын бақылау, аудиторлық фирмаларда, аудиторлардың жұмысын ұйымдастыру және аудиторлық ұйымдардың жұмыс сапасын бақылау.

2. Аудиторлық құжаттау және олардың түрлері.

3. Ішкі бақылау жүйесі және оның құрамы.

4. Бухгалтерлік есеп жүйесін бағалаудың мақсаты.

Аудит жүргізу дәйектілгі және сапасын бақылау.

Аудит жүргізу тәртібі және басқалай турлі қызмет көрсету тәртібі. Аудитор қызметін атқару үшін біліктілік куәлігі бар адам ғана аудитор қәсіпкерлігімен айналысады. Ол маман жеке кәсіпкер ретінде мемлекеттік тіркеуден етуі қажет екені анықталған. Ал аудитор фирмасы шаруашылық субъектісі ретінде мемлекеттік тіркеуден өтуі қажет және оның директорының біліктілік куәлігі болуы қажет. Бұл аудитор субъектілері өзінің қаржылану жолына кез келген меншіктен қор құруына құқылы.

Аудитор субъектілерінің мемлекеттік құрылым мекемелеріне, тексеруші мекемелеріне аудиторлық қызмет көрсетуге құқысы жоқ.

Аудитор палатасы — ол дербес, тәуелсіз қоғамдық бірлестік. Ол аудиторлар съезінде сайланады. Өз жұмысын Палата Уставының талабына сәйкес жүргізеді. Аудитор палатасы ерікті түрде өз құрамына аудит фирмаларын және жеке аудиторларды біріктіреді. Ол өзінің жұмысын Қазақстан Республикасының аудит қызметі туралы заңына сәйкес жүргізеді, осы оның құқылық жағына негіз болады. Аудитор палатасы "Біліктілік комиссиясын" құрады, ол қор аралық құрылымдармен байланысты болады.

Аудитор палатасының негізгі атқаратын қызметі — ол Қазақстан Республикасының көлемінде аудиттің әдістемелік құжаттарын дайындап, даму жолын қарастыру. Сол мақсатпен ол аудит стандарттарын дайындау, әдістемелік ереже-нұсқаулар шығару, аудит мамандарын дайындау, аудитор фирмалары мен аудиторларды есепке алу және олардың жұмысына бақылау жүргізеді, өз кезегінде аудитор палатасын тапсырушыларды есепке алумен, олардың арасындағы кездесетін келіспеушілік жұмыстарын, аудиттің сапалылығын, аудитор қорытындыла-рының нәтижесін есепке алумен айналысады.

Аудиторлық қызмет туралы заңда аудит субъектісі — ол, аудиторлар және аудит фирмалары деп көрсетілген.

Аудитор — ол, маман, біліктілік комиссиясының шешімі бойынша аудиторлық қызмет жасауға арнайы куәлік алған жеке адам, куәлік бес жыл мерзімге беріледі.

Аудиторлар — аудит субъектісі ретінде өзінің аудиторлық қызметін жеке немесе аудитор фирмаларында атқарады. Олар мемлекет құрылымына тәуелсіз, тек қана тапсырушылармен жұмыс істейді. Сол себептен олар жеке фирмаларда жұмыс жүргізуге немесе кәсіпорындарда қызметте тұрып қызмет жасауға құқылы. Сол сияқты ғылыми қызметкерлер және мұғалімдер де аудит қызметін атқара алады. Ал кәсіпорындарда қызмет атқарғанда тек қана ішкі аудит тұрғысынан ғана жұмыс атқаруына болады. Шаруашылық субъектілерінде қызмет жасаушылар немесе соларға сыбайлас қоғамдық жеке кәсіпкерлік мекемелер қызметкерлері аудит қызметін атқаруға құқысы жоқ.

Аудитор фирмасы - шаруашылық субъектілеріне аудит қызметін көрсететін мекеме. "Қазақстан Республикасынын ау-диторлық қызмет туралы" заңының үшінші бабында; "мемлекет заңы мен нормативтік ереже-нұсқау талабына сәйкес келісім-шарт бойынша белгіленген телем үшін аудиторлық тексеру, сараптау, аудиторлық түсініктеме беру, бухгалтерлік есебіне, табыстылық көрсеткіштеріне, салық есептеу-төлеу, құқылық аспектісіне, банк операциясына, әлеуметгік қамсыздандыру, экология мәселесін қарастыру, маркетинг жұмысына, қаржылык жағдайына экономикалық талдау жасап, келешектегі қаржылық деңгейіне болжау жасау, өндіріс барысының ұйымдастыруына талдау жасап, оның тиімді даму жолдарын анықтап, шаруашылық субъектілерінің нарықты қатынас экономикасының қарсаңында олардың потенциалдық мүмкіншіліктерін анықтап, аудиторлық қызмет көрсету" - делінген.

Аудит фирмасы әр түрлі меншіктегі қорлар негізінде құрыла береді. Оның негізгі мақсаты кәсіпкерлер арасында шаруашылықты басқаруға қажет дұрыс, мүлтіксіз, сенімді мәліметтермен қамтамасыз ету. Олар өзара қарым-қатынасын сенімді жүргізу үшін аудитор олардың шаруашылық барысының заңдылығын, мемлекет табынан шығарылған нормативтік ереже-нұсқаларды мүлтіксіз орыңдайтындығын, қаржы операцияларының тиянақты, сенімді түрде жүргізілетіңдігіне өз тарапынан аудит принциптеріне негізделген жазбаша түрінде өзінің қорытындысын беруі қажет. Ол аудитор қорытындысы кәсіпкерлер үшін кепілдік мәлімет болады.

Аудит фирмасы осы анықталған негізгі мақсатын орындау үшін әр түрлі кәсіпорындармен келісім-шарт жасап және нақты төлем арқылы олардың қаржылық-шаруашылық жұмысына аудиторлық тексеру жүргізеді.

Осы орайда аудит фирмасының тағы басқадай да мақсаттары анықталады. Оған жататындар:

- кәсіпорын шаруашылығы мен оның мүлкінің қалпына, нақты материалдың түріне сараптау жасау; шаруашылық субъектілерінің жұмысының даму жолына дәйекті ұсыныс, түсініктемелер беру;

- кәсіпорын шаруашылығының даму жолдарына бағдарлама жасап, келешігіне баға беру; кәсіпорындарға ғылыми-зерттеу жүргізу арқылы бухгалтерлік есеп және экономикалық талдау әдістемесінің мәліметтін құжаттау, оны жинау және жүйелі түрде тапсыру, жалпы ғылыми-әдістемелік көмек көрсету:

- бухгалтерлік есептің, экономикалық талдаудың, аудиттің автоматтандырылған жүйесін дайындап, іске қосу;

- бухгалтерлерді, басқарушылар тобын, экономистерді арнайы оқыту мекемелері арқылы оқытып, семинарлар өткізу, мамандық-біліктілігін көтеруді ұйымдастыру; еліміздегі аудит жұмысының алдыңғы қатардағы жетістіктерін, әдістемелік жазылымдарды, нормативтік құжаттарды, тапсырушылардың жазбаша өнімдерін арнайы басылымға шығару.

Аудитор фирмасы шаруашьшық субъектісі ретіңде ол өз жұмысын шаруашылық есеп түрінде жүргізіледі. Аудит жұмысының барысы, көлемі, қызмет керсету жұмысы, жалпы орындалатын аудит жауапкершілігі келісім-шарт жасау арқылы анықталады. Аудит фирмасы өзінің қорын, ақшалай қаржысын, мүлкін ез еркіне қарай тәуелсіз жұмсайды, пайдаланады. Өзінің балансы болады. Дербес шаруашылық субъектісі ретінде өз жұмысының қажетіне қарай жұмысшылар алады, қажет болған жағдайда келісім-шарт жасап уақытша мамандар жалдайды. Мемлекеттіміздегі заң талабына сәйкес аудит фирмалары өзінің қалауынша әр түрлі ассоциацияларға, күрделі бірлестіктерге қосылуға құқығы бар. Өзінің қалауынша негізгі және айналым қорларын, әр түрлі арнайы қорларды (өндірісті дамыту, әлеуметтік қор, резервтік,) қарастыруға құқылы. Аудит фирмасы өз шаруашылығына байланысты материалдың қаржылық жағдайдағы барлық құбылысқа тікелей жауапкершілікте болады. Аудит фирмасының бастығы директор болады, ол өз бұйрығымен жұмыскерлер алады, жұмыстан босатады, фирма жұмысына байланысты барлық зандықты сақтай отырып басқару жұмысын атқарады.

Дата добавления: 2014-01-07