Семінар 7. Міжнародныя культурныя сувязі ў перыяд глабалізацыі

Пытанні для абмеркавання:

1. Асаблівасці міжнародных культурных сувязяў перыяду глабалізацыі.

2. Роля ААН і ЮНЕСКА ў развіцці міжнародных культурных сувязей у канцы ХХ-пачатку XXI ст.

3. Новыя формы культурнага супрацоўніцтва Рэспублікі Беларусь. Культурныя цэнтры.

4. Культурнае супрацоўніцтва ў рамках СНД.

5. Культурныя сувязі ў рамках ЕС.

Пры падрыхтоўцы адказа на першае пытанне неабходна выкарыстаць артыкул В. Астаф’евай і падрычнікі М. Багалюбавай і Ю. Нікалаевай (пазіцыі 1, 3, 4 у спісе літаратуры). Чалавецтва сёння пераходзіць ад мадэлі ізаляцыі да мадэлі глабалізацыі, упершыню ператвараючыся ў сваёй гісторыі ў сацыяльную цэласнасць, якая ахоплівае ўсіх людзей, якія жывуць на Зямлі. У сучасны перыяд назіраецца ўніфікацыя культур як вынік агрэсіўнай глабалізацыі (пазіцыя універсалізму) і дыферэнцыяцыя, дамінантай якой выступае захаванне этнакультурнай своеасаблівасці (партыкулярыстская пазіцыя). У навуковы ўжытак увайшлі паняцці “канвергенцыя” (развіццё падобных рыс двух ці больш культур у выніку дыфузіі паралельнага развіцця) і «гібрыдызацыя» (змешванне культур). Павелічэнне кантактаў з «чужымі» культурамі вядзе да ўскладнення ідэнтычнасці, і ў залежнасці ад асобы чалавека адбываецца альбо «размежаванне» з іншымі карцінамі свету, альбо прыняцце нормаў, стыляў, вобразаў жыцця як дапушчальных. Таму карціна свету становіцца або поліфанічнай («множная ідэнтычнасць»), г.зн. прыняцце кожнага структурнага кампанента не парушае яго самастойнасці, альбо гібрыднай – новай формай змешвання. Па ўсіх краінах і кантынентах распаўсюджваецца масавая спажывецкая культура заходняга тыпу. У выніку распаўсюджвання амерыканскіх каштоўнасцяў скарачаецца культурная прастора іншых культур, пазбаўляючы іх магчымасці захаваць сваю ўнікальнасць, быць адметнымі ад Амерыкі. Важным для любога этнасу з'яўляецца захаванне своеасаблівасці культуры як асновы для самаідэнтыфікацыі асобы. Пры адказе неабходна раскрыць асноўныя тэрміны, ахарактарызаваць асаблівасці, характэрныя для трансфармацыі грамадства пад уплывам амерыканскіх каштоўнасцяў. Акрамя гэтага на падставе матэрыяла лекцыі распавесці пра вызначэнне сучаснага прыяду культурных сувязей як “культурны капіталізм”.

Пры адказе на другое пытанне неабходна выкарыстаць артыкул В. Лазоркінай (нумар 9 у спісе літаратуры), а таксама тэксты Усеагульнай дэкларацыі аб культурнай разнастайнасці (ЮНЕСКА, 2001 г.) і Глабальнай павесткі для дыялогу паміж цывілізацыямі (ААН, 2001 г.). У 1992 г. праграмай дзеянняў ЮНЕСКА стала «Культура міру». Перыяд 2001-2010 гг. быў абвешчаны «Міжнародным дзесяцігоддзем культуры міру і ненасілля ў інтарэсах дзяцей планеты», а 2000 г. быў абвешчаны «Годам Культуры міру».

9 лістапада 2001 г. была прынята рэзалюцыя ААН аб Глабальнай парадку дня для дыялогу паміж цывілізацыямі. Практычным увасабленнем рэзалюцыі Генеральнай Асамблеі ААН стаў «Дыялог цывілізацый», які з'яўляецца сусветным грамадскім форумам. Найважнейшым этапам работы ЮНЕСКА стала прыняцце у 2001 г. Усеагульнай дэкларацыі аб культурнай разнастайнасці, якая з'яўляецца першым міжнародным прававым інструментам, прысвечаным культурнай разнастайнасці. Штогод 21 мая ЮНЕСКА адзначае Сусветны дзень культурнай разнастайнасці ў імя дыялогу і развіцця. У 2005 г. ЮНЕСКА прыняла Канвенцыю аб ахове і заахвочванні разнастайнасці форм культурнага самавыяўлення. Для рэалізацыі Канвенцыі быў створаны Глабальны Альянс за культурнае разнастайнасць. Неабходна таксама адзначыць праект ААН – «Альянс цывілізацый». У 2015 г. ЮНЕСКА распрацавала Стратэгію ўмацавання дзейнасці па абароне культуры і заахвочванню культурнага плюралізму ў выпадку ўзброенага канфлікту, разлічаны на шэсць гадоў.

Кніга Д. Крывашэя і артыкул У. Снапкоўскага і В. Лазоркінай (пункты 6, 12 у спісе літаратуры) дапамогуць пры падрыхтоўцы адказу на трэцяе пытанне. Неабходна адзначыць, што з афармленнем незалежнасці Рэспубліка Беларусь атрымала магчымасць самастойна ажыццяўляць сваю ўнутраную і знешнюю культурную палітыку, распрацоўваць нарматыўна-прававыя асновы міжнароднага культурнага ўзаемадзеяння, заключаць пагадненні з замежнымі краінамі і міжнароднымі арганізацыямі, фарміраваць механізм іх рэалізацыі. Асобна неабходна расказаць пра наладжванне і развіццё сувязей з беларускай дыяспарай, асноўных праграмных дакументах і ключавых падзеях.

Наступным аспектам з’яўляюцца двухбаковыя культурныя сувязі. Патрэбна сказаць пра асноўныя краіны-партнёры. Далей спыніцца на такой характэрнай рысе міжнародных культурных сувязяў Беларусі на сучасным этапе як пашырэнне ўдзелу ў няўрадавых арганізацыях. Асаблівай увагі патрабуе дзейнасць Беларускага таварыства дружбы і культурнай сувязі з замежнымі краінамі.

Неабходна падрабязна распавесці пра такую з'яву ў культурнай прасторы Беларусі як актыўная дзейнасць замежных інфармацыйна-культурных цэнтраў.

Пры падрыхтоўцы адказу на чацвёртае пытанне неабходна выкарыстаць артыкул Д. Крывашэя (пункт 7 у спісе літаратуры). Прававую аснову міждзяржаўнага ўзаемадзеяння ў сферы культуры краін СНД заклала падпісанае 15 мая 1992 г. кіраўнікамі ўрадаў дзяржаў-удзельніц СНД Пагаднення аб супрацоўніцтве ў галіне культуры. Актыўную ролю ў фарміраванні прававой базы дзяржаў-удзельніц СНД адыгрывала Міжпарламенцкая асамблея дзяржаў-удзельніц СНД. У галіне культуры былі прыняты звыш двух дзесяткаў мадэльных законаў (назавіце асноўныя). Шмат мерапрыемстваў праводзіцца дзяржавамі Садружнасці ў рамках праграм культурнага развіцця (прывядзіце прыклады). Раскажыце пра асноўныя міжнародныя культурныя мерапрыемствы ў рамках СНД. У канцы адказу звярніце ўвагу на перашкоды на шляху культурнага супрацоўніцтва.

Артыкул В. Елескінай (пазіцыя 5 у спісе літаратуры) дапаможа падрыхтаваць адказ на пятае пытанне. Галоўным дакументам для культурнай палітыкі Еўрапейскага саюза з’яўляецца падпісаны ў 1992 г. у Маастрыхце Дагавор аб Еўрапейскім Саюзе (ахарактарызуйце аноўныя палажэнні адносна культурнага супрацоўніцтва). Пасля падпісання Маастрыхскага пагаднення, у красавіку 1992 г., камісія ЕС апублікавала даклад пад назваю “Новыя перспектывы для культурнага дзеяння Садружнасці”. Пасля стварэння юрыдычнай базы ў краінах ЕС пачалі дзейнічаць агульнаеўрапейскія культурныя праграмы (назавіце найбольш значныя). Дайце характарыстыку асобным. Са студзеня 2014 г. набыла моц новая праграма "Крэатыўная Еўропа». Раскажыце пра яе.

Агульнаеўрапейская культурная палітыка накіравана на захаванне культурнай ідэнтычнасці народаў, якія насяляюць ЕС. Іншы аспект культурнай палітыкі ЕС накіраваны на пераадоленне міжкультурных бар'ераў, «пашырэнне і распаўсюджванне ведаў аб культуры і гісторыі еўрапейскіх народаў». Яшчэ адзін аспект культурнай палітыкі ЕС датычыцца ўзаемадзеяння з краінамі, якія не ўваходзяць у Саюз. Культура ў знешніх адносінах ЕС з'яўляецца адным з трох галоўных элементаў Еўрапейскай парадку дня па культуры (2007). Значны крок наперад быў зроблены дзякуючы падрыхтоўчай праграме Еўрапарламента «Культура ў знешніх адносінах ЕС» (2013-14). Распавядзіце пра рэалізаваныя праекты ў рамках праграм “Культура +”, “Усходняе партнёрства”, “Далягляды 2020”.

У чэрвені 2016 г. была прынятая «Стратэгія міжнародных культурных сувязяў», прадстаўленая Еўрапейскай Камісіяй і Вярхоўным прадстаўніком ЕС па знешняй палітыцы і палітыцы бяспекі. Спыніцеся на яе характарыстыцы. У гэтым дапаможа адпаведная электронная публікацыя Еўрапейскага Саюза (нумар 14 у спісе літаратуры).

Тэмы рэфератаў:

1. Культурнае супрацоўніцтва Рэспублікі Беларусь з краінамі СНД.

2. Культура як «мяккая сіла» знешняй палітыкі.

Літаратура:

1. Астафьева, О.Н. Взаимодействие культур: динамика моделей и смыслов / О.Н. Астафьева / Вопросы социальной теории. – 2012. – Том IV. – С. 101 (С. 97-107). URL: https://iphras.ru/uplfile/root/biblio/vst/2012/07.pdf.

2. Бабыло, А.М. Национальные стратегии «мягкой силы» во внешней политике США, КНР и Росийской Федерации: основные направления и особенности регионального развития // Гуманитарные исследования в Восточной Сибири и на Дальнем Востоке. – 2015. – № 3. – С. 31-39. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/natsionalnye-strategii-myagkoy-sily-vo-vneshney-politike-ssha-knr-i-rossiyskoy-federatsii-osnovnye-napravleniya-i-osobennosti.

3. Боголюбова, Н. М. Межкультурная коммуникация и международный культурный обмен : учебное пособие / Н. М. Боголюбова, Ю. В. Николаева. – СПб. : Издательство «СПбКО», 2009. – 416 с.; То же [Электронный ресурс]. - URL: http://biblioclub.ru/index.php?page=book&id=209858. – Дата доступа 06.07.2017.

4. Боголюбова, Н. М. Межкультурная коммуникация в 2 ч. Часть 2 : учебник для академического бакалавриата / Н. М. Боголюбова, Ю. В. Николаева. – М. : Издательство Юрайт, 2017. – 263 с.

5. Елескина, О.В. Некоторые аспекты культурной полиики ЕС / О.В. Елескина // Вестник Кемеровского государственного университета. – 2015. – № 3 (63). – Т. 2. – С. 115-119. URL http://vestnik.kemsu.ru/jour/article/view/1676/1657

6. Крывашэй Д.А. Дзяржаўная культурная палітыка ў Беларусі (1991–2010 гг.) / Д. А. Крывашэй. – Мінск : Беларуская навука, 2014. – 521 с. (Глава 7. Знешняя культурная палітыка).

7. Крывашэй, Д.А. Вопыт культурнага супрацоўніцтва Беларусі і краін СНД (канец ХХ – пачатак ХХІ ст.) / Д.А. Крывашэй // Актуальные проблемы международных отношений и дипломатии (1918 г. – начало ХХІ в.) : материалы II международной научно-практической конференции (Витебск, 23–24 апр. 2015 г.) / Вит. гос. ун-т ; редкол.: А.П. Косов (отв. ред.) [и др.]. – Витебск: ВГУ имени П.М. Машерова, 2015. – С. 307-311. URL: http://lib.vsu.by/xmlui/bitstream/handle/123456789/6483/Д.А.%20Крывашэй.pdf?sequence=1&isAllowed=y.

8. Лазоркина, О. Роль многосторонних институтов в международном культурном сотрудничестве // Труды факультета международных отношений: научный сборник. Вып. II. – Минск: БГУ, 2011. – С. 7-11. URL http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/5003/1/lazorkina_2011_trudy.pdf.

9. Лазоркина, О.И. Роль загранучреждений в реализации политики государства в области культуры / О.И. Лазоркина // Беларусь в современном мире = Беларусь у сучасным свеце: материалы XIV Междунар. конф., посвящ. 94-летию образования Белорусского государственного университета (Минск, 29 окт. 2015 г.) / редкол.: В. Г. Шадурский [и др.]. – Минск: Изд. центр БГУ, 2016.С. 304-306. URL: http://elib.bsu.by/handle/123456789/149092.

10. Най, Дж. «Мягкая» сила и американо-европейские отношения / Дж. Най // Smart Power Journal [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://smartpowerjournal.ru/soft-power/. – Дата доступа: 27.07.2017.

11. Русакова, О.Ф. Методологические проблемы категориального и инструментального анализа soft power / О.Ф. Русакова // Дискурс-Пи. – 2014. – № 1. – С. 68-74. URL: http://cyberleninka.ru/article/n/metodologicheskie-problemy-kategorialnogo-i-instrumentalnogo-analiza-soft-power.

12. Снапковский, В.Е. Международное культурное сотрудничество Республики Беларусь (1991-2011 гг.) / В.Е. Снапковский, О.И. Лазоркина // Журнал международного права и международных отношений. – 2011. – № 4. – С. 32-40. URL: http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/17335/1/2011_4_JILIR_snapkovsky_lazorkina.pdf.

13. Шадурский, В.Г. Культурные связи Беларуси со странами Центральной и Западной Европы (1945 – 1990-е гг.) / В.Г. Шадурский. – Минск: БГУ, 2000. – 285 с.

14. A new strategy to put culture at the heart of EU international relations // European Commission. Press release database [electronic source]. – Mode of access: http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-16-2075_en.htm. Date of access: 13.08.2017.

Дата добавления: 2023-11-30