МЧС России 25 страница

ЛАТЫНЬ ж разг. латин чIал.

ЛАУРЕАТ лауреат (1 лап чIехи премия, пишкеш къачур кас. 2. лап чIехи художественный школа хъсандиз куьтягьна, пишкеш къачур кас).

ЛАФЕТ лафет (артиллериядин туп эцигдай дезге).

ЛАЦКАН лацкан (пальтодин, пенжекдин хурун кьвечIиларнавай, пIипI алай пай).

ЛАЧУГА, ЛАЧУЖКА дехме. къазма, демек, лап усал кIвал.

ЛАЯТЬ несов. амп авун, элуькьун; собака лает кицI элуькьзава.

ЛГАТЬ несов. 1. ттаб авун, ттапарарун. 2. буьгьтен вигьин, авачирди лугьун.

ЛГУН тапрукь, тапархъан.

ЛЕБЕДА мн. нет таквар (техилдин къацак жедай чIуру хъчар).

ЛЕБЕДИНЫЙ 1. къугьдин. 2. къугьдин хьтин (лацу хур ва я къугьдин хьтин дамахдалди къекъуьн). ♦ лебединая песня пер. эхиримжи чIехи кар (яни са касди вич рекьидалди ва я вичин зигьин куьтягь жедалди вилик кхьей са чIехи затI, туькIуьрай чIехи музыкадин эсер ва я авур маса чIехи кIвалах).

ЛЕБЁДКА тех. лебёдка (ппарар ва залан затIар хкаждай блок хьтин алат).

ЛЕБЕДЬ м къугь (къазраз ухшар яргъа гардан алай, гуьрчег еке цин къуш).

ЛЕБЕЗИТЬ несов. ялтахвал авун, ччин чуьхуьдай амалар (гафар) авун.

ЛЕБЯЖИЙ къугьдин; лебяжий пух къугьдин туьк.

ЛЕВ¹ зоол. аслан.

ЛЕВ² лев (Болгарияда пулунин тек).

ЛЕВЕТЬ несов. полит. чапла патаз майил авун, чапла патан политический партийрин фикирриз мукьва хьун.

ЛЕВКОЙ левкой (ни галай гуьрчег са цуьк).

ЛЕВОБЕРЕЖНЫЙ вацIун чапла къерехда авай.

ЛЕВОФЛАНГОВЫЙ чапла патан флангдин, чапла пата авай.

ЛЕВША м и ж чаплахъан.

ЛЕВЫЙ чапла; чапла патан.

ЛЕГАВЫЙ тула (гъуьрчен кицIерин са жинс).

ЛЕГАЛИЗИРОВАТЬ, ЛЕГАЛИЗОВАТЬ сов. и несов. легализоватун, законалди ихтияр ганвай гьалдиз гъун, ашкара гьалдиз акъудун.

ЛЕГАЛИЗИРОВАТЬСЯ, ЛЕГАЛИЗОВАТЬСЯ сов. и несов. 1. закондалди ихтияр ганвай гьалдиз экъечIун, ашкара гьалдиз экъечIун. 2. см. легализировать.

ЛЕГАЛЬНЫЙ легальный, закондалди ихтияр ганвай, закондалди кьабул хьанвай; ачух, ашкара тир.

ЛЕГЕНДА 1. кьиса. 2. гьакIан мах, чIалахъ тежер гафар.

ЛЕГЕНДАРНЫЙ 1. кьиса тир, кьисадикай ибарат тир. 2. кьисайрик квай хьтин; чIалахъ тежер хьтин, гьич тахьай хьтин.

ЛЕГИОН легион (1. кьушундин десте, кьушун. 2. сан-гьисаб авачир кьван гзаф).

ЛЕГИОНЕР легионер (легиондин солдат, легиондин иштиракчи).

ЛЁГКИЕ мн., анат. жигерар (см. лёгкое).

ЛЕГКИЙ 1. кьезил. 2. асант, регьят. 3. гъвечIи. 4. буш, зайиф. 5. къайгъусуз, кефчивал квай. ♦ лёгок на помине тIвар кьурвалди акъатна (вичикай рахазвайла атана акъатайдаз лугьуда); легко сказать лугьуз регьят я, зарафат туш (яни четин я); лёгкая рука туькIуьдай гъил, гъилихъ туькIуьдай кас.

ЛЕГКОВЕРИЕ мн. нет фад (гьар кквехъ хьайитIани) инанмиш хьун, фад инанмиш жедай хесет.

ЛЕГКОВЕРНЫЙ фад инанмиш жедай, фад ихтибар ийидай.

ЛЕГКОВЕСНЫЙ 1. кьезил. 2. пер. бегьем метлеб квачир, бегьем къимет авачир.

ЛЕГКОВОЙ кьезил; инсанар акьахдай; легковой автомобиль легковой (3 -4 кас акьахдай гъвечIи) автомобиль, кьезил автомобиль.

ЛЁГКОЕ анат. жигер.

ЛЕГКОМЫСЛЕННЫЙ 1. кьезил хесетрин; вич кьезилардай; бегьем фикир тагана кар ийидай (кас). 2. къайгъусуз, кьиле гар авай, кьанцIархъан.

ЛЕГКОМЫСЛИЕ мн. нет 1. вич кьезилардай хесет; бегьем фикир тагана кар ийидай хесет. 2. кьиле гар авайвал; къайгъусузвал; кьанцIархъанвал.

ЛЁГКОСТЬ ж мн. нет 1. кьезилвал. 2. асантвал, регьятвал. 3. къайгъусузвал. 4. бушвал.

ЛЁГОЧНЫЙ жигеррин; лёгочное заболевание жигеррин азар.

ЛЕГЧАТЬ разг. несов. 1. кьезил хьун. 2. регьят хьун.

ЛЕГЧЕ нареч. 1. мадни кьезилдиз; мадни регьятдиз. 2. в знач. сказ. мадни кьезил я; мадни регьят я. ♦ час от часу не легче къвердавай четин жезва, рикIиз такIан гьалар къвердавай артух жезва.

ЛЁД мурк. ♦ лёд разбит пер. арада авай къайивал хана, сифте къадам къачуна, сифте кьил кутуна.

ЛЕДЕНЕТЬ несов. 1. муркIади кьун, муркIадиз дуьнмиш хьун. 2. къайи мурк хьиз хьун, мекьивиляй чIагун.

ЛЕДЕНЕЦ монпаси (цIалцIам экв акъатай шуьше хьтин).

ЛЕДЕНИТЬ несов. муркIадив кьаз тун; мурк хьиз авун; чIагурун.

ЛЕДНИК¹ 1. бузхана. 2. ледник (затIар чIур тахьун патал къайиз, муркIада хуьдай шкаф, вагон).

ЛЕДНИК² геол. бузлах, муркIадин гьамбарар (дагъларай дерейриз авахьдай, юзадай муркIар).

ЛЕДНИКОВЫЙ муркIадин; муркIарин, бузлахрин; ледниковый период муркIарин девир (ччилин шардин винел пад муркIади кьуна амай девир).

ЛЕДОВИТЫЙ муркIари кьунвай, гзаф муркIар авай (гьуьл).

ЛЕДОКОЛ 1. ледокол (муркIар кукIвариз рехъ ачухдай, муркIарай фидай пароход). 2. муркIар хадай рабочий.

ЛЕДОСТАВ спец. вацI михьиз кьур битев мурк; михьиз муркIади кьун.

ЛЕДОХОД вацIал алаз муркIар фин; муркIар юзай вахт.

ЛЕДЯНОЙ 1. муркIадин; муркIади кьур. 2. пер. мурк хьтин къайи. 3. пер. рикIин къайивал авай, пис къайи (килигун).

ЛЕЖАЛЫЙ яргъалди къаткай; яргъалди амукьай; яргъалди амукьна куьгьне хьайи.

ЛЕЖАТЬ несов. 1. къаткун. 2. аваз хьун; алаз хьун; кваз хьун; ключ лежит в кармане куьлег жибинда ава; карандаш лежит на столе карандаш столдал ала; ключ лежит под столом куьлег столдин кIаник ква. 3. яргъалди къаткун, къатканваз хьун (затI); книги долго лежали на складе ктабар складда яргъалди къатканвай. 4. хиве аваз хьун; это лежит на его обязанности им адан хиве ава. ♦ душа ва я сердце не лежит рикI гвач, рикIиз хуш туш; плохо лежит см. плохо; путь его лежал на Киев адан рехъ Киевдиз фидайди тир, ам Киевдиз фидай (физ) рекьел алай.

ЛЕЖАЧИЙ къатканвай, къаткай; лежачего не бьют къатканвайди, ярх хьайиди гатадай адет туш (мисал).

ЛЕЖЕБОКА м и ж разг. тенпел, явакьан.

ЛЕЗВИЕ 1. мурз (чкIулдин, яракьдин). 2. хел (ништIердин); тия. 3. лезвие (ччуру твадай прибордин дегишардай, кьве патални мурз алай бицIи уьлгуьч).

ЛЕЗТЬ несов. 1. акьахун. 2. гьахьун. 3. акахьун; къаришмиш хьун. 4. сух хьун; сухулмиш хьун. 5. гъил ттун (жибинда, шкафда са затI къачуз). 6. гьавалат хьун, алахъун. 7. авахьун (чIарар). 8. гъал-гъал хьана кукIвар хьун. 9. гьакьун; фин (партал). 10. гьатун (кьиле). ♦ не лезть за словом в карман гафунихъ къекъвез амукь тавун; кIуфал туькIвейди хьун; лезть на стену см. стена; лезть в душу см. душа.

ЛЕЙБОРИСТ лейборист (Англияда рабочийрин гьерекатда оппортунист, реформист партиядин член).

ЛЕЙБОРИСТСКИЙ лейбористрин.

ЛЕЙКА11. цIуцI квай ведре. 2. къиф (нафт цадай). 3. гимидай яд гадардай еке кавча хьтинди.

ЛЕЙКА² лейка (суьретар ядай фотографиядин аппаратдин са жуьре).

ЛЕЙКОЦИТ мед. лейкоцит (ивидик квай лацу ивидин шарик).

ЛЕЙТЕНАНТ лейтенант.

ЛЕЙТМОТИВ 1. асул кьилин мотив-асул кьилин гьава (музыкада). 2. пер. асул фикир, асул мурад.

ЛЕКАРСТВЕННЫЙ дармандин; лекарственные растения дармандин (дарманар ийидай) набататар.

ЛЕКАРСТВО дарман.

ЛЕКАРЬ м уст. духтир.

ЛЕКСИКА мн. нет лексика (са чIалан, са нугъатдин вири гафар).

ЛЕКСИКОГРАФ лексикограф (лексикографиядин специалист).

ЛЕКСИКОГРАФИЯ мн. нет лексикография (са чIалан гафар кIватIунин, системда ттунин ва словарь туькIуьрна акъудунин кIвалах).

ЛЕКСИКОЛОГ лексиколог (лексикологиядин специалист).

ЛЕКСИКОЛОГИЯ мн. нет лексикология (чIалан илимда са чIалан гафар гьикьван ва гьихьтинбур ятIа, абур ахтармишунал кIвалах тухудай са хел).

ЛЕКСИКОН лексикон (1. са чIалан, гзафни-гзаф ччара чIалан гафарин словарь. 2. чидай, рахадай гафарин запас, лексика).

ЛЕКСИЧЕСКИЙ лексикадин, гафарин.

ЛЕКТОР лектор (лекцияр кIелдай кас).

ЛЕКТОРИЙ лекторий (халкьдиз лекцияр кIелун тешкил ийидай идара; гьа лекцияр кIелдай чка).

ЛЕКТОРИЯ лектория (библиотекайра ктабар кIелдай чIехи кIвал, зал).

ЛЕКТОРСКИЙ 1. лектордин; лекторрин. 2. лекторвилин.

ЛЕКЦИОННЫЙ лекциядин; лекцийрин.

ЛЕКЦИЯ лекция (1. чIехи дережадин школайра доклад ийидай тегьерда мецелди лугьуз гудай тарс. 2. халкьдин вилик илимдин ва политикадин темадикай ийидай доклад, кIелдай лекция).

ЛЕЛЕЯТЬ несов. 1. азиздаказ хуьн, наздалди хуьн; ччан-рикI авун. 2. пер. машгъулрун, лезет гун.

ЛЕМЕХ магъ (куьтендин).

ЛЕН ист. лен (1. са тайин буржияр бегьемрунин шартIуналди ччилин иеси феодалди вичин вассалдив-гъилик квайдав вуганвай мулк. 2. гьахьтин мулкунилай кIватIдай харж).

ЛЕН куш (канабдин жуьре, амма адалай назик хъсан кетен храдай чIун гудай набатат ва адан чIунар).

ЛЕНИВЕЦ тенпел, кагьул кас.

ЛЕНИВЫЙ тенпел; кагьул. ♦ ленивые щи таза келемдин шурпа.

ЛЕНИНЕЦ ленинчи.

ЛЕНИНИЗМ мн. нет ленинизм.

ЛЕНИНСКИЙ ленинский (1. Ленинан. 2. Ленинан хьтин; Лениназ хас тир; Лениназ талукь тир).

ЛЕНИТЬСЯ несов. кагьул хьун; кагьулвал авун.

ЛЕНОСТЬ ж мн. нет кагьулвал.

ЛЕНТА 1. лента (гьяркьуь багъ, я бафта ва я гьабрун ухшар авай гьяркьуь ва яргъи шей, месела, кинодин шикилар алай лента ва мсб). 2. пер. зул.

ЛЕНТООБРАЗНЫЙ лентадин шикил авай, лента хьтин.

ЛЕНТЯЙ тенпел, кагьул инсан.

ЛЕНТЯЙНИЧАТЬ несов. разг. тенпелвал авун, кагьулвал авун.

ЛЕНЦА мн. нет: с ленцой са кьадар кагьулвал квай.

ЛЕНЧИК кьалтах.

ЛЕНЬ ж мн. нет кагьулвал.

ЛЕОПАРД леопард (лекьен; кацин жинсиникай пенек-пенек хьайи хам алай пис вагьши гьайван).

ЛЕПЕСТОК цуькведин пеш.

ЛЕПЕТ мн. нет 1. лепIлепI; аялдин рахун. 2. куьлуьз-куьлуьз кьезил суьгьбет. 3. пер. кьезил ширшир; вешреш.

ЛЕПЕТАТЬ несов. 1. лепIлепI авун, рахун. 2. явашдиз четинвилелди рахун; мурмур авун. 3. пер. кьезил ширшир авун; вешреш авун, рахун (пешер, яд).

ЛЕПЁШКА 1. бицIи лаваш; тIунутI. 2. кьелечI элкъвей дармандин кIус.

ЛЕПИТЬ несов. 1. алкIурун; расун (палчухдикай, ччепедикай ва маса хъуьтуьл затIарикай шикилар, мукар ва мсб кьун, расун). 2. алкIурун.

ЛЕПИТЬСЯ несов. разг. алкIун, алкIай хьиз чка кьун (мес. дагъдин хурал кIвалери).

ЛЕПКА см. лепить.

ЛЕПРОЗОРИЙ мед. лепрозорий (сагъ тежер, садакай садак акатдай жузам тIвар алай пис азар квайбур хуьдай чка, азархана).

ЛЕПТА къурбанд, куьмек, пай; внести свою лепту жуван куьмек кутун.

ЛЕС 1. там. 2. ттарар, гъварар, кIарас материал; строевой лес дараматар эцигдай кIарас материал. 3. мн. эцигзавай ва я расзавай дараматдин цларал чIугуна кIвалах ийиз регьятрун патал гъварарикай, тахтайрикай дуьзмишнавай гьяркьуь гурарар хьтинбур.

ЛЕСА кIезрияр кьадай рапунин гъал (еб).

ЛЕСКА см. леса.

ЛЕСИСТЫЙ гзаф тамар авай, тамлух.

ЛЕСНИК тамун къаравул, мишебеги.

ЛЕСНИЧЕСТВО лесничество (вичиз килигдай къуллугъчияр авай тамун чка).

ЛЕСНИЧИЙ мишебеги, лесничий (тамарин идарадин заведующий ва я къуллугъчи).

ЛЕСНОЙ тамун; тамарин.

ЛЕСОВОД тамун крарин специалист; тамун кар кIелнавай кас.

ЛЕСОВОДСТВО мн. нет 1. тамун кардин илим. 2. тамар кутунин ва хуьнин кар.

ЛЕСОВОЗ лесовоз (тамун материал: кIарасар, тахтаяр ва гъварар чIугвадай гими).

ЛЕСОЗАВОД тахтайрин ва шалманрин завод.

ЛЕСОЗАГОТОВИТЕЛЬНЫЙ тамун (кIарасдин) материал гьазурдай.

ЛЕСОЗАГОТОВКА тамун (кIарасдин) материал гьазурун.

ЛЕСОНАСАЖДЕНИЕ 1. мн. нет там кутун, тамун ттарар акIурун. 2. кутур тамун чка, акIурай ттарар.

ЛЕСОПИЛКА 1. мишердалди тахта-шалман чIугвадай машин. 2. разг. тахта-шалман чIугвадай завод.

ЛЕСОПИЛЬНЫЙ мишердалди тахта-шалман чIугвадай.

ЛЕСОПИЛЬНЯ тахта-шалман чIугвадай (мишердалди) завод.

ЛЕСОПРОМЫШЛЕННОСТЬ ж мн. нет тамун промышленность (яни там атIунин, адакай жуьреба-жуьре крар патал менфят къачунин кар).

ЛЕСОРУБ там атIудайди (фяле).

ЛЕСОСЕКА тамун атIуниз акъуднавай пай.

ЛЕСОСПЛАВ вацIун цив вугана тамун материал (гъварар ва мсб) ракъурун.

ЛЕСОСТЕПЬ ж мн. нет тамни чуьл акахьай чка, тамаринни чуьлдин арада авай чка.

ЛЕСОТУНДРА мн. нет. тундрадинни тамун арада авай чка.

ЛЕСС мн. нет хъипи накьв, хъипи накьвадин ччил.

ЛЕСТНИЦА 1. гурар. 2. пер. агъадай виниз хкаж жезвай жерге, мертебайрин жерге.

ЛЕСТНИЧНЫЙ гурарин.

ЛЕСТНЫЙ 1. тарифдин, тариф ийидай, еке къимет гудай. 2. хуш жедай, дамах хкаждай.

ЛЕСТЬ ж мн. нет ччинал тариф, ялтахвал.

ЛЁТ мн. нет лув гун, цавай фин. ♦ на лету 1) цава, физвай чIавуз; искры гаснут на лету цIелхемар цава амаз (физвай чIавуз) хкахьзава; 2) пер. тадиз; физвай рекьелай, маса кардик квай чIавуз тадиз; на лету отдать приказание физ-физ тадиз приказ гун.

ЛЕТА ед. нет 1. йисар; сколько тебе лет? ви шумуд йис я? 2. яш, яшар. ♦ в летах яшлу, агьил; на старости лет кьуьзуь кьиляй, яшлу хьайила.

ЛЕТАРГИЧЕСКИЙ мед. летаргидин.

ЛЕТАРГИЯ мн. нет, мед. летаргия (юзаз тежез, вич-вичелай фена гзаф яргъал ахвариз фенвай бедендин гьал).

ЛЕТАТЕЛЬНЫЙ цавай фидай; цавай финиз герек тир; летательный аппарат цавай фидай аппарат.

ЛЕТАТЬ несов. лув гун, цавай фин.

ЛЕТЕТЬ несов. 1. лув гун, цавай фин. 2. пер. зарб фин. 3. пер. фад акъатун, фад фин. (вахт). 4. пер. аватун (мес. столдилай ктабар).

ЛЁТНИЙ гатун (гаттун).

ЛЁТНЫЙ 1. лув гуз жедай, цавай физ жедай. 2. лув гуниз, цавай финиз герек тир, цавай финиз талукь тир.

ЛЕТО 1. гад. 2. мн. см. лета.

ЛЕТОК спец. куьнуьдин тIеквен, сив.

ЛЕТОМ нареч. гатуз.

ЛЕТОПИСЕЦ тарих кхьидайди (куьгьне заманда гьар йисан вакъиаяр кхьидай кас).

ЛЕТНЫЙ летописдин, тарихдин.

ЛЕТОПИСЬ ж летопись, тарих (куьгьне заманда гьар йисан тарихдин вакъиаяр кхьин, кхьенвай шей).

ЛЕТОСЧИСЛЕНИЕ йисарин гьисаб, йисар гьисабунин система.

ЛЕТУН разг. 1. хъсандиз лув гудайди; хъсандиз цавай фидайди; зарб фидайди. 2. пер. летун, фад-фад кIвалахдин чка дегишардай, санал кьарай кьан тийир кас (гзаф къазанмишунин гуьгъуьна гьатна).

ЛЕТУЧИЙ 1. лув гудай, цавай фидай. 2. фад фидай, зарб. 3. фад алатдай; фад бугъ хьана куьтягь жедай. 4. тади, тадиз жедай; тадиз хьана алатдай; алатна фидай. ♦ летучая мышь кьаркьулув.

ЛЕТУЧКА разг. 1. тадиз акъудай листовка. 2. тадиз хьана алатдай собрание.

ЛЁТЧИК лётчик (самолёт гьалдайди).

ЛЕЧЕБНИЦА дарманхана, азархана.

ЛЕЧЕБНЫЕ дармандин; дарманар ийидай, сагъардай.

ЛЕЧЕНИЕ сагърун, дарманар авун.

ЛЕЧИТЬ несов. дарманар авун, сагърун; нужно лечить сагъарна кIанда.

ЛЕЧИТЬСЯ несов. 1. жуваз дарманар авун, жув сагърун. 2. см. лечить.

ЛЕЧЬ 1. къаткун. 2. яргъи хьун, ярх хьун (ял ягьиз). 3. кьиникь; лечь костьми кьиникь. 4. акъвазун; лечь на якорь лабар (якорь) вигьена акъвазун (гими). 5. ацукьун (партал жендекдал). 6. пер. хиве хьун (жавабдарвал); аватун, атун (шак). 7. алаз хьун, кваз хьун.

ЛЕШИЙ миф. леший (урусрин махарик квай, тамара жедай шайтIан хьтинди).

ЛЕЩ лещ (балугърин са жинс).

ЛЖЕНАУКА тапан (яни халисди тушир) илим.

ЛЖЕСВИДЕТЕЛЬ м тапан шагьид.

ЛЖЕСВИДЕТЕЛЬСТВОВАТЬ несов. тапан шагъидвал авун.

ЛЖЕСПЕЦИАЛИСТ тапан специалист.

ЛЖЕУЧЕНИЕ тапан учение.

ЛЖЕЦ тапрукь, тапархъан.

ЛЖИВОСТЬ ж. мн. нет, тапархъанвал, тапрукьвал; таб, тапарар.

ЛЖИВЫЙ 1. тапарардай, тапархъан, тапархъанвилин. 2. таб тир, тапарар тир, тапан..

ЛИ и ЛЬ частица 1. -ни; не стыдно ли тебе? ваз регъуь тушни? 2. -тIа; жал; не знаю, могу ли притти заз чизвач, завай къвез жедатIа; не придёт ли он? ам къведач жал? 3. я, ва я; рано ль, поздно ль, но приду фад ва я геж, амма зун кьведа. 4. (са кьадар дуьшуьшра перевод тийир кIус я).

ЛИАНА лиана (1. чими уьлквейра жедай, ттарал аруш жедай сармашух хьтин набатат. 2. пер. аруш жедай хилер).

ЛИБЕРАЛ либерал (1. либерализмдин терефдар. 2. либералрин, буржуазиядин партиядин член. 3. 2-манада либерализмдиз рехъ гудай кас).

ЛИБЕРАЛИЗМ мн. нет либерализм (1. политикада ва экономикада реакционный фикиррин, идеяйрин система. 2. чIуру, пис крариз рехъ гудай тегьерда къайгъусузвилелди килигун, хъуьтуьлвал авун),

ЛИБЕРАЛЬНИЧАТЬ несов. разг. либералвал авун, хъуьтуьлвал авун.

ЛИБЕРАЛЬНЫЙ 1. либерализмдин; либерализм квай; либералвилин. 2. либералрин.

ЛИБО союз я, ва я.

ЛИБРЕТТО нескл, либретто (музыкадин са произведеииедин, операдин ва я кинофильмдин куьрелди кхьенвай мана).

ЛИВЕНЬ м юргъ (лап гужлу, къати марф).

ЛИВЕР¹ мн. нет къенер, ичалатар (жигерар, рикI, тхул ва мсб).

ЛИВЕР² ливер (жими затIар къачун патал юкьвалай гьяркьуь шуьшедин турба).

ЛИВЕРНЫЙ къенерикай авур, ичалатрин, жигеррин.

ЛИВМЯ нареч. разг. гужлуз, кварцяй цадай хьиз; дождь ливмя льёт кварцяй цадай хьиз марф къвазва.

ЛИВРЕЯ ливрея (кучеррал, къапучийрал, лакейрал алукIдай, бафтаяр алай формадин партал).

ЛИГА лига (союз, тешкилат).

ЛИГАТУРА хим. лигатура (артух кIевивал патал къизилдик ва гимишдик акадардай цур ва я къеле).

ЛИДЕР лидер (1. политический партиядин, организациядин вождь, регьбер. 2. башчи, кIвенкIвечи, кIвенкIве авайди).

ЛИЗАТЬ несов. мез гун.

ЛИЗНУТЬ однокр. мез гун, мез гуьцIун (садра).

ЛИЗОБЛЮД разг. ччарадан (садан) къапариз мез гудайди, ялтахвал ийидайди, ччарадан кIусуналлайди.

ЛИК^I уст. ччин; къамат; сифет.

ЛИК² уст. рел. кIватIал, гуругь, десте.

ЛИКБЕЗ (ликвидация безграмотности). 1. савадсузвал (кIел-кхьин тийижирвал) терг авун. 2. савадсузвал терг ийидай курсар.

ЛИКВИДАТОР ликвидатор (са кар терг ийидай кас; терг ийиз алахъдай кас).

ЛИКВИДАТОРСКИЙ 1. ликвидаторвилин. 2. ликвидаторрин.

ЛИКВИДАТОРСТВО мн. нет ликвидаторвал.

ЛИКВИДАЦИОННЬЙ ликвидациядин, тергунин.

ЛИКВИДАЦИЯ терг авун.

ЛИКВИДИРОВАТЬ сов. и несов. терг авун.

ЛИКВИДНЫЙ маса гуз жедай, нагъд пулуниз элкъуьриз жедай.

ЛИКЁР ликёр, (ширин, туьнт спирт квай ички).

ЛИКОВАНИЕ еке шадвал авун; еке шадвал.

ЛИКОВАТЬ несов. еке шадвал авун; шадвилер авун.

ЛИКПУНКТ ликпункт (кIелиз кхьиз чирдай курс).

ЛИЛЕЙНЫЙ уст. лацу.

ЛИЛЕЯ уст., см. лилия.

ЛИЛИПУТ лилипут (1. лап бицIи буй авай инсан. 2. лап гъвечIи затI).

ЛИЛИЯ лилия (вини кьил гьяркьуь къаргъуяр хьтия цуьквер жедай са набатат, гьадан цуьк).

ЛИЛОВЫЙ экуь беневш рангунин, экуь-мулд цуькведин ранг алай.

ЛИМАН лиман (вацI гьулуьк акахьзавай чкадал хьанвай залив).

ЛИМИТ лимит (акьалтIай тайин кьадар).

ЛИМИТИРОВАТЬ сов. и несов. лимитламишун, лимит эцигун.

ЛИМИТНЫЙ лимитдин, лимит

ЛИМОНАД лимонад (лимунат).

ЛИМОННОКИСЛЫЙ лимондин кислота квай, лимондин турши квай.

ЛИМОННЫЙ 1. лимондин. 2. лимон квай, лимондал раснавай.

ЛИМУЗИН лимузин (винел пад кIеви автомобилдин са жуьре).

ЛИМФА физиол. лимфа (ратарай организмдиз хуьрекдин затI агакьардай рангсуз кьеж).

ЛИМФАТИЧЕСКИЙ 1. лимфайрин; лимфа авай. 2. пер. суст, буш.

ЛИНГВИСТ лингвист (чIалан илимдал кIвалахзавай алим, чIаларин алим).

ЛИНГВИСТИКА лингвистика (чIалан илим).

ЛИНЕЙКА¹ 1. линейка, жедвел (цIарар чIугвадай тахта). 2. дуьз цIар.

ЛИНЕЙКА² уст, линейка, шарабан.

ЛИНЕЙНЫЙ 1. цIарцIин; цIарарин. 2. цIар хьтин, сад хьтин гуьтIуь (пеш). 3. сергьятдин, сергьятда авай; дяведин; низамдин (кьушун). 4. линейный; линейный крейсер линейный крейсер (чIехи, хъсандиз яракьламишнавай гими). ♦ линейные меры яргъивилин уьлчмеяр.

ЛИНЕЙЧАТЫЙ цIарар авай, хулер-хулер хьайи.

ЛИНЗА линза (дурбудин, микроскопдин ва мсб элкъвей гъвечIи шуьше).

ЛИНИЯ 1. цIар. 2. рехъ. 3. жерге, линия; передовая линия вилик квай жерге (мес. фронтда кьушундин). ♦ гнуть свою линию вичиз кIандай патахъ ялун, вичиз кIандайвал авун.

ЛИНКОР (линейный корабль) линкор (чIехи, хъсандиз яракьламишнавай дяведин пароход).

ЛИНОВАЛЬНЫЙ цIарар чIугвадай, цIарар ийидай.

ЛИНОВАННЫЙ цIарар чIугунвай, цIарар авай.

ЛИНОВАТЬ несов. цIарар чIугун.

ЛИНОЛЕУМ мн. нет линолеум (кIвалин ччилиз ва я цлариз ягъун патал, мантунин гъуьрни кшун ягъ кутуна раснавай яцIу тахта хьтин клеёнка-парча).

ЛИНОТИП тип. линотип (басма авун патал гьарфар сад садахъ галкIурна цIар хьиз кIватIдай машин).

ЛИНОТИПИСТ линотипист (линотипдал кIвалахдай наборщик).

ЛИНЧ: суд Линча Линчан суд (дуван тавуна гьакI жаза гун, кьиникь; Америкада негрийриз гзаф вахтара гьакI зулум ийидай тегьер).

ЛИНЧЕВАТЬ сов. и несов. дуван тавуна гьакI жаза гун, кьиникь, дашкъалагъун (см. линч).

ЛИНЮЧИЙ 1. чIар вигьидай; хъуьр вигьидай; туьлек ийидай; хам дегишардай. 2. алахьдай; алахьай (парча, ранг); линючая краска алахьдай ранг.

ЛИНЯЛЫЙ 1. алахьай (ранг); ранг алахьай, ранг фейи. 2. чIар фейи; туьлек авур; хъуьр вигьей.

ЛИНЯТЬ несов. 1. алахьун (ранг, парча), ранг фин. 2. чIар вигьин; туьлек авун; хъуьр вигьин. 3. чIар фин..

ЛИПА бот. гъулцин ттар.

ЛИПКИЙ алкIидай.

ЛИПНУТЬ несов. алкIун.

ЛИПОВЫЙ¹ 1. гъулцин; гъулцин ттаран; гъулцин ттарарин. 2. гъулцин ттаран цуькверин (гьабрулай къачур, мес. вирт).

ЛИПОВЫЙ² разг. къалп; сикIрен; липовый документ къалп документ, сикIрен кагъаз.

ЛИРА¹ лира (музыкадин алат).

ЛИРА² лира (Италияда ва масанра пулунин уьлчме).

ЛИРИЗМ мн. нет лиризм (лирикадин тегьер; лириквал; лирикадиз хас тир гьал).

ЛИРИК лирик (1. лирикадин шаир. 2. пер. лирикадин шаирвилин гуьгьуьлар гзаф квай кас).

ЛИРИКА мн. нет лирика (1. гзафни-гзаф шаирди вичин рикIин гьалар, рикIиз жезвай эсерар, адан гуьгьуьлар къалурун квай поэзия, шиирар. 2. пер. кардиз талукь фикирар авунилай, акьулдин кIвалахдилай гьисс, рикIин гьалар гзаф квай гьал).

ЛИРИЧЕСКИЙ 1. лирикадин, лирикадиз хас тир; лирика квай. 2. хъуьтуьл назик (сес)

ЛИСА 1. сикI. 2. сикIрен хамуникай расай хев.

ЛИСЁНОК сикIрен шараг.

ЛИСИЙ сикIрен.

ЛИСИЦА 1. сикI. 2. сикIрен хам.

ЛИСИЧКА 1. сикI. 2. бот. хъипи къарникъуз (недайди я)

ЛИСТ 1. пеш; дубовый лист мегъуьн ттаран пеш. 2. табагъ; лист бумаги са табагъ чар; лист железа табагъ ракь (кьелечI ракь). 3. чар. 4. лист (типографиядин басмадин лист, ктабдин 16 ччин; автордин лист, яни автордин кIвалахдиз къимет гудайла гьисабдай -40,000 типогр. знак).

ЛИСТАЖ листаж, листерин авай кьадар (басма авун патал тайинарнавай).

ЛИСТАТЬ несов. чарар элкъуьрун, вигьин, ахъаюн (ктабдин).

ЛИСТВА мн. нет пешер.

ЛИСТВЕННИЦА лиственница (шамагъаждин жинсиникай са ттар).

ЛИСТВЕННЫЙ 1. пеш алай, пеш жедай (ттар). 2. пеш жедай тарарин (там).

ЛИСТОВКА листовка (политикадин месэлайриз талукь, пропагандадин метлеб авай басма авур чар ва я бицIи ктаб).

ЛИСТОВОЙ 1. табагъ: листовое железо табагъ ракьар. 2. пешерин, пешер язмай; листовой табак пешерин туьтуьн.

ЛИСТОК 1. пеш. 2. чар; табагъ.

ЛИСТОПАД мн. нет. 1. пеш авадрун; пеш авахьун. 2. пеш авахьдай вахт (зулуз).

ЛИТАВРЫ мн. муз. далдам (гьадан са жуьре я).

ЛИТЕЙНАЯ цIрай металл кIалубра цана затIар расдай мастерской (ва я цех).

ЛИТЕЙНЫЙ цIрай металл кIалубра цана затIар расдай (мес. завод).

ЛИТЕЙЩИК литейщик (металл кIалубра цадай рабочий).

ЛИТЕР литер (ракьун рекьин машинда аваз гьавайда ва я агъуз тир къиметдихъ финиз ихтияр гудай чар).

ЛИТЕРА 1. гьарф. 2. металлдикай раснавай гьарф.

ЛИТЕРАТОР литератор (литературадал кIвалахзавай кас, литературадин шейэр кхьидай кас).

ЛИТЕРАТУРА литература (1. кхьей вири шейэр. 2. гьикая, шиир, роман, пьеса хьтин кхьей гуьрчег шейэр).

ЛИТЕРАТУРНЫЙ литературадин; литературадиз талукь тир; литераторвилин.

ЛИТЕРАТУРОВЕД литературовед (литературадин илимдал машгъул кас).

ЛИТЕРАТУРОВЕДЕНИЕ мн. нет литературоведение (художественный литературадин историядин ва теориядин гьакъиндай илим).

ЛИТМОНТАЖ (литературный монтаж) литмонтаж, литературадин монтаж (литературадин жуьреба-жуьре произведенийрикай сад садав кутугайвал гилигна тукIуьрун, туькIуьрай шей).

ЛИТОВСКИЙ 1. Литвадин. 2. литовцийрин.

ЛИТОГРАФИРОВАТЬ сов. и несов. литографиядин тегьерда басма авун.

ЛИТОГРАФИЯ литография (1. мн. нет къванцел нехишар атIана гьадал басма авун. 2. гьа жуьреда басма ийидай басмахана. 3. къванцел басма авур суьрет).

ЛИТОГРАФСКИЙ литографиядин.

ЛИТОЙ (цIурай металлдикай) кIалубда цана расай, цIурурна цайи.

ЛИТР литр (1000 кубический сантиметрдив барабар къен авай, 1 кг яд фидай уьлчме; къаб).

ЛИТРОВЫЙ са литрдин, са литр фидай.

ЛИТЬ несов. 1. цун (жими затI). 2. кIалубда цана расун (мес. чугундин, ракьун шейэр). 3. авахьун (жими затI). 4. пер. къурун, чукIурун, вигьин (мес. ишигъ).

ЛИТЬЁ мн. нет 1. см. лить 1 ва 2 манайра. 2. кIалубда цана расай затIар.

ЛИТЬСЯ несов. 1. авахьун, авахьна фин. 2. пер. чукIун (хъсан ни, манидин ван ва мсб).

ЛИФТ лифт (гзаф мертебайрин кIвалера инсанар вииелди акъуддай ва агъуз авуддай электрикдал кIвалахдай машин).

ЛИФТЁР лифтёр, лифтчи (лифтдив кIвалахиз тадай къуллугъчи).

ЛИФЧИК лифчик.

ЛИХАЧ 1. уст. тIарам балкIан квай фаэтон. 2. келлегуьз (гьунар къалуриз кIанз, чIуру кар ийидай кас, мес. са куьнизни фикир тагуз гзаф зарбдиз гьалдай шофер).

ЛИХАЧЕСТВО мн. нет келлегуьзвал, герексуз къучагъвал къалурун.

ЛИХВА мн. нет, уст. файда, селем. ♦ с лихвой артухни алаз.

ЛИХО¹ мн. нет писвал; поминать лихом писвилелди рикIел хкун, пис фикир авун (са касдикай).

ЛИХО² перен, къуччагъдаказ, къуччагъвилелди.

ЛИХОДЕЙ уст. пис кас, залум.

ЛИХОДЕЙСТВО уст. писвал, залумвал.

ЛИХОЙ¹ пис, гзаф пис.

ЛИХОЙ² къуччагъ, кьегьал.

ЛИХОРАДИТЬ несов. фул акатун; цIай акатун, цIай (къиздирма) атун.

ЛИХОРАДКА 1. цIай, къиздирма. 2. пер. къизгъинвал, челек-фелек.

ЛИХОРАДОЧНЫЙ 1. цIун, къиздирмадин; цIай квайла жедай. 2. пер. цIай квай хьтин тади, теспачавилин, теспачивал квай, тади. квай.

ЛИЦЕВАТЬ несов. кIаникай ччин авуна рас хъувун, кIан элкъуьрун (куьгьне партал).

ЛИЦЕВОЙ 1. ччинин. 2. ччин; лицевая сторона материи парчадин ччин пад. ♦ лицевой счёт лицевой счёт (са касдин счёт, са касдиз ахъайзавай счёт).

ЛИЦЕЗРЕТЬ несов. уст. жуван вилералди акун, килигун (са касдиз).

ЛИЦЕИСТ ист. лицеист, лицейда кIелзавайди.

ЛИЦЕЙ ист. лицей (1. виликан Россияда агъавалзавай классрин аялрин патахъай юкьван школа. 2. Францияда юкьван школа).

ЛИЦЕМЕР кьве-ччин алай кас.

ЛИЦЕМЕРИЕ мн. нет кьве-ччин-алайвал (ччинал сакIа, кьулухъай масакIа рахун ва я кар авун).

ЛИЦЕМЕРИТЬ несов. кьве-чин алайвал авун, рикIе сад аваз масакIа лугьун; лицемерный кьве-ччин алай; кьве-ччин алайвилин.

ЛИЦЕНЗИЯ эк. лицензия (са товар, шей маса уьлкведиз тухуниз ва я анай гъуниз ихтияр),

ЛИЦО 1. ччин. 2. сифет (суфат); къамат; сумра (сума). 3. кас. ♦ от лица тIварунихъай; перед лицом вилик; к лицу кьазва, кутугнава; лицом в грязь не ударить жувал айиб текъвервал авун; жув хъсандиз къалурун, жувал айиб тагъун.

ЛИЧИКО ччин; гъвечIи ччин.

ЛИЧИНА1 1. ччинал акьалждай хам, маска. 2. пер. суфат, сумра (сума).

ЛИЧИНА² куьлегрин ччин, ччинал алай ракь.

ЛИЧИНКА зоол. шараг (кукран, пепе-шепедин ва мсб).

Дата добавления: 2014-01-11