Ислам гылымхалы 1 страница

Азанның оқылуы:

'^іГі Ді >£\ >£\ \\.^дГі \\ >&і VI іі\ V 01 і£ьі > Ліі VI ІІ\ V 01 і£ьі

' *Яі ііиі оі. «ііі 3& йіы оі і#і

£\ \\ >^\ \\ \\ Ч\ ііі V

Аллану әкбар Аллану әкбар Аллану әкбар Аллану әкбар Әшнәду әл-ләэ илэнэ ил-лАллан, Әшһэду эл-лээ илэнэ ил-лАллан, Әшһэду эннэ Мухаммәдәр-Расулуллаһ, Әшһэду эннэ Мухаммэдэр-Расулуллаһ, Хаййэ 'алас-Салэһ, Хаййэ 'алэс-Салэн Хаййэ 'алэл-Фэлэх, Хаййэ 'алэл-Фэлэх Аллану экбар, Аллаку экбар, Лээ илэнэ ил-лАллан. Қазақша мағынасы:

Аллаһ аса ұлы, аса ұлы Аллаһтан басқа құдай жоқ екеніне куэлік етемін. Мұхаммедтің Аллаһтың Елшісі екеніне куэлік етемін. Намазға (жан рақатына) асық. Азаттыққа, мэңгілік бақытқа жетуге асық. Аллаһ аса ұлы, аса асқақ Аллаһтан басқа құдай жоқ. Бамдат намазында екі рет «Хаййә 'аләл-Фәләх» дегеннен кейін, екі рет «эс-салату хайрун миннэн-нэум» (ұйқыдан на-маз жақсы) сөздері қосылып айтылады.

Азанның шыгу тарихы

Меккеде жүргенде, мұсылмандар ғибадаттарын жария түрде орындай алмай, намаздарын жасырын түрде, ешкімге көрінбей ғана ада қылатын еді. Осыған байланысты ол кез-де халыққа жар салып, ашықтан-ашық намазға шақыру ойға да кіріп шықпайтын нэрсе еді.

Ал, хижреттен кейін, яғни, мүсылмандар Мэдинаға көш-кеннен кейін жағдай күрт өзгерді. Бұдан былай халықга ді-ни бостандық бар еді. Мұсылмандар еш қысьшмастан ғиба-дат-құлшылықтарын жасай алатын болды. Бүрынғыдай кэ-пірлердің зорлық-зомбылықтарынан құтылып, жандары жай таба бастаған еді.

Көпшіліктің күшімен Пайғамбар мешіті де тұрғызылып қойған еді. Алайда, намаз уақыты кіргенде халыкты мешіт-ке жинайтындай бір шақьгру түрі элі белгіленбеген бола-тын. Мұсылмандардың бір бөлігі мешітке ерте келіп, намаз уақытының кіруін күтіп отырамыз деп, басқа істері бітпей қалып жүрді. Енді біреулері намазға кешігіп, қапыда қалып жүрді.

Пайғамбарымыз бір күні сахабаларын жинап, намазға шақыру түрін белгілеу үшін мэжіліс кұрады. Кейбір сахаба-лар христиандар сияқты қоңырау шалуды ұсынса, енді бі-реулер еврейлер тэрізді сырнай тартуды алға тартты. Тіпті, отқа табынатын мэжусилер құсап, намаз уақыты кіргенде от жағуды еске алғандар да болды. Бірақ Пайғамбарымыз бұ-лардың ешқайсысын қабылдамады.

Сол кезде Хз. Омар сөз алып:

- Пайғамбарым, халықты намазға шақыру үшін неге бір адам тағайындамасқа? - деген ұсынысты алға тартты.

Осыны орынды көрген Пайғамбарымыз Хазіреті Білэлге бұрылып:

-^Т¥Р> Білэл, намазға шақырып халыққа жар сал! - деп эмір етті.

Бұны естіген Білэл біраз уақытқа дейін Мэдинэ көшеле-рін аралап: «Әс-салаһ, эс-салаһ (Намазға асьгғындар, намаз-ға асығындар)» деп жар салып жүрді. Бірақ бұл да жеткілік-сіз еді.

Осыдан көп ұзамай, Абдуллаһ бин Зәйд атты сахаба бір түс көреді. Түсінде оған азанның дэл қазіргі түрі үйретіліп жатыр екен. Ол өзі былай эңгімелейді:

«¥йқылы-ояу халімде маған біреу келді. Үстінде екі жа-сыл киімі бар. Бір кішкене тамның үстіне шығып алды. Қо-лында бір қоңырау бар екен. Мен оған:

- Сен мынауынды маған сатасың ба? - дедім. Ол:

- Бұны не істейсің? - деп сұрады.

- Намаз уақытьшда қоңырау шаламыз, - деп жауап бер-дім. Сонда ол:

- Мен саған одан да жақсы бір шара үйретсем қалай қа-райсың? - деді.

- Әрине, тіпті жақсы болар еді, - дедім мен.

Сонда жаңағы кісі құбылаға қарай бұрылды да, азан сөз-дерін толығымен айтып берді. Содан кейін сэл бөгелді де, азан сөздерін қайта айтып, аяғына таман 2 рет «Қад қама-тиссалаһ» деген сөйлемді қосты (бұл иқамет болатын)».

Хз. Абдуллаһ таң атар-атпастан қуанышы қойнына сый-май, көрген түсін келіп Пайғамбарымызға айтып береді. Пайғамбарымыз тындап болып, азанды сол қалпында айту-ды лайық көреді де, Хз. Абдуллаһқа көрген түсін халыққа айтып, азан сөздерін Хз.Білэлға үйретуді бұйырады. Осы-дан кейін, Хз. Білэл өзінің зор даусымен азан айтьш, Мэди-нэні жаңғырта бастайды.

Мэдинэні жаңғырықтқан азанды естіген Хз. Омар сол арада пайғамбарымыздың қасына келіп мән-жайды білген соң былай дейді:

- Пайғамбарым, сені хақ дініңмен елші қылып жіберген Аллаһқа ант етейін, Абдуллаһтың көрген түсін мен де көр-дім.

Пайғамбарымыз екі кісінің бірдей түсті көргеніне Аллаһ-қа шүкір етті. Сол түні 7 сахабаның дэл сондай түс көрген-дігі деп айтылады. Сөйтіп, азанның дэл сол қалпында айты-луы керектігіне еш күмэн қалмайды.

Исламның соншалық табиғи, таза дін екендігін осы азан-нан да білуге болады. Жансыз, мағынасыз, сезімсіз бір қо-ңырау шалу, немесе сырнай тарту, от жағу сияқгылардын ешқайсысы азанмен теңестіріле алмасы анық.

***

Азанның шарттары

1. Уақыттың кіруі. Намаз уақыты кірмей түрып азан оқу - жақсы емес. Мұндай азанды уақыт кіргеннен кейін қайта оқу қажет.

Ъ. Азан арабша оқылуы керек.

3. Азан мен қаматты жамағатқа естірту.

4. Азан мен қаматтың сөздері рет-ретімен оқылуы ке-
рек. Рет-ретімен оқылмаған азан - мэкрүһ.

5. Азанды бір адам ғана оқу керек.

6. Ханафилар бойынша, азаншы - ер кісі, ақыл-есі түзу, тақуа, сүннетті жэне намаз уақыттарын жақсы білетін адам болуы керек. Қараңғы, пасықтардың азан оқулары -мэкрүһ. Әйелдердің және жүніп кісінің азан оқуы мен қамат айтуы -мэкрүһ. Дэретсіз адамның да қамат айтуы - мэкрүһ. Хадис: «Дәреті бар адам гана азан оци алады».

7. Азаншының даусы эдемі болуы керек. Бүған мына хадис дэлэл: «Аллан Елгиісі (с.а.у.) жиырма адамга азан оцытты. Әбу Махзурәның даусы үнап, оган азан үйрет-ті²'⁵.

8. Азан естілу үшін жоғары бір жерге шығып оку қа-жет. Әлбетте, қазіргі кезде дыбыс зорайтқыш болғандықтан қажет емес.

9. Азан сөздері созылып оқылады. Қамат керісінше тез оқылады. Пайғамбарымыз (с.а.у.) Хазіреті Білэлға былай дейді: «Біләл, азан оцыган кезде сөздерін созып оцы. Қамат (тәкбір) айткан кезде тез-тез оцы»²¹⁶.

10.Азан мен қаматты оқушы құбылаға қарап оқиды. «Хаййэ 'алэс-Салэһ» деген сэт - оң жаққа, «Хаййэ 'алэл-Фэлэх» деген сэт - сол жаққа басын бүрады. Азан даусы-ның жақсы шығуы үшін екі саусағын екі құлағына қояды. Әбу Жухайфэ (р.а.) былай дейді: «Біләлдің азан оцыганын көрдім. Ол жүзін оң мен сол жацца бүрып, «Хаййэ 'алэс-Салэн», «Хаййэ 'алэл-Фэлэх» деп жатты. Екі саусагы екі цүлагында болатын».

11.Азан мен қамат уақыты намазбен қатар қаза намазда-ры үшін де сүннет.

12.Азан мен қамат арасында аздап уақыт бөлген абзал. Пайғамбарымыз Білэлға: «Біләл, азан мен цамат арасында тамацтанып отырган адамның тамагын асыцпай бітіріп, асыцпай цажеттіліктерін өтейтіндай уацыт бер»²¹⁷, - де-ді.

13.Азан оқыған уақытта сөйлеуін доғарып, тіпті Құран оқыған адам да тоқтап, азан тындауы абзал. Кейбір көзқа-растар бойынша, мешіт пен үйінде Құран оқыған адам, Құ-ран оқуын тоқтатпай жалғастыруына болады.

Азан мен қаматты естушінің азаншымен бірге құпия оқуы - мұстахап. Бірақ, «Хаййэ а'лэс-Салэһ», «Хаййә а'лэл-Фэлэх» оқылғанда, тыңдаушы: ^ ^,, у£ ^ ^ «Лээ хаулэ,

Тирмизи, Салат, 33.

уэ лээ кууэтэ иллэ биллэн (Нағыз күш-қуат Аллаһта)» -деп айтады.

Азан оқылған соң былайша дұға оқылады:

і^ііі 3 іі.^іі) іі^і іх^ оТ зы^і } ііТЗі 5>л!і «д* ^ І^ш)

Һи^Іі Сдкі v Іі5і ІГлі^ і/ііі ііииі ііііі} і*#і «Алланумма рэббэ нэзинид-да 'уатит-тээммэ уәс-сала-тил-қааймэ, ээти Мухаммэдэнил-уэсиилэтэ уэл-фади-илэтэ, уэд-дэрэжэтэр-рафии'та. Уэб'асну мақамэм мах-мудэниллази уа'аттэн. Иннэкэ лээ тухлифул-ми'аад». Мағынасы: «Ей, мына толық азан мен оқылатын намаздың Раббы! Хазіреті Мұхаммедке арқау болуды, ерен ерекше-лікті және жоғары дәрежені бер! Жэне де оны өзің уэде ет-кен «Махмуд шыңына» жеткіз. Сен өзіңнің берген уэдеңді орындайтыныңа ешқандай күмэн жоқ».

Намаздан тыс жэне кейбір себептерге байланысты азан оқу — мэндүп. Бұлар:

1. Бала дүниеге келгенде кұлағына азан оқу. Аллаһ Ел-
шісі немересі Хазіреті Хасан туылғанда құлағына азан оқы-

ған.

2. Соғыс уақытында, өрт жағдайында азан оку.

3. Қатты ашуланған, науқастанған, жаман мінезді адам-ның немесе жан-жануардың құлағына азан оқу - мэндүп.

4. Жын мен шайтан қорқынышты бір бейнеде көрінген кезде, бұлардың кесірінен сақтану үшін азан оқылады. Өйткені, шайтанның азан оқылған кезде қашатындығы ха-дисте айтылады.

Азаншының ерекшелігі

Азаншылық - аса ерекше мамандық. Пайғамбарымыз азаншылықтың ерекшеліктері туралы көптеген хадистерін-де айтқан. Бүлардың кейбірінен мысал беріп өтейік: «Азан­шы даусының естілген жерінің көлеміне қарай күнэсі кеші-ріледі. Даусы естілген жердегі барлық нэрсе оган куэлік етеді»²¹⁹. Басқа бір хадисіңце Пайғамбарымыз (с.а.у.): «Алланым, имамдарды тура жолга сал, тура жолдан айыр-ма, азаншыларга кешірім ет!»²²⁰ — деп олар үшін дұға етеді.

Қамат (тэкбір)

Ерлерге мейлі жеке, мейлі жамағатпен болсын парыз бен қаза намазға тұрар алдында қамат айту - мүэккад сүннет. Қаматтың сөздері азан сөздерімен бірдей.

Тек қана «Хаййә алэл-Фэлэх», дегеннен кейін:,у^\ а

і^СаЛ <±А '& «Қад қаматис-салааһ» (Намаз басталды) деп екі рет айтылады.

Бес уақыт намаздың оқылуы

Намазды жеке оку үлгісі

Бамдат намазы

Бамдат намазының алдымен екі рэкат сүннеті оқылады. «Бүгінгі бамдат намазының екі рэкат сүннетін оқуға ниет етттім» деп ниет етіп, дереу екі қолын екі күлағына тақап, «Аллаһу экбар» сөзін айтып, тэкбір алады. Осыдан кейін қолдарын байлап, «Субханака Алланумма уэ би-хамдика уэ тэбэракас-мукауа та'ала жэддукауэ лээ илэнэ гайру-ка», «Ә'узу биллани минаш-шайтанир-ражим.Бисмиллаһир-рахманир-рахим» дейді де, «Фатиханы» оқып, соңында іш-

Әбу Дээуд, Әдәб, 107.

Бухари, Әзэб, 107. Әбу Дэәуд, Салат: 32.

тен «эмин» дейді. Одан кейін Кұраннан ұзақ бір аят яки үш қысқа аят немесе сүре оқылады. Бүдан кейін «Аллаһу эк-бар» дейді де, рүкүғке барады. Бұл жерде кем дегенде үш рет «СубханАлланил-азим» деп тэсбих айтады. Сосын «Сә-ми' Аллану лимән хамидан» сөзін айтып, қиямға барады. Қиямға барысымен «Алланумма Раббәнэ уә ләкәл-хамд» деп айтады. Бұдан кейін «Аллану әкбар» деп сэждеге барады. Сэждеде үш рет «Субхана Раббиял-а'ла» дейді де, «Аллану әкбар» деп, сэждеден түрегеліп, бір тэсбих айтылатындай уақыт отырады да, қайта «Аллану экбар» деп екінші сэждеге барады. Мұнда да үш рет «Субхана Раббиял-а'ла» деп тэс-бих етеді. Осылайша бір рэкат аяқталады.

Екінші сэждеден кейін «Аллану экбар» деп, екінші рэкат-қа бастау үшін киямға тұрады. Түрегеп тұрып тек қана «Бисмиллаһ» пен «Фатиха» жэне қосымша сүре оқылады. Бұдан кейін бірінші рэкаттағы секілді рүкүғ пен сәжде жа-салады. Екінші сэждеден кейін отырады. Бұл - екі рэкаттық намаздың соңғы отырысы. Осы жерде «әт-тахият», «салауат», «раббанэ этина» дұғалары оқылады. Олар мына-лар: «Әт-тахияту лиллани уас-салауату уа'таййбату, эс-сэламу а'лэйка эйюнэн-нэбию уэ рахмәтуллани уэ бэ-рәкатуну, эс-сэламу а'лэйна уә а'ла ибэдилланис-саали-хин, эшнаду эн лэә илэнэ иллАллан уэ эшнэду эннэ Му-хаммэдэн абдунууэ расулун»,

«Алланумма салли а'ла Мухаммэдин уэ а'ла эли Му-хаммэд. Кэмээ саллайта а'ла Ибранимэуэ а'ла эли Ибра-ним. Иннәкэ хамидун мэжиид. Уэ бээрик а'ла Мухаммэ-динуэ а'ла эли Мухаммэд. Кэмээ бээрэктэ а'ла Ибранимэ уэ а'ла элиИбраним. Иннэкэ хамидун мэжид».

«Раббэнээ ээтинэ фид-дүниэ хасанатэн. Уэ фил-ээхи-рати хасанатэн. Уэ қинээ а'заабан-наар.» Осыдан кейін барып «эс-Сәламу а'лайкум уэ рахматуллан» деп, алды-мен - оңға, сонан соң - солға сэлем береді. Міне, осылайша екі рэкаттық намаз аяқталады. Негізі намаз осы екі рэкат-тық қозғалыстан тұрады. Бұл намаздағы барлық «тэкбір»,

«тәсбих», «қырағатты» түгелдей құпия оқиды. Ер мен эйел-дің намаздағы айырмашылықтары жайлы жоғарыда айтып өткенбіз.

Міне, екі рэкат сүннет біткеннен кейін бамдат намазы-ның екі рэкат парызы басталады. Алдымен қамат айтылады да, парызға ниет етіледі. Осыдан кейін қолдарын көтеріп, «Аллану экбар» деп, намазға бастайды. Бұл екі рэкат тұп-ту-ра, жоғарыда өткен екі рэкат сүннет секідді оқылады. Бірақ «Фатихадан» кейін Кұранды көбірек оқу - сүннет. Бұл сүн-неттің азы - қырық аят. Бірақ үш аят оқыса да болады. Бам-дат намазын жеке оқыған адам тэкбірлерді, «Фатиха» мен сүрелерді яки аяттарды, «Сәми' Аллану лимэн хамиданты» жария оқи алады.

Бесін намазы

Бесін намазыңың алғашқы төрт рэкат сүннетінің алдың-ғы екі рэкаты дэл бамдат намазының екі рэкаты секілді оқылады. Яғни, сүннетке ниет етіп, қол байланып, екі рэкат оқып отырады. Бірақ бұл жерде әт-тахиятты оқығаннан кейін «Аллаһу экбар» деп орнынан түрегеліп, қиямға бара-ды. Салауат пен дұға оқылмайды. Салауат пен дұға әрқашан намаздың соңғы отырысында оқылады. Киямға барған соң «субханака» дұғасын оқымай, бірден Бисмиллаһ пен «Фати-ха», Құраннан сүре оқылады. Одан кейін рүкүғ және сэжде-ге барады да, сэжде жасаған соң қайта қиямға тұрады. Мұн-да да бисмиллаһ, «Фатиха», аздап Құран оқылып, рүкүғ, сэжде жасап отырады. Бұл намаздың соңы болғандықтан, осы отырыс - «ақырғы отырыс» деп саналады. Міне, осы кезде «эт-тахият», «салауат», дұға оқылып, сэлем беріледі.

Ал бесін намазының парызы былайша оқылады: Сүннет оқылып біткеннен кейін қамат айтып, бесін намазының па-рызын өтеуге ниет етеді. Содан кейін екі қолын көтеріп, тэкбір айтып, қол байлайды да, дэл таң намазының екі рэкат парызы секілді оқылады. Бірақ түскі намаз төрт рэкат бол­ғандықтан, екінші рәкаттан кейін отырып, «әт-тахиятты» оқиды да, «Аллану әкбар» деп орнынан түрегеліп, үшінші рэкатқа бастайды, Бұл жерде тек қана Бисмиллаһ пен «Фа-тиха» оқылады. Яғни, қосымша сүре, аят оқылмайды. Содан кейін рүкүғ пен сэждеге барады да, қайта «Аллаһу экбар» деп, төртінші рэкатқа бастайды. Мұнда да тек қана Бисмил-лаһ пен «Фатиха» оқылып, рүкүғ, сэждеге барады да, ақыр-ғы отырысқа отырады. Бұл сонғы отырыс болғандықтан, «эт-тахияттан» кейін, «салауат» пен дұға оқып, сэлем бере-ді. Осылайша бесін намазының төрт рэкаттық парызы аяқ-талады. Бұдан кейін бесін намаздың екі рэкат сүннеті оқы-лады. Бұл сүннетке ниет еткеннен кейін дэл бамдат намазы-ның екі рэкат сүннеті секілді орындалады. Жеке адам бұл намазды құпия оқиды.

Намаздыгер намазы

Намаздыгер намазының парыздан бұрын оқылатын төрт рэкат сүннеті - мүэккад болмаған сүннет. Мұның эрбір екі рэкаты өз алдына жеке намаз секілді. Сондықтан бұл намаз-ға бастарда адам намаздыгер намазының төрт рэкатына ниет етеді де, алғашқы екі рәкаттан кейін отырып, эт-тахият пен салауатты оқиды. Яғни, бұл жерде дұға оқылмайды. Мі-не, осыдан кейін «Аллаһу экбар» деп, қайта үшінші рэкатқа бастайды. Бұл үшінші рэкатты бастарда намазды жаңадан бастағандай етіп, алдымен «субханака», «әузу мен бисмил-лаһ», одан кейін «Фатиха» жэне қосымша сүре оқып, рүкүғ пен сэждеге барады. Бұдан кейін тэкбір айтып, төртінші рэ-катты бастайды. Рүкүғ пен сэждеден кейін отырып, «эт-тахия», «салауат», дұға оқып, екі жаққа сэлем береді.

Намаздыгер намазының төрт рэкат парызы дэл бесін на-мазыңың төрт рэкат парызы секілді оқылады. Айырмашы-лығы - намаздыгер намазына ниет ету. Бұл намаз құпия оқылады.

Ақшам намазы

Ақшам (намазшам) намазының үш рэкат парызы бесін мен намаздыгер намазының алғашқы үш рэкат намазы се-кілді оқылады. Алдымен ақшам намазының парызына ниет етеді де, қол көтеріп, тәкбір айтып, қол байдайды. Содан кейін жоғарыда айтылғандай екі рэкат оқылып, болған соң отырып, «эт-тахият» оқиды. Бұл - бірінші отырыс. Міне, осыдан кейін тэкбір айтып, үшінші рэкатқа бастайды. Бұл жерде Бисмиллаһ пен «Фатиха» оқылады да, сүре, аят оқыл-май, рүкүғ пен сәждеге барып, ақырғы отырысқа отырады. Бұл жерде «эт-тахият», «салауат» және дұға оқып барып, екі жаққа сэлем береді. Ақшам намазында уақыт қысқа бол-ғандықтан қысқа сүрелер оқылады.

Ақшам намазының екі рэкат сүннеті - айна-қатесіз бам-дат намазының екі рэкат сүннетіндей оқылады. Жеке адам ақшам намазы парызының екі рәкатын бамдат намазының парызы секілді жария оқи алады. Бірақ соңғы рэкатта Бис-миллаһ пен «Фатиханы» құпия оқиды.

Құптан намазы

Құптан намазының алдымен төрт рэкат сүнетті оқылады. Бұл - намаздыгер намазының төрт рэкат сүннетіндей мүэк-кад болмаған сүннет. Айна-қатесіз намаздыгердің төрт рэ-кат сүннеті секілді оқылады. Осыдан кейінгі оқылатын төрт рәкат құптан парызы да дэл бесін және намаздыгер парыз намаздары секілді оқылады. Айырмашылығы құптан нама-зына ниет етіледі. Осыдан кейін оқьшатын екі рэкат сүннет бамдат намазының екі рэкат сүннеті секілді оқылады. Бұл жерде тек ниет өзгереді. Жеке оқыған адам құптанның ал-ғашқы екі рэкатын жария оқи алады.

Үтір намазы

Үш рэкаттан тұратын үтір намазының оқылу тэртібі тө-мендегідей: Алдымен үтір намазына ниет етеді. Содан кейін қолын көтеріп, тэкбір айтып, қол байлап бастайды да, екі рэкаттан кейін отырып, «эт-тахият» оқиды. Осьвдан кейін тэкбір айтып, орнынан түрып, үшінші рэкатқа Бисмиллаһ пен «Фатиха» оқиды да, «эмин» деген соң, осыған жалғас-тырып аят немесе сүре оқиды. Осыдан кейін түрегеп тұрып, қолдарын құлағының тұсына дейін көтеріп, «Аллаһу экбар» деп, тэкбір айтады да, қайта қол байлап, түрегеп тұрған бойы «кұныт» дұғасын оқиды. Содан кейін тэкбір айтып, рүкүғ пен сэждеге барып, ақырғы отырыс жасайды. Әдетте-гідей «эт-тахият», «салауат» жэне «раббана этина» дұғасын оқып, екі жаққа сэлем береді. Мұның дэлелі: Хазіреті Айша былай дейді: «Аллан Елшісі (с.а.у.) үш рәкат үтірді оқи-тын. Үш рәкаттан кейін сәлем беретін». Басқа бір хадисте Аллаһ Елшісі былай дейді: «Ей, Қүран иелері! Үтірді оқың-дар. Өйткені, Аллан жалгыз. Тақ санды жақсы көреді»²²¹.

Үтір намазы Рамазанда ғана жамағатпен оқылады. «Құ-ныт» дұғасын білмейтін адам «Рэббәнэ ээтинэ...» дұғасын оқи алады.

Құныт дұғасы. Бұл - Хазіреті Омар мен ұлы Абдуллаһ-тан (р.а.) бізге жеткен:

£а ііі') ііі щ -Муйу яру$й') 'ч') 'а'£ы ііг >іі зд* і>аі зди& Ь\ здідр ^ьы) аь^-з _} эдіа*іі >

«Алланумма инэә наста'йинукэ уэ настагфирукэ уэ нэстандика уэ ну'мину бикэ уэ нэтуубу илэйкэ уэ нэ-тэуэккэлу а'лайкэ уэ нусни а'лайкэл-хайрэ күллэну нэш-курукэ уэ лээ нэкфурукэ уэ нахла 'у уэ нэтруку мэн иэфжу-рук.

Бухари, Дэауат, 69

Алланумма ииээкэ на'буду уэ лэкэ нусалли уэ нэсжуду уэ иләйкэ нас'а уэ нахфиду наржу рахмэтэкэ уэ нахшэ а'заабэкэ иннэ азаабэкэ бил куффари мулхиң».

Мағынасы: «Алланым, біз күмәнсіз сенен жэрдем жэне кешірім тілеп, сенен тура жол, нидаят сүраймыз. Саган иман етіп, күнәларымыз үшін саган тәубе етіп, саган сүйенеміз. Сені барлық жақсылықтармен мадақтап, зікір етеміз. Бізге берген ырыс-берекеңе шүкір етеміз. Сені те-ріске шыгармаймыз. Саган қарсы келгендерді теріске шы-гарып, олармен мүлдем байланысымызды үземіз. Алланым! Біз тек саган гана қүлшылық етіп, сен үшін намаз оқып, са-ган сэжде етеміз. Саган лайық қүл болып, сенің ризалыгың-ды алу үшін жігерленіп, қайраттанып алга үмтыламыз. Сенің рақымдылыгыңнан үміттеніп, азабыңнан қорқамыз. Күмәнсіз, сенің азабың кэпірлерді қамтиды».

Науңас адамдар намаздарын қалай оңиды?

Ақыл-есі дұрыс кісілер басқа жерлері науқас болса да ді-ни міндеттерден жауапты. Бірақ дініміз бұл діни парыздар-ды атқару үшін оларға жеңілдік көрсеткен.

Намаз окудағы жеңілдіктер:

Науқас кісі эл-қуат, шама-шарқына қарай намазын оқи-ды. Мысалы, түрегеп тұра алмайтын, яки, тұрған жағдайда ауруының күшеюі сияқты жағдайларда, отырып, оған да кү-ші жетпесе, ыңғайына қарай шалқайып немесе жанымен жа-тып намазын оқиды.

Намазын бір нэрсеге сүйеніп түрегеп тұрып оқи алатын-дар сүйеніп оқиды.

Ифтитақ (ашу, бастау) тэкбірін түрегеп тұрып ала алатын болса, түрегеп тұрып алып, қалған намазын шамасына қарай отырып, яки, жатып жалғастырады.

Орындыкқа отырып окуға да болады.

Отырып оқыған уақытта мүмкін болса аяқтарын жиған күйде, мүмкін болмаса кұбыла жаққа созып оки береді. Рү­күғ және сэжде ишарат жолымен жасалады. Ишарат: рүкүғ-да аздау, сэждеде көбірек басты ию арқылы жасалады. Иша-ратпен де оқи алмайтындар көз, қас арқылы ишарат жасап оқи алмайды. Ишаратпен де оқи алмайтындар оқи алмаған намаздарының саны 5-тен аз болса, кейіннен қаза етеді. Ал 5-тен көп болса, қазасын өтемейді. Әбу Ханифаның басқа бір пікіріне сүйенсек, кейіннен қазасын өтейді. Науқас адамның алдына сэжде етуі үшін тақтай, жастық, орындық сияқты нэрселер қойылмайды.

Жамагатпен намаз

Ислам діні - жамағат діні. Сондықтан жамағатпен намаз оқуды өте жоғары бағалаған. Ханафи мэзһабында ер кісі-лердің бес уақыт парыз намазды жамағатпен оқулары - бе-кітілген сүннет. Тіпті басқа мэзһабтардағы кейбір ғалымдар парыз деп үкім берген. Екі кісі болса да намазды жамағат-пен оку керек.

Жамағатпен намаз оқу арқылы мүсылмандар бір-бірімен танысып, араларында жылы қарым-қатынас күшейеді. Пе-ріштелер сияқты Аллаһтың қүзырына сап құрып, жамағат-пен оқылған намаздың сауабы, жеке оқылған намаздан жиырма жеті есе артық. Пайғамбарымыз (с.а.у) жамағатпен намаз окудың сауаптылығын көптеген хадистерінде білдірт ген. Мысал ретінде: «Жамагатпен оцыган намаздыц сауабы жеке оцылган намаздан жиырма жеті есе артыц». «Кімде-кім цүптан намазын жамагатпен оцыса, түн орта-сына дейін намаз оцыгандай сауап алады. Таң намазын да жамагатпен оцыса түні бойы намаз оцыгандай сауап ала-ды». «Адамдар егер алдыңгы саптың цаншалыц сауапты-лыгын білгендерінде, алдыңгы саптан орын алу үшін арала-рында жеребе тастауга дейін баратын еді». «Намазды ал-гашцы уацытында оцудың сауабын білгендерінде ол үшін жарысар еді. Қүптан намазы мен таң намазының кере-меттігін білгендерінде, еңбектеп болса да, бүл намаздарды жамагатпен оцуга келетін еді». Саптардың ең сауаптысы -ең алғашқы сап. Одан кейін ретіне қарай келесі саптар.

Дата добавления: 2015-07-02