МЕХАНИКАЛЫҚ ТӘСІЛ

Күрестің мсханикалык. тәсілі көп сңбек сіңіруді керск стеді. Со- ндықтан қазіргі уақытта оны өсімдік шаруашылығының қарқынды (интснсивті) салаларында мысалы, жеміс шаруашылығында нсмесе күрсс тәсілінің басқа түрлсрін пайдалануга болмайтын жағдайда қолданады.

Механикалық тәсілді пайдаланудың мына темендегідсй жолдары бар. Дақылдарды зиянксстсн қорғау үшін әртекті механикалық бөгет- тср жасалады. Мысалы, ксйбір шаруашылықтар қант қызылшасын бізтүмсықтардың зақымдауынан қорғау үшін сгістіктің шст-шстін ар- наулы ор қазушы сокамсн зиянксстсрдің жолын бөгейтін ор қазады. Одан соң сол орға түсксн бізтүмсықтарды инсектицидтермсн қүртады.

Долана және шаңқан көбелектсрімен күрссу үшін агаштың бүтақтарындағы жүлдызқүрттар қыстап шығатын өрмек ұяларды жи­нап алып қүртады. Алма жсмірімен күресуде үстағыш бслбсулср жиі колданылады. Оларды кебінесе кснірдектенгсн калың қағаздан, ке- нептсн, жөксден жасап, алма ағашының діңін (штамбысын) айналды- ра орап қояды. Алма жсмірінің жүлдызқұрттары қуыршаққа айналу үшін өрмелсп келіп бслбсудің қатпарларына енеді. Ұстағыш белбеу- лсрді жүйелі түрде қарап, жиналған жүлдызқүрттарды құртып түра- ды. Мұндай бслбеулсрді контактылы инссктицидтердің біреуімсн баптауға болады. Ал, оларды ка pan тексерудің қажсті жок, ссбебі бслбеуге енген жүлдызқүрттар инссктицидтің әсерінен өліп қалады.

ФИЗИКАЛЫҚ ТӘСІЛ

Физикалық тәсіл нсгізінсн ауыл шаруашылық дақылдарының өнімдсрін жәнс олардан жасалған азық түрлерін знянксстсрден қорғау үшін қолданылады. Мысалы, бүршақтың дәніндс қыстап шығатын дәнек қоңызын қүрту үшін қоймадағы бүршақ түқымын 10- ІГС-қа дейін салқындатады. Сонда бұршақ қоңызы 6 тәуліктсн кейін, ал үрмебұршак, қоңызы 10°С шамасында 12 сағаттан ксйін өлсді.

Ксйбір жағдайларда зиянкестермен зақымданған дәнді дсзинфек- циялау үшін оны элсктр тоғының жоғарғы жиілігімен нсмссс басқа тәсілмен қыздырады.

Күрестің физикалык, тәсіліне сақтық ретінде және бірқатар аса !; кауіггті қойма зиянксстсрін (қойма кенелері, қойма және күріш ? бізтүмсықтары және басқалар) қүрту үшін астық дәнін және одан жа-

fnicaaFaH өнімдерді кептіру жатады. Зиянкестердің шығу динамикасын есепке алу мақсатымен жарық үстағышты қолдану да физикалық I; тәсілге жатады. Көптсгсн көбелектер, жарғаққанаттылар және тағы Ц басқа насекомдар жасанды жарық көздеріне жаксы үшады. Осыны ес- ксре отырып, егіс танаптарында, бақтарда және басқа стацияларда I жарыққа үшып келстін насекомдарды үстау үшін әр түрлі Ктстіктермсн жабдықталған күшті жарық көздерін (электр шамдарын, ультракүлгін сәулелерін таратушыларды және басқаларды) орнатады. Жарық ұстағыштарға түскен насекомдарды күн сайын қарап тұру зи- янкестердің түр құрамын, үшу динамикасын және сан мөлшерін анықтауға мүмкіндік туғызады. Бүл шараны жүзеге асыру зиянке- стермен күресуді дер кезінде дүрыс үйымдастыру үшін өте қажет.

ӨСІМДІК КАРАНТИНІ

Өсімдік карантині еліміздің есімдік байлығын аса қауіпті карантин зиянксстері мен ауру коздырғыштардың және арам шептердің басқа мсмлекеттерден біздің слге әкелуінен және еніп кетуінсн қорғауға, ал карантин обьектілері еніп кеткен жағдайда олардың ошақтарын кеңейтпеуге және жоюға бағытталған мемлекеттік шаралар жүйесін і!~ алдын ала қарастырады. Осы міндеттерге байланысты ол сыртқы және ішкі өсімдік карантині болып екіге бөлінеді. Революцияға дейінгі жылдарда карантин қызметінің болмауы салдарынан көптеген қауіпті зиянкестер Россияға шеттен әкелінген болатын (жүзім фил- локсерасы, қанды біте және басқалар). 1875, 1881, 1910 жылдарда ; және одан кейінгі кейбір жылдарда жаңа өсімдіктерді, бақ топырағын жэне басқа материалдарды шеттен әкелуге тыйым салынған заңдар қабылданғанымен, бүрын әкелінген зиянкестердің одан әрі таралуына кедергі жасай алмады. Тек ¥лы Октябрь, революциясынан кейін ғана бұл мәселеге едәуір дәрежеде көңіл баліне бастады. 1924 жылдан ба- , ста п картопты, мақта 'түқымын және_баска есімдік өнімдерін шеттен әкелуді реттеу және олармен бірге колорад қоңызы, картой- күйесі, мақта қызғылт қүрты сияқты аса қауіпті зиянкестердің еніп кетуіне Вмүмкіндік бермеу туралы ерекше заңдар қабылданып, тиісті шаралар Вқолданылды. 1931 жылы қүрамында карантин инспекторлары бар, шекаралық аудандар мен облыстарда орналасқан карантин күзет ■рэындары (постылар), лабораториялар бар арнаулы Мемлекеттік ка- Крантин қызмсті қүрылды. КСРО-ға өсімдік тектес материалдың і әкелуін бақылау және тексеру, территорияны зиянкестердің еніп ке- туінен қорғау жөнінде шаралар жүйесі жасалды. КСРО үкіметі Көсімдік карантині туралы бірқатар қаулылар қабылдады және олар- Щ дың орындалуын бақылауды карантин инспекциясына жүктеді. Соны- мен қатар КСРО тсрриториясында бар аса қауіпті карантинді

зиянксстердің одан әрі таралуын тежеу мақсатымен ішкі өсімдік ка­рантин! бойынша да біркатар шаралар іске асырылдм.

Елімізге әкелінстін карантиндік маңызы бар барлық жүктер каран­тин экспертизінсн өтсді. Карантин обьектілерінің бар сксндігі мәлім болған жағдайда ол жүктср дсреу дезинфекцияланады нсмссс оларды қүртады. Үкіметтің карантин туралы жарлығы жэне карантин орган- дарының нүсқаулары барлық шаруашылықтар, үйымдар, кәсіпорындар, мсксмслср үшін міндетті болып саналады. Еліміз өзімсн шектсс елдердің барлығымен дерлік арнаулы конвснциялар жасаған. Сол бойынша әр ел карантинді зиянкестердің бір слден екінші елге өтіп кетудсн сақтандыру үшін өз сліндс карантин шара- ларын іске асыруға міндстті.

Карантин қызмстінің дүрыс қойылуы аркасында мақта қьізғылт қүрты, немесе макта күйссі (Pectiophora gossypiella Saund.), ақ жи- скті қоңыз (Graphognatus lcucoloma Boh.), картой күйесі

(Phthorimaea operculclla Zell.) сияқты қауіпті зиянкестер біздің слдс ксздеспейді.

Дата добавления: 2023-10-03