Геронтология және гериатрия оқу құралы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ

МИНИСТРЛІГІ

МЕДИЦИНА БІЛІМІ МЕН ҒЫЛЫМЫНЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ

ТЕХНОЛОГИЯЛАР РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ОРТАЛЫҒЫ

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ФАРМАЦЕВТИКА

АКАДЕМИЯСЫ

Бекмурзаева Э.Қ., Сейдахметова А.А., Сейдалиева Ф.М.,

Садыкова Г.С., Умиралиева Г.А., Азизова А.А., Байдуллаев Б.М.,

Қорғанбаева Х.Т., Абдукаримова Ж.М., Ибрагимова Р.Б.

ШЫМКЕНТ, 2012

ӘОЖ 613.98 (075.8)

ҚБЖ 51

Б 42

Рецензенттер:

1. Қауызбай Ж.А. - ОҚМФА, «Емхана» кафедрасының меңгерушісі, 

доцент, м.ғ.к..

2. Қойбақов М.Б. - ХҚТУ, «Госпиталды терапия» кафедрасының доценті,

м.ғ.к.

Б42. Геронтология және гериатрия. Оқу құралы/ Бекмурзаева Э.Қ.,

Сейдахметова А.А., Сейдалиева Ф.М., Садыкова Г.С., Умиралиева Г.А.,

Азизова А.А., Байдуллаев Б.М., Қорғанбаева Х.Т., Абдукаримова Ж.М.,

Ибрагимова Р.Б. – Шымкент. – 2012. – 120б.

ISBN 978-601-7309-13-8

Оқу құралы гериатриядағы мейірбикелік үдерістің ерекшеліктеріне

арналған. Геронтологияның жалпы сұрақтары, мүшелер мен жүйелердің

қартаю ерекшеліктері, қарт және егде жастағы науқастар арасында кең

таралған аурулар және олардың емі сипатталған.

Оқу құралы медициналық және фармацевтикалық жоғары оқу

орындарында қазақ бөлімінде білім алатын студенттерге арн алған

материал ретінде ұсынылады.

ӘОЖ 613.98 (075.8)

ҚБЖ 51

ОҚМФА әдістемелік кеңесте бекітіліп, баспаға ұсынылған.

19.04.2012 жылғы №9 хаттама сәйкес қосымша оқу құралы ретінде

бекітілді және басылымға рұқсат берілді.

Қысқарған сөздер тізбесі:

АГ - артериалды гипертензия

АҚ - артериалды қысым

ЕДШ - емдік дене шынықтыру

ЖИА - жүректің ишемиялық ауруы

БАБГ - біріншілік ашық бұрышты глаукома

ТЖОД - торқабықтың жастық орталық дистрофиясы

ТПЭ - торқабықтың пигментті эпителийі

ӨӨС - өкпенің өмірлік сыйымдылығы

РАЖ - ренин-ангенотензинді жүйесі

САЖ - систолалық активтігінің жоғарылауы

АТ I - ангиотензин І

ААФ - ангиотензинге айналдырушы фермент

АТ II - ангиотензин II

ЮГА - юкстагломерулярлы аппарат

САҚ - систолалық артериалды қысым

ДАҚ - диастолалық артериалды қысым

ГК - гипертониялық криз

МСС - максималды стимуляцияланған секреция

БСС - базалды стимуляцияланған секреция

ҚД - қант диабеті

ИТҚД - инсулинге тәуелді қант диабеті

ИТЕҚД - инсулинге тәуелді емес қант диабеті

ДОА - деформациялаушы остеоартроз

ЛБ - лизосомалық бірлік

ДДҰ - Дүниежүзілік Денсаулық сақтау ұйымы

МАЗМҰНЫ:

Кіріспе - 6

І. Гериатриялық науқастарға жалпы көмек көрсету мен күтім жасауды ұйымдастыру - 6

1.1 Гериатриядағы мейірбике ісінің қазіргі замандағы аспектілері - 6

1.2 Гериатриялық науқастарға фармакотерапиялық ем жүргізу кезіндегі ерекшеліктер - 8

1.3 Үлкен жастағылар ауруының жалпы клиникалық ағымы мен даму ерекшеліктері - 8

1.3.1 Аурушаңдық құрылымы - 8

1.3.2 Гериатриялық тәжірибенің нозологиясы - 10

II. Қарт адамдардың сезім мүшелерінің ерекшелігі. Аурулары - 13

2.1 Қарт адамдарда кең тараған тері ауруларының (кәрілік сүйелі, гиперкератоздар, кәрілік қышыма) клиникалық ағымның ерекшелігі, емі, күтімі - 13

2.1.1 Тері қартаюының сыртқы белгілері - 13

2.1.2 Аллергиялық дерматит - 14

2.1.3 Квинке ісінуі - 14

2.1.4 Шектелген обыр алды гиперкератоздар - 15

2.2 Көрудің өзгеруі (қарттық қатаракта, глаукома, тор қабықтың дегенерациялануы, пресбиопия) - 16

2.2.1 Көз қосалқыларының өзгеруі - 16

2.2.2 Көздің өзгеруі - 17

2.2.3 Біріншілік глаукома - 18

2.2.4 Кәрілік қатаракта - 20

2.2.5 Торқабықтың жастық орталық дистрофиясы - 20

2.3 Қарттық жаста дәм, иіс сезу, түйсіну сезімінің өзгеруі - 21

III. Қарттардағы тыныс алу жүйесінің ерекшеліктері. Тыныс алу жүйесінің аурулары, емі - 22

3.1 Тыныс алу жүйесінің қартаю ерекшеліктері: кеуде қуысының сүйектері мен бұлшықеттерінің, бронхтардың, өкпе тінінің және газ алмасу ерекшеліктерінің жасқа байланысты өзгеруі - 22

3.2 Пневмонияның, бронх демікпесінің, созылмалы бронхиттің ағымының клиникалық ерекшеліктері. Емі. Күтім ерекшеліктері.

Бронх демікпесінің ұстамасында жедел жәрдем көрсету - 23

3.2.1 Пневмония - 23

3.2.2 Созылмалы бронхит - 27

3.2.3 Бронх демікпесі - 29

IV. Қарттардағы жүрек-қантамыр жүйесінің аурулары, емі - 32

4.1 Атеросклероз - 32

4.2 Артериалды гипертония. Қауіпті факторлары. Қарттардағы клиникалық ағымының ерекшеліктері. Гипертоникалық кризде жедел жәрдем - 33

4.3 Миокард инфаркті. Қарттардағы клиникалық  

ерекшеліктері. Жедел жәрдем - 51

V. Асқорыту жүйесінің жас ерекшелігіне байланысты өзгеруі. Созылмалы гастрит және асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруының клиникалық ағымының ерекшелігі - 55

5.1 Созылмалы бронхит - 56

5.2 Ойық жара ауруы - 58

5.3 Геродиететиканың негізгі принциптері. Тамақтану тәртібі - 64

VI. Эндокриндік жүйе ауруларының егде және қарт жасқа байланысты ерекшеліктері. Қант диабетінің диетасы - 67

VII. Қарттардағы сүйек-буын жүйесінің аурулары. Деформациялаушы остеоартроз. Остеохондроз.

Клиникалық ағымының ерекшеліктері. Емі - 73

7.1 Деформациялаушы остеоартроз - 73

7.2 Омыртқа остеохондрозы - 78

7.3 Остеопороз. Қауіп факторлары. Клиникалық әйгіленуі, асқынуы. Алдын алу шаралары. Тұрмыстық жарақаттың алдын алу - 82

VIII. Зәр шығару жүйесінің аурулары - 85

8.1 Гломерулонефрит - 85

8.2 Созылмалы пиелонефрит - 90

IХ. Қарттардың психикасының өзгеруі. Альцгеймер ауруы. Психикалық статусты зерттеудің экспресс-әдісі, бағалау. Стрессті азайту. Ұйқысыздықпен күресу. Инсульт. Күтімі - 97

9.1 Альцгеймер ауруы - 97

9.2 Стрессті жою әдістері - 100

9.3 Ұйқысыздықпен күресу шаралары - 101

9.4 Альцгеймер ауруына шалдыққан науқастарға үй жағдайында күтім жасау - 101

9.5 Инсульттер - 105

9.6 Инсультпен ауыратын науқастарға күтім жасау ерекшеліктері. Инсультке ұшыраған науқастарды амбулаторлық-емханалық реабилитациялау - 106

Х. Гериатриялық науқастың анамнезі - 107

ХІ. Қарттарға күтім жасау мен оңалту негіздері - 108

11.1 Қимыл-қозғалысы шектелген қарттарға үй жағдайында күтім жасау қағидалары - 108

11.2 Реабилитация негіздері. Реабилитация туралы түсінік, себеб і, ерекшелігі, түрлері - 109

Тесттік тапсырмалар - 116

Тесттік тапсырмаларының жауаптары - 119

Қолданылған әдебиеттер - 120

Кіріспе.

Қазіргі таңда халықтың арасында егде жастағылар мен қарттардың саны күрт өсуі байқалады. Медициналық көмекті 60 және одан жоғары жастағылар көбірек қажет етеді. Сондықтан квалификацияланған гериатриялық көмектің көлемін арттыру керек. Бұл жағдайда гериатрия бойынша медицина қызметкерлерін дайындау мен оқыту өзекті мәселе болып табылады.

«Геронтология және гериатрия» жас ерекшелігі физиологиясын, қартаю заңдылықтарын, егде және қарттық кезеңдегі ауруларды зерттейтін ғылым.

Оның қалыптасуы, дамуы, диагностикасы, емі, қарттарға әлеуметтік-медициналық көмекті ескерту мен ұйымдастыру. Геронтологияның негізгі міндеттерінің бірі - егде және қарт адамдардың өмірінің сапасын жақсарту және ұзартуды қадағалау, ерте қартаюдың алдын алу.

Дата добавления: 2023-11-19