ПРАКТЫЧНЫ РАЗДЗЕЛ. Семінар 1. Культурныя кантакты ў старажытным свеце

3.1 Тэматыка і метадычныя парады па падрыхтоўцы да семінарскіх заняткаў

семінарскія заняткі

Семінар 1. Культурныя кантакты ў старажытным свеце

Пытанні для абмеркавання

1. Уплыў дасягненняў старажытных егіпцян ў навуцы і мастацтве на іншыя народы.

2. Дасягненні Шумерскай і Вавілонскай цывілізацыі і іх уплыў на іншыя культуры.

3. Вусная літаратурная творчасць народаў Месапатаміі ў міжкультурным кантэксце.

4. Культурны ўплыў фінікіян на культуры іншых народаў.

5. Уплыў культуры Старажытнай Індыі на краіны Азіі.

6. Культурная ўплыў цывілізацыі Старажытнага Кітая на іншыя краіны і народы.

Пры падрыхтоўцы адказа на першае пытанне неабходна выкарыстаць матэрыял электронных рэсурсаў, які змешчаны ў спісе літаратуры пад нумарамі 10 і 4. Неабходна падрабязна спыніцца на міфе аб Асірысе і распаўсюджанні культа Асірыса і Ісіды па-за межамі Егіпта, уплыве асобных сюжэтаў на хрысціянскае вучэнне.

Значнымі былі дасягненні егіпцян у асобных навуках, што было звязана з развіццём будаўніцтва і сельскай гаспадаркі. Неабходна прывесці канкрэтныя прыклады.

Асобна неабходна адзначыць Егіпет як месца, дзе ўзніклі першыя хрысціянскія культурныя цэнтры.

У літаратуры гэтай старажытнай краіны паўсталі многія жанры і матывы, якія перайшлі ў еўрапейскую літаратуру. Традыцыі і элементы архітэктуры былі запазычаныя антычным архітэктурным геніем.

Адказ на другое пытанне неабходна рыхтаваць з выкарыстаннем кнігі А. Аппенхейма “Старажытная Месапатамія” (старонкі 244-264) а таксама электроннага рэсурса “Культура Старажытнага Ўсходу”. Яны змешчаны ў спісе літаратуры да семіанара пад нумарамі 7 і 4. Асаблівая ўвага павінна быць звернута на характарыстуку міжкультурных уплываў Шумерскай цывілізацыі ў перыяд Убайдска-Урукскай культуры., калі з’явілася манументальная архітэктура, развівалася земляробства, кераміка, з'яўвілася першае ў гісторыі чалавецтва пісьменства (піктаграмы-малюнкі) – клінапіс на гліняных таблічках. Неабходна адзначыць яго ўплыў на пісьменнасць многіх моў і фарміраванне грэчаскага алфавіту ранняй эпохі. У другой палове II тысячагоддзя да н. э. клінапіс становіцца сродкам міжнародных зносін на Блізкім Усходзе.

Вавілонская цывілізацыя ўвайшла ў сусветную гісторыю, як першая цывілізацыя, у якой падчас праўлення цара Хамурапі (1792-1750 г. да н.э.) была распрацавана і створана заканадаўчая сістэма. Другога росквіту Вавілон дасягнуў пры Навухаданосары II (605-562 да н.э.), які падпарадкаваў сабе Сірыю і Палестыну, пашырыўшы межы Вавілона. Пры ім жа горад Вавілон стаў цудоўнейшай сталіцай старажытнага свету.

Падрыхтаваць адказ на трэцяе пытанне дапаможа матэрыял, які змешчаны ў кнізе А. Аппенхайма (пазіцыя 7 у спісе літаратуры, старонкі 198-218) і электронная публікацыя пад нумарам 1. Найстаражытныя міфы Двуречча – гэта тая культурная аснова, на якой паўсталі і расквітнелі многія легенды, міфы, вераванні і звычаі антычнасці. З імі шмат у чым звязаныя або пераклікаюцца біблейскія гісторыі. Адгалоскі светаразумення, характэрнага для дзяржаў Двуречча, можна знайсці ў старажытнаяўрэйскіх, егіпецкіх і арабскіх міфалагічных і рэлігійных сістэмах.

Неабходна звярнуць увагу на месца і ролю старажытнай Асірыі, якая вяла актыўны міжнародны гандаль і заваёйніцкую палітыку. У VII ст. н.э. яе межы распасціраліся ад Персідскага заліва да Міжземнамор'я на захадзе і Егіпта на поўдні.

У падрыхтоўцы адказу на чацвёртае пытанне дапаможа матэрыял электроннай публікацыі Э. Элк “Фінікія” (нумар 11 у спісе літаратуры). Дзяржава Фінікія ўтварылася 4 тыс гадоў таму ў сувязі з развіццём рамёстваў, а не земляробства. Фінікія стала унікальным месцам у свеце. Справа ў тым, што ў ёй зліліся культуры Егіпта, Сірыі, Палесціны, Шумера, Аккад, Анатолі і дзікіх качавых плямёнаў, накшталт хуррытаў. Ужо ў 2300 гг. да н.э. краіна вядзе актыўны гандаль з Егіптам, што спрыяла ўплыву апошняга на Фінікію.

Неабходна адзначыць дасягненні фінікіян у рамёствах і гандлі, іх ролю ў распаюсюджанні манет. Асобна належыць спыніцца на фінікійскай сістэме пісьменства як аснове грэчаскага і лацінскага алфавіту, а таксама распаюсюджанні папіруса як матэрыялу для пісьма.

Асобна неабходна расказаць пра рэлігію фенікіян і некаторыя запазычанні з яе абраднасці іншымі народамі.

Выкарыстанне зместу кніг і публікацый пад нумарамі 2, 5, 9 дапаможа падрыхтаваць адказ на пятае пытанне. Уражлівымі былі поспехі старажытных індыйцаў у матэматыцы, астраноміі, медыцыне, лінгвістыцы. Іх навуковыя дасягненні аказалі немалое ўздзеянне на культуру іншых народаў, але асабліва яны паўплывалі на развіццё арабскай і ірана-персідскай навукі. Зробленыя індыйцамі адкрыцця апярэдзілі многае з таго, да чаго пазней прыйшла і еўрапейская навука Новага часу. Неабходна прывесці канкрэтныя прыклады.

У тыя часы, калі Еўропа знаходзілася ў неаліце, Індыя валодала распрацаваным і завершаным рэлігійным сімвалізмам і ўжо мела філасофскія школы. Рэлігійны вопыт Індыі з'яўляецца самым поўным і усёабдымным сярод вядомых сёння. Да ІІ тысячагоддзя да н.э. адносіцца ўзнікненне першага літаратурнага помніка – “Веды”. Грунтуючыся на аўтарытэце ведызму ў VII-VI стст. да н.э. афармляецца новы рэлігійнае кірунак – індуізм. У VI ст. да н.э. ў Індыі зарадзіўся быдызм.

Асобна неабходна распавесці пра дасягненні ў галіне музыкі і харэаграфіі, архітэктуры, выяўленчага і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва, іх распаўсюджанне на тэрыторыі мацерыковай Азіі, у басейнах Ціхага і Індыйскага акіянаў.

Старажытнаіндыйскай культура аказала вялікае ўздзеянне на культуру Шры-Ланкі і Паўднёва-Усходняй Азіі. Пісьменства гэтых рэгіёнаў склаліся на аснове індыйскай сістэмы брахмі, у мясцовыя мовы ўвайшло шмат індыйскіх слоў. Вялікім уплывам карысталіся ў Шры-Ланцы і ў Кітаі будызм і будыйская літаратура, а ў краінах Паўднёва-Усходняй Азіі – індуізм і санскрыцкая літаратура. Вынайдзеныя ў Індыі ў V-VI ст. шахматы распаўсюдзіліся практычна па ўсім свеце, стаўшы неад'емнай часткай чалавечай культуры. Адным з вынаходак старажытнай Індыі, якія распаўсюдзіліся па ўсім свеце, стаў кальян.

Асобна неаабходна раскрыць пытанне распаўсюджання будызму ў Кітаі і Японіі. У гэтых краінах ён набыў новую форму – чань-будызму (пазней у Японіі ён стаў называцца дзэн-будызмам). Неабходна распавесці пра ўплыў будызму на класічны кітайскі жывапіс, паэтычныя жанры і выяўленчае мастацтва Японіі, распаўсюджанне садовага мастацтва.

Больш поўнаму адказу на шостае пытанне дапаможа матэрыял публікацый, што змешчаны пад нумарамі 5 і 8 у спісе літаратуры. Асоба трэба спыніцца на распаўсюджанні кітайскай сістэмы іерагліфічнага пісьма. У старажытнасці ў Японіі, Карэі і В'етнаме кітайскія іерогліфы з'яўляліся адзінай афіцыйнай пісьмовай сістэмай.

Важным момантам з’яўляюцца тэхнічныя вынаходніцтвы, якія былі запазычаны іншымі народамі. Асобна неабходна распавесці пра станаўленне тэатральнага мастацтва ў Кітаі і яго далейшае распаўсюджанне па свеце.

Кітай паслужыў арэалам пачатковага распаўсюджвання на Далёкім Усходзе будызму і месцам складання асаблівай, у параўнанні з эталонным (індыйскім) веравучэннем, традыцыі, якая і легла ў падмурак карэйскага і японскага варыянтаў будыйскай культуры.

Кітайская дзяржаўнасць аказала якаснае ўздзеянне на сацыяльна-палітычны лад суседніх краін (стварэнне імперскіх рэжымаў па мадэлі кітайскай імперыі) і сістэму іх афіцыйнай ідэалогіі. Такі ж уплыў выяўляецца ў грамадска-палітычнай думцы гэтых краін, у іх мастацкай славеснасці, у выяўленчым і дэкаратыўна-прыкладным мастацтве. Кітайскія вытокі маюць многія з асобных рэалій духоўнага жыцця Карэі і Японіі, якія ўспрымаюцца, на першы погляд, у якасці цалкам мясцовых па паходжанні, як, напрыклад, знакамітая японская чайная цырымонія або мастацтва карлікавага саду.

Тэмы рэфератаў:

1. Старажытнагрэчаскі каляндар і яго сувязь з еўрапейскім.

2. «Эпас пра Гільгамеша» і Біблія.

3. Гісторыка-культурныя сувязі Старажытнай Індыі.

Літаратура:

1. Акимов, В.В. Вавилонская поэма «Энума Элиш» и рассказ Библии о творении мира Богом / В.В. Акимов // Официальный сайт Минской духовной семинарии [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://minds.by/articles/vavilonskaya-poe-ma-e-numa-e-lish-i-rasskaz-biblii-o-tvorenii-mira-bogom#.V8gAC9SLT4Y. Дата доступа: 0108.2017.

2. Бонгард-Левин, Г.М. Индия в древности / Г.М. Бонгард-Левин, Г.Ф. Ильин. – М.: Наука, 1985. – 758 с. – Глава XXIV. Историко-культурные связи (URL: http://evolv.ho.ua/Drevnejshie%20tsivilizatsii/Books/Indija%20v%20drevnosti/03%20Indija%20V%20Drevnosti%20-%20Glava%20024.html).

3. Конфуцианско-даосистский тип культуры. Культура Китая [Электронный ресурс]. – 15.05.2007. – Режим доступа: http://linguistic.ru/index.php?module=main&op=printpage&id=77&header=1. Дата доступа: 01.08.2017.

4. Культура древнего Востока [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://lybs.ru/index-8991.htm. – Дата доступа: 01.08.2017.

5. Культурология. История мировой культуры: Учебник для вузов / Под ред. проф. А.Н. Марковой. - 2-е изд., перераб. и доп. М: ЮНИТИ, 2004. – 600 с. Электронное издание: режим доступа: http://www.hi-edu.ru/e-books/xbook804/01/eabout.htm. – Дата публикации: 18.10.2011. См. главы «Культура Древней Индии» и «Культура Древнего Китая» (http://www.hi-edu.ru/e-books/xbook804/01/part-006.htm; http://www.hi-edu.ru/e-books/xbook804/01/part-007.htm.

6. Любимов, Лев. Искусство Древнего мира / Лев Любимов. – М.: Просвещение, 2003. – 561 с. 3

7. Оппенхейм А. Древняя Месопотамия. – М.: Наука, 1990.

8. Определение места китайской цивилизации в мировом историко-культурном процессе в современной науке // GUANGOU.RU Всё о китайском городе Гуанчжоу [Электронный ресурс]. – 10.09.2014. – Режим доступа: http://guangoy.ru/2155.htm. – Дата доступа: 01.08.2017.

9. Самые интересные факты об Индии // География. Международная туристическая сеть [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://geografiatour.by/blog/самые-интересные-факты-об-индии/ – Дата доступа: 01.08.2017.

10. Титаренко, И.Н. История культуры Древнего Востока: Учебное пособие / И.Н. Титаренко. – Таганрог: Изд-во ТТИ ЮФУ, 2010. – 222 с. (URL доступ: http://window.edu.ru/catalog/pdf2txt/446/69446/44169?p_page=1 и до конца=10).

11. Элк, Элена. Финикия // Древние цивилизации [Электронный ресурс]. – Режим доступа: древние-цивилизации.рф/Ancient-civilizations/Phoenicia.html. Дата доступа: 01.08.2016.

12. Эпос о Гильгамеше // Википедия. Свободная энциклопедия [Электронный ресурс]. – Режим доступа: https://ru.wikipedia.org/wiki/Эпос_о_Гильгамеше. – Дата доступа: 01.08.2017.

Дата добавления: 2023-11-30