МЧС России 68 страница

ПЯТИКОНЕЧНЫЙ вад пIипI алай, вад пипIен.

ПЯТИКОПЕЕЧНЫЙ са шегьидин; са шагьидик квай; са шегьидихъ къачур.

ПЯТИКРАТНЫЙ 1. вад сефердин, вад гъилерин; вад гъилера, вадра; пятикратное увеличение вадра артухрун (артух хьун; гзафрун; гзаф хьун). 2. вадра артух, вадра гзаф; в пятикратном размере вадра артух кьадарда.

ПЯТИЛЕТИЕ 1. вад йис. 2. вад йис тамам хьун (тамам хьайи вахт).

ПЯТИЛЕТКА пятилетка, вад йисан план.

ПЯТИЛЕТНИЙ вад йисан.

ПЯТИМЕСЯЧНЫЙ вад вацран.

ПЯТИРУБЛЁВЫЙ 1. вад манатдин. 2. вад манат авай (чар пул).

ПЯТИСОТЫЙ вад виш лагьай.

ПЯТИТЬ кьулу-кьулухъди ракъурун (ялун).

ПЯТИТЬСЯ несов. кьулу-кьулухъди фин; кьулу-кьулухъди хьун.

ПЯТИУГОЛЬНИК мат. вад пипIенди.

ПЯТИСОТЛЕТИЕ 1. вад виш йис. 2. вад виш йис тамам хьун (тамам хьайи вахт).

ПЯТИУГОЛЬНЫЙ вад пипIен, вад пIипI алай.

ПЯТИЭТАЖНЫЙ вад мертебадин, вад гьавайрин.

ПЯТКА дабан. ♦ только пятки засверкали дабан цавай гъиз катна; душа в пятки ушла кичIела руьгь аватна.

ПЯТНАДЦАТЫЙ цIувад лагьай.

ПЯТНАДЦАТЬ цIувад.

ПЯТНАТЬ несов. 1. лекеяр авун; леке-леке авун; тIехв-тIехв авун (са затIунай кьацIурун). 2. пер. кьацIурун, айиб гъун, беябурун.

ПЯТНИСТЫЙ тIехвер алай; тIехвер квай, пенек-пенек хьайи.

ПЯТНИЦА жуьмя, жуьмя югъ.

ПЯТНО 1. тIехв; с белым пятном на лбу пеле лацу тIехв авай (кьашкьа); чёрное пятно чIулав тIехв. 2. леке; тIехв. 3. пер. леке, айиб.

ПЯТОК разг. вад.

ПЯТЫЙ вад лагьай.

ПЯТЬ вад.

ПЯТЬДЕСЯТ яхцIурни цIуд.

ПЯТЬСОТ вад виш.

ПЯТЬЮ нареч. вадра, вад гъилера; пятью пять вадра вад.

РАБ лукI. ♦ раб божий уст. аллагьдин бенде, аллагьдин лукI.

РАБА см. рабыня.

РАБКОР (рабочий корреспондент) рабкор (газетдиз хабарар кхьидай рабочий).

РАБОВЛАДЕЛЕЦ лукIран иеси; лукIарин иеси; лукI (лукIар) авай кас.

РАБОВЛАДЕЛЬЧЕСКИЙ лукIариз иесивилин, лукIариз иеси авай; лукIар авай (мес. общество, хозяйство).

РАБОЛЕПИЕ см. раболепство.

РАБОЛЕПСТВО мн. нет ялтахвал, алчахвал, кьил агъузун.

РАБОЛЕПСТВОВАТЬ несов. ялтахвал авун, кьилин агъузвал авун, кьил агъузун.

РАБОТА 1. кIвалах; кар. 2. кIвалах, кхьей ктаб, кхьей затI.

РАБОТАТЬ несов. 1. кIвалах авун. 2. кар авун. 3. расун, авун.

РАБОТНИК 1. кIвалахдай кас. 2. работник (къуллугъэгьли; рабочий), кIвалахзавайди. 3. уст. батрак, гьакъидихъ кьунвай лежбер.

РАБОТНИЦА работница, рабочий дишегьли; къуллугъэгьли дишегьли; кIвалахдай дишегьли.

РАБОТОДАТЕЛЬ м кIвалах вугудайди, кIвалах вугузвай кас (масабур); кIвалахал кьазвай, вичи масадав гьакъидихъ кIвалах вугузвай кас).

РАБОТОРГОВЕЦ лукIарин алишверишчи (лукIар маса къачуз гудай кас).

РАБОТОСПОСОБНОСТЬ ж мн. нет кIвалах алакьун, кIвалахдиз (кIвалахуниз) бажарагъвал.

РАБОТОСПОСОБНЫЙ кIвалах ийиз жедай, кIвалах алакьдай, кIвалахуниз бажарагъвал авай.

РАБОТЯГА м и ж разг. рикIивай кIвалахдай кас.

РАБОТЯЩИЙ разг. хъсандиз рикIивай кIвалахдай.

РАБОЧИЙ¹ рабочий (фяле).

РАБОЧИЙ² 1. рабочий, рабочийрин; рабочий класс рабочий (рабочийрин) класс; рабочее движение рабочийрии гьерекат. 2. зегьметчи, рабочий; рабочий народ зегьметчи халкь. 3. ишлемишдай (мес. гьайван). 4. кIвалахдай, кIвалахдин; рабочее время кIвалахдин (кIвалахдай) вахт. 5. кIвалахдиз куьмек тир, куьмекдай; рабочий экземпляр книги ктабдин кIвалахдиз куьмек тир экземпляр (яни гуьгъуьнлай гьа ктабдин винел ийидай кIвалахдиз). 6. кIвалахзавай, кар ийизвай (мес. машиндин кар ийизвай, кIвалахзавай чарх ва мсб). ♦ рабочие руки рабочияр, фялеяр, кIвалахдай ксар; рабочая сила кIвалахдай (кIвалахдин) къуват, рабочияр; рабочий скот кутIундай (ишлемишдай) малар.

РАБСКИЙ 1. лукIвилин; лукIран; рабский труд лукIран зегьмет. 2. пер. лукIран хьтин; чуькьни тийир; рабская покорность лукIран хьтин (чуькьни тийир) муьтIуьгъвал. 3. пер. дуьзвилиз-чIурувилиз фикир тагана гьа авайвал, вичин виляй килиг тавуна, фикир тагана буьркьуьвилелди; рабски копировать дуьзвилиз-чIурувилиз фикир тагана, гьа авайвал ччин къачун, буьркьуьвилелди ччин къачун.

РАБСТВО мн. нет 1. лукIвал. 2. лукIвал авай къурулуш, лукIвал авай девирдин къурулуш.

РАБФАК (рабочий факультет) рабфак (школадин са жуьре, исятда амач).

РАБЫНЯ къаравуш (дишегьли лукI).

РАВВИН рел. раввин, чувудрин фекьи.

РАВЕЛИН воен. уст. равелин (къеледин вилик патай гьадахъ гилигнавай дарамат, кIвал, пай).

РАВЕНСТВО барабарвал.

РАВНЕНИЕ мн, нет 1. воен. дуьз хьухь; равнение направо! эрчIи патахъ дуьз хьухь! 2. барабар хьун, барабар жез алахъун, агакьрун; равнение на стахановцев стахановчийрив барабар жез алахъун.

РАВНИНА дуьзен, дуьзенлух.

РАВНО 1. нареч. барабардиз, сад хьиз. 2. в знач. сказ. барабар я; два плюс три равно пяти кьведал пуд эцигайла вадав барабар я. 3. сад я; са гафар я; тафават авач; мне всё равно заз гьикI хьайитIани сад я, заз тафават авач. 4. союз хьиз… ни; гьакI… хьиз; фруктовые деревья, равно и прочие культурные растения, требуют ухода амай культурный набататри хьиз ттарарини, чпихъ гелкъуьн истемишда. ♦ всё равно гьикI хьайитIани, икибаштан.

РАВНОБЕДРЕННЫЙ мат. сад хьтин патар авай, барабар къваларин.

РАВНОВЕЛИКИЙ барабар чIехивал авай.

РАВНОВЕСИЕ мн. нет 1. барабарвал, кьве падни сад хьиз хьун, кьве патанни садхьтинвал. 2. барабарвал, пайгарвал, пайгардик хьун; нужно сохранять равновесие при езде на велосипеде велосипеддал алаз фидайла бедендин пайгарвал хвена кIанда. 3. пер. пайгарвал; пайгардик хьун; секинвал (мес. рикIин).

РАВНОДЕЙСТВУЮЩИЙ сад хьиз (барабардиз) гьерекат ийидай, сад хьиз (барабардиз) кар ийидай (мес. къуват).

РАВНОДЕНСТВИЕ астр, йикъанни йифен барабарвал (йиса кьве сеферда: гатфариз мартдин 21-да, зулуз сентябрдин 23-да жеда).

РАВНОДУШИЕ мн. нет 1. къайгъуда тахьун, къайгъу авачирвал, фикир тагун, гьалдикай хабар такьун. 2. рикI гвачирвал, гьевессузвал.

РАВНОДУШНЫЙ 1. фикир тийир, фикир тагур, къайгъуда такьар, къайгъу тийир, гьалдикай хабар такьар. 2. рикI гвачир; гьевес авачир.

РАВНОЗНАЧАЩИЙ см. равнозначный.

РАВНОЗНАЧНЫЙ 1. сад хьтин мана авай, мана сад тир. 2. сад хьтин метлеб авай.

РАВНОМЕРНЫЙ гьамиша сад хьтин, са къайдадин, сад хьтин къайдада физвай (гьерекат, юзунар, вилик финиф ва мсб).

РАВНОПРАВИЕ мн. нет 1. ихтияррин къене барабарвал, сад хьтин (барабар) ихтиярар хьунухь. 2. пер. сад хьтин (барабар) метлеблувал (къиметлувал).

РАВНОПРАВНЫЙ 1. барабар ихтиярар авай, ихтияррин къене барабар тир. 2. сад хътин (барабар) метлеб авай.

РАВНОСИЛЬНЫЙ 1. къуватдин жигьетдай барабар тир, барабар къуватар авай, къуватар барабар тир. 2. пер. барабар тир; это равносильно поражению им кIаник акатунив барабар я.

РАВНОСТОРОННИЙ мат. патар сад хьтин, барабар патарин, барабар къвалар авай.

РАВНОУГОЛЬНЫЙ мат. сад хьтин пипIеринди, барабар пипIерин.

РАВНОЦЕННЫЙ къиметдин къене сад хьтин, барабар тир, сад хьтин къимет авай, барабар къимет авай.

РАВНЫЙ 1. сад хьтин, барабар. 2. тай тир; тай; са тангъахда авай.

РАВНЯТЬ несов. 1. барабар авун. 2. сад хьиз кьун, тай авун, гекъигун.

РАВНЯТЬСЯ несов. 1. барабар хьун. 2. жув (вич) барабар авун; жув барабар ийиз алахъун; жув барабар гьисабун; барабар жез алахъун, акъажун (са масадахъ галаз).

РАГУ ср нескл. рагу (куьлуьз куьткуьнай якIун ва я балугьдин къавурма хьтин хуьрек).

РАД в знач. сказ. 1. шад я. 2. гьазур я, рикIивай гьазур я; рад отдохнуть ял ягъиз гьазур я. ♦ и сам не рад жувни шад туш, жувни пашман я (са авур кардал); рад не рад кIанзни такIанзни, кIандатIани-кIандачтIани.

РАДЕТЬ несов. уст. 1. къайгъуда хьун, къайгъу чIугун; ччан ккун. 2. рел. зикирар авун (бязи диндин сектайра, мезгьебра, чукурунар, алчуд хьунар, манияр, зикирар галаз диндин адет бегьемрун).

РАДИ предлог 1. патахъай, патал; ради семьи хзан патал. 2. гьуьрметдай, хатурдай; ради дружбы дуствилин гьуьрметдай.

РАДИАЛЬНЫЙ радиальный (радиусар авай, радиусдихъ элкъуьрнавай, хилер-хилер яз фенвай).

РАДИАТОР радиатор (1. моторра цилиндр къурдай яд авай шуькIуь турбайрин системадикай ибарат прибор. 2. кIвалер чими авун патал, чими яд ва я бугъ къекъведай чугундин турбайрикай ибарат тир прибор).

РАДИЙ мн. нет радий (чимивилин ва я ишигъдин энергия гудай химический элемент, металл).

РАДИКАЛ¹ радикал (капитализмдин, капиталист государстводин сергьятрай экъечI тавуна са бязи реформаяр кьиле тухун кьабулдай буржуазиядин чаплапатан политический партийрин терефдар).

РАДИКАЛ² радикал (1. мат. са лишандин тIвар. 2. са химический соединениедай дегиш тахьана маса соединениедиз кечмиш жедай атомрин группа).

РАДИКАЛЬНЫЙ 1. радикалрин (мес. партия, см. радикал ¹). 2. къетIъи, кIеви, дибдин, лап дибдай кар ийидай; радикальные меры къетIъи, кIеви чараяр (серенжемар).

РАДИО нескл. радио; мы слушали радио чна радиодихъ яб акална; сообщили по радио радиодай хабар гана.

РАДИОАКТИВНЫЙ радиоактив тир (вич-вичелай паяриз чкIиз ишигъдин кьетIен нуррин шикилда энергия гудай, гуз жедай, месела, радий).

РАДИОАППАРАТ радиоаппарат (радиодин лепеяр кьабулдай ва гудай аппарат).

РАДИОВЕЩАНИЕ мн. нет радиовещание (радиодай музыка, лекцияр, хабарар ва мсб гун).

РАДИОВОЛНА радиодин лепе (радио гудайла гьавада, бушлухда чкIидай нуррин лепе).

РАДИОГРАММА радиограмма (радиодалди гудай хабар, малумат).

РАДИОКОНЦЕРТ радиоконцерт, радиодай гудай (гайи) концерт.

РАДИОЛА радиола (радиоприёмникдин, электропатефондин ва репродуктордин кIвалах кьиле тухудай аппарат).

РАДИОЛЮБИТЕЛЬ м радиодин гьевескар (радиодин техникадал ва месэладал рикI алай, алахъдай кас).

РАДИОПЕРЕДАТЧИК радиопередатчик (радио гудай станция ва я аппарат).

РАДИОПЕРЕДАЧА радиопередача (1. радиодай хабарар, музыка ва мсб гун. 2. радиодай гузвай хабарар, музыка ва мсб).

РАДИОПРИЁМНИК радиоприёмник (радио кьабулдай, кьадай аппарат).

РАДИОСВЯЗЬ ж мн. нет радиосвязь, радиодалди алакъа.

РАДИОСЕТЬ радиодин сеть (1. радио гудай ва кьабулдай станцияр. 2. са станциядин радиодин симерин система вири).

РАДИОСЛУШАТЕЛЬ м радиодихъ яб акалдайди.

РАДИОСТАНЦИЯ радиостанция (радиодалди хабарар, сесер ва маса сигналар гудай ва кьабулдай, кьадай станция).

РАДИОТЕЛЕГРАФ мн. нет радиотелеграф (1. телеграфдин сигналар радиодай гудай система, симсуз телеграф. 2. гьа икI сигналар, хабарар гудай ва кьабулдай станция).

РАДИОТЕХНИК радиотехник (радиотехникадин кIвалах чидай специалист).

РАДИОТЕХНИКА мн. нет радиотехника (электротехникадин са хел я; радио гунугин, кьабулунин, радиодин аппаратар рас хъувунин, туькIуьрунин техника).

РАДИОУЗЕЛ радиоузел (са районда эцигнавай радиодин алакъа кьиле тухузвай чка, идара).

РАДИОУСТАНОВКА радиоустановка (са чкада эцигнавай радиодин аппарат ва я аппаратрин система).

РАДИОФИКАЦИЯ мн. нет. см. радиофицировать.

РАДИОФИЦИРОВАТЬ сов. и несов. радиоламишун (1. са чка, мес. са кIвалер радиодин аппаратурадалди дуьзмишун, таъмин авун, радио гъун. 2. радиодин алакъа гегьеншрун, гзаф станцияр, аппаратар эцигун ва мсб).

РАДИОЦЕНТР радиоцентр (радиостанцийрин сад тир идара).

РАДИРОВАТЬ сов. и несов. радиодалди хабар гун.

РАДИСТ радист (радиоустановкадал, радиодин аппаратдал кIвалахзавай, хабар гузвай ва кьабулзавай кас).

РАДИУС радиус (1. мат. окружностдин, яни элкъвей цIарцIин юкьва авай майдандин ва я элкъвей чархунин къерехдин цIарцIин гьар гьи точка, стIал хьайитIани, гьа майдандин ва я чархунин юкьни-юкьван точкадик кукIурзавай дуьз цIар; и кьве точкадин арада авай мензил. 2. пер. са затIунин, са кардин эсер чеб авай чкадай элкъвена вири патарихъ чукIунин, финифин майдан, мензил).

РАДОВАТЬ несоз. 1. шадрун, шад авун, шадвал кутун, хвеши авун. 2. пер. рикI шад авун, хуш хьун, лезет гун; эта картина радует глаз и шикил акурла хуш жедайди я, и шикилди акурла рикI шад ийида.

РАДОВАТЬСЯ несов. шадвал авун, хвашивал авун. ♦ извольте радоваться де стха, де аку садра, де ваз хъел къвемир ман (садакай, са кардикай хъел атайла, кефи хайила, такIан хьайила).

РАДОСТНЫЙ шад, хвеши; шадвал гудай; шадвал кутадай; шадвал квай.

РАДОСТЬ ж мн. нет шадвал, хвешивал.

РАДУГА яргъируш (хважамжам).

РАДУЖНЫЙ 1. яргъируш (хважамжам) хьтин; хважамжамдин рангунин. 2. пер. шадвал квай; шадвал гъидай; умудлу ийидай. ♦ радужная оболочка вилин пердедин вилик квай пад.

РАДУШИЕ мн. нет рикIин хушвал; ччинин ачухвал, хушвал.

РАДУШНЫЙ хуш, хушвал ийидай, ччин ачух; радушный приём гостей мугьманар хушвилелди (ччин ачухдиз) кьабулун.

РАЖ мн. нет хъел, ажугь; войти (ва я прийти) в раж хъиле гьатун, хъел атун.

РАЗ¹ 1. -ра, рекьера, гъилера, сеферда; два раза кьведра (кьве сеферда).; сколько раз шумудра (шумуд гъилера); щумудни садра. 2. сад; раз, два, три сад, кьвед, пуд. 3. садра, са сеферда, са рачара, са гъилера; раз зашёл я к нему садра зун адан патав фена. ♦ раз на раз не приходится разг. гьамиша сад (са тегьерда, сакIа, сад хьиз) жедач; не раз шумудни садра; раз за разом сад садан гуьгъуьнлай, галаз-галаз ара датIуз; как раз лап, лап дуьз; в самый раз 1) дуьм-дуьз, лап кьуна цвайи хьиз; лап кьурвал; 2) лап вахтунда; вот тебе раз! де гьан! де ма ваз! де аку садра! (са гуьзлемиш тийизвай гьал, кар хьайила тажуб хьана лугьуда).

РАЗ² союз эгер, -тIа; -ла; кьван; раз дело обстоит так, не уезжай эгер кар акI ятIа (кар акI яз хьайила, я кьван), хъфимир.

РАЗБАВИТЬ какадрун, ягъун (мес. некIедиз яд); какадарна, яна кьери авун; бушрун; туьнтвал тIимилрун (мес. спиртдин, дармандин).

РАЗБАВЛЯТЬ несов., см. разбавить.

РАЗБАЗАРИВАТЬ несов., см. разбазарить.

РАЗБАЗАРИТЬ разг. вара-зара авун; пуч авун.

РАЗБАЛТЫВАТЬ¹ несов., см. разболтать ¹.

РАЗБАЛТЫВАТЬ² несов., см. разболтать ².

РАЗБЕГ мн. нет чукурун, зверун; зарб кваз атун (ва я фин); зарб; с разбегу перескочил канаву зарб кваз атана (фена, чукурна) хандакIдилай (хулелай) хкадарна.

РАЗБЕГАТЬСЯ несов., см. разбежаться.

РАЗБЕЖАТЬСЯ 1. звер гана атун (фин); чукурун; чукурна атун. 2. катун, катна фин, катна чукIун (гьарнихъ). 3. пер. алахьун, гьарнихъ къекъвез амукьун (гзаф ва я хъсан затIар акуна вилер); глаза разбежались вилер алахьна, вилер гьарнихъ къекъвез (са затIуниз килигна акъвазиз тежез) амукьна. 4. пер. чукIун (фикир).

РАЗБЕРЕДИТЬ 1. къурдаламишун, хкуьрун (хирек). 2. пер. рикIел хкун, кьел кIвахун, хкуьрун (мес. куьгьне дердер, гъамар).

РАЗБИВАТЬ несов., см. разбить.

РАЗБИВАТЬСЯ несов., см. 1) разбиться; 2) разбить.

РАЗБИВКА 1. паюн; ччара авун; разбивка детей на группы аялар группайриз паюн. 2. пландик кутун; пландик кваз акIурун; разбивка сада багъ пландик кутун), багъда пландик кваз ттарар акIурун. 3. артух къакъудна эцигун, араяр артухрун (басма ийизвай затIунин гьарфарин, цIарарин). ♦ в разбивку акатайвал инлай-анлай, гьи жергедай хьайитIани.

РАЗБИНТОВАТЬ бинт (жуна) ахъаюн, алудун (мес. кутIуннавай гъилелай, хирелай).

РАЗБИНТОВАТЬСЯ 1. бинт (жуна, ппек) ахъа хьун, бинт алатун. 2. жуван хирелай бинт алудун.

РАЗБИРАТЕЛЬСТВО мн. нет, юр. кардиз килигун; дуван авун; судебное разбирательство суддин килигун, дуван.

РАЗБИРАТЬ несов. 1. см. разобрать. 2. хкягъун, хкягъиз акъвазун, къекъвез акъвазун, хъсанди-писди ахтармишун.

РАЗБИРАТЬСЯ несов. 1. см. разобраться и разобрать. 2. паяриз ччара жедайди хьун, чукIурна кIватI хъийиз жедайди хьун (мес. са машин, аппарат). 3. кьил акъудиз жедайди хьун, гъавурда гьатдайди хьун (мес. хатI, кхьинар).

РАЗБИТНОЙ разг. зиринг, кIубан, шад.

РАЗБИТЬ 1. хун (мес. къаб; кьил; душмандин кьушун). 2. кукIварун; хер авун; разбить нос в кровь нер кукIварна ивидал авун (хер авуна). 3. кукIварун; буря разбила корабль къати кулакди (гару) гими кукIварна; разбить врага душман кукIварун (хун). 4. ягъун; разбить палатку алачух ягъун (яна туькIуьрун). б. кутун (багъ), пландик кутун, пландик кутуна расун (багъ, бустанда лакар ва мсб). 6. паюн, ччара авун (мес. аялар группайриз). 7. ягъун (фалужди). 8. пер. чIурун, хун (кефи, рикI). 9. пер. атIун; буш акъудун (умудар). 10. пер. пуч авун, чIурун (уьмуьр, яшайиш, са кар). 11. сад садавай къакъудун, артух ара тун (мес. басма ийидайла гьарфар, цIарар).

РАЗБИТЬСЯ 1. хун, кIус-кIус хьун; стакан разбился стакан хана. 2. пай хьун; разбиться на две группы кьве группадиз пай хьун. 3. кукIвар хьун; хер-кьацI хьун. 4. пер. чIур хьун; пуч хьун; буш акъатун (умудар, алахъунар).

РАЗБОГАТЕТЬ девлетлу хьун.

РАЗБОЙ къачагъвал, къакъудун, тарашун.

РАЗБОЙНИК къачагъ.

РАЗБОЙНИЧАТЬ несов. къачагъвал авун, тарашун.

РАЗБОЙНИЧЕСТВО мн. нет. къачагъвал.

РАЗБОЙНИЧИЙ 1. къачагърин. 2. къачагъвилин.

РАЗБОЛЕТЬСЯ разг. кIевиз начагъ хьун, кефсуз хьун, кIевиз тIа хьун.

РАЗБОЛТАТЬ¹ разг. 1. хкуьрна какадрун, яна (мес. тIур яна, кIар хкуьрна) какадрун, къаришмишун; галтадна какадрун, юзурна какадрун. 2. бушрун, гъуьргъуь авун.

РАЗБОЛТАТЬ² разг. виридаз ахъаюн, виридаз раиж авун (са чинебан кар, сир).

РАЗБОЛТАТЬСЯ¹ разг. 1. какахьун (мес. хкуьрайла цик гъуьр). 2. буш хьун, гъуьргъуь хьун (мес. къадакьар, винтер). 3. пер. разг. гьакI кIвалах тийиз гьатна чIур хьун.

РАЗБОЛТАТЬСЯ² разг. кьадардилай артух рахун, гзаф рахун; алачиз рахун.

РАЗБОМБИТЬ цавай бомбаяр вагьена кукIварун.

РАЗБОР 1. см. разобрать. 2. разбор, анализ (мес. предложениедин членар ахтармишна сад-садахъ авун, чирун; гьакI са гьикая, макъала ахтармишун). 3. килигун, ахтармишун (мес. суд). 4. спец. жуьре; сорт; бумага первого разбора сад лагьай (лап хъсан) сорт чарар. ♦ без разбору хъсанди-писди талгьана, килиг тавуна, ахтармиш тавуна; к шапочному разбору куьтягь хъайила, эхирдай (атун, агакьун).

РАЗБОРКА мн. нет 1. чукIурун; чукIурна къахчун (мес. кIвал, мал; типографияда ишлемишай набор -гьарфарин кIватIал). 2. ахъайна чукIурун (мес. машин, сят рас хъийиз). 3. сад-садахъди авун; хкяна сад-садахъди авун; сад-садахъ авуна эцигун, туькIуьрун (мес. жуьреба-жуьре шейэр).

РАЗБОРЧИВЫЙ 1. хъсанди-писди ахтармишдай, хъсанди-писди лугьудай, хъсанди хкядай; усалди (усал затI, усал кар) кIан тийир. 2. ачух, гъавурда гьатдай, кьил акъудиз жедай (мес. хатI).

РАЗБРАНИТЬ разг. экъуьгъна беябурун, русвагьун.

РАЗБРАНИТЬСЯ разг. 1. кIевиз экъуьгъунар авун, экъуьгъна беябурун. 2. сада-садаз экъуьгъунар авун, нагьакьан пис рахунар авун, кукIун (рахунралди).

РАЗБРАСЫВАТЬ несов., см. разбросать.

РАЗБРАСЫВАТЬСЯ несов., 1. см. разбросаться и разбросать. 2. пер. гзаф кIвалахрал машгъул хьун, санлай са гзаф крар гъиле кьун.

РАЗБРЕСТИСЬ гьарнихъ чукIун; гьарниз (гьарнихъ, гьарма саниз) фин (хъфин); стадо разбрелось нехир (суьруь) гьарнихъ чкIана; мы все разбрелись по квартирам чун гьарма вичин кIвализ хъфена (кIвалериз чкIана); мысли разбрелись фикирар гьарнихъ чкIана.

РАЗБРОД мн. нет низамсузвал, къайдасузвал; чкIайвал; къаришугъвал.

РАЗБРОСАННЫЙ 1. гьарнал алай; гьарнал гадарнавай. 2. чкIанвай, чкIай; акахьай (мес. фикирар).

РАЗБРОСАТЬ 1. чукIурун; (гьарнихъ) гадрун. 2. пер. гадрун, акъудун; гьарниз акъудун.

РАЗБРОСАТЬСЯ разг. 1. ашкъида гьатна гадрун, ашкъидалди чукIурун, чукIуриз ашкъида гьатун. 2. элкъвена вичин къваларихъ гадрун, вигьин (вичин затIар).

РАЗБРЫЗГАТЬ 1. стIалар чукIурун; хъчин. 2. чукIурна куьтягьун; хъчена куьтягьун, экъична (стIалар чукIуриз, хъчез) куьтягьун.

РАЗБУДИТЬ ахварай авудун, уяхрун.

РАЗБУХАТЬ несов., см. разбухнуть.

РАЗБУХНУТЬ 1. дакIун; ял акатун; къувунун; доска разбухла тахта дакIуна (яд къачуна). 2. пер. гзаф хьун, чIехи хьун; штаты разбухли штатар гзаф чIехи хьана.

РАЗБУШЕВАТЬСЯ 1. гзаф къати хьун, къизмиш хьун, пехъи хьун (мес. гар, гьуьл). 2. пер. пехъивал (диливал) ийиз башламишун; пехъи хьун; пис дяве акъудун (мес. пиянда).

РАЗВАЛ 1. чIурун; чIурхьун; барбатIун; барбатI хьун (са кар, кIвалах, майишат). 2. барбатIвал.

РАЗВАЛИВАТЬ несов., см. развалить.

РАЗВАЛИВАТЬСЯ несов., см. 1) развалиться; 2) развалять.

РАЗВАЛИНА 1. мн. харапIаяр, чкIай (уьцIей) харапIаяр, чкIай (уьцIей) чкаяр; развалины города шегьердин чкIай харапIаяр. 2. пер. разг. тIакь атIанвай (цIвегь кумачир) кас, гьал амачир кас, лап гьалдай фенвай кас (кьуьзуь хьана ва я азарлувилик).

РАЗВАЛИТЬ 1. чукIурун; уьцIуьрун. 2. пер. барбатI авун, чIурун (са кар, кIвалах).

РАЗВАЛИТЬСЯ 1. чукIун. 2. пер. чIурхьун, барбатI хьун (кар, кIвалах). 3. гъилер-кIвачер гадарна агалтна ацукьун (ва я къаткун).

РАЗВАРИТЬ гзаф ругун, ргана гьял авун.

РАЗВАРИТЬСЯ кьадардилай артух ругун, ргана гьял хьун,

РАЗВАРНОЙ гьял жедайвал ргай.

РАЗВЕ нареч. 1. мегер? кьван? жал? разве он приехал? ам хтанани мегер (кьван)? ам хтана жал? 2. -ни тахьайтIа?; вуч ийида (-вучда?); погода стоит хорошая, разве пойти в поле погулять? гьава хъсанди я, къекъвез чуьлдиз фидани вучда? 3. белки, анжах, тек-са; там были все жители аула, кроме разве больных ана белки тек са азарлуйрилай гъейри амай хуьруьн эгьлияр вири авай. 4. дугъриданни? он приехал. - разве? ам хтана. -дугъриданни?

РАЗВЕВАТЬ несов. юзурун; къугъурун; галтадун (гару, мес. пайдах, чIарар).

РАЗВЕВАТЬСЯ несов. гарал ахъа хьана юзун, гарал къугъун (мес. пайдах).

РАЗВЕДАТЬ 1. разг. хабар кьуна чирун. 2. ахтармишна чирун, къекъвена, килигна чирун; разведка авун, разведка тухун ( см. разведка).

РАЗВЕДЕНИЕ мн. нет 1. кутун, цун, цана битмишрун; разведение сада багъ кутун; разведение огорода сал цун. 2. кутун, хуьн (малар, верчер ва мсб). 3. ччара авун, къакъудун (муьгъ кьве патахъ, адалай физ тежервал). 4. авун (мес. цIай).

РАЗВЕДКА 1. разведка, ахтармишун, ахтармишна (къекъвена) чирун; разведка на нефть нафт кватIа чириз ахтармишун. 2. воен. разведка (душмандин кьушунар, яракьар алай чкаяр, адан планар, къастар чинеба ахтармишна, къекъвена, килигна чирун; гьа метлеб патал ракъурдай аскеррин десте); отправиться в разведку разведкадиз фин.

РАЗВЕДЧИК разведчик (1. душмандин кьушунар, яракьар ва ихьтин масабур алай чкаяр, адан къастар чинеба ахтармишна чирдай кас, аскер. 2. нафт квай ва маса мяденар илимдин рекьелди ахтармишдай кас. 3. разведка тухудай самолёт).

РАЗВЕДЫВАТЕЛЬНЫЙ разведка ийидай, разведка тухудай, ахтармишдай, ахтармишна чирдай.

РАЗВЕДЫВАТЬ несов., см. разведать.

РАЗВЕЗТИ 1. тухун; хутахун; тухвана (хутахна) агакьрун (са акьахдай затIуна аваз); развезти детей по домам аялар кIвалериз хутахун. 2. разг. аман атIун, гьелекун, гьелек хьун, гьалдай фин; агалхьун; от жары его развезло чимивилик ам гьелек хьанвай.

РАЗВЕНЧАТЬ пер. пехирар (кимивилер, писвилер, айибар, чIурувилер) дуьздал акъудна гьуьрметдай вигьин, пехирар дуьздал акъудна агъуз вигьин.

РАЗВЕНЧИВАТЬ несов., см. развенчать.

РАЗВЕРНУТЬ 1. ахъаюн; развернуть ковёр халича ахъаюн; развернуть свёрток багълама (затIар квай ягълух, чар) ахъаюн. 2. ахъайна дуьзмишун. 3. элкъуьрун, чIехи авуна элкъуьрун; развернуть роту в батальон рота чIехи авуна, артухарна батальондиз злкъуьрун. 4. элкъуьрун, алчудрун; развернуть танк танк элкъуьрун (алчудрун). 5. пер. ачухун, дуьздал акъудун, гегьеншдиз къалурун (мес. жуван алакьунар, зигьинар). 6. пер. гегьеншрун, гегьеншдиз кьиле тухун; развернуть самокритику самокритика гегьеншдиз кьиле тухун.

РАЗВЕРНУТЬСЯ 1. ахъа хьун, ачух хьун (мес. таж, луьле хьиз кIватIнавай затI, ктаб ва мсб). 2. ахъа хьана дуьзмиш хьун (мес. кьушундин жерге). 3. чIехи хьана туькIуьр хьун, чIехи хьана элкъуьн (цIийи, маса чIехи затIуниз, мес. кьушундин бригададикай дивизия хьун). 4. пер. гегьенш хьун; гегьеншдиз гужлуз фин, артух хьун; гегьеншдиз башламиш хьун (са кар, кIвалах, гьерекат). 5. пер. ачух хьун, ахъа хьун; дуьздал акъатун, жуван къуватар (гьунар) къалурун. 6. элкъуьн, алчуд хьун.

РАЗВЕРСТАТЬ паюн (пайна гьардаз ва я гьарниз тайинрун).

РАЗВЕРСТКА мн. нет разверстка, паюн; развёрстка окончивших институт по районам институт куьтягьайбур районриз паюн.

РАЗВЕРСТЫВАТЬ несов., см. разверстать..!

РАЗВЕРТЕТЬ 1. алчударна ахъаюн, алчударна акъудун; алчударна бушрун (бурма, винт). 2. алчударна гьяркьуь авун (тIвеквен). 3. элкъуьрун, алчудрун.

РАЗВЕРТЫВАНИЕ мн. нет, см. раавернуть.

РАЗВЁРТЫВАТЬ несов., см. развернуть.

РАЗВЁРТЫВАТЬСЯ несов., см. 1) развернуться; 2) развернуть.

РАЗВЕСЕЛИТЬ шад авун, рикI аладрун, кефи шад авун, шадвал кутун.

РАЗВЕСЕЛИТЬСЯ шад хьун, шадвал акатун, кефи шад хьун.

РАЗВЕСИСТЫЙ куьрс хьайи чкIай хилер алай (ттар).

РАЗВЕСИТЬ 1. алцумун, чIугун, алцумна гьарнал эцигун (терездалди). 2. гьарнихъ гегьеншдиз хилер гадрун; дерево развесила свои ветви ттара вичин хилер гегьеншдиз гьарнихъ гадарнавай. 3. куьрсрун (шикилар, парталар); экIягъун (парталар). ♦ развесить уши сив ахъайна яб гуз акъвазун.

РАЗВЕСКА мн. нет алцумун; чIугун (терезрал).

РАЗВЕСНОЙ алцумна гудай, терездалди гудай (яни са-сад ва я туп-туп гун тийир затIар).

РАЗВЕСТИ 1. тухун (ва я хутахун);^: гьарма вичин чкадиз тухун (ва я хутахун); развести детей по домам аялар кIвалериз хутахун. 2. тухвана эцигун, чкайрал эцигун; развести часовых часовояр тухвана чкайрал эцигун. 3. ччара авун, сад-садавай къакъудун; развести супругов гъуьлни паб ччара авун. 4. къакъудун (ккIайбур). 5. кьве патахъ къакъудун; развести мост муьгъ кьве патахъ къакъудун (къакъудиз агуд хъийидай муьгъ). 6. цIурурун (дарман, ранг цик); яд яна расун, туькIуьрун (дарман, киреж ва мсб). 7. кутун (багъ, малар); хуьн (малар). 8. цун (салар). 9. гзаф авун, туьретмишун, акьалдун (мес. кIвале кьифер ва мсб гзаф жедайвал авун). 10. авун, цIай авун; цIай вигьин; развести огонь цIай авун; развести самовар самовардиз цIай вигьин. ♦ развести руками мягьтел хьун, тажуб хьун, мягьтелвал авун, тажубвал авун, магьтелвилелди (мягьтелвал ийиз) гъилер ахъаюн; мягьтел яз амукьун.

РАЗВЕСТИСЬ 1. ччара хьун, рахкурун (гъуьлуь паб); хъфин (гъуьлуькай паб). 2. хьун, акъатун, гзаф хьун, акьалтун; развелось много мух гзаф тIветIвер хьанва.

РАЗВЕТВИТЬСЯ 1. хилериз пай хьун, хилер-хилер хьун, хилер-хилер хьана фин (мес. вацI, рехъ). 2. пер. вичин хилер (отделенияр) чукIурун (виринра, гзаф чкайра), гьарна хилер (отделенияр) чукIун.

Дата добавления: 2014-01-11