Tur 4214 - Туроперейтинг

Виды ТПС и его классификация.

Из всего многообразия возможных форм и видов туризма реализуемых в природной среде наибольшее распространение в настоящее время получили следующие виды:

1. Пешеходный туризм. (ПТ) Данный вид туризма предполагает пешее прохождение группой маршрута по пересеченной местности на высотах до 5000м.с преодолением локальных (река, перевал, вершина, каньен) и протяженных (растительный покров, болота, осыпи и морены, пески, снежные и ледовые участки). Для организации ПТ есть условия на территории всей России, во всех природных и климатических зонах.

Пешеходный туризм наиболее массовый вид ТПС. Он доступен любому здоровому человеку независимо от возраста и физического состояния. Этому способствует относительная легкость подготовки и проведения походов, организации дневного цикла путешествия. В то же время по одной и той же территории можно спланировать разные по сложности маршруты. ПТ считается эталонным при расчете нагрузки. Его коэффициент нагрузки (КН) -1.

2. Водный туризм (ВТ). Это, прежде всего, сплавы по реками различной сложности на каркасных, каркасно-надувных и надувных, чаще всего разборных судах группами или индивидуально с преодолением локальных препятствий: порогов, шевер, валов, водопадов, перекатов. Основными средствами сплава являются каяк (каякинг), байдарка, катамаран, рафт (рафтинг), плоты (деревянные или рамно-надувные). В несложных походах могут быть использованы рыбацкие надувные (резиновые или из ПВХ-ткани) лодки. В некоторых случаях плоты спасательно-надувные (ПСН). Так же к водному туризму можно отнести передвижение на перечисленных выше судах по озерам, водохранилищам, морям. (КН-0,85). К туристам-водникам предъявляется ряд требований, обусловленных спецификой вида. К ним относится умение плавать, владеть приемами страховки и самостраховки, техникой управления судном, знать правила оказания помощи при утоплении.

3. Горный туризм. (ГТ) Состоит из путешествий, совершенных на высотах свыше 2000 метров над уровнем моря в условиях горной, обезлесенной местности по маршруту определенной сложности, содержащие сложные участки горного рельефа: склоны, гребни, ледники, перевалы, вершины. Для горной местности свойственна высокая потенциальная опасность, вызванная камнепадами, крутыми склонами, селями, паводками, снежными лавинами, частой сменой погоды; пониженное атмосферное давление, высокий уровень солнечной радиации, ветер, осадки, туман.

Для горных походов характерны: первичная высотная акклиматизация (адаптация организма к высоте); дневной цикл обусловлен ранним подъемом и движением по маршруту преимущественно в утренние часы, когда низка солнечная активность и минимален уровень воды в реках, меньше вероятность камнепадов и схода лавин. Стремление к минимизации веса рюкзака и выбор линейно-радиальной и радиально-кольцевой схемы маршрутов. Большой объем физической нагрузки на организм и вероятность резкого обострения заболеваний не диагностируемых ранее. Знание технических приемов и тактических схем, в том числе правил техник скалолазания и ледолазания.

Основными препятствиями, идущими в зачет спортивной составляющей путешествия являются перевалы, вершины, траверсы хребтов определенной категорий трудности (к.т.). Заниматься ГТ при современном развитии материально-технической базы может практически любой здоровый человек независимо от возраста. Наиболее благоприятным периодом для пребывания в горах является лето и начало осени. С средины июня по конец августа включительно. Зачастую ГТ путают с альпинизмом, который является самостоятельным видом спорта, в котором главным является подъем на вершину. (КН-1,2)

4. Лыжный туризм (ЛТ). Передвижение в данном виде туризма осуществляется на лыжах в заснеженных районах начиная от равнинных материковых и арктических островных тундровых и заканчивая высокогорными с высотами перевалов выше 2500м. Для лыжного туризма свойственны суровые климатические условия в целом и низкие температуры, переменчивая погода, глубокий снег и высокая физическая нагрузка в частности.

Постоянное пребывание в условиях снежного покрова и низких температур требует повышенного внимания к подбору группы с учетом индивидуальных психологических особенностей, использования высококалорийных продуктов, применения легких и теплых личных вещей и использование видового снаряжения: лыж с металлической окантовкой, походных печек, специализированных палаток, многоместных спальных мешков. При прохождении маршрута в горных районах необходимо иметь лавинное снаряжение.

Основными параметрами лыжного туризма являются протяженность и продолжительность маршрута, перепад высот и преодоление локальных препятствий характерных для того или иного географического района. Традиционный период прохождения лыжных маршрутов – февраль – начало апреля. (КН-1,1)

5. Спелеотуризм. (СТ) Это путешествия по естественным карстовым горизонтальным и вертикальным подземным полостям (пещерам) с преодолением локальных препятствий (колодцев, узостей, сифонов, завалов,) Особенностью СТ является отсутствие в пещерах естественного освещения, высокой относительной влажности совмещенной с низкими плюсовыми температурами.

Спелепутешествие имеет две составляющие: подход к пещере, который может осуществляться как водным путем, на лыжах или пешком, так и на транспортных средствах: машинах и вертолетах. При прохождении глубоких пещер разбиваются несколько лагерей: базовый – у пещеры, и лагерь и ПБЛ (подземный базовый лагерь) в пещере. При прохождении глубоких пещер спелеотуристы имеют самый большой объем и вес снаряжения в расчете на одного человека.

6. Велосипедный или велотуризм (ВлТ). Вид путешествий в котором средством передвижения является специально оборудованный велосипед. Путешествия осуществляются группами около 10 человек по дорогам общего пользования и вне их специально спланированным и проложенным для конкретного путешествия маршрутам, которые могут включать экскурсионные объекты, локальные и протяженные препятствия. Последние являются основными для определения сложности маршрута и заключаются в типе дороги и ее покрытия, пересеченности местности и ее высотой над уровнем моря. В некоторой степени можно утверждать, что ВлТ является лидером по скорости передвижения и протяженности маршрутов.

7. Конный туризм (КнТ) — заключается в прохождении верхом на лошади или упряжным способом (на повозке) определенных маршрутов, содержащих локальные для данного вида препятствия: определенное дорожное покрытие, растительные и болотистые участки, осыпи, морены, курумы, перевалы. Особенностью КнТ являются необходимость ухаживать за лошадью, и в возможности транспортировать снаряжение на дополнительных вьючных лошадях

8. Автомобильный и мото туризм. (АМТ) Путешествия совершаются как на серийных транспортных средствах в штатной комплектации, так и на специально подготовленных автомобилях и мотоциклах оборудованных лебедками, цепями противоскольжения, рациями, GPS-навигаторами и другими спецсредствами. Для АМТ характерны: маршруты значительной протяжённости в различных природно-климатических зонах, невысокая зависимость от погодных условий, возможность обеспечения высокой автономности группы, меньшие по сравнению с другими видами туризма физические затраты. Маршруты прокладываются с учетом протяженных препятствий, основой которых является покрытие дорожного полотна. Естественными препятствия выступают песчаные заснеженные, болотистые, каменистые, горные дороги, а так же переправы в виде бродов. В АМТ можно совмещать посещение культурно-исторических и природных объектов.

9. Парусный туризм. (ПснТ) Основой данного вида туризма является походы на разборно-парусных судах по водохранилищам, озерам, крупным рекам, прибрежной зоне морей и океанов. Сложность путешествий зависит от удаленности от берега линии движения судна, ветро-волновых условий водоема (силы и направления господствующих ветров, характер волнения), температуры воды и воздуха, наличия приливов и течений.

10. Комбинированный туризм подразумевает прохождение в рамках одного путешествия маршрутов различных видов туризма. Авто-вода-спелео, пеше-водный, при этом каждая из частей может выступать самостоятельным укороченным маршрутом.

Все вышеперечисленные виды являются культивируемыми видами спортивного туризма. Для них разработана нормативная база, включающая, в том числе требования к параметрам маршрутов, к участникам походов, мерам безопасности, условиям присвоения разрядов и званий.

Кроме того, в природной среде реализуются иные виды туризма:
экологический туризм – путешествия с познавательными целями (в основном с наблюдением за процессами происходящими в природе) ориентированные на обязательное соблюдение природоохранных норм. В России в виду исторических причин данный вид, не имеет широкого распространения, В то же время в различных СМИ и сети Интернет часто можно встретить упоминание про экологические путешествия и туры. Следует заметить, что для большинства путешествий в природной среде свойственны те виды деятельности и природоохранные меры, которые рассматриваются при организации «экологического» туризма.

Сам по себе термин «экологический туризм» ввел в обращение мексиканский экономист-эколог Гектор Цебаллос-Ласкурейн (Ceballos-Lascureain) в 1983г. Он понимал экотуризм, как «сочетание путешествия с экологически чутким отношением к природе, позволяющим объединить радость знакомства и изучение образцов флоры и фауны с возможностью способствовать их защите».

Так же понятие «экологический туризм» используется в России применительно к посещению особо-охраняемых природных территорий. (ООПТ), чаще всего заповедников.

Достаточно популярен в России «промысловый туризм». Его составляющими являются путешествия, организуемые с целью охоты, рыбалки, сбора грибов, ягод и иных дикоросов. Данный вид деятельности имеет ограничения в определенные сезоны года и на определенных территориях.

В последнее время некоторые авторы к туризму в природной среде приписывают скалолазание, горные лыжи, парапланеризм, дайвинг, и иные виды активного отдыха. Следует учитывать, что это самостоятельные виды спортивной и экстремальной активности со своей спецификой деятельности, а зачастую и нормативной базой. При их осуществлении требуются иные компетенции, складывается свой, определенный распорядок дня, зачастую отсутствует нитка маршрута, ночевки часто осуществляются в комфортных условиях жилых помещений. Особняком находится Альпинизм. Несмотря на общность условий проведения путешествий это самостоятельный вид спорта, со своей богатой историей и имеющий ярко выраженную направленность на достижение конкретной спортивной цели – покорение горной вершины.

По характеру организации путешествия делятся на коммерческие и самодеятельные.

Целью проведения коммерческих (плановых) (данное понятие использовалось в турсфере до 90-х годов 20 века)) путешествий является получение прибыли для проводящей организации. Коммерческие путешествия совершаются по заранее разработанному и подготовленному туроператором маршруту. Все услуги на маршруте предоставляются специализированными организациями или представителями туроператора.

В самодеятельном путешествии все работы, начиная с проектирования маршрута и заканчивая постановкой лагеря и приготовлением пищи, ложатся на членов группы. Оплата транспорта, питания, снаряжения происходит на паритетных началах всеми участниками путешествия.

По социально-возрастному признаку в настоящее время для путешествий в природной среды выделяют туризм детско-юношеский, взрослый, семейный и для лиц ограниченными возможностями. Данная типология предполагает, что каждый из перечисленных видов имеет свои особенности организации путешествий, но, учитывая, что, ни одна из выше перечисленных социальных групп кроме детско-юношеского туризма не обладает своей нормативной и материально-технической базой, а так же системой государственного субсидирования при практической деятельности есть необходимость выделения лишь двух групп: детско-юношеской и вне возрастной.

С точки зрения понятия «активности» весь ТПС относится к активным формам путешествий, что в отличие от пассивных подразумевает использование мышечной работы по прохождению нитки маршрута и выполнения на ней определенных видов работ.

Большинство видов путешествий в природной среде подвержены сезонности. Для лета характерны водные, горные, пешеходные, вело и конные походы. Лыжные маршруты чаще всего проводятся в конце зимы – начале весны, спелео возможно организовывать в любое время года, кроме месяца таяния снегов и сезона дождей.

Вопросы для самоконтроля.

1. Какие виды туризма включает ТПС?

2. Дайте характеристику одного из видов спортивного туризма.

3. В чем различия между коммерческим (плановым) и самодеятельным туризмом?

4. Какие виды ТПС имеют свою нормативную базу?

5. В чем выражаются сезонность и активность для различных видов ТПС?

(оқу жұмыс жоспарына сәйкес пәннің коды мен толық атауы)

050902-«Туризм» мамандығының студенттеріне арналған

(мамандық атауы және шифрі)

ТАҚЫРЫПТАР МАЗМҰНЫ

және оның әдістемелік қамтылуы

(Дәрістік курс – семестр бойынша)

Бөлімдер (тақырыптар) атауы, сағат	Практикалық сабақ	Көрнекті құралдарды пайдалану	СОӨЖ	Білімді бақылау формасы
Дәріс1.Туроперейтингтің даму тенденциялары және негізгі түсініктері -2 сағат	ҚР-ғы туроперейтинг ерекшеліктері мен даму жағдайлары -1сағат	Слайд-шоу	ҚР заңнамасы, құжаттар, лицензия алу және тіркеу тәртібі, презентация	Ауызша сұрау
Дәріс2.Туроператорлардың функциялары және міндеттері -2 сағат	Турфирмалар мысалында нақты мәліметтер ді талдау -1сағат	Слайд-шоу	Топтық презентация	Ауызша сұрау
Дәріс3.Туристік өнімнің жасалу концепциясы - 2 сағат	Туристік өнімнің жасалу концепциясы -1сағат	Слайд-шоу Таратпа материалдар ұсыну	ҚР-ғы туристік өнім мен шетелдік өнімді салыстыру	Тапсыр-маларын тексеру
Дәріс4.Туристік өнім және қызметтер пакеті - 2 сағат	Туристік өнім мен қызметтер пакетін талдау - 1сағат	СД – проектор қолдану Слайд-шоу	Қызметтер пакетін құру және оны жылжыту жолдарын ұйымдастыру	Тапсырма-ларын тексеру
Дәріс5.Турды жобалау және қызмет көрсету бағдарламасы-2 сағат	Турфирмалар бойынша жобалау, түрлі бағдарламаларын құрастыру -1 сағат	Слайд-шоу Таратпа материал-дар ұсыну	Презентация, турды жобалау және қызмет көрсету бағдарламасын талдау	Жазба тап-сырмалар-ын қабыл-дау
Дәріс6.Қызметтер-ді жабдықтаушы-лар және туроперейтингтік бағдарламаны дайындау-2 сағат	ҚР-сы бойынша туроперейтинг-тік бағдарлама дайындап, маршрут ұйымдастыру - 1сағат	Слайд-шоу Таратпа материалдар ұсыну	Жабдықтаушылар және туроперейтингтік бағдарламаны дайындау. Презентация	Ауызша сұрау, тап-сырмаларын тексеру
Дәріс7. Қызметтерді жабдықтаушылар -мен келісім-шартқа отыру-2 сағат	Түрлі турфирма-лардың қызмет-тер жабдықтау-шыларын зерт-теу -1 сағат	Слайд-шоу Таратпа материалдар ұсыну	Ғылыми әдебиеттерге шо-лу, келісім-шартқа отыру түрлерін қарастыру	Реферат
Дәріс8.Инициатив-ті және рецептивті туроператорлар арасындағы келісім-шарт -2 сағат	Инициативті және рецептивті туроператорлар ерекшеліктері – 1 сағат	Таратпа материалдар ұсыну Слайд-шоу	Презентация	Ауызша сұрау
Дәріс9.Туроперейтингтегі құжат айналымы. Визалық қолдау-2 сағат	Құжаттармен жұмыс жасау –1сағат	Слайд - шоу	Құжат айналымына сәйкес туроперейтинг қызметін ұйымдастыру	Конспект тексеру
Дәріс10.Туристік кәсіпорында қолданылатын қаржылық-экономикалық қызметтердің әдістері-2 сағат	Турфирмалар қызметтерінің қаржылық жағдайын, қаржылық-экономикалық қызметтер әдістерін талдау - 1сағат	Таратпа материалдар ұсыну Слайд-шоу	Практикалық тапсырма орындау. Презентация	Ауызша сұрау Конспект тексеру
Дәріс11. Туристік кәсіпорынның қаржылық қызметіндегі ішкі аудиторлық бақылау әдістері мен ревизия-2 сағат	Ішкі аудиторлық бақылау әдістері мен ревизия - 1сағат	Слайд-шоу	Практикалық тапсырма орындау. Презентация	Ауызша сұрау
Дәріс12.Туроперей-тингте жанжалдарды басқару-2 сағат	Туроперей-тингте жанжал-дарды басқару -1сағат	Слайд-шоу	Мәселелік жанжалдарға сәйкес басқару жолдарын анықтау
Дәріс13.Туроперей-тингті автоматтандыру-2 сағат	Туроперейтинг-тегі заманауи бағдарламалар-ды зерттеу -1сағат	СД - проектор қолдану Презентация	Үш түрлі фирмалар мәліметтері негізінде зерттеу жүргізу Презентация	Ауызша сұрау
Дәріс14.Туризм сферасындағы қатынастарды құқықтық реттеу -2 сағат	ҚР-ы туризм сферасындағы қатынастардың құқықтық реттелуі -1сағат	Слайд-шоу	Ғылыми әдебиет тізіміне сүйене отырып, сұрақтарға жауап беру.	Тапсырма-ларын тек- серу,ауыз-ша сұрау
Дәріс15.Заманауи туризмді дамытудың негізгі қағидалары-2 сағат	Заманауи туризмді дамытудың негізгі принциптері -1сағат	Слайд-шоу	Презентация	Кейстер тапсыру
Барлығы: дәріс - 30 сағат, практика – 15сағат, СОӨЖ – 45 сағат, СӨЖ – 45 сағат

3. ПӘН БОЙЫНША БІЛІМГЕРЛЕРДІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫС ТАПСЫРМАЛАРЫНОРЫНДАУ ЖӘНЕ ТАПСЫРУ КЕСТЕСІ

СӨЖ көлемі -45 сағат

Апта- лар	ӨЗІНДІК ЖҰМЫС ТАПСЫРМАЛАРЫ	Сағат
	ҚР-да туроперейтингтің дамуы.Әдебиеттерге шолу
	Туроператорлардың түрлеріне тән ерекшеліктері.Реферат
	ҚР-да ұлттық туристік өнімнің маңыздылығы.Презентация
	ҚР- сы және шет мемлекеттердегі туристік өнімдер мен қызметтер пакетін талдау
	ҚР мәліметтері негізінде турды жобалау
	ҚР мәліметтері негізінде маршрут құру
	Келісім-шарттар құрастырып, талдау жүргізу
	Туроператорлар арасындағы айырмашылықты анықтап, талдау жасау
	Құжаттармен жұмыс жасау
	Елдер бойынша визалық қолдауды зерттеу. Реферат
	Турфирмалардың қаржылық қызметін ішкі аудиторлық бақылау (нақты мәліметтер негізінде)
	Турфирмалар мысалында жанжалды шешу. (Нақты мәлімет негізінде)
	Туристік кәсіпорындардағы басқару модельдері
	Туристік өнімдерді өткізу әдістері
	Баяндама тезисін құрастыру

4.ПӘНДІ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ

Оқулықтар, оқу-құралдары

Авторы, атауы, шыққан жылы	Барлары (дана)
Кітапханада	Кафедрада
1.Ильина Е.Н. Туроперейтинг: стратегия и финансы. Уч. Издательство: ФиС, 2002
2.Ушаков Д.С. Прикладной туроперейтинг.Издательство: ИКЦ «Март», 2004
3.Барчуков И.С. Методы научных исследований в туризме: учеб.пособие.-М.: Издательский центр «Академия», 2008.	-
4.Закон Республики Казахстан «О туристской деятельности в Республике Казахстан»от 13 июня 2008 года.
Барлығы

Әдістемелік нұсқаулар

Авторы, атауы, шыққан жылы	Барлары (дана)
Кітапханада	Кафедрада
	-

5.ДӘРІСТЕР КЕШЕНІ

Шолу дәрісі

Дәріс 1.Туроперейтингтің даму тенденциялары және негізгі түсініктері

Дәрістің мақсаты: туристік нарықтағы туроператорлардың маңыздылығы, туристік индустрияда алатын орны және туроператорлық бизнестің үрдісі.

Дәріс сұрақтары:

1.Туроператор түсінігі және туристік нарықтағы туроператордың рөлі.

2.Туристік индустрияның даму тенденциялары.

3.Нарықта туроператордың тұрақтылық факторлары.

Тақырып бойынша негізгі түсініктер: туроперейтинг, туроператор, көлденең интеграция, интеграциялық процесс.

Дәріс сабағын оқытудың белсенді әдістерінің бірі – имитациялық емес түрін қолдана отырып, яғни оқу дискуссиясын жүргізу және әдебиеттермен өзіндік жұмыс жасау.

Негізінде, туристік өнім тасымалдау, орналастыру және көңіл көтеруден тұрады. Туристік өнімді өндіру үшін авиациялық, теңіздік, темір жолдық, автомобильдік компаниялар мен орналасудың басқа да құралдары, мұражайлық – экскурсиялық бизнес, көпшілікті көңіл көтеру орындары, спорттық, курортты ұйымдар мен т.б. қызмет етеді.

Туристік өнімді өндіруші туроператорлар (ТО) өздерінің өнімін тұтынушыларға тікелей және туристік агенттіктер (ТА) арқылы жанама да сатады.

Туроператорлық бизнес көпшілікті туризмнің алыс қашықтықтарға жасалуы мен туристік өнімнің ерекшеленуі салдарынан пайда болып, осының нәтижесінде туристік фирмалардың мамандандыру үрдісі дамыды: кейбірі өздерінің барлық күшін қызмет көрсету пакеттерін өндіруге жұмылдырып, жаңа аймақтарды ашу мен туризмнің жаңа түрлерін жасап шығару арқасында туроперейтингтің бағытын айқындаса, басқалары сатуға көбірек мән беріп, туристік агенттіктер ретінде дамыды.

Сонымен қатар, қонақ үйлер мен мейрамханалық қызмет көрсетулерге, ірі туристік және курорттық орталықтардағы қызметтерге деген ұсыныстар көлемінің ұлғаюы кезеңінде туристің тек орналасу мен тамақтандыру қызметтері қосылған турды сатып алғанда толыққанды демалуға деген мүмкіндікке ие болмайтынынан туроперейтингтің қажеттілігі туындайды. Туристердің қаржыларының көп бөлігін демалу мен көңіл көтеруге жұмсайтыны да белгілі.

Сонымен қатар, олар спортпен шұғылданып, курорттық, тұрмыстық және басқа да қызмет көрсетулерді алуға да талпынады. Қызмет көрсетулерді ұсынатын және осы қызметтерден әр түрлі тақырыптағы турларды жинақтайтын кәсіпорындар мен фирмалардың, ұйымдардың туристік қызмет көрсету аясына қатыстырылуы ерекше бизнес – туроперейтингтің, яғни туристік бағдарламаларды жасаудың дамуына әкелді.

Туроператор — туристердің қажеттіліктеріне сай және жеткізушілермен келісім бойынша турларды жинақтайтын туристік пакетті өндіруші туристік фирма, ұйым. Ол туристік маршруттарды дайындау мен турларды жинақтаумен айналысады; олардың жұмыс жасауын қадағалайды; жарнама ұйымдастырады; берілген маршруттар бойынша турлардың бағасын есептейді; турларды туристерге тікелей немесе туристік агенттіктер арқылы жанама сатады.

Туроператор туристерге туристік қызметтердің кең ауқымды таңдауын ұсынады, сонымен қатар басқа қалалар мен жерлерде қызмет көрсетулерге тапсырыстарын өзіне алып, оңтайландырады.

Туроператорлар туристік индустрияда арнайы қызмет атқарады. Олар туристік өнімдерді сатып алады (ұшақтардағы орындар, қонақ үйдегі бөлмелер), туристік қызметтер пакеттерін құрастырады және оларды пайда табу мақсатында әр түрлі пайдаланушыларға тура немесе жанама сатады. Олар туристік қызметтерді бөлек те сата алады. Бұл әрекет пайда табу мақсатында немесе қажеттілік бойынша жасалынады.

Егер туроператор пакетті құрастырса, ол туристік өнімдердің өндірушісі болып саналады, ал егер ол қызметтерді бөлек сатса, туристік қызметтердің көтерме делдалы болады.

Бұл туроператор өндірушіден туристік пакетті құрастыруға керекті қызмет көрсетулерден көп қызметтерді сатып алатын уақытта көрініс табады. Сонымен қатар, бүгінгі таңда қонақ үйлер мен басқа да қызмет көрсетулерді ұсынушы компаниялардан қызметтерді жаппай сатып алу арқасында жеңілдікке ие арнайы мамандандырылған көтерме туроператорлар бар. Туроператордың тағы бір ерекшелігі –туристер үшін экономикалық қолжетімді және туристік пакеттерді ұсынуға керекті қызмет көрсетулерге деген бағалардан сақтандыру мүмкіндігінің болуы. Көтерме туроператордың бағалары қонақ үйлердің бөлшек бағаларынан әрқашан төмен болады.

Сонымен, туроператор нарықта екі басты рөлді атқарады:

1) Туристік қызметтерді өндіруші;

2) Туристік қызметтердің көтерме делдалы.

Бірақ, туроператорларды көтерме делдалдар ретінде емес, жаңа өнімдерді өндірушілер ретінде қарастыру керек. Бұл толығымен заңды, себебі туроператордың басты қызметі – туристік пакеттер мен турларды құрастыру болып табылады.

Кейбір кезде олар қызметтерді бөлек сата алады. Бұл қызметтің қосымша түрі немесе нарықтағы объективті керекті қадамы болып саналады. Мысалы, туроперато­рлар әуе рейстеріне жеңілдетілген бағамен сатып алған орындарды қажетті орындар көлемін толтыру үшін сатады. Бұл жағдайларда олар көтерме сатушылар немесе делдалдар қызметін атқарады.

Туристік индустрия дамуының тенденциялары

Туризм XX ғасырдың екінші жартысында қарқынды дамыды. Осыған көлік саласындағы ҒТП – тің жетістіктері әсерін тигізді: реактивті ұшақтардың дамуы, алыс қашықтықтағы маршруттарға жолаушылар әуе жолдарының ашылуы, круиз формуласының пайда болуына септігін тигізген кеме көлігінде революциялық төңкеріс, авто көлік және темір жол көлігінің жетілуі. Осының барлығы туристік маршруттардың ұзақ қашықтықтарға, шалғай аумақтарға аз уақыт ішінде сапар шегуге мүмкіндік туғызды. Туризм XX ғасырдың феномені деп бекер саналмады.

XXI ғасыр — ақпараттық технологиялар, олардың жетілуі мен туризмнің дамуына әсер тигізу ғасыры. Осының барлығы қазіргі туризмнің дамуына әсер тигізетін тенденциялардың пайда болуына әкелді.

Қазіргі туризмнің дамуына әсер тигізетін тенденцияларға: ақпараттық ағынның жылдамдатылуы, бүкіл әлем бойынша оперативті брондау жасауға мүмкіндік беретін ақпараттық технологиялардың жетілуі; капиталдардың шетел нарықтарға шоғырландырылуы; интеграция:

· көлденең – біркелкі бизнестің кеңеюі, бизнестің интер­национализациясы (трансұлттық компаниялар, халықаралық қонақ үйлер желілері және т.б.);

· тігінен –компанияның диверсифи­кация арқылы кеңеюі;

туристік ұсыныстың дифференциациясы; қызмет көрсету стандарттарының жетілуі мен қызмет көрсету технологиясының ақпаратттық үйлестірілуі жатады. Оларды толық қарастырайық:

Ақпараттық ағынның жылдамдатылуы, ақпараттық технологиялардың жетілуі. Туристік саланың ақпараттық қамсыздандырылуына: компьютерлік бро­ндау жүйелері мен көліктік және туристік қызмет көрсетулерді сақтау, таратушы жүйелер; брондаудың аймақтық жүйелері; интеграцияланған коммуникациялық жүйелер; электронды поштаның жүйесі; Интернет; туристік серверлер; мультимедиялық технологиялар; офистік технологиялар жатады. Осындай көп жақты компьютерлік қамсыздандырусыз қазіргі таңда туристік фирманың сәтті жұмыс жасауы мүмкін емес.

Әрине, берілген технологияларды меңгеретін туристік фирмалар алдында бірқатар мәселелер тұр: аппаратураға, бағдарламалар пакетіне, дизайнға қаржыларды жұмсау, қызметшілерді дайындау мен бағдарламаларды игеру. Бірақ, бүгінгі таңда туристік ұйым жұмысында осыған алмастырушы жоқ. Тек қана туристік өнімдерді құрастыруда, жылжытуда, сатуда компьютерлік технологияларды толығымен пайдаланатын фирмалар туристік нарықта табысқа ие болады.

Капиталдардың ұлғаюы мен шетел нарықтарға шоғырландырылуы, интеграция.

Соңғы жылдардың ерекшелігі болып интеграция, яғни капиталдардың ұлғаюы мен бірыңғай бизнес бойынша компанияларға қосылуы немесе басып тасталуы арқылы шетел нарықтарға шоғырландырылуы саналады. Интеграциялық процестердің түрлері әр түрлі болуы мүмкін (сурет 1.1). Осында көлденең немесе тігінен интеграцияны бөліп қарастыруға болады.

Қатысу

Сатып алу

Әсер ету

Жұғылу

Серіктестік

Консолидация

Интеграциялық процестердің түрлері

Алу

Қосылу

Қосылу

Толығымен сатып алу

Жартылай сатып алу

Формалардың қосылуы

Активтердің қосылуы

Сурет 1.1 Интеграциялық процесстердің түрлері

Көлденең интеграция —бірыңғай компанияларды басып тастау немесе оларға қосылу жолымен бөлек компаниялардың шетел туристік нарықтарына капиталдың белсенді енуі мен ұлғаюы.

Бұл қонақ үй бизнесінің мысалында айқын көрінеді. Мысалы, осылайша әлемнің әр түрлі елдеріне кең таралған Sheraton, Mariotte, Novotel, Sofitel қонақ үй желілері барлығына мәлім. Ірі қонақ үйлік корпорациялар басқару контрактілерін, франшизалық келісім шарттарды жасап, мүлік сатып алу арқылы шетел нарықтарына белсенді енуде. Осындай белгілер біздің нарықта да бар.

Қонақ үйлік корпорациялар арасында, негізінде, америкалық Holiday Inn, Sheraton, Mariotte, Radisson, Best Western сынды корпорациялар әлемнің көптеген елдерінде қонақ үйлік ұйымдарына (жеке, франчайзингтік) ие болып, көшбасшылық позициясын ұстануда. Басқа аймақтардың корпорациялары арасында кең таралғандары: Accor (Sofitei, Novotel, Pulman, Ibis, Formulal), Club Mediterrane, Forte, Utell. Соңғы жылдары жапондық Jal компаниясы, неміс Shtaygenberger компаниясы мен басқалары күшеюде.

Бірақ бізді агенттік – туроператорлық нарықтағы кәсіпкерліктің жағдайы қызықтырады. Жыл сайынғы неміс FVW International журналы Еуропалық туристік компаниялардың жұмыс нәтижелерін жарыққа шығарады. Оның бірінші жиырмасына жылына бір миллион туристке дейін қызмет көрсететіндер кіреді. Бұл жерде орындар бұрыннан белгілі, үлкен өзгерістер сирек туындайды. Бұл компаниялар қатарына (кему ретімен): TUI (Германия), Airtours (Ұлыбритания), C&N Touristik (Германия), Thomson (Ұлыбритания), Kuoni (Швей­цария), First Choice (Ұлыбритания), Nouvclles Frontieres (Фран­ция), Club Med (Франция), Scand. Leisure Gr (Швеция), Gruppo Alpitour (Италия) кіреді.

Барлық аталған компаниялар шетел нарықтарына кіру үшін белсенді интеграциялық әрекеттерді жүзеге асырады. Осылайша, 1998 жылы неміс туроператоры NUR мен Condor әуекомпа­ниясының S&N Touristik тобына қосылуы өтті. Kuoni швейцар компаниясы өзінің жарты пайдасын шетелде табады: Данияда, Голландияда, Ұлыбританияда, Францияда, Испанияда, Италияда, Гре­кияда, Сингапурде, Үндістанда.

Туристік фирмалардың шетелдік қатысуының жоғары пайызы Голландияда, Бельгияда, Австрияда, Испанияда көрінеді. Керісінше, француз, итальян және ағылшын компаниялары өзінің нарықтарына бөтен фирмаларды жібергісі келмейді. Франция шетелдіктер үшін әрқашан қиын нарық болып саналды: француздардың патриоттығы өте танымал, ең бастысы Швейцария сияқты Францияда ірі туроператорлар трансұлтты ретінде пайда болды (Club Med, Nouvelles Frontieres). Олар шетел нарықтарына белсенді еніп, шетел бәсекелестермен күресті. Солай болса да, уақыттың өзгерісі Францияның өзгерісіне әкелді: 1998 жылы неміс C&N Aquatour – ға бақылау алып, канадалық Transat тур­операторы — Look Voyages бақылау жасады.

Италия шетелдік туристік компа­ниялар үшін тартымды, бірақ оның бір кемшілігі бар. Ол дистрибьюторлық жүйенің кең таралуы мен тәуелсіз шағын және орта турагенттіктердің көп санында көрінеді. Бірақ 1990-жылдардың соңында итальяндық турбизнестің екі көшбасшысы бір топқа қосылды — Alpitour мен Francorosso. TUI итальяндық нарықта өзінің агенттік желісін дамыту арқылы нарықты жаулап алуды көздейді.

Неміс туроператорлары өз елдерінің сыртындағы ірі компанияларды бақылап, кең ықпалға ие болды. Мысалға, TUI концернінің аналық компаниялары бар: «Terra Raizen» Австрияда және «Ambassador Tours» Ис­панияда, австриялық ұлттық әуекомпаниясымен біріккен — «Тигора» сапар бюросы. Бұл концернге «Arke Raycen» (Нидерланды) компаниясының 40% акциясы мен француз «Horns Tours» компаниясының 46% тиесілі. TUI айналымы қазіргі таңда 2 млрд евродан астам қаржыны құрады.

Германияның екінші ірі C&N Touristik (бұрынғы НУР (NUR)) концерні (айналымы 1 млрд евродан астам) Голландияда, Австрияда, Бельгияда аналық фирмаларға ие, «Iberojet Kuoni» испан фирмасының 25% акциясын ұстайды.

Басқа неміс компаниясы — ИТС – тің капиталы Швейцарияда орналасқан — «Kuoni» фирмасының 51% акциясы, Нидерлан­дыда - «Holland International» компаниясының 25% акциясы, Бельгияда - «Sun International» компанисының 91% акцисы мен Испанияда - «Travelplan» фирмасының 56% акциясы.

Басқа да танымал туроператорларға: American Express Caresson (АҚШ), Voyage (Франция); сканди­навялық Spise, Nordisc компанияларын, швейцарлық Interhoume және басқаларын жатқызуға болады. Бұл туризмдегі көлденең интеграцияның мысалдары. Бұл уақытта басқа компаниялармен қосылу немесе оларды жаулап алу жолымен бірыңғай бизнестің кеңеюі мен интернационалдандыруы жүреді.

Тігінен интеграция – капиталдың ұлғаюы мен шетел нарықтарына әр түрлі туристік қызмет көрсету аясынадағы компанияларды жаулап алу немесе оларға қосылу.

Тігінен интеграция нәтижесінде клиент «конвейерге» түскендей болады: турды сатып алатын агенттіктен бастап қонақ үйге дейін, чартерлік рейстен экскурсияға дейін бәрі де бір қожайынның бақылауында болады.

Туризмдегі тігінен интеграцияны үш еуропалық үлгі мысалында қарастыруға болады: неміс, ағылшын, француз.

Неміс үлгісі — корпорацияларда туристік бизнестің басты түрлерінің барлығының да маңызы бірдей болуы: туроперейтингтің, турагенттіктердің, тасымалдаушылардың, қонақ үйлер мен басқаларының туроперейтингке басты тіреу жасауы. Мысалы, неміс туристік нарығының көшбасшысы -TUI Group Еуропада интеграциялық процестердің ірі жүйелігін ұсынады.

TUI құрылымына кіретіндер: 4 мыңға жуық турагенттіктер, 39 туропе­раторлық бренд; 3 чартерлік әуекомпаниялары; 8 қонақ үй желілері (200 орналасу орындары); компьютерлік технологиялармен айналысатын компаниялар. Бұл интеграцияның оң ерекшелігі болып фирма ішіндегі стандарттарға сай бірыңғай талаптар деңгейінде клиентке толық қызметтердің пакетін ұсыну кепілдігінің сақталуы саналады.

Басқа мысал: C&N Touristik – айналымы бойынша екінші неміс тобы, оған кіретіндері: 6 туроператор, Condor әуекомпаниясы, үш ірі бөлшек жүйелер, үш қонақ үйлік желілер (50 орналасу орнынан астам).

Ағылшын үлгісі. Оның негізіне туроператорлық әрекет пен агенттік жүйе және көлік кіреді. Сырттағы қонақ үй бизнесі нашар дамыған.

Мысал ретінде ағылшын Airtours туроператорын алайық. Ол аттас компанияның негізінде пайда болып, 1993жылдан бастап 3 туроператорлық фирмаларды, агенттік желілердің 2 брендін (Going Places и Direct Holidays) сатып алды. Осыдан кейін ғана шетелде қаржылық операциялар басталып, қазіргі таңдағы топқа кіретін 24 қонақ үйлерді сатып алу жүргізілді.

First Choice Holidays – тың жағдайы да ұқсас, оған: бөлшек турагенттіктердің 5 бренді, 11 туроператорлық брен­д пен Ұлыбританиядағы үздіктердің бірі Air 2000 және чартерлік әуекомпа­ниялар кіреді. Ал, қонақ үйлер First Choice – те жоқ.

Француз үлгісі, бұл жердеинтеграцияланған корпо­рациялардың негізі болып орналастыру орындары саналады. Сонымен қатар, француз турбизнесі неміс және ағылшын үлгілерінен капиталдардың аз концентрациясы мен аумағымен ерекшеленеді. Бірақ, Францияда да еуропалық және әлемдік деңгейдегі көшбасшылар бар.

Францияның ең танымал Club Med компаниясы all inclusive (бәрі қосылған) нарығында көшбасшы. Берілген компанияда орналастыру орындары — барлық бизнестің негізі. Оның 75 мың орынға ие 130 астам клубты қонақ үйлері бар. Бірақ қызмет көрсетуші аттас агенттіктер жүйесі мен субагенттер бар.

Басқа мысал - Ассог корпорациясы, оның бүкіл әлем бойынша бірқатар қонақ үй желілері таралған (Sofitel, Novotel, Pulman, Ibis, Formulal). Ол америкалық желілермен (Holiday Inn, Mariotte, Sheraton және т.б.) бәсекелесе алатын Еуропадағы жалғыз корпорация. Ассог тобының құрамына: 3,5 мың қонақ үй (Mariotte - 1,5 мың қонақ үй); Vagon lit туроператорлық бөлімшесі, оны 1999 жылы француз темір жолдарынан сатып алды; бөлшек агентсттіктер жүйесі (100 - астам); 7 туроператорлық бренд кіреді. Бірақ, Club Med – тің де, Ассог – дың да өз әуекомпаниялары жоқ, себебі олар үлкен қаржыны, капитал концентрациясы мен шынымен де ірі айналымдарды талап етеді; осыдан Франция әлі бәсекелестерден артта келеді.

Біздің еліміздегі жағдай қандай? КСРО заманында жоғары интеграциялы «Ин­турист» туристік тобы жұмыс жасап, шетел туристеріне алмастпайтын қызмет көрсетулерді ұсынды — шетелдегі өкілдіктен автобустар мен қонақ үйлерге дейін. Бірақ бұл тарих.

Қазіргі уақыттағы отандық нарықта өтетін үрдістер жалпы әлемдегі үрдістерден қатты ерекшеленбейді, себебі, туризм бүкіл әлемде интеграцияланған:

• Турфирмалар мен компаниялардың көпшілігі сапарлар мен қабылдаулар географиясының аймақтық және халықаралық кеңеюіңсіз өтімді бола алмайды;

• Осыған байланысты капитал елдер мен аймақтардағы бизнестік интеграциясыз үлкен пайданы бермейді.

Бұл саладағы салмақты зерттеулерсіз біздің ағылшын үлгісі бойынша дамуымыз көрінеді, бірақ неміс үлгісінің де алғышарттары бар.

Осылай болса да, туристік бизнестің түрлері мен әлем бойынша интеграцияланған ірі корпорацияларды жасау тек қана үлкен пайда табуға ғана негізделмеген, керісінше сапалы бәсекеде жеңуге ұмтылыспен сипатталады. Миллиондаған клиенттерге қызмет көрсетуде тек қана интеграция ең үлкен қаржы – экономикалық қайтарылымы беріліп, сипаттамасы бойынша бірыңғай және жеңіл бақыланатын қызмет көрсетулер де ұсынылады.

Туристік ұсыныс дифференциациясы мен өндірістің мамандануы

Туристік нарық экономикалық, саяси, экологиялық факторларға тәуелді. Осында әр түрлі формадағы кәсіпорындар мен ұйымдардың құрылу мүмкіндігі бар. Жалпы мағынада оны тұтынушы – туристердің нарығы деп атауға болады. Сондықтан туристік нарықтағы ұсыныстардың барлық түрлері нақты тұтынушыға, оның қалауы, саяхат мақсаты мен талғамына бағытталуы тиіс, себебі бұл сапалы қызмет көрсетуге мүмкіндік туғызады, яғни туристік бизнестегі бәсекеге қабілеттілікті болуға жағдай жасайды. Осындай көзқарас туристік нарықтыңдифференциациясы, тұтынушыларды сегменттеу деп аталады.

Туристік нарықтың дифференциациясы - бұл құрамы, тақырыбы, деңгейі бойынша сәйкес келетін туристік өнімді жасау мақсатында тұтынушылардың сегменттелуі.

Ертең туризмде өмір сүру үшін, бүгінгі таңда өзінің нарық сегментін табу керек. Ол жас деңгей бойынша, ұлттық, ерекше ұлттық талғамдарға сай, тақырыптық және т.б. болуы мүмкін. Мысалы, дамыған елдерде туристер «үшінші» жасқа 65 жастан кейін жатқызылады. Бұл саяхаттар үшін ең ыңғайлы уақыт. Осындай тұтынушыларға қонақ үйде қызмет көрсеткенде, нені негізге алу тиіс? Жауабы жеңіл — бөлмелердің жарық болуы, ырғақты, тыныш, ыңғайлы қызмет көрсету.

Әмбебап қонақ үйлер мен турлардың болуы міндетті емес. Бизнестік қонақ үйлердің өз шарттары болса, ку­рортты және санаторлық үшін - өздерінікі.

Сегментация — бұл максималды пайда табу үшін минималды шығындар жұмсау. Бүкіләлемдік туристік ұйымның (БТҰ) мәліметтері бойынша туристік нарықтың дифференциациясы (сурет1.2) көрсетілген.

Сурет 1.2 Туристік нарықтың дифференциациясы

Адамдардың көбісінің талғамдары әр түрлі. Олар материалды жағдайға, өмір сүру сипатына, жасы, отбасы құрамы мен басқа да факторларға байланысты. Сапар мақсаттары да әркелкі болып келеді: біреу теңіз жағасына қыдыруға барады, біреудің спортпен шұғылданғысы келеді, тіл үйренгісі келеді, кейбірі экскур­сиялар мен мұражайларға қызығады, ал біреулерге көңіл көтеру қажет.

Туристік нарықтың дифференциациясы болып туристердің қалауы бойынша тақырыпқа, қызмет көрсетулердің деңгейі мен құрамына байланысты туристік қызмет көрсетуді ұйымдастыру саналады. Бұл жерде, әрине, келетін адамдардың ұлттық талғамы мен қылықтарынан хабардар болып, осы ақпараттарды оларға қызмет көрсеткенде пайдалану тиіс (мысалы, мәзір жасағанда және т.б.).

Қазіргі таңдағы туристік ұсыныс көптүрлі. Ол капиталдың ұлғаюы мен интеграция тенденцияларын есепке ала отырып, орта және шағын туристік фирмаларға өмір сүруге көмектеседі. Болашақта нарықта қуыс тауып, тар мамандануға ие фирмалар тәуелсіздігін сақтайды.

Кейде сирек кездесетін ұсыныстар пайдаланылады, мысалы француз фирмасы ағаштардың басында саяхаттауды ұсынады. Бірақ қызмет көрсетудің ерекше түрлері аймақтың, елдің мүмкіндіктері мен туристік технологияларды пайдалануға байланысты болып табылады.

Қызмет көрсету стандарттарының жетілуі (көтерілуі) мен қызмет көрсету технологиясының унификациясы

Соңғы жылдары Африка, Таяу Шығыс, Шығыс Азия мен Тынық мұхит ауданында туризм дамуының өсу қарқыны байқалады, ал Еуропада өсудің қарқыны төмен. Олай болса да, Еуропа келушілер санынан алдыңғы орында.

Осындай тенденция аймақаралық бәсекелестік үшін объективті жағдайлар тудырып отыр. Қызмет көрсетудің жоғарғы стандарттарына сай жаңа курорттардың пайда болуы ескі туристік аймақтарға өз стандарттарын дамытуға, туристердің аймаққа келуі үшін бәсекелестік күретің жаңа сапалы жолдарын табуға итермелейді. Осының нәтижесінде, стандарттар әрқашан дамып әрі жақсарып отыратын қонақ үйлер пайда бола бастады.

Туристердің қосымша ағындарын тарту мақсатында әрбір аймақ пен курорт туристер демалғанда өздерін өз үйінде сезінуіүшін ең жақсы жағдай жасағысы келеді. Осында қолжетімді әрі түсінікті ақпараттың каталогтарда, демалыс пен саяхаттар орындарында болуы маңызды (стендтер, көрсеткіштер, объектілерді белгілеу және т.б.).

Бүкіләлемдік туристік ұйым туристік пиктограммаларды унификациялау мәселелеріне көп көңіл бөлді. 1980-жылдардың ортасында халықаралық туризм мамандары туристер мен осы салада жұмыс істейтіндердің маршруттық, қызмет көрсетушілік және басқа да ақпараттарды меңгеруді жеңілдету үшін осы ақпараттардың стандартты унификацияланған жазбасын қолдану керек деген қорытындыға келді. 1986 жылы Еуропалық қоғам министрлерінің Кеңесі Қонақ үйлер үшін стандартизацияланаған ақпараттар жүйесін (Standardized Information System) қабылдады. Ол еуропалық елдер мен кейбір аймақтарда қолданылатын бірқатар пиктограммалардан (стилизацияланған суреттерден) тұрады. Оның мысалы болып бәрімізге таныс белгілерді келтіруге болады. Автомобильдердің тұрағы, авто құю станциясы мен тамақтанупункті (сурет 1.3) көрсетілген.

Сурет1.3Халықаралық пикторграммалардың мысалы

Бұл жүйе ыңғайлы әрі бірқатар артықшылықтарға ие. Ол объективті, ақпаратты, басқаруда жеңіл және тұтынушылардың құқығын қорғау заңдылығы арқылы бақыланады, ол арқылы шатастыратын түсіндірулерден арылуға болады. Бұл жүйе еуропалық елдерде қонақтардың қонақ үйлерде, мейрамханаларда, көшеде болуын жеңілдетіп, кеңінен қолданылады. Бұл жүйе сонымен қатар Еуропалық одаққа кіретін елдердің тізбесінде қолданылады.

БТҰ қонақ үй бизнесінде бірқатар маңызды қызмет көрсетудің мәселелерін унификациялауға енді ғана мән беруде. Әлі күнге шейін қонақ үйлердің жұлдыз немесе басқа дәрежелер бойынша бүкiләлемдiк әмбебап классификациясы жоқ, әрі бола алмайды. Дегенмен, БТҰ, Халықаралық қонақ үй ассоциациясы мен ЕО қонақ үй және мейрамхана индустриясының комитеті жеке сипаттамалар бойынша әлемдік қонақ үйлердiң жұлдыз классификациясын енгізуге кеңес береді: қонақ үйдің орналасу орны; нөмiрлердiң өлшемі, олардың орналастыруы, ыңғайлылығы және жабдықталуы; көрсетілетін қызметтердiң жиыны; бос уақытты өткiзу, спортпен шұғылдану залдарының және басқа бөлмелердің бар болуы.

Туристiк қызмет көрсету технологиялары да бірыңғайлануда және қазіргі уақытта осындай халықаралық құжаттар бар: ЕО пэкидж турлар бойынша нұсқаулығы (1993 жыл) туристік пакетке қойылатын талаптарды анықтайды, саяхат кезіндегі туристердің құқықтарын қорғап, қауiпсiздiктеріне кепiлдiк береді, ал туризм Кодексі (1999 жыл) ХХІ ғасырда туристік саланы дұрыс жолға бағыттап, туристер санының келуін ұлғайтуды көздейді.

Бірақ, қызмет көрсетулерді бірыңғайлау мәселелеріне көп көңіл бөлу керек. Туристердің көптеген елдерге сапар шегуге өте тартымды итермелейтін күші болып олардың өзіндік ерекшелігі саналады. Ал, бірыңғайланған бағдарламалар болса, өкiнiшке орай, ұлттық колоритті «өшіреді» әрі қызмет көрсетулерді әлемнің барлық бұрыштарында стандартты етеді. Қызмет көрсетуде «алтын орта» қағидасын ұстану керек, бұл уақытта стандартты қызмет көрсету кезінде алыс саяхаттардың мақсаты болып табылатын ұлттық ерекшелiктер сақталынады.

Қазіргі туристік нарықтың даму тенденцияларын ескере отырып, туроператорлардың тұрақты қызметі үшін келесілерді орындау керек:

· көпшілік өніммен бірге ерекше бағаға сай ерекше өнімді ұсыну үшін жұмыс жасау керек;

· жарнама мен брендинг арқылы сауда белгісінің танылуына ықпал жасау;

· жеке қызмет көрсетудің сапасын дамыту;

· өнімнің тұтынушылар үшін түсінікті әрі ақпараттық жағынан «мөлдір» болуын есепке алу;

· бизнестен түсетін пайданы ұлғайту мақсатында бөлек компаниялар мен фирмалардың қызығушылықтарын біріктіру;

· қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды пайдалану.

Туроператордың нарықтағы басты міндеті - туристік нарықта тұрақты жағдайға ие болып, тұрақты пайданы алу. Нарықтағы қуысты,туристік нарықты дифференциациялау арқылы әрі интеграция тенденцияларын, унификациялау мен ақпараттық ағындардың жылдамдығын ескере отырып тұтынушылар сегментін табу керек.

Бақылау сұрақтары

1. Туристік нарықта туроперейтингтің пайда болуы немен байланысты?

2. «Туроперейтинг» сөзін түсіндіріңіз.

3. Туроператор туристік нарықта қандай қызмет атқарады?

4. Қазіргі таңда туристік индустрия дамуының қандай маңызды тенденциялары байқалады?

5. Туристік нарықтың дамуына ақпараттық ағындардың жылдамдығы мен компьютерлік технологиялардың дамуы қалайша әсер ететінін көрсетіңіз.

6. Туризмдегі көлденең және тігінен интеграцияға мысал келтіріңіз.

7. Капитал концентрациясы және туризмде интеграциялау бойынша жағдай қандай?

8. Туристік нарық дифференциациясы дегеніміз не?

9. Стандарттарды жетілдіру мен қызмет көрсетулерді бірыңғайландыру туристік нарықтың дамуына қалай әсер етеді?

Дата добавления: 2014-01-20